Bibliotheca moguntina libris saeculo primo typographico Moguntiæ impressis instructa, hinc inde addita inventæ typographiæ historia, a Stephano Alexandro Würdtwein, episcopo Heliopolensi, suffraganeo Wormatiensi

4쪽

BIBLIOTHECA

LIBRIS

IMPRESSIS INSTRUCTA,

HISTORIA,

AUGUSTAE VINDELICORUΜ.

6쪽

IN PAUCIS DILECTEl

m ntequam ingrediamur Uibliothecam, scrinia librorum Τypographiae Seculo primo in Aurea urbe impressorum perscrutaturi, fidem nuper datam pro virili persolvam, de Bibliothecis nostrae Metropolis antiquioribus ex adversariis meis Tibi pauca enarraturus. In primo S. Crescentis Episcopio, ubi verbum Dei praedicare, saeros utriusque Τestamenti codices explanare, J Iinistros novellae Ecclesiae imstructos instituere, perque illos legem Evangelii disseminare &c. oportuit ; prima jam Bibliotliecae fundamenta fuisse jacta, facile persuasum mihi.

VETERIS ET NOVI TESTAMENTI CODEX SUBlN

Juam simul ac scire & sapere natum est, mox etiam scribere: & istud esse cum fructu non potuit, nisi ut libri adservarentur & disponerentur & ad praesentium & posterorum usum. In hisce vero longius haud immoror; neque commemoro litterarum culturam sub Ecclesiae Mogun- . A a tinae Disiligoo by Cooste

7쪽

di2Θ tinae Praesulibus Maximo, Sidonio No. & doltrina & e ditione clarissi. mis propagatam; festino potius ad aevum S. Bon facti, quo sistitur nova studiorum epocha. Archipraesuli nostro litterae nunquam non in deliciis fuere; hinc etiam ex Anglia sibi ab amicis libros, sanctorumque Patrum& eruditorum lucubrationes mitti enixe ac frequenter Obsecrabat, ut Prophetarum libros ep. XI. S. Petri epistolas & quidem ob suam erga illum observantiam religionemque summam litteris auratis conscriptas est.

XXXI. Quaestiones Augustini Anglorum Apostoli & ad eas D. Gregorii

responsa ep. XXXV. Musdem S Gregorii episolas ep. U. Commentarios in D. Pauli epistolas ep. XXV li I. ven. Bedae eommentarios ep. XLib. omnigenos Sanctorum Patrum tractatus ibid. Saractorum Marurum steta,

ep. XXXV.

Ipsemet Bonifacius pro instruenda hac Hibliotheca libros conscripsit, quos recenset Arnoldus Irion lib. V. p. ora. Ligni vitae: ubi ait: Scripsit S. Bonifacius plurima opuscula, doctrina catholica reserta, inter quae seruntur contra haereticos Iiber I. - qui asservatur MS. in monasterio Ful- densi - Pro rebus Ecclesie liber L - De fidei unitate lib. I. - Iotituta Synodalia - De suis in Germania laboribus - ad Ethebaldum Regem liber L de sua sie, doctrina b religione liber I. - de Virtutibus Uitiis carmine Iib. I. - Epistolarum ad diverses lib. I. - Vita S. Livini 'scopi di Mamuris, quam eXtare M S. refert Molanus - Vita S. Libuini Disopi , aliorum nonnullorum Sanctorum.

Neque sine Ithris fuit Antistes noster Frisiis Christum ad mortem v que nuntians: sic enim Othlonus tu vita S. Bonifaeli lib. II. e. XXVI. se Necdum vero hujus salutiferae admonitionis verba a S. Bonifatio, si discipulos ad coronam Martyrii incitante completa sunt & ecce furensis multitudo Paganorum cum gladiis omnique infesta armatura super eosis irruit, eorumque corpora felici ccede cruentavit. Quod cum fecissent, se ctinfestim victricem damnationis suae causim augentes, primo quidem

,, ingreisi sunt castra & omnia, quae illic erant reposita, tam in libris quamis in

8쪽

---- sis in capsellis reliquiarum suarum abstulerunt, arbitrantes se in eis repemri turos multos auri & argenti thesauros .... Post haee tractare & consu. is tere statuerunt, qualiter illum, qui putabatur inventus esse, auri & ar. is genti thesaurum, invicem dividerent. Cumque prolixius, de tantae M pecuniae sermocinantes divisione, nequirent rem Pacifico consensu defi- ω, ni re, tanta inter eos subito discordia & disceptatio exorta est, ut eodemri furore, eadem vesania, eisdem armis, quibus antea Sanitos Martyresis jugulabant, semetipsos mutua condigna corde necarent, justo Dei ju- is dicio illis occurrente & in tam reprobum sensum cadere permittente, D ut eundem gladium, quem evaginaverunt ad interficiendos salutis suae ministros, transfigerent in corda sua. Hujusmodi igitur strage finita, is qui supererant iterum de pecuniarum opinione gaudentes concurrebant, is S fractis librorum repositoriis, pro auro Volumina, Pro argento divinaeri doctrinae chartas reperiebant. Unde solita dementia arrepti, eosdem

is libros, quos invenerunt, alios quidem per campi planitiem, alios vero,, per palustria loca disperserunt; quosdam autem in quibuslibet locis in. is congruis projicientes absconderunt. A Uerumtamen omnipotentis Dei gratia, ut claresceret, quanti esset ,, meriti, cujus iidem fuerant libri, postea magno temporis spatio trans. nacto, reperti sunt intemerati & ad ecclesias, in quibus usque hodie ha- , , beri possunt, a singulis inventoribus reportati. Inter eosdem vero Ii-- bros repertus est S. Evangelii liber, quem beatus vir pro sanctitate suasi secum jugiter ferre solebat. Hic ergo quamvis gladio acuto, ut adhue is inspicientibus probari valet, per medium incisus fuerit, nullius tamenis litterae integritatem eadem incisione perdidit . . . . Mirabilius namque

se videtur quod nulla incisi libri littera delebatur, quam si nullum incisio. nis stigma per serientem gladium in libro reperiretur.

Ioannis non bene notat, eum ait: Iste eodex cum aliis nonnullis, de quibus supra , in sacrario Fuldensi hactenus adservatur, testibus Serario & Browero. IIIabitis ι . h. I. p. δέ, nam Iiber Evangeliorum riua hucusque asservatus sateger g ilice.

9쪽

Ex libris supra satis, ut meminit Georgius ab Echara Rer. Francie. lib. XXIV. p. 339. recuperati sunt subinde permulti, quorum aliqui in Bibliotheca itaq*ο- Cuplana, tres vero Fuldae superant maximi prae caeteris aestimandi. Hos graphice describit Schannat vindem. Iitterar. Coll. I. pag. 2Ι7. M. Primus autem Codex argenteis fibulis ac lamellis excultus habens in altum pollices XIV. in latum VI. folia vero ex membrana tenuissima prope CCCCC. Haec ejusdem argumenta l. Harmonia IV. Eυm gelistarum in Canones & numeros distincta cum praefatione Victoris Epycopi Capuae. II. Tabula indicans Iectiones in Ecclesia recitari solitas, quae potissimum desumptae ex epistolis B. Pauli, distribuuntur per integrum anni circulum ordiendo a Dominica prima adventus. III. Epistolae B. Pauli Apostoli eo, quo in vulgata exstant, ordine, nisi quod post 1. & II. ad Thessalonicenses ponitur illa ad Colossenses, quam immediate sequitur ad Laod, censes apogrypha. IV. Quibus locis ibi toti jaceant. Sub hoc titulo designantur urbes, in quibus non Apostolorum tantum sed & Evangelistarum aliorumque sanctorum corpora in veneratione tum temporis habebantur. U. Actus Apostolorum dividuntur non in XXVII l. capita ut passim, sed in LXXlU. quorum prima vocabula minio adscripta sunt. VI. Epistola S. Iacobi ad dispersos, quam sequuntur reliquae Canonicae M'. ntri, Pannis & Judae, iis praefixa est praefatiuncula ad Eustochium virginem, non adscripto nomine Hieronymi. Opus a plerisque rejectum ut spurium. VlI. Apocalypyis ad cujus ealcem exstant versus Damas Papae in B. Paulum Apostolum editi in Bibliotheca Patrum. Alter Codex membranaceus folio hreviori, gladiis punctim caesimque

tranSverberatus. Series argumentorum in eo contentorum haec est: I. Im

sus; alius vero eodex, de quo infra, gladiis punctim atque caesim dilaniatus atque pessime habitus est. Disiti Gorale

10쪽

D putatio beati Cerealis Episcopi contra Maximinum Ariomanitam. lV. D. eipit epistila vinelli ad Armiuium de ratione fidei. V. Incipit libellum Fausti consessoris. VI. Incipit fides edita S. Ambrosii Episcopi de Spiritu Sancto. VII. Incipit testi onia de Patri tae R. io υ Spiritu Sancto de uno Deo in Deutheronomio. Uli I. Incipit regula Iidei Catholicae facta a Ni. cena. IX. Incipit regula fidei Catholicae secundum CCCXVIII. Patres. X. Incipit regula fidei catholicae contra Omnes haereses. XI. Incipit ex. planatio fidei Catholicae. XIl. Incipit sancti Ambrosi de bono mortis. XIll. Noticia regionum & civitatum, quibus sanctorum Apostolorum &Evangelistarum venerabilia corpora requiescunto XIV. 8nonrmorum

Isidori Episcopi libri II.

Tertius Codex Evangeliorum simplici coris obductus formae o flavae minoris ac prope quadratae , integer & illaesius, constat foliis ex rudi membrana LXIlI. Initium cujusque Evangelii, qu2dro coloribus variegato incIusum est , quemadmodum & qui ex adverso depictus cernitur Evangelista, capilIo flavo, veste caerulea, pallio purpureo flavis itidem ductibus interstineto, stilum & tabulas ceratas, Pro more scriptorurn veterum in manibus gestans

BlBLIOTHECA ECCLESIE METROpOLITANAEA SECULO VIII. EXEUNTE.

Quanto opere Carolus a rebus pro reIigione & regione fortiter & prim. clare gestis cognomento Magnus litterarum studia promoverit, o datis ad Episcopia& monasteria encyclicis manifestum fit ; ait autem in illis: is Hortamur vos litterarum studia non solum non negligere, verum etiam is humillima & Deo placita intentione ad hoc certatim discere, ut faciliusti & rectius divinarum scripturarum mysteria valeatis penetrare; cum au- istem in sacris paginis schemata, tropi & caetera his similia inserta inue.