장음표시 사용
11쪽
ingentes rq Nat iraei siue Arusat ius do - , siue vise excres Gobisque, cppias psa fidiaque est' atat. V t propterq3 sunimus labor nn unaerae φmcultases, immetariis inolestiarum cumulus,impendeat orato t. Hi sunt Auditores, qui lex Orato isssipa is ad Hu 'i 3μ' i di ired amsat inorum fluctus uti tamen ne iijc qui sim nsistiantii sed 'ouis aghqc ozeui0n ius cs'mulamur, 'o tua inq menta si s Diu't Dum enim propoῖtq.sibi cur , culo peragrato c*nquaeicjt Orator, nos ad Rouos labores eosque Aet uia grauiores revocamur, Siquid ei niin tanta artis magnitudine & uarist te cinceditus t3ndem Ora- tori. pi eam Phil0 Aphiae siem quae ni 'templMjoqς ia osita esuboria cuR. um praetermit Ax iis quisoyri' nam is i laet Milydes: nullius ingenuae Artis ieiunos 3 nulla in cn- isciplina. bos pii 'ac peregrinos. Nam ut omittam ei, qui siue soluta 'ratione mi ecar 'ine, non frigide N. 'scitan- . ea ;sed orn*th copiose,ariue intelligentcr in primis; scri
12쪽
.atrimo aestimem ridi ipsum' cum ni host nulli industrij impii inis ae naviqVerum is prae eaetexis r
Hamabit, qui ad rerum diuina rum contemplationem incumbit et omninoque pugnabit iusto mihi sacramento secum contendere non licere. Ita demum,cum singulae artes propemodum & facultates in nos impetum fecerint, lium veris uniuersae gratiissimum nobis bell'm intendent.: , ii, M. Ego ivob Auditores, etsi istorum conatus aduersarii' aram hon sperno, quin mihi eorum siue multitudinem, siue
authori taleii , siue robur,intuenti, non mediocriter timen dum esse intelliso ; veruntamen inde mirifice recreoro,
qubdicum iustissimam causam tuear,tanquam E superiore loco mihi fix decertandum. Quapropter non grauat d, im- an balacri animo, pugn am instituam . Quδd si Aduersarii usque adeo multi sene ac varis ut mihi in praesentia propter temporis angustias omnibus obuiam procedere, M cum singulis congredi non liceatu illud saltem curabo, ud cum robustissimis statim sortissimisque congrediar. Qua quam cum ijsjpsis sic interim congrediar decerta , ut quo telo furtasse robustissimos quosque deuicero , --
dem pr sternam debiliores ac fundam. Ita demum nisi me spes fallit 9 uno eodemque tempore de omnibus
Nunc itaque Philosephi ante alios, si placet, prodeant: in medium, di quos in philosephico puluere sustinem it i
gentes labores, quasque ad philosophiae metam conicdem,' res offendunt salebras, reserantiex ordine omnes &ipate. 'sacianti At verb prodeuot illi, Auditores;& adibalneau sam tuendam egregie sane instium atque parati. Ae priamum quidem molestias commemorant atque labores, qui ini Graecae lingitae studio exhauriendi sunt, antequam p rnetrales Philoseph et sedes peruadere liceat, ac pulcherri imam illius faciem propius intueri has enim molestias cum magnitudine & grauitate tum numero & uarictate i gentes esse dictitant ac propemodum infinitas. Quid mul-
13쪽
rangi Ipse verb, viri latrix eos conter reprehendo qui sine graecis lueris Philosophiam atrii'
'gunt, attamen .quoniam a Graecis ingenuas disciplitias
omnes ae Philosephiam imp imis habemus, liberitissime aduersarijs concedo Graecam linguam ijs tenendam esse, i qui ruabiles n Philosophia progressus habere,atque ad a ditos illius secos penetrare δ cupiun v. Minctiam illud quoque ijs liberaliter coheedo Graecan inquans Multi laboris ac sudoris esseratque in iumeras pro illa molestias esse perferendas. Sed tamen hoc ipsum est quod Hum nitatis studium reddit longὸ arduum s hoc iunde labores nostri Philosophiae labores longo superant interuallo Si
quidem Philosephis Philosophi legendi sunt,qui minima
omnium Graecae linguae varietatem, sectantur, M ad Poetarum Oratorumve inaiestatemrassurgiinet, quin demissa Iedestrique o ratione scribunt 'atque unum fermὰ idem que dicendi genus, hoc est simplex & aequabile, consectantur.Contra verb qui nauant operam Humanitati,ijssan
eis Philosephi quoque tractandi sunt, in primis tamen legendi sunt Oratores t vetiandum cum Historicis radPoetas seequentlis me diuerten dii im nullum denique struptuitae genus nonaeuolpendula 'ae terendum est. quo fi ut incredibilis qxuedam seriptorum varietas ac mirae dissimi
litudinis auctores tibi occurrant, qui nόh dictione selum Mistylo.sed verbis ipsis atque vi ivorse diu pndi genere,it ter felli sti d ea M. Sic tandem ita A, G t bos O m tores peri' geris.as historieos sospesadhuc aecedam cumque hinon. eos diu multumque tractaueris , in poetas incurras, qui Uiena quasi lingua locuti uideantur.Sed quid oratores ab historicas, historicos a Poetis distinguo, cum saepissimὸ ip
sbium sue oratorum sue historicorum tanta sit in dicen Oa dini in ilicii do .atque varietas, ut nouam semper mai iremque industriam'a nobis eiu agitent 3 Nam de Graecia Poetis nihil attinet dicere horum enim tanta est licentia ἡtalisque uarietas,' t nouum quisque propriumque dice di genus' uideatur ad inuenisse; insueta loquendi ratione,
noua denique lingua cecinisse Vt mihi quidem in hanc
14쪽
letiam atqη etiam lint uenti in Ppctores Hq nitati l horasς semel: , ag p p Ma quali uentorum μarietat*marisque tempestate iactari; Philosophi contra secundis semper 'ent , pacatoqης mari uti,aς placidissitne nauigare
siqnsiunt, ut uideo, M laten Rr AduersardUMo emi inobis dissicultatem quam sbi limpetulere ex
minate, paratur laus, hanc nobis, integram concedunt αlargiuntur. Verum non demittunt idcirco apimum nouam subinde comparantes machin ira, pugnam insta
ndi, siue sensuum imbecillitatem spectes. , siue qeritat, ipsus obscuritatem. nam si sensus spectes,sunt ij tardi nunciq; impuri sentes,infidi satellites, imperiti Magiitri, riuubperexigui, ac desides adminimi:qWin saep) etiam non amrerum uerarum spectaI es, quam fictarum moIitores; pect3m ad veritarem duces quam ad falsit rem. Qu0d si v ςx talem ipsam pei pendas , vix unquam certi quicquam ii iiii,aut constanter definiri posse videtur;sunt enim abstr fa sere omnia Sc inuoluta: tenebris omnia S dubitati num caligine circumfusa: denique cum veris tan a smili t line permista sunt falsa , ut nilua propemodum qςcvlarat veritatis dignoscendae & constituemiae ratio. Ut pr*inde non immerito Anaxagoras nihil persipi aut teneri pocse diceret, ac iure Democritus exclam ret, Veritatem it profundo esse demersam. Haec isti, ut quam nobis ex dissi cultate laudem parare coepimus, hanc veluti ὀ manibus, si Deo placet , nobis . extorqueant, ac situ prope vendicens nigersam . Sed non sinam Auditores,nun seram, non ramites: immo Nid proxa tuetida dc xqti pda ad e tremum usque spicitum decert bo . Sint itaque ahgusti sensus acta dimec tam vexitatis,qu im opinionis , sepe etiam falsitatis,administri: sit etiam abstrusa ueritas ac tenebris ci
15쪽
quoque snt ad eontemplandui imbecilli duri in libe
corporis gurgustio tenentur inclusi;veruntamen id totum laborum nostrorum magnitudinem declarat, se hanc ipsam eruditionem commendat. na cur obsecro πωλοῦ- Grrici, Latini eruditiqnem doctrinamque appellarunt nostra haec studia Humanitatis , nisi quia artes omnes ac sicutitates quae ad doctrinam eruditionemque pertinent, his sudijs continentur cur item ingenuae disciplinae, cursarientia curricula, cur studia, cur literae, nuncupantur , nisi hu)d uniuersam ingenui viri scientiam, disciplinam, ornatum continent,& quicquid ad hominem liberaliter instituendum,perpoliendum,omni denique uirtutis ac sapientiae genere imbuendum cumulanduque pertinet, id totum duppeditat calius ae tractatio Humanitatis r Non ne Artasse M Tullius, quo neglecto negliguntur Humanitatis studia, tota hac doctrinae varietate resertus est 3 Euoluite obsecro libros de Natura Deorum & de Diiii natione: I gite quae tum deVniuersitare tum de Fatoeonserinsit, percurrite Academi eas quaestiones acTusculanas Disputati nes,& ine consecter omnia 'in pulcherrimum Scipionis Somnium mentem cogitationemque defigite: atque intelligetis horum lectionem cum liberalem eruditionem omnem , ac mediocrem saltem Philosophiae uniuersae cogniationem requirere: tum saepὰ etiam ne hac quidem contentam esse , sed persectam quandam & absolutam physiol giae ac reconditissimarum artium notitiam postulare.Nam Plato, quem elegantiae, urbanitatis, eloquentiae, Humania ratis ipsius siue tem siue Magistrum meritb appellaueris, sine quo noltra haec studia in squalore ac situ iacerent, ὰ cuius spatijs ut multa complectar paucis) extitit nost Cicero dissicile est iii dicare an eloquentia magis excellat piam sapientia,disputandi suavitate quam subtilita trior tionis v britate & copia , quam doctrinae magnitudine Ivarietate . Vel celtὸ haec omnia sic miscuit ac temperavit ut iure dieendi simul intelligendique grauissimus author
ue laude Eoruetumidi endi vii; quotquot eloquentiae doctri
16쪽
operasse iudicetur. Iam ille dies voxque de clat, An distores, si ex medius Poetarum, Oratorum, Historrcorum monumentis uaria proseire velim quae sine Mathematicis
Physicisue doctrinis, de ut semel dieam 3 sine uniuerse. Philosophita studio explicari aut intelligi nullo modo pos-isunt Quibus maὰ fit ut qui in publicis gentium Gymn
sis politiorem literaturam tradunt,ac doctrinam profitentur Humanitatis, ijs onerandum complendumque sit pe-octus plurimarum maximarumque rerum scientia &vbe rate: vetissimeque dici possit caeteros in pulcherrimo h disciplinarum theatro eos imitari atque referre, qui siue lucta pugnant siue disco;aut saltu cursu ue, vel etiam caestu decertant. at verb Oratorem,ac multb magis Humanitatis eruditionisque Doctorem es. debere; quique nisi uniuerse quasi certaminis genere ualeat, ac Diophonem illum imitetur de quo Poeta,
Δ νεων ο φιλ-οe ἐνι - Α υια, ποδωκον, δίσην, δεο , πάλην. vix ac ne vix quidem ullam muneris partem cum dignutate ualeat sustinere.
cum ita sint,iam licebit animaduertere ficultatem hanc nostram ne diuinae quidem sapientiae concedere cum de labore agitur. Nam si de dignitate sit sermo,si praesta tia, si nobilitas reputetur, silent, ac libenter silent, nostra haec studia, & cum ijs etiam disciplinae reliquae contic scunt.Sunt enim humanae doctrinae curricula ingenii, di uinae, meta:ille gradus, hae apex atque fastigium: vestibuluillae, hae sacrarium:illae administrae &ancillae,hae summum obtinent principatum . Quid plura ὶ ubi diuinae sapientiae maiestas occurrit, ne sapientiae quidem nomenitribuere audemus humanis doctrinis: sed diuinae id totum libentissimὰ concedimus ac reseruamus.Sed tamen si labor, ut dicebam si dissicultas, si sudor,expendatur, Ars haec nostra laboriosissima haberi & dici vult, ae diuinis studijs non aequari selli sed pauid etiam anteferri: idque tum et uter illius muneris amplitudinε, ae nullis finibus circum-icriptam varietatem,tum maxime qu)d hanc ipsi inuenti
17쪽
nius, discimus, comparamus:illim sermὁ diuinitdi aecepi
mus, hausimus, expressimus . At enim,vide quid statuas . licet enim non a nobis inuenta sit coelestis haec sapientia sed accepta diuiniti is , nostrarum tamen partium est illam tum aduersus Christiani nominis hostes, nefariosque Catholicae veritatis proditores tueri ac propugnare; tum inter fideles ipsos tanquam stirpem optimam & gener sam satu excoIere & propagare. pro qua re dici uix potest quἱm graues labores sustinendi sint . sentenim pinnum sacrosancta utriusque foederis decreta diligenter peruolu tanda:ad quae, nisi Hebraicae & Graecae linguae scientia in structus accesseris, rerum diuinamm studiosus haberi quia dem poteris,at perseetiis Magistri ac Doctor esse non poteris. Tum verbnotandae simi quas ab Apostolis & Maioribus nostris per manus quasi traditas accepimus praeceptiones, quibuscum Ecclesiae Conciliorumque santii nes, ac iuris Ponti scij leges, iungendae si1nt. Sed & si
ctorum Patrum scripta legenda, ac magna etiam assiduitate di cautione legenda:simulque sacri scholaru Do ctores euoluendi,qui si non obruunt multitudine,aleer te mitificὸ fatigat ingenia subtilitate rerum.Ad hae cum authoritas Philosephorum non semper spernetulast, nec conteinnendae ration ςs , Philosophia pereipienda est unuuersa. Ad extremum, quoniari saepe excitum testes opo in veritatis,ad Historicos non modb sacros sed ἴc profi nbs est diuertendum. Quae sand omnia in credibilis oneris sint ac laboris. Ego verb, A uditores, non modb fateor,sed profiteor,isthaec ei tenenda esse prope omnia,qui uniue Lam Theologiae rationem intelligenter tradere,& cum da
gnitate tueri uelit: praesertim vexi,s,quonram uatne n bis cum Hebraeis,cum Graecis nonnullis multa cum
reticis plurimae, cum profanis Hiilosephis propemodum
infinitae,intercedunt dissensiones et controuersice, omniabus, quod persectum Theologum decet , satisficiendarist. Sed non idcirco demimo animum aut contraho quia
mihi ipse gratulor tam ingentem' istos i suorum laborum motum iuruisobuccis : ut si nostram maiorem esse ostem. D dero,
18쪽
ero, caeterae quoque artes de Aipultates, quibus sine ullat dubitatione minor impendet labor, hanc nobis laudem liquam iustissimum patrimonium relinquan ita tot itaque Hebraicae literae Theologo pqrdiscendae , cum iamcn, ut hoc liberali ter concedam us. ad studia Humanit tis nihil
pertineant: attamen Hebraica literae usque adςo simpli- ces sunt & explicatae, ita ornamenta prope Omnia uarieta- itemque .refugiunt, lenique tam sedate fluunt & aequabiliter, ut trimestri ferme sttidio contentae sint. Quapropter plures a nobis extorquent annos minutissimae quaedam latini sermonis offensiones ac salebrae quam Hebraicae lite-- a Theologo menses requirant. Iam uerb de Graecis Iiteris nihil attinet dicere: Theologo enim, perinde ac de Philosopho dicebamus,unica,eaque plana satis ac simplex, addiscenda est linguainobis permultae , atque illae arduae undique& inuolutae. ex quo fit ut Theologo quadrimestre studium abunde, nobis uix quadriennii labor, sufficia tot iam facessat linguarum occupatior rerum ipsarum
.dissicultates ac momenta expendamus . Expendamus. AC
Primum, mea quidem sententia, non eius qui rerum diuinarum excolit studia, proprium est historiam conscribere: sed eruditionis est hoc totum & Humanitatis : quocirca .dum annalibus conficiendis, historijs conscribendis, temporibus ac rebus prope omnibus digerendis, magnam laborum partem transmittit eruditionis studiosus, bona cum omnium uenia ab hoc onere abstinet Theologus. At enim historiae scriptio uestra siti usus certe atque tractatio uobis est nobiscum communis. Ego uero ne istud quidem omnino concesserim. Nam Theologus, si quando ab ipsis diuinorum oraculorum historijs digreditur & attingit ali nas, eas quas pertransennam attingit, ac tanquam de uia ad illas ditieitit. at nobis ad historias data opera ac toto pectore incumbendum : illi historia est vel uti relaxatio, , nobis labor ει occupatio: ille,si quando labitur in historia, veniam inuenit facile,cum id non propriae artis ignorati ne peccet, sed alienae:nobis, quoniam propria trassimus, in
historia labi turpissimum. Iam verbPhilosophiae studium
19쪽
nos sane illi non inuidelmis: sed potia quoniam ipsi etiam 'ad nostrum munus cu dignitate obeundu, eruditum Philosophorum puluere attingere,& spatia illa peragrare,cog mur, tam nobili laborum conserti gratulamur. od si sesere plus pauid sibi in phila hici spatijs immorandum
concedet, inor, ut hoc ipsi historiae occupationibus compensemusecum praesertim docuerim non annales modb de commentaria, sed sexcenta alia uetustatis monumenta, esse nobis peruolutanda, in quibus animum tanquam arcum summa contentione intendere dc quasi Herculeos lab res exant lare opus sit. At quid tandem dum isti longo ordine proferunt decreta Conciliorum , sanctiones Pontifi-
Cum, Patrum tum veterum tum recentiorum lucubrati
pes , quasque a Maioribus veluti per manus consignatas accepimus praeceptiones Ista sane si euoluunt, ac diligenter euoluunt, reciὸ quidem illi faciunt &sapienterin quia magnitan ac nobile exequuntnropus, magnain quoque laudem merentur. Sed tamen ipse, quoniam non de doctrinae praestantia certamus in presenti, sed de laboris magnitudine, exponam ingenuὸ quod sentio. Ergo sint Conciliorum decreta Theoloso pertractanda: tametsi, quoniam magna illorum pars obsoleuit uetustate, multa etiam ad sacros Canones derivata sunt ac meliore digesta ordine erit quidem illatum lectio frugifera, sed non omni ex parte necessarista
Sint etiam illi Pontificii tutis colenda studia , licet, cum plurimae illius sanctiones sint seti ac iudiciorum , quibus iuris interpres non Theologus praeest, haud est quod in
omnibus immoretur. suas quoque opportunitates habeat Maolasticorum, quos appellant, Doctorum tractatio : praesertim ueris quia ex diuinorum oraculorum Patrumquς monuinientis sic lumen accipiunt, ut eadem frequenter diae
lucident & illustrent . quamuis hac etiam in re diligenter. cauendum esset, ut si quae sitnt curiosa potius quani fructuosas sunt autem apud aliquos curiosa pili rima γ ijs non
facilὰ tempus tribueretur. nam qui ad nauseam disputant. multa quae tota sunt Ph sici, atque utinaria interdum nore
Dialecticiat mihi octo inuti videntur di literis. Dcniqu*
20쪽
utile iis taceam quae a Maioribus rahquati, per manus transmissia sunt praecepta: haec enim cum Pontinetis sermEi de sacrosanctis Ecclesiae institutis permista sunt) sit necά-
saria sanctorum Patrum lectio, accuratissimeque colatur . veris sine enim dici potest, ubi scholariim cautiones illis - adhibueris, ac debitum ordinem in ijsdem seruaueris, e rum lectionem fiugiferam esse totam , atque ad benὸ beas teque vivendum momentum habere. maximumi. Verun-
tamen noni spinosis sille. Grammaticorum tricis angitur - Pallam: . non perpetuis prosodiae scrupulis de offensionibns cruciatur e non δε linguae desit celeritaris vox sit exilis aut aspera, si latera non benὰ firma i vultus reconditus ac tristis: non si aerudior sit, si pituita redundet pectus aut bile;
i si gestus,motus, habitus, uniuersa corporis conformatio in-2 decora videri possit c invenusta. abeu etiam & quam lon-: gissim E abest a laborios s Oratoriae palaestrae exercitationibus, in quibus dum Naturam excolere , aut eius vitia co rigere, vel certὸ minuere, studet Orator, taedios mihi credi- rei conficitur atque molest ijs. Denique, ut omittam mem riae fiagilitatem, fastidiosas audientium aures & satiet tem,& eorum qui obloquuntus murmur ac strepitus quibus enim ad tenue elimanda sunt verba,ac polite eleganterque dicendum , ijs isthaec incredibiliter ossiciunt9 non
ille uaria Otationis expectatione selicitati ir , cuius eue tus non tam ex rebus quam exauditorum pendet arbitrio: nec si impavidus appareat, impudens habetur & in uer cundus:aut si exalbescat & perturbetur, stactus animo iudicatur & debilitatus metu. Ad extremum,non in condendo carmine summas illas Poetarum offendit angustias, in numeris, inodis,dictioni, moribus, fabulae animo illigatur, unde a se bus abalienari; ne dicam fureretae de recto mentis statu deturbari uideatur. Quare,ne multis agam,sic statuo. Theologiae doctrinam aequabilem esse sere. totain
solque per sdiilem. ae temperatam inprimis & moderaria. Eloquentiae, Poesis, totiusque Humanitatis studiumici se longe uarium ac sui passi in dissimile, totum, denique