Manuductio puerorum ad multa, & varia intelligenda, quae sunt, venustior lingua latinae constructio, syntaxis figurata, alphabetum nominum localium, ... in lucem edita, & clericis potissimùm accomodata a' Joanne Baptisa Palangha, congregationis hospi

2쪽

Studiosis Pueris

aperietur via 'eoustim rem linguae latinae addis scendi Syntaxin , tum

Regularem , tum etiam Figuratam. Inde e 1incatio centum , &septim-

ginta nominum localium, quae in BreVirrio Romano sunt apposita, dmiicitur. IPlinc etiam benE scribendi, reete loquendi & Orationem latinam in sermonem itare eum traducendi facilitas hauritur. His a cedit Bilingue , multa scitu utilia exprimenS. Sylvula denique plurimis vocabulis Ecclesiasticis floret. Quae autem sit hujus opinsculi claritas, utilitas, atque voluptas di linse usus docebit. Valete.

3쪽

V)- . . . .

4쪽

M ANU DUCTI

Venustiorem Linguae Latinae

CONSTRUCTIONE M.

Intelligendam .

De verbis Famulativis. μid fit Verbum Famulativum Z Quare sic vocetur

, suomodo construaturJErbum Famulativum, sive Servile est , quod Infinito famulatur , ejusque naturam induit, hoc est, si Infinitum sit personale. Servile quoque persenale erit. Si vero Insiri itum impersonale existat, Ser-Vile pariter impersonaliter excurrit : ut, Nemo debet peccare. Me debet poenitere peccati. a. Famulativum, seu Servile dicitur , quia verbis Impersonalibus impersonaliter adhaeret, & quasi famulatur: Personalibus personaliter jungitur , & in seretit: ut, Illi debent Romam pervenire. Ab iras debet Romam perveniri. In primo exemplo inservit Infinito per modum verbi personalis: in secundo, per modum smpersonalis Verbum Famulati vum , Infinitis verbis pers natis adhierens. ante se Nominativum asentem , vel

5쪽

patientem admittit, post se Infinitum cum suo cassi rut . Homo debet nascere se ipsum, L Uomo deost eam Dore se flosso. Haec non possunt intelligi ab omnibus. sueste esse non sipsono ιntendere da turti. Venustius autem dicitur: Homo se ipsum noscere debet. Haec

ab omnibus intelligi non pomini. q. Si verb uniatur Infinitis impersonalibus ante se ar- sumit casum Infiniti impersonalis, Ac impersonaliter excurrit, ut, Solet , ebat, Potest . erat ete. E. g. Populum coepit taedere itineris, & laboris. II popolo eo- minetis attediarsidet tiarato, e delia fatica . Ad magna praemia perveniri non potest, nisi per magnos la- . DOresis A gran premit non sipuo arrivare, se non permeeteto digran fallebe. Possum, es, potui, Potere.

Incipio, is, inccepi, Cominciare, b dare prin- Coepi, isti , coepit eipio. Desino , nis, desivi Lasciare , cessare , m& desii nire. Debeo, es, debui, DOvere, essere obbligato. Soleo, es ,Solitus sum, Solere , esser solito.

Nonnulla exbibeus Rudimenta ,-ad Verba Servilia spectant. a. I verbIs Servilibus Infinitum , EM , iungatur ,

of tunc geminos Nominativos,ubi invicem respondentes, assumunt, quorum primus Servilibus praeponitur , alter vero Infinito: ut, Non omnes possunt es- se victores. Non tultipossono essere vineitori. Nos de hemus esse humiles, mansueti, & patientes. Nol δε- .emo essere umio, mansueti , epaetienti.

a. Verbum, Debeo, absque Infinito , activd , dc

passivd usurpatur: ut, Tria debentur Deo , timor, amor, honor. Trecose fidevono a Dia , cloe timstre ,

6쪽

rem . amorem, honorem.

Servilia nunquam fiunt passiva; sed si passivo in

Italica lingua pronuncientur cum particula , Si , quae praeponi, & postponi solet Famulativis,&Ιnfinitis , verbum infinitum sequens latind fiat passivum : E. g. Deus, δfideve pos areii denaro, δ deve pagar Fit denaro. Ne dicas e Pecunia debetur solvere; Sed , pecunia solvi debet . Si vero Infinitum fieri non positi passivum, italica locutio versatur in activam significationem: E g. D eomineio ad esser perisuitato d. Inemico. Hostis me persequi incipit; via, Ego incipio exagitari ab hoste . , . Verba, Caesti, cum Infinitis passivis, in praeteridis acti v d, & passivὰ usurpantur; ut, Virtus amari coepit, vel coepta est . La virlis si comineio redamarsi. Contemni coepti erant a finitimis populis . Erano stati eominciati ad essere oreetetati dam popoli vicini. A nte pugnari coeptum est. Avanti su cominciato a combartes. Veteres Orationes legi sunt des1tae . Orationi anticheeessarono dii ges. s. Inter Famulati va numerantur. Valeo, Queo, dc Nequeo: ut, Fodere non valeo. Si quiverit pugnare mecum. Nequeo meipsum curare. Ionon sὸzaρρarer, sepotris combattere conme: Non posso curare me flesso.

CAPUT II.

. De Verbis Dominativis. Uni t Verbum Dominatioum 8 suare Havelietur

suomodo eonstruatur λr. Erbum Dominativum est illud, quod Infinitum V sibi assumit. Dicitur Dominativum , quia imfinito dominatur, hoc est illi non subditiu , nec ejus naturam, & Constructionem sequitur , sicut Famu Iativum; sed immobile in se remanet . A a D

7쪽

Σ. Dominativum ante se Nominativum semper requirit , deinde Infinitum cum suo casu: ut, Si vis habere pacem, linguam compesce loquacem. Se ta duo avere lapace rasrenala livata loquace. Qui cupit scire , capit omnia . Chi de era sapere , capisce tanteos. Non audeo aliquid dicere . Io nou ardisco diret eosa alauna. Statui praecepta servare Dominica . H3fabilito osservare i Precerti deI-Λ usi sunt nos provocare. Ebbero ardi re di provocaret. Illi sunt beati , qui in vitam aeternam merentur intrare . Vuei sono beati , chemeritano entrare vella vitaeterna. Volo, vis , volui , volere Nolo, non vis, nolui, Non volere. Μalo, mavis, malui, volerptu presso, aver piu caro

Propono, nis , sui Proporre , flabilire , Statuo , is , statui ) risolvers. .

Rudeo, es, ausus sum, Ader' ardire Dignor,aris,dignatus sum, Degnas, eo iaces. Μereo, es, merui uΜereor , mereris Μςrito ex effer . . Praesumo,mis, praesumpsi, Presumere, avere ardire

Laboro, as, avi, )sfretorsi , Maricas, farsi. Conor,artriconatus, sum, violeneta , esser necessi- Enitor,eris .enixus, sum in tor. Teneor, eris, Efferte nuto, Sobbligato. Recuso, as, avi, Ricusare.

Pergo, gis, perreXi, Perseverare , continuare.

Dedignor , aris , atus , FGgnarsi , aver a Deg sum, oreretare. Haec sunt praecipua Verba , quae eum Infinitis juncta

in Livgua Latina reperiuntur.

8쪽

Nonnulla exhibens Radimenta , quae ad Verba Dominesiva spectant. I T Nter Dominativa numerantur alia Verba, ut ,

I Cogito, Arbitror, opinor, Reor. ΛveO, APpeto, Gestio, Affecto, Respuo Persisto, Laboro, Contendo. Studeo, Erubesco, Propero, Cesso, omnia denique verba exceptis Impersonalibus, &Famulativis quae Infinitum naturale assumere postunt, Dominatis va appellari licet. a. Haec verba, Μereo, & Μereor, italic8 , Μerι- tare. Utrumque cum Infinito copulatur ; cum hac tamen distinctione: Mereo in praeteritis persectis Infinito adhaeret: ut, Iste Consessor Domini hac die laetus meruit beatas scandere sedes . Queso Confessore de senore in questo giorno allegro merito di salire alle se die beate. Λt, Mereor, tempore praesenti, imperfecto, & futuro, Infinitum sequitur: ut, Illi merentur accipere coronam gloriae. Ivelli meritano di rice vere la corona dalia gloria.

Dominativa verba si Infinito gaudeant verbi copulativi, seu Vocativi passivi , tunc Infinitum Nominativum post se admittit, qui concordat cum Nominativo verbi Dominativi: ut, Hypocrita cupit videriJustus. L' Ipocrita desidera eruere stimato, o tenuissiusto. Animus generosus mavult mitis esse , quam iracundus. Uanimogeneroso baptu earo, δvuole pio prooeger dolae , che colerico, 3 sietnoso . Si vero addantur Pronomina, Μe , Te , se , Nominativus ad Accusativum redit: ut , Hypocrita cupit se videri justum. Malo, me divitem esse, quam haberi et Tufateris, te esse loquacem, seu blateronem . Tu counfessi di essere lingaceiuro, cicatone. 4ςianciatore .

A Verbum, Videor , exu , visus , sum , variari

9쪽

habet Construstionem,&signiscationem. Prim6 enim jungitur Infinito, regitque Dativum personae , post infinitum cum suo easu . Cum usurpatur pro aliquid dubie dicere, ita licd, Parere , ne quid erretur, semper spectanda est persona, seu res, quae actum Infiniti agit, vel patitur, dc ponitur in Nominativo . cum quo concordat verbum, Videor , in persona, dc numero , ac etiam in genere, cum est praeteriti persecti . Ecce Exempla: Μι pare dioedere ii nemico . Mihi videor videre hostem. Mi pare di essere flato paeteto. Amens mihi fuisse videor. Tipare di operar bene. Tibi videris bene agere. a tua Μadregii e parulo di aver partu-νito an lupo . Tua Μater sibi visa est lupum edidisse . Idiparo at essere sapiente. Ipse mihi sapiens esse videor. Tipare di essere sapiente . Ipse tibi sapiens esse videris. A quelligit pare di essere prudenti. illi sibi sapientes esse videntur. Μι pare, ehea mi fiasata insegnarata Rettorιea. Vos mihi videmini esse instituti in Rhe

torica .

s. Interdum Dativum omittitur: E. g. Μι pare vi .edere unfantasma. Videre videor phantasma. Pare , ebe noi Vomini valors sodistiseeiamo alia Republi- ea. Nos viri sortes Reipublicae satisfacere videmur.

polo Romano. Vos, ne deesse Populo Romano videamini, providete 6. Cum vero usurpatur pro Velle, seu Placere, tunc Impersonaliter ponitur: ut, Μihi visum est de senectute aliquid ad te scribere. Mi e parsis bene vi feriveri qualehe cofa delia Gechiasta. Mitte mihi, quem tibi videtur. Mandami, chiripiate , e stare. Λd eundem modum construitur cum Infinito impersonali: ut, Mihi vititur vos taedere laboris. Μιρare, cheὰνοινι- crescata fatica. . Sine Infinito cum duobus Nominativis construitur: ut, Dapes istae nobis insipidae videntur. vivax e ὰ noi Hono insipide.

ζ 7. Cum

10쪽

7. Cum autem dicimu : quem tibi videtur : Pueror attrιbue, quos tibi videbitur: Caesar ad

εaee quae visum est, reisonaeit. In his exemplis subintelligitur Infinitum verbi praecedentis, quod subsequentem Accusativum regit. Sensus igitur est: Μitte mihi. quem tibi videtur, idest, Mitte mihi, quem tibi videtur mittere. Μandami, ehιtipare, eptace. Et sice

ponuntur alia, &similia exempla.

De Constructione Uerbi Infiniti. Quid fit rasiuitum 3 nuomodo vividatur, er cor .

struarari I. TNfinitum est Verbi modus, qui certas personas,1 numerosque certos sibi non definit, ut quatuor reliqui Modi. Dicitur Infinitum ab in , dc finitum, id est, non finitum ; quia non est distinoum numero, & persona. Fuit autem inventum brevitatis, & orna. tus gratia. Quia ejus proprietas est, duas excludere Conjunctiones , nempe, suod, Audio, quod tu studeas; opto, ut bene valeas. Per infinitum dicitur: Audio, teifudere: Ορto, te bene valere. a. Infinitum dividitur in Activum s Passivum ιNeutrum, Deponens , Commune, & in Impersonale Λctivae, & Passivae Vocis: mi amare, Amari ,ssudere , Auxiliari, Hortari , Paenitere , Θ Servir/3. Ut autem Infinitum habeat persegum sensum, ac numeros, & personas certas, &finitas exhibeat, praeponendum est ei aliquod Verbum finitum, deinde Nomen , vel Pronomen in Λccusativo: ut, Credo, te valere ingenio. Si tollas, Credo, & Pronomen , Ter oratio manca, & indefinita erit. ,

. Infinitum igitur pendet ab altero Verbo, ex illis Praecipud , quae ad Aures, oculos, Linguam, x cad