Ioannis Ferrarii Montani Ad titulum Pandectarum, de regulis iuris, integer commentarius. Vna cum integra castigatione oculis lynceis reuisa

1쪽

Ex Bibliotheca majori Coll. Rom.

4쪽

FERRARII MON

dectarum, De Regulis iuris,

integer commentarius. orae fil/ in

6쪽

bene agere. VI huius sieculi facie vel pressimis per considerauerit , Cancellaris multis nominibus amplisime, in quo non folim a morum probitate mortales defcctui, sed etiam optiamnum disciplinaru rationem,quiabus uita ipsa formari solet,magis xtragiis sernanti , non potest quin magnu animi doaetorem concipiat praesertim ubi Christianum orbem sanactis adcoq recti pimis legibus compositu mun eam mentis uesaniam adactum uidet, ut mores induerit, quos corrumpti simus quistiam inter ethnicos uix admisissent,tantum abest ut uulgo recepti failsent. Quibus cum sic detineor, uerbu illud Veste , qd' de Varo Quintilio scribit ii mete mihi uenit: Quippe ita se res babet,ut plerus cui fortuna

mutaturus deus,cosilia corrupat,efficiatq; quod nuberrismu est,ut quod accidit,etia merito accidisse videatur, rosis in culpa transtat. Quoruda enim, qui caeteris caemusta,tu eruditioe antecedere,cis exeplo esse debet,inorua α institu

7쪽

institutum no admodu probum,trastis stilestram aperit, Cr perperam uiuendi,Cr eas disciplinas, quibus uita re die componituruncessendi. Onytus enim quisque hodie est,qui uel reipub.gubernandae, uel alijs bene institum iadu praesta Moriendo quod optimum est,praesit,aci doceat s cum tamen eum qui functione maximus fit,exeimplo maiorem esse oporteat,usqueadeo uita Magistratus censura esse debet, ad quam subditi omnes dirigantur,er non secus atque e steculo sese componant. Eam cara merinam si ipsie Magistratus primum moverit, malos causam dedcrit,an subditi, non Acile pronunciarim. Nec enim citra diuinum est oraculum: Improbum populum, improbo quos magistratu sepenumero onerar ut sicubi alter alterum egregie coiincerit,uterque poena expora natur naturas iustifimis mali modis retassetur. Sed huis

ius pestis fontem id forte ostendit,quod unusquisq; posto

habita illa societate, er ciuili utilitatum communicatiota ne nutam simum abit, animici; illam allectionem parui scit,qua intelligimus ad iustitiam nos esse procreatos, illudq; innatum habere, quod est cr ciuile er populare

cicero cum Graecu zολιπικοβ uocat a mutua homirinum charitate non alienum, cum parteis fiunt, alterum non violare, sed magis iuuare, unicuique quod suum est tribuere. Sane quamprimum homines j i tantum uianeresbi tantum singuli rem Acere coepisent, siue hoe iuresue per iniuriam, per bonestum pue inhonestum,aedoq; sibi inuicem fraudi esse in animum duxisent, πω illud ciuile ex populare in repubI esse desjt,inis iurisq;

8쪽

γυ- dolo malo, er id genus improbitatibus interimc nc it:quae ciuitates adeo consturcarunt, suis disia,les reddiderunt, ut Acilius fit nigrum cγgnum aut phoenicem inuenire,quam rempub. uis partibus ex quiribus oportebat,constitatem. Neque desunt qui mea quia dem bententia non ita infuse putant Romanas leges huic frigidam sub udilbe, quae aut de rebus acquirendis uel conservandis, aut de poenis flumendis tantum stitvult de ciuitatibus Mees,morum,uities Hnceritate instarunαdps,ne unam quidem caput praepe strant,cum tamen pleriraque in Draconi S,LIcurgi, Solonis,atq; aliorum νριι - τωρ, qui apud Graecos clari luerunt,legibus de hac re essent comprehensa. Qui frim,ut dum in legum praemscripto tantopere desudatur, ab aequitatu ad quam umteres ceu ex natura pro fictam rationem iuris fundamenatum retulerunt) consideratione paulatim fit discessim: quandoquidem nihil iustum est, quod non idem ex boanum Ur aequum, adeoq; ad aequitatis uniusta habeatur expesum. Proinde ut Isocrates monet, rusti a reipublicae bene prostirientes porticus legum tabulis implent,nisler in hominum mentibus aequitatis imaginem exprimat, atque defigant: quasi non decretis tantum, sed bonis etiam moribus ciuitas composita bene gubernetur. Quod Cr Iureconfiustum aduertisse ex eo apparet, quod Aelius Martianus legem cum Demosthene illo κόλ ωι

communem reipub. compositionem esse scribit,fecudum quam omnes qui in ciuitate sunt,uiuere decet. Ab eo non

9쪽

dsimile, quod Papinianus edim communem reipu. spones sionem desinit. Non quod in iure ciuili nihil omnino esse

existimem, quod ad optime vivendi rationem commoda

re posit porro qui secundum legis praescriptum candide omnia faciendo secte in ciuitate gesserit,improbrus esse nopotest) sed quia tanta est rerum 1arrago iuris restonsa desiderantium cui poenarium quae dclinquentibus prae sitnuntur discrimina flentio praeteream ut etiam per se

tractatae in immensum dilatari atq; excurrere coeperint,

Cr prope totam hominis vitam folicitare, noluit legibis lator de moribus Jrmandis, of ijss mutuo praejtindis praecipue disturere,ut quam disciplitiae partem philosoriphi iam avoluissent,bominess reipub. idoneos Cr Iegavilis scientia capaces reddidi bent: uerum hoc solum prorisecutus est,quod ad negocia ciuilia recte peragenda uiae. tinere est uisis,qua ratione unusquisque quod suum est habere posit, boni legitime definderentur, mali autem suis poenis excepti, liquu exemplo frent,publicam citauitatis pacem non ita elle uiolandam. Sie iuru scientia dimor praeceptionibus diuertere quodammodo,atque suis septis teneri coepit,in hoc minus perniciost,qu)d ni falsior qui ante nos in humanis fuerunt, vitam non sic

insolentem,pervicacem, atq; a uirtute abhorrentem duae xere.Atqui,ut nunc sunt homines, non uideo quomodo

absq; honesti educatione, Cr moris stitim ab ineuntiabus anun institutione Cr bene gubernari, CT a corrupto vitae proposito commodum diuelli positit:quando quia dein i ominem natura stata ab initio prostri, ut ad mali

10쪽

ilum premis esse, atque in id, uod Incere probibetur,

anhelare soleat: quem Iegibius latis non tam comas de retinebimws , nisi Cr praeceptorum quaedam ratio. erit, per quam ab insolentia illa innata paulatime ductum, rationi parere, Cr quod uirtutis fit amplecti doceatur. quibaes modisset,ut homo recte institutus per

se legi obtemperet , alteri haud secus atque sibi quoque feri uolet, Sciat : non tantaem quia lege ita est praestriaptum, ut cuius formidine retineatur, sed magis quod sieprimaeva illa educatione ad iustitiam aequinienis in boocia vim exercendam natura ese agnoscit. Quippe focundum leges in Repub. vivere quem uelle eam sol ob rem,quia Iegibus ira sit prostectum,ne quando in eas impingat, poenaes obnoxiim reddatur, plane est struis te, Cr uiro ciuili parum restondens, tametsi nostrae crinitates ea hominum Itie ex bona parte sint confla misi enim secus in Repu.fuerimus animati, facile erit legi su cum sacere, ut quam tam maxime obsieruare uideri uoalumus, perniciosa ingen shmlatione contra honesti adulteramus. Quod is solum non intelligit, qui subtilistates iuris, cautelarum gophos, exceptionum comperirendinationes, atq; id genus mille I ubterfugiorum moαdos nostris stequentari ignorat, quibus ad sacratisimi,

Cr duntaxat optimis uiris tractandi iuras praetextam in foro interim gloriosi regnant, nundinationibussitis non tam honestis,clientulis,immo orbi imponunt tamen ius appellare auden quasi nemini iniuriam faciat,

qui iure suo utitur. Itas hilud scio , si stultitiae magis aut