Daniel Frid. Hoheisel D. Edictum praetorium quod quisque juris in alterum &c. Aequitate omnique usu apud veteres caruisse, denuo demonstrat, ac lectiones suas aestivas studiosae juventuti in academia Fridericiana notas facit

2쪽

β. I. Uodsi ulli eruditorum generi ci

cum foraneae tribuuntur artes; munime omnium, qui vitam acad micam profitentur, ab hac imputatione vivunt immunes. Vitio vertitur illis, atque inventa inter circunt ranea numeratur, quod submissione ridicula, muneribus, laudibus, conviviisque corrumpunt nonnulgos, qui CO serta hominum agmina pererrantes, se careosnriente; in sanioribus doctrinis percipiendisjhrdos; in miscendis er ditis sermonibus magis mutos quam pisces; in ratiocinatione ela os ac ballacinantes; nihilominus tamen vano iis ros fastu a scilicorum instar fuisse: in saluberrimis Doctoris sui medicaminibus Dequenter assumtis, sanitate gaudere coepisse perfectissima contendunt; quod vendendo merces suas pretii isnminutione certant invicem; uod fasciculo medicamentorum suorum alius hanc, alius iam medicinam adjicit: quod supercilio, incessu, habitu, indicia invularis cujusdam hominis prae se ferre, atque ita omnium in se convertere laborant; quod sermonibus theatro dignis actibusque scenicis spectatores allicere hilares plaudentesque gestiunt, denique quod alter alterius do scrinas noxias , venene instelas, ac Veramentu-destitutas clamitat. . ' . A a g. II.

3쪽

. . . ρ is Quis is novit; ipsum me vitae academicae hactenus unice indictum esse, uti intelliget omnis, hancce qui peγIustrare schedulam tanti putaverit; ci certe in mentem venire nullo modo poterit, pravis ejusmodi malevolorum hominum satyris album a me adjici calculum: qui potius sortem hanc eruditorum miseram doleo summopere & fere deploro, idque eo magis, quod ab ultima Paragraphi praecedentis accusatione tum ego, tum Ambcus quidam meus, impensismo affectu prosequendus, vix liberi simus futuri, si quis meum de edicti praetorii: Quod quisque juris in ultrarum M. iniquitate O nomus iam antiquo , quam hodiemo, programma, mense Octobrianni I7a . publiee propositum, viderit; deinde aliud de Retorsione jurium statutariorum variantium nec aequa nec tradente, quod per modum supplementi ad proxime indicatum mens, Februario 372s. aceessit, perlegerit; nunc vero alius Amici optumi atque aestumatissimi scriptum, foenum in cornu habens, h. e. in ipso rubro a me divo tium faciens; & denique praesens hoc programma, quo iniquitas & non-usus antiquus ejusdem eclicti praetorii denuo stabilitur, conspeXerit. g. m. Nihilominus tamen spondeo atque in me recipio, amicum hunc essedissensum, qui inter nos ortus est, aut potius primo intuitu obortus videtur, mihi enim saltem quaedam ab Amicissimo Homine occasio suppeditata est, unum alterumve dubium, quod circa citatas scriptiones meas moveri posset, modeste diluendi: ut adeo si quis

cum circumforaneis nos componere vellet, iiS posset a censere, qui probe gnari, ab uno non emere OmneS, clanculum societate aliqua inter se contracta, in speciem se

invicem contemnunt, ut confluentes ad mercatum emimrientes eo majori alterum pariter videndi cupiditate incendantur. Sed praestat penitus a comparationibus hisce

abstinere, tum ego teque ae Adversarius meus dudum nobis

4쪽

nobis elerimus symbolum illud Senecae: relinquamur e vices ira artibu6 quae propositum habent placere populo. PHILOSOPHIA adoretur. f. IV. In Primo autem programmate meo egi I. do edicti hujus praetorii origine, V. io. &H. II. contenta ejus era 'plicavi, ii. & ia. III. iniquitatem ejus demonstravi Di7. IV. nomusum antiquum eVidenter ostendi, 3. Is. V. provocavi quemvis,ut mihi vel exCorporeJuris,vel ex probato scriptore quodam antiquo casum adduceret, ex Uicto isto decisum, g. i8. imo VI. absurditatem hujus edi- ab ips6 populo Romano as'itam, &C. Cornelio Tribuno plebis rogante, plebiscitum conditum esse, eoque steto, omnem hujus edicti vim elisam fuisse, docui g. iv. Miud. VII.) adversus scitdpPERvM defendi, jus repressalia Pm, ut vocant, minime ex hoc edidio deducencium esse, abidemque aliud ejus fundamentum indicavi; denique e iam VIII. retoisonis jurium provincialium variantium, ab omnibus sere Iciis ex hoc edicto derivatae, vera ac g nuina principia ex ruulis prudentiae ac Politices ii Myepetii g. 2i. seqq. His ita positis, in altero programmate

iurium statutariorum & provincialium ab invicem dive forum aequas eme&prudentes, quae directo in odium es δε--imentumperegrinorum sunt condita; reliquorum autem retorsionem iniquam esse ac minus prudentem.

- . . I. V.

Ultimum hoc momentum maxima prae reliquis omni-hus utilitate se commendat, ferendisque sententiis in judicio inservit, a nemine autem ante me excussum est. Ipse etiam Amici mus m. Adversarisu metu hac in parteremam me tete , mihi blanditur, usque adeo ut nihil

mi in promptu esse dicat, quod huic doli inae superadm re indit: apertissimo indicio, ipsum non serio a me Hissentire, sed saltem eum in finem ut verecundiam meamdaudibus onerare pynt, dissensum simulare. Qvqdsi

5쪽

enim placuisset ipsi, ex penu facundiae atque e cornu Copiae excerptorum suorum nonnulla deprompta doctrinis meis adjicere, multis adhuc flosculis oratoriis, allegatis I L. & I octorum, aut adductione praejudicatorum, e praxi sua collectorum, exornare atque augere potuisset. Quinimo statim post editum programma meum in illunci quodam judicio ventilatae sunt lites de eodem casu, quem in D Grammate altero Ly. Proposui, utraque autem hunc in modum decisa fuit ι ut remota retorsione, peregri nus brinu eodem cum ciuibin domestisis jure uteretur I ex quo evidentissime elucet, doctrinam meam in ipsis rerum

argumentis obtinere.

I. VI. Nihilominus tamen a Mersus momentum I. & IL vid. q. q. error in eo mihi imputatus est, quod dixerim tWaetorester edicta sua, juris civilis explicationem simulantes, supplevisse illa atque emendasse a conssequenter tu LL. feremdarum per cuniculos ad pertraxisse. Concedit Dn. Asuersarius meus omnes praemissas; & tamen squod mirum negat conclusionem, Praetores nempe jure LL. ferendarum usos esse; idque ideo, quod Cicero tib. a. de Invent. Cap. aa. expressis verbis stribita. consuetudinis autemjm esseputatur, id quodυoluntate omnium sive lege vetustas comprobarit. - In ea autem jura sunt quaedum it a jam certa propter vetus

rem: quo iii genere se alia sint multa, ct eorum multo maximapars, quae Praetores edicere conqueverunt. Nisi vehernenter sessor, Cicero id tantummodo. sibi vult, quod consuetudo quidem a lege differat, deinde autem-l

gis nencisci, & certum jus sieri queat, si vel constanti Adiuturno usu iudiciali, vel expresso Praetoris edicto confirmetur, & maxima quidem edictorum praetoriorum parte ejusmodi consuetudines contineri An autem id doctrinam meam evertit, aut ei contrari 'tur ρ Sed ne andabatarum viord pugnemus, neceste est, ut de conceptu Iegis ante Dinnia internos conveniat. . In sensu Juris N. Lex est declaratio voluntatis Imperantis civilis, omnium subditorum ι a actiones

6쪽

actiones quoad certum aliquod negotium dirigens ad communem salutem. Iam vero Praetores multas summi imperii partes in republica irregulari) exercebant, ita ut α --

perium & majestas imperii aliquoties in Jure Civ. disertis verbis iisdem tribuatur; porro notum est iis, qui ni- hil aliud sciunt, multa a Praetoribus promulgata fuista

edicta, quae omnia Iuris auctoritatem obtinebant, h. e. vim

legis habebant, uti vel tirones, qui nondum dupondit' sunt, cognitum habent ex g. 7. A de A Nat. Gent. 9 Civ. adeoque erant ψάssimae leges in sensu A N. olim autem in

statu Romanorum populari &Democratico jus LL. ferendarumpe spopuIum erat, quo sensu Iex dicitur, quampo-pultu Romanus, Senatorio Magistratu, veluti Consis, interrogante constituit sa) β. . Inst. eod. Hoc autem sensu reinctissime negatur, edicta Praetorum proprie leges fuisse, nempe a populo latav. Sed ubinam ego defendi contrarium g. VII. Pergo ad alterum dubium, Pro - Consules nempe Praesidesque Provinciaruire non fulse magistratus. Nimiarum in programmate primo g. 9. 1atis aperte monui; ver his edicti: qui magistratum habent, intelligi Praetores ur-hanos atque AEdiles Curules; verba sequentia vero: qui potestatem habent, Pro-Consules, Praesidesque provinciarum indigitare. Mox ex principiis I N. ostendi, omnes hosce jure novarum I L. condendarum carere debuisse; erant enta magi atus; autem in genere & insensu J. N spersona, summo Imperanti civili Iubjecta, a que ab eodem testate hac vicaria instructa, ut mediante se

tentiaca Revera tamen est haec absurda definitio, quae saltem externum LL. condendi ritum describit. Sed vero eum populus etiam. eodem modo di pensare, betam Meernere, privilegia dare, pra- ista bule ορι illi eonferre debuerit; in ista definitione LLes, privilegia, actusque adversus exteros suscepti, confunduntur.

Hoc sensu etiam historici seribunt; satuam alieni lege populi deeretam βων; bellum lege populi placuisse / quae quidem historicis vitio verti nequeunti omnino autem iis, qui Iurisph

7쪽

- m tentia ellusque executione legra ad facta civium in repubmobvenientia applicet Unde cum magistratus sis minister legum, ipsius non est, leges mutare, sed solummodo se- . 'cundumLL. decidere. Hoc amem sensu tam Pnerer atque Uiles Curtiles, quam Iis Consules de Prasides Magistram erant. At, inquas, insensu secundum moremdquendiris Rom. pro te & per eminentiam Praetores aliae YEEius Curtiles vocantur magistratus p Pr Consuias vero Praesidia . que dicuntur sitiem gessisse magistratum; sed hoc inreum nusquam negavi et adhuc tamen defendere possum, etiam in sensu Iuris Rom. Pro-Consules aeque ae Praesides magi- stratus vocari, Cum notissima sit distinctio, inter magis Iliam urbanos &provinciales. Coeterum edam propediei ineditationem de eo, quomodo differat mari atram vocae magistratum gerere, ubi simul intricatissima compinetur controversia: utrum sella curulis, cui AEdiles. i. sidebant, tribuM an quat- gradibus fuerit instructa 8 itembum primus Prisor Romanus rubromo capiatas ges erit Z dummodo antea de utilitate harum controvα γ

rum metipsum convicero. .

j. VIII.

Ad tertium momentum Vid. g. 4. quod attinet, edictum hoc mirum in modum injustum ataueiniquum ut 'iniquitatem istam potissimum exeo duduxi, quod magia stratus, jus iniquum edicto sanciens, & civis tale jus per

porruptionem adversus alterum impetrans, precul omni dubio aliumque laedant: jam vero praesens edi flum; nec ad damni dati reparatisnem magistratum ei-.Vemque obstringit,nec poenam praesentissimam in grave istud Tacinus,ut deterreantur sit, statuit: ergo saluti ac securimi ilaesorum minime prospicit, adeόque injustum est. Adversis hoc objecit Amicus meus: Praetorem etiam jus redde cuni inique decreuit, relatione' non Mid, quodua Prinitis fecit, sed ad illac quod Praetorem facere convenis. Ita autem aliis tantummodo prolixisque verbis repexhur ea--dem illa assertio propositio, , quam qgo impugnaveram, iniquitatis eam accusans. Mais auum 4n Na Praetoris

sentem

8쪽

sententia sustinetur; male qui laesus est, injuriam devorare &j mram injustam perferre absque ulta reparationise cogitur.Erat sane adversus judicem pedaneum male judicantem peculiaris amo concessa, qua is litem suam facere, h. e. sententiam a se la- tam defendere, atque ubi in defensione succumberet, omne damnum alteri datum reparare cogebatur, ita quidem, ut si perinjsse judicasset, ista damni reparatio sufficeret; sia

item dolose egisset, poena infamiae adhuc praeterea ipsi immineret. svid. pr. I. de Obl. quae quasi ex delict. ibique commentat res.) Cur autem non praetori, iniquum jus promulganti, eadem damni dati reparandi necessitas ac poena imponebatur: dicis, quia majestas imperii ipsius id non permittebat; etiam, sed notum est, ipsius ossicium annuum fuisse, cur nona ostquam magia stratus munere functus, ad privatorum numerum redierat, da-hatur actio Θ videmus certe Rectoribus Academiarum,siniso m gistratu, actiones intentari, ac rationem ab iis imperite Scdolose gestorum. '

IX. Transeo ad momenraim quartum I. 4, juxta quod adserui, poenam in edicto statutam nunquam in praxi apuG R manos obtinuisse; quod ut intelligi queat, observandum, fuisse

eam sequentem e. Magistratus, qui Ius novum atque iniquum2-- siluerat, itemque is, qui jus hoc corruptione impetraverat, adureni dati reparatione erant in puppetuum & procul omni di biosecuri: Interim tament) sjorte aliquando olim eandem litem cum alio apitarent, ψ si ista lis in omnibus circumstantiis cum priori inique de . cisa conspiraret, 3 si adversarius decisionis olim factae adhuc 'recordaretur, eamque probare posset, vi si urgeret, ut praetor, qui jus dixerat, vel civis, qui impetraverat, eodem jure uteretur, by is Idolum praetoris atque impetrantis luculenter evinceret, imperitiam enim probasse non sussiciebat denique

cb Ηaee limitatio absolute neeessaria erat, alias enim praetor novum juscondere potuisset, ut secundum illud cum insigni molumnio ipsemet aliquando judicaretur.

9쪽

o) si ipse adversarius, qui hoc urgebat, non pariter olim eana sedem laudem commisisset, si, inquam, asinus volaret; vel potitus,sihaee mnia ita sese habe rent, tunc tandem Pinor, & qui iniquum jus impetraverat, eodem iniquo jure ipsimet uti cogebantur. f.X.Non solumis,cui e meliore luto finxit pciecordiaTitan, sed qui sensu communi saltem praeditus est,palpare poterit,nunquam non uberrimamPraetori ac nebuloni isti, qui jus iniquum impetrasset,in promptu fuisse materiam,poenam hanc eludendi. Quis enim sufficienter atque evidentissime probabit, magistratum non per imperitiam sed dolum olim male judicasse 3 Dein

de nonne vel sola exceptio: minima atque unica circumstantia ossicere poterat, ut nunquam appareret eundem

casum in judicio ventilari,qui olim decisus eratpalia ut nunc non recoquam, in programmate primo abunde adduina: Potius deanuo vico,plane non e seprobabile, unquam in praxi poenam hujus. edicti executioni fuisse datam. Imo si applicari p*tuisset; quid si me amas, fuisset pus novo Sonatusconsulto atque Plebiscito Praetoribus omnem adimere potestatem, edicta specialia in progressu magistratus promulgandi, iisque injungere, ut ex edictis sui erpetuis, hoc est, sub initium magistratus sui semel propo. sitis, ius dicerent Θ Isthoc quippe Senatusconsultum& Plebis-

eitum edicto Praetoris: quodauisquejuris in alterum, novius esse, non solum admodum opinabile est, sed a nemine, qui sensia communi pollet,in dubium Vocabitur,cum per utrumque omnis stateria dolum istum, qui sub comini natione poenae edicto prohibitus erat, committendi, subtracta: jam vero absurdissimum fuisset,poenam irrogare delicto, quod contingere non poterat. . f. XI. Coeterum cum haec quaestio: utrum usio unquam casu edictum hoc executionifuerit mandatum,non juris sit,sed facti, inde ego jure meo postulavi, ut si quis assirmativam sentcntiam tueri vellet, unicum saltem exemplum h. e. unicum Casum ex hoet edicto decisum, qui vere contigit, vel ex LL. Romanis, vel ex aliquo scriptore antiquo produceret.

g. Xl I. Tu dicis: imo vero Cicero scribi in Epist. Larer trem: st in magistratibus in ris edecreverant, eodem, ipsis pria iis, erat jure parendum. His autem verbia Cicero nihil novi

10쪽

proserr, sed ipsum saltem Praetoris edictum repetit atque enarrab inde ver usus ejusdem practicus nondum elucet. Obiicis; in L. quod quisque jur. in sit. pariter casum aliquem fugit atque ad ueit Ulpionus sed, obsecro te, an tu mihi persuadebis, casum vere contigisse, quem Ulpianus a se fingi non dissimulati clamas, possu& ipsum te sexcentos excogitare, fingere, ahstractione mentis concipere di tandem decidere casus: sed quid indep ergone casus isti apud Romanos contigerunt, inque iis poenae edicto praetorio statutae locus 'relictus fuit λ tune fictiones tuas pro casibus, qui vere contigerunt, vendita-bis3 Novi nonnominem, qui fingit casurn matris, liberos olentis in subsidium, h. e. ideo alentis, quia & liberi, di pater ipsiorum ad Dinmom inopiam atque ege statem tredactι ; deinde vero Proponere quaestionem: nonne mater,satiem tiamdiu alit, in bonis eiusmodi liberorum babest Uym rvmιm,h. e. nonne percipere possit ordinarias urilitates ex bovis liberorum provenientesi Novi, hanc quaestionem ab eodem decidi, acriter invecto in Carptovium alios que quorum auctoritatem sibi ne piissi quidem esse, &quos inter res fungibiles a se numerati profitetur quod illisiinplicisti matri usum fructum in bonis liberorum denegaverint, omissa elegantissma hac limitatione: nisi liberos,omnia hus bonis desitutos, mater alat. Quis autem exinde eolliget viridem hujus decisionis observantiam in judicio esse ρ Certe si liberi stramine ae sursu resustentati, tonderi instar ovium possent, tune tandem huius quaestionis ac decisionis aliqua posset esse utilitas. Quod ego eum saltem in finem adduco, ut intelligant omnes, a sistone, quam ingenium humanum in abstracto concipit, ad te; lam existentiam νυ conreptae, nullam vaIere consequentiam. Adde si plaeet Tractatum meum de iueis Cop. I. f. 6s.sqq. .

f.XII l.Cum itaque certum sit, edicti hujus poenam applIeari non potuisse, exinde in suspicionem me adductum, in programmate primo indicavi, lyraero eum,qui edilium illud composuit, nequaquamBViam habuisse intentiouem, ve Propc: H,vel collegarum suorum fraudibus obicem ponendi, sed saltem speeioso edicti rubro populo obiecisse. Dicis, non esse hoe existimandum, eum qIeganter Cicero scribar: ut quisque es vir optimus t ita di eissime esse alios improbossulpicatur. Non descerent mihi alia adagia, quae possem rege-xere, nisi philosophiam vetularum reputarem, adagiis di sententiis pugnare Quid p quod ego vontemere, sed urgentissimis motus rationibus, iniquitatem atque astutiam praetori isti imputaverim. Profecto, si Praetor, edicti istius auctor, vir honus fuit; id saltem certum est, se νὴ eomtutini atque omni ratione eum caruisse, alias enim in delictum reipublicae summopere noxium, poenam, .ctu desitutam, minime statuisset: sed eum existimare nequeam, Itifidimmos ejusmodi homines Uiciis summorum magistratutim a Romanis fuisse admotos; id re Iinquitur, tu sub te egisse Praetorem suspicer. . , XIV. Denique in programmate primo refutavi iIIos, qui edictunt.bne adhue hodie usum quendam habere existimant; vi navr. VII. f. adversus quae non nemo ita declamat: Sedeni meus adeo leva, pectusgae

adeo obtusum, qui non clarissime intestigat, nibil ineptius singi posse, quam νο-ssienum huic edicto aliqsum tribum n my Quisquis haec verba legit, misc-