장음표시 사용
11쪽
- . Sophiatis suffecit aliorum opiniones refellerse, quare eo usque recepta adeo reddiderunt dubia ut nihil amplius scepticismum eorum effugere posse videretur Socrati autem summa modo positiva satis erat, quippe ex imperspicuo et incerto cogitationis notionem deducere voluit Plato autem, quam necessarium esset, ut gravissima problemata philosophiae solverentur, intelligens omne suum ingenium in eo consumsit ut in dialectice nova quadam disciplina notiones principalea et principia omnia philosophiae constitueret, tum autem ad methodicam municamque progressus est scientiam. Ut lato omnino in philosophia a Socrate profectus est, ita in disciplina quoque ethida, cujus de mutatione paene idem quod de mutatione totius philosophiae dicendum est. Ad posteriorem systematis ethici explicationem nostri philosophi
anthropologia, metaphysice imo etiam Physice multum valebant. haenomena enim naturalia ita ei videntur composita, ut bono inserviant, utque subsidia ei sunt, quibus numen ad summum bonum efficiendum utitur hominum actiones velut continuata universi institutio apparent, ea enim mundi pars, quae genera mortalia complectitur, hominibus est tradita qui eam Xuolunt. Idealismum illum eminentem, quo ethice Platonica egregie superat Socraticam, Xcultae doctrinae de deis debet atque definitionem accuratiorem magis' praecisam, quae Virtutibus Vitaeque civili contingit, excultae anthropologiae acceptum refert. Jam loco Flatonis exadversus philosophos superiores, atque istat ethices Platonicae generatim exposito no ad ipsam Virtutis doctrinam convertentes statim ob nexum cum ceteris disciplinis paullum digredi et doctrinam latonis de animo ejusque partitione explicure debemus. Animorum humanorum origo minime intra hujus mundi et vitae initia quaerenda est, cf. de hac re libros celeberrimos Ritteri, Zelleri, ennemanni qui sunt de hist phil. sed sunt illi ex altiore quodam domicilio in hoc corpus translati,
quare primitus etiam ad corpus nullam rationem habent essentialem sicut pur quoque sensualia vitae psychicae quae in corpore cernitur, ad propriam animi naturam non pertinet. Itaque lato animi in corpus translati ante omnia duas discernit partes,
rationalem το φρονιμιον et irrationalem το ἄφρον). ars rationalis mens unius est generis, nec potest amplius dividi; irrationalis vero in nobilius et ignobilius dimidium dividendum est. Atque illa quidem pars est animus der Μ ut h), paequidem rationis Xpers, sed socius ejus naturalis; pars ignobilior est cupiditas τοεπιΘυμητικον). Rr rationalis est mens SiVe cogitatio. Quam triplicitatem diligenter contemplantibus primum nobis quaerendum est, quomodo sic unitas animi antea posita possit constare. Qua de re lato ait rationem το φρονιμον dominari cui
ambae animi partes natura ita comparatae obediant. Quomodo autem id fiat, dim-cillimum est intellectu qua tandem ratione possit gubernana et gubernatum unum idemque fieri, quod posterius propria natur cum priori nequaquam conneXum Sty
12쪽
Num sola dominatione utque riua toleratione Ratismias praesumitur non assi animo t. e. o Θυμισεια aut Me re cupiditate i. e. rivi mΘυμητινεον regi: qu igitur in naturam horum posteriosum cadat a priori rationali regi 3 lato quidem narrat, cupiditM- gubernari a ratione somnii et imaginationibus, sed γ operae preti in evit hanc opinionem ludicrism persequi, prasnertim quum nihil possit coniarr ad n hometa nostram solvendam debemus potius confiteri, illam partitionem non esse organicum, moniam eam SeqUente per icere nequimus, quomodo unitas sitnu multitudo multitudo vero simul unitas esse possit. Haec quidem praemiraenda erant, quia vitiis hujus partitionis in doctrina de virtute et specialiter in divisione virtutum proth us
Virtus latoni illa est vis, qua omnis res suum uncis bono Ersequitur cf
fi. e. ut postea probabitur omnino virtus Ἀτω. lib. IV. p. 433. B.)considerat virtutem et quomodo in hominibus ingulis conformetur et quomodo in hominum societate in republica ad communem evolutionem progredi
debeat Jam si virtutem in hominibus singulis intuemuis Platonem reperimus secundum desinitionem virtutis modo memoratam amplius ratiocinari, munus animi esse Vitam, ergo Virtutem animi esse bene vivere. Proindo virtus nihil est aliud nisi rectis qualita se harmonia animi , raesumitur omni homini indolem virtutis nativam inditam esse, quae tamen indole qualitate apud singulos differat pendeatqucte relatione quae inter tres animi partes intercedat indole virtutis ergo diversa est, prout aut cupiditas aut animus το Θυμοειδες aut ratio ea pars est, qua stimulum ethicus manifestatur. I homines in ordinem infimum referuntur, in quibus cupiditas
praevalet, in secundum illi qui animosi sunt, in tertium qui studii philosophici
cogitatione compotes sunt. Qui tres ordines une ad homines singulos spectunt, vicissim tamen simul communem virtutis evolutionem in republica attingunt. Indolea nativa ad virtutem excolendam Vulgari modo acquiritur, sed non perpolitur nisi
eruditione, literis et philosophia. Ut jam in gradibus indolis ethicae nobis ad
divisionem psychologicam recurrendum erat, i Inuit magis in partitione virtutis. Platonis in ea perstat sententia quae Socratia erat primitus, unam esse Virtutem ceteras complectentem, sed adjicit cum unitate virtutis multitudinem virtutum constare posse. Quaenam autem est caussa partitibnia Recte lato cognovit eam non differentia earum rerum exhiberi, ad quaa probae actiones pertineant, sed in differentia virium in animo operantium, ergo in partibus animi quaerendam SSe Virtus animi id quod nobis repetendum videtur, est recta qualitas seu harmonia animi. ita ut quaeque animi pars suum munus bene exaequatur Rationato
13쪽
ioportet ma--re, quum sapiens sit et toti,nim provident, sed animum το Θυμοεια maionali parere atque ejus esse cium. Si ambRe Rrtes sunt nobiliores consantaneae, praesunt parti tertiae mimi natura suis maxime inquietae et inoXplebili τω ἐπιΘυρια σαωὶ Partibus illis dominantibus cavendum est, ne cupiditas libidinibus nimis impleta latius manet, majoremque nunciscutur Potentiam. artes autem nobiliores optime totius corporis et animi curis suscipient, altera contulens, altera obediens et consultum peragena Fortis igitur Vocatur homo propter eam animi artem quae
τὸ Θυώοειδὲ appellatur, dummodo illud, quod ratio aut timendum aut non timendum esse docet, Per voluptatem eque e Per taedium defendat. Sapiens vero homo nominatur propter partem illam, quae in eo dominatur et de timendo aut non timendo decernit, quum scientiMn habeat, quod et uniVer8is et singulis partibus prosit. rudens
denique nuncupatur homo propter amicitiam et conSensum harum trium partium, siquidem regena et recta consentiunt, rationali concedendum esse imperium. His tamen in explicationibus inconsequentia quaedam inest. Quae quidem inconsequentia eo orta Videtur, quod reipublicae tripartitionem in tres ordines partitioni virtutis aequavit. In re publica quidem habemus tres virtutes, siquidem haec Virtus est, ut suum quisque XSequatur munus. Omnis scilicet ordinis et cujusque hominis natura si est comparata, ut omnium animi actionum compos ait, ita quidem ut in quoque ordine una animi pars praeValeat et quum educati et institutio vim quandam habeant in animi actiones, trium animi partium inter se habitu non sit constans, sed culturae capax. In nostra Vero quaestione similem partitionem constituere non possumus, quia nos non de totius animi unctione agimus, sed de muneribus singulorum animi partium. Sine dubio lato notionem Verbi suum quemque sacere ' non satis praecise comprehendit Cupiditas, ut ait lato diserte, possessionis appetentissima est; nihil Continet coercena, - et quo tundem modo singularia animi ara, quae universi animi lanctioni non idonea est, sed solum ut eam componens sive factor quidani liquid
valet, subito ad sui imperium perveniat Cupiditas nulla re co6rceri potest nisi prudentia. Item Plato animosi του Θυμοειδους dicit vim natura indomitum et excandescentiam adversus injuriam sibi illatam sola temperari prudentia, - quomodo igitur quum suum quemque facere nihil aliud sit quam naturam et indolem sequi,
fit ut illae ratione quadam, quae minime in ipsarum natura ineSt, munere suo fungantur
Hanc discordiam rationis dividendi et naturae divisi lato haud dubie ipse
animadvertit et tollere conatus est posita quarta virtute, justitia. Rus essentia consistit in modi notione, quae est praeviarum ethices latonicae fundamentum. Justitia efficit, ut quaeque pars suum munus non solum peragat, sed etiam bene Peragat.
In justitia ergo rationale το φρονιμον), cupiditas το ευιθυρι μον), nimOSum το Θυ- ριοειδέ. modum inveniunt, ita ut justitia, in re publica nihil efficiens nisi concordiam
14쪽
trium illius ordinum, hic, quum singulos intuemur homines, animi concordiam secum serat iique proinde una parte praevalente unde tamen ob ipsam harmoniam numquam ne lenissima quidem repugnantia contra ceteras parte exoriri potest in hoc vel illo ordine numerentur. Justitia igitur est Vinculum, quo parte animi in unitatem rediguntur. Quarta posita virtute, sane invenimus caullaam Coercitionis singularum panium animi, sed talem, quae cunctas Partes in munere peragendo temperet atqu circumscribat. Virtus ipsa vero nihil erat aliud, quam recta qualitas, internus ordo, concordia animi. Itaque latonem videmus quartam Osui3se Virtutem, ut caussam coercitionis appetituum, utpote quae coercitio natura in iis inesse nequeat, reperiret hane vero caussam esse virtutem generalem ideoque quartam Virtutem specialem numerari non posse. Si non sit virtus generalis, non liquet, quo modo
inferiore animi partes in agendo sibi ipsae modum constituant. Hoc loco illud Vitium, cujus supra de partitione animi disputantes jam fecimus mentionem, repetitur. Quo vitio adeo adductus est chleiermacherus ad suspicandum latonem non serio illam virtutum partitionem fecisse, sed se potius ad opinionem communem de quatuor Virtutibus praecipuis accommodasse. Quod quidem judicium Schleiermacheri non
RPProbamus, quippe eam rem, qua commotus lato quartem posuerit virtutem, multo eSae graViorem et quarta e virtute causaam coercitionis singularum animi partium
petendum esse cognovimus. Neque apud ipsum Platonem in prioribus dialogis jam
Conatans eat numerus quatuor virtutum, ex quo elucet, latonia aetate opinionem
de quatuor virtutibus praecipuis communem non fuisse, sed ipso auctore Osten invaluisse Plato potius justitiam eo sensu quartam virtutem numerusSe Videtur, quo Aristoteles philosophiam custodem litterarum nominavit, philosophiam quidem litteras inter se conjungere, sed ipsum etiam principiis suis cum unaquaque disciplina connexam esse et suum cuique spatium tribuere dicens at singularem disciplinam Aristoteles non magis hic philosophiam quam lat justitiam quartam virtutem numerare potuit, etenim perSpicuum est, apud illum omnem scientiam nonnisi ope philosophiae constare, sicuti patefactum est, siquidem recte acripsimus, justitiam apud
Ρlatonem nihil aliud esse quam virtutem generalem
Invenimus igitur apud latonem in partitione ambiguitatem, quae quidem systemate ejus exculto firmata est, sed incommodo rectae rationis. Vitium enim partitionis in eo situm est, quod haec non est organina, de qua re apud Schleier-macherum, uni hoc vitium correXit, nobi denuo agendum erit.
15쪽
me animadversione ad alteram operis ' nostri' partem traducimur, riua quid Sehloiermacherus in ethice praestiterit, explanare VolumuS.
thio est disciplina, quae semper ad vitam reHem spectare debeti Id pleriquελuidem, qui hanc disciplinam tractarunt, non satis intelle Xerunt, sed tantum
aena erunt, eoque moti usitato dicendi genere quod magnopere cum vita reali cohaeret, ita usi sunt, ut eo in systemat suo disponendo ducerentur atque adeo in singula pertractanda vis quaedam Xerceretur. Jam Vero unaquaeque sane lingua
populi eruditi voces ad ethicen spectantes habet, non subito, sed diligenti morum
observatione aut sensu morali, qui judicando XPrimitur, ortas, Sed ethice, quae tota in undamento linguae conderetur, neutiquam Mi CRVere OSSet, ne Secundum suum
principium innumeris rebus fortuitis gravitatem adjudicare deberet quo minimo dignae sunt. Ubi autem fundamento linguae destituti erimus, acile fit ut a reali quoquo
aberremus neque enim amplius prohibemur, quominus in anas et arbitrarias abstractiones et combinationes abripiamur. Quamvis negare non possimus ethice permulta post latonem saecula multum profecisse, tamen Obi fatendum est, omnes qui eam tractaverint in errorem alterum incidisse Schleiermacherus omnia adhuc proposita Systemata recognoscens errores notatos PerspeXit eoque emendavit, quod partim dictione omissa conditione reale intuebatur, Partim Vero vanam specul tionem iisdem conditionibus realibus circumscribebat, ad quas quidem respiciendis connex ethices physicesque clare percepto commotus est.
Deindes Schleiermacherus prioribus mihices scriptoribus e, differt quod suam ethicen ea principia e quibus actiones humanae essent dijudicandae, offerre voluit atque his principiis ad originem eorum fontemque cognitionis reductus est. Ita Schleiermacherus, qua in re est differentia, usque ad ideam scientiae absolutae
cum του εἴναι conVenientia, procedebat. ali modo assecutus est opinionem, vitam moralem idem esse atque rationem naturam fieri, Vel eam talem esse effectum rationia
in naturam ut haec illius symbolum fiat. Sed de disserentia inter Schleiermacherum ceterosque ethices scriptores nos nihil addamus nisi quae inter alia illustrissim Τwesten in praefatione ad Schleiermacheri ethicen philosophicam dixit: - ei alien Ddheren Systemen a die Ide des sitilichen Lebens ais Gange avitis nae seinen Esenilichen Elemente nichi gum Volle BeWuastaein gelano. Ea War die atomistische Behandiung die vor legende Hund ann Ward das Gangevomachisissin, o das ea nur alarat a betrachtet urde, a nur duro und iurdas ingetne Bedeutun habe. ei diese Betrachiungameiae aber an das, a me
16쪽
Haec quidem sufficiandi ad lationem AEthice. Schleiermacheri in universum
Ut vero ipsam ejusdem auctoris doctrinam de virtute recte intelligamus, principia ethices ejus accuratius contemplari necesse est Dia ante omnia contraposita magna chleiermacherus attendit, contrapositum intellectuale et reale, unde, quod materiatii seientiae attinet, duae evadunt diaciplinae primariae disciplina naturais et disciplina rationis. Forma vero scientiae secum fert contraposnum scientiae speculativae et empiricae. Omnis scilicet scientia Schielemachero est generalis et specialia, Virium et apparitionis, cogitandi et repraesentandi, ita quidem ut aequil, britas amborum factorum non statuenda si uvii cogitando et reprResentando, praevalente generali, potius scientia speculati' a praevalente speciali, scientia em p rica prodit. In scientia speculativa generale cogitatur speciale gignens, Seu i idea ibi igitur repraesentatio nascitur. eogitando. In acientia empirica a specialia generale proMedimur, ibi igitur cogitatio producitur repraesentando. Alteram acientiam Sehleiermacherus etiam contemplativam , Ieschaulich nominat, alterami
17쪽
; Natura vero parum a ratio modo tam contemplativo quam empirico cognosci
polost. Expressio contemplativa essentiae finitae, quatenus natura est physice. X- pressio empirica ejusdem rei est cognitio naturae -Naturhunde ). xpressio empiricaeissentiae finitae quatenus est albo, est historiae cognitio; EXPressio contemplativa ejusdem rei est ethico. Hinc arctissimus nexus patescit, quem Schleiermacherun
Est ethices unitatem rationis et naturae considerare omnia acientia conto n-plativa necessario est expressio actionis quam speciale proVenire aciat ex generali,qus obrem ethices expressio actionis rationis. Supponitur huic actioni primitiva rationis et naturae unitas, sed ejus est scopus, ut uniis restituatur, quae non esset sine rationis actione. Ethice ergo est Xpressio jam inchoatae sed nunquam e sectae actionis stionis in naturam, sive viribus increscens ambituque sese extendens uni rationis et naturae, ita ut ratio fiat natura. Unitas autem naturae et rationia
18쪽
Harum igitur trium partium una quaeque secundum Schielemache'm totalitas est . . tota ethice, sed certa quadam ratione, atque ethice item fines doctrinae de officiis et de bonis perlustrare debet, et Vie VerSR. Haec fere sunt principia ethice Schleiermacherianae, quam nunc accurretius etiam cognoscere Volumus a parte doctrinae de virtutes of Schlotomacheri libellum
de notione virtutis . . . .. t mi .
Ubi de systemate aliquo constituendo agitur, contrapositum unitatis et multiplicitatis pervulgata est forma, sive multiplicitas sub unitatem redacta, sive unitas in multiplicitatem divisa videatur. Si rem cogitatuus ut unum, ejus definitionem damus
sed dubitari potest, quemadmodum quae definitione sint omprehensa, inter se diversa, ergo multa esse Possint. Sin autem solam respicimus multiplicitatem singula definire licet, quemadmodum vero ea inter se nexa sint, de eo dubitari Potest Descriptio theoretica sub hac forma omnino in acultate sita est multu naturaliter connexa, unum naturaliter divisum videndi. Vere igitur theoretica notio virtutis nulla alia esse potest quam illa, ex qua jam caussae Partitionis apparent, secundum quas singulae Virtute derivari queunt cujusque quidem virtutis definitio etiam vicissim communem Virtutis notionem indigitare debet. P. Sunt multa in lingua vocabula bonarum proprietatum humanarum, quae omnes in indicem virtutis reserendae putabantur. Hoc non est rectum et tantummodo affert confusionem. Omnes enim notionea, quae non ob id solum factae Sunt, ut pure et plene cognoscantur, in expositionem theoreticam non recipi debent. Bona et mala, Virtute et vitia, acta offici convenientia et repugnantia, omnia haec contraposita et ponunt et tollunt funditus morale. Bonum tamen officium, virtus non sunt idem. Quaque harunt notionum morale plane exprimitur, sed diversa ratione, nobis solum quaerendum eat, qua ratione notio Virtutis morale exprimat Exprimit autem vim quae in una quaque vita insidet. utamus virtutem aliquid in homine, unde actione non solum conaequuntur, sed consequi etiam debent namque inera virtua mente concipi nequit. Virtus itaque nusquam non est eadem Caussa
vero partitionis hocce modo gignitur: omnes qui de virtutibus loquuntur, duplex aliquid praesumunt in homine, superius aliquid et inserius, rationale et irrationale,
spirituale et sensuale virtus uni est ratio inter superius et inserius, rationale et irrationale, spirituale et sensuale intercedens, qua superius regit et inferius paret Societas amborum membrorum composita est una e PRrte congruentiis, ex alterα vero diversitate, quae posterior circa alterius dominationem atque alterius obtempe rationem nihil est nisi repusmantia.
19쪽
sio efficiis, una partitioma caussa, imperio superioris in inserius congruentia declaratur simulque repugnantia atque ita animantem et reluctantem accipimus Virtutem. Diversita est manifesta alia enim est functio, qua congruentia manifestatur, alia qua repugnantia directe minuitur. Unitas autem propterea non tollitur, nam utrobique superius dominatur.
Alteram partitionis causiam aefinitia virtutis exhibet, quam est vis moralia in
vita singulorum. Consideremus posteriorem definitionis partem Vita singulorum non absolute sed tantum relative solitaria est et niversali contrapositum est relativum. Primum in unum quemque extrinsecus agitur, quo fit patiens etiam cum reactione quam nos appellamus Empnnglichheit 3. um singuli intrinsecus foras agunt, quam actionem nos appellamus Selbatolitioeit. In homine enim vita sui conscia est et duas habet formas quarum alteram Schleiermacherus nuncupat sedas emussi Insicheinbilden in quo receptivitas, alteram iadas aemussi inuasicherausbilden . in quo apontaneitas praevalet. Illam dicimus cognitionem aut imaginationem, hanc actionem sive efficacem sive repraesentatoriam. Haec igitur forma communis est, Omnis actionis
vitalis atque sub hac tantum rationale potest dominari in irrationale. Ita secundum accipimus, divisionem hujus dominationis id est virtutis in repraesentatoriam dar-stollendo et imaginatoriam vorstellende). Virtus quidem imaginatoria sine repraesentatoria solum fanatica esset meditatio, repraesentatoria ero nihil ore humanum . nedum morale nisi sita esset in cognitione. Diversitas utriusque Virtutis patet, unitas tamen non tollitur, ' etenim imperium superioris in inferius in utraque sed diversum existit. Ambae autem partitionis caussae se Veluti decussant: Virtus animans, quatenus praecipue est cognoscens, appellatur sapientia, quatenus est effingens, amor; Varius vero repugnans insicheinbildend prudentia, agens autem constantia vocatur. in Schleiermacherus quatuor suas Virtutes praecipua reperit, nobisque modo restac ut summas Schleiermacheri cum latonicis conseramus ut proposituni opusculi nostri assequamur. Eo enim Schielemacherum prosequi nolumus ubi aedificium virtutum suarum praecipuarurn realibus studet complere, quum hac re longius a
notione virtutis dimoveremur quam consilio hujus libelli convenire videtur. Summam vero comparationis praeceptis compositis brevi licet comprehendere. Et lato et chielemachorus aetatem superioreis recognovit, qua recognita uterque etiam positiva constituit in explorationibus ratione heuriatica usus, uterque a primordiis ethicis ad dialecticen diligenter Xcolendam revertit, ut ejus praeceptis et
principiis misum tanquam recens meliusque armatus in certamen aediret uterque 'intimi ethices physicesque connexus sibi conscius fuit eoque nisus est ambos igitur. magistros eadem methodo systematica usos videmus. Fraestat autem Schleiermacherus
Honge majore qua ethicen pertexuit subtilitater id quod facile intelliges si eum longe
alii subsidii instructum ad hanc quaestionem accessisse reputaveria. ambo Praeterea
20쪽
quae jus tantum jure quodam praesumto proferat, singulnte ignum Rinoris censet ,
sed modo in partitionis methodo ita est i cilicet Schiqi e m cheri'n' igna est,
quae plane organica dicatur, dum apud latonem non egi perspicunm qmnudo unitas multiplicitas ac rursus multiplicitas unitas eri questi Menna orsu, ut id amplius persequamur, Schleterm cherusilatonem secutus es , ut ration*le e cirratiunalpin homine separaret, sed bene cavit, ne irrativniae etiam dividers et hic quo qu*Ἀφnobilior quodam et ignobiliori loqueretur, ambo in proponens, ut eorum D tys erepugnanti dicantur, nempe ambo natura esse animosa et cupida Θυμοειδῆ καὶ ἐπι- Θυμητικα), Sed natura etiam sese imperio ubjicere Schleiermacherus virtutem y psiuη dividit, dicens, eam statum sive habitum partis rationalis et irrhuopyli e. te, in qu*ina dominetur. Descriptio hoc modo quasi in aliam iam traducitur, nam Ilum apud Platonem dispicere non possumus, quomodo subjectio in animodi et cupis naturam perveniat, apud Schleiermacherum in eo ipso Pothitam ceIni us Virt' tem, ut rationale imperet, quod idem in disputatione de virtut m aestumiim': Ni ix --
apud latonem quarta virtus, justitia, quam Virtutem generRlem cognoVi n. , illiu praesumtionis vicaria est, tamen eam non ita in rem suam OnVertit, ut hine, sicut apud Selileiermacherum, partitio virtutis organica consequi possit. Qu ratione autem hancce partitionem repererit chleiermacherus, antea dictum est. Platoni igitur praeponendus est chleiermacherus, quod hic virtutis notionem usque ad originea primarias persecutus et sic simul principium partitionis adeptus eat praeterea autem eo praestat, quod cum notione functionis moralis scite notionem vitae singulorum hominum omnino copulat; porro quod non in modum latonis ad tres animi partes a convertit, ut e uniuscujusque praevalentia virtutem quandam sibi pararet, sed
quod omnino vitalitatem definit, meque soli animo adhaerescit. Tali modo firmum quoddam exstruitur systema organicum, quale lato amathi exstruere videbatur, sed quatuor ab ipso propositis virtutibus praecipuis omnes boni fines emetiri non potuit. Aus dieser Voraussetκung, ait chleiermacherus,