Sabaudiæ Respublica et historia

321쪽

Principes jam ante ςvariis causis natum, in apertum bellum erupit. cui cum alio irumPrincipurinterventu finis esset in positus, animi tamen exulcerati, numquam penitus reconciliari potuerunt: querebatur . enim Dux se ab amnibus suis minas amicὰ habitum, quinimo c5tra aequitatem ad iniquas conditiones urgeri, dc paene cogi; quarum praecipuae erant.ut Dux filiam suam Mantuano ho-

sti suo, nondum rite conciliato, in uxorem traderet; dc conditionibus, quae in pacis confectae tabulis pactae suerant, nodum plene praestitis, omnes suas copias

dimitteret: quibus addebat, filium suum primogenitum in Hispania indigne &minus decore habitum; sibique pensi nes annuas praeter jus fasque jam multis annis detineri;& alia hujuscemodi.Quid multa 3 numquam ab illo tempore ipsi bene cum Hispano convenit, sed semper aut infida & suspiciosa pax inter illos ubguit,aut apertum bellum suit. . Praeter autem Provincias, quas Dux

Sabaudiae actu possidet,jus sibi competere assesit; ptimo in urbem Geneveniem:

argumenta illius, cum Genevensituri r futatione, egregie explicantur a Thuano lib. cxo , ad amaum cII II c. quae tractatio quiaprolixior eis, eo pellitorem re-

322쪽

ris A 8 A v v T AZ. 3o 3 rium putavimus. secvncla, in Marchionatum Montisserratensem. rationes paulo post explicabimus , cum de Maim tuano Duce agemus.Tertio in Achaiam;

Philippus enim Sabaudus, Thomae tertii filius, filiam Principis Achaiae, nothine Iamben, uxorem duxerat, ex qua filium Iambum suscepit, qui Princeps Achaiae factus, Amadeum filium & principatus haeredem reliquit, quo sicuti & fratre illius Ludovico in sine liberis defuncto, Regina Siciliae tanquam seu si domina jus sibi in principatum arrogans, jus Dumniilitum Rhodiorum Magistro ces

sit, Rhodiis denique Turcarum Imperator una cum Insula principatum abst lit. Quarto in Regnum Cypri 6c Hieri salem, idque variis argumentis; quae hic prolixe recensere nihil opus est, cum Turca utroque jam potiatur. mis potam autem quin paucis hac Dynasta: Bobiensis Vasatholicis San diae faciam mentionem. Hannibal Gri-maldus, Comes dc Baro Bobiensis, anno 1617, ob bellum, quod inter Ducem Sabaudiae dc Regem Hispaniarum gerebatur, se sub protectionem Regis Galli rum dederat;& bello iam extincto numquam in gratiam Sabaudiae Ducis redire

potuerat. verum Dux per Senatum Nicensem causam illius cognosci voluerat.

323쪽

H i s T . O R. I Aa quo cum esset condemnatus, i secum

filio suo, dc bona illius omnia sita D

cis addita: Dux per Gubernatorem ceae eundena capi re capite plecti curavit, . & ingente. Opes, tam in parata pecunia, quam monilibus & supelle ille, quae in castellis illius Astros, Thodon, uret- te,dc alii inventa fuerunt, eripuit. Varii de hoc juvicio dc supplicio sermones suerunt. Nam multi contendebant,filium, qui in Gallia filiam Vice-Comitis Ta nes & Ducis-Maynii neptem uxorem duxerat, paternis bonis exui non debi isse. Et a Duce Maynio dc aliis assinibus Ac amicis Comitis libellus Duci Saba diae fuit oblatus;quo petunt, filium in bona, quae progenitores illius jam supra

sexcentos annos possederant , restitui. i. Quia progenitores tam bene de Ducibus Sabaudiae meruere, ut unius culpa huic obesse nori debeat. 2. Praesertim

qina hic numquam Hispanorum pari bus sevit, neque parentis sui scriptis aut factis consensit, imo potius obstitit quatum valuit. 3. Quia iniquum est, filium propter parentis delictum bonis iis pria vari , quae a majoribus per substitution εdescendunt. q. Quia pinna mortis scimcere debet; Principibus familiare est, filiis innoxiis bona paterna relinquerzaut certa conditione restituere. s. Pro-

324쪽

pter amplissimas & potentissimas it bas, quas hic filius, tam a parte matris,

quam uxoris, attingit; &c. Dux autem Sabaudiae respondit, filium non minus nocentem suisse quam patrem, & utrumque legitimo M.justo. judicio condet natum: licet niquaquam novum sit in criminibus laest Majestatis, etiam haeredes oc descendentes propter delicta in jorum puniri. Porro eorum quae Comes Bobiensis cu Hispanis egerat praecipua capi haec sunt. Anno 1. Rex Catholicus C mitem & succetares illius, atque subduetos,re itin patrocinium, illosque contra D. yinaudix & omnes omnino Prii cipes proteget dc defendet; vicissim Comes partes Hispanicas sequetur adversus quos Muci 2. Rex Catholicus daturus est Comiti ooo militum, dc argentu

ad totidem conducendos ; dc Come ' promittit intra trimestre spatium Reb .

tradere civitatem, arcem & Comitatum Nicaeensem: Rexque Cornitatum & subditos omnes Comiti tanquam Domino . absoluto relinquet, excepta solum civi- tate Nicaea, Villa stranca, Sosipato & d obus aut tribus aliis locis ; quorum - αmen Comes 3c Successbres illius perpetuo Gubernatores existent. 3. Rex Casia annuatim in perpetuum Comiti L.

V . pendic

325쪽

pendit et o mill. coronatorum. 4. Comes a Rege accepit. per deputatos suos et a mili. coronatorum. Cum autem a

in hujus rei ad aures Gall. Reg. accissis set, dc Comitem monuisset ne se iniqua praeterquam sibi addis eiet, poenitere fa- ieti videri voluit, sed nihilo secius cum Hispanis ego, dc etiam quaedam in praeμ iudicium Galliarum Reg. clam molitus est : quae hic reserre longum esset; pl nius autem commemorantur incor iueo fione D. Honorati Malbequii, quam A ctor Mercurii Gallici tomo vir inseruit. Quid multa 3 Comes Bobiensis hoc pa

cto se suosque perdidit;& Dux I audiae

compos est factus illius Comitatus, qua Mater Galliam dc sabaudia, qua Nicaee sem provincia attingit, pene medius est. ' Absolvam rem omnem verbis Goteri. Ait ille: Dominium Ducis Sabaudiae patet in longitudine ad 3 3 o miliaria It hca, initium faciendo a finibus Comit tus Burgundiae , Bressaeque progrediaendo ad fluvium Sesiam supra Vercistam, ejus latitudo est 16o miliarium, i ςipi elido a monte S. Berniandi, dc valle Augustae,ad mare Ligusticum usque ubi est Nicaea provinciae , vulgo Nietza en Proveneta, talisque est ejus Hrma, ut in. ambitu nongenta miliaria comprehem

dati Totum hoc dominium ad Orientem

videt

326쪽

videt statum Mediolanensem, dc Ma chionatum Montisserrati: ad Occidentem ei est fluvius Araris,vulgo la Saone, re Liber comitatus Burgundiae: a Meria die jungitur Provinciae dc Delphinatus,M Liguriae, Comitatusque Niceae alluitur mari Ligustico: ad Septentrionem habet Helvetiam. Dividi potest domini um Ducis Sabaudiae in partes duas, sicut 8c Alpes id dividunt: in Sabaudia nen pe dc Pedemontium. In Sabaudia suiu Episcopatus Tarentinensis, Maurianei - sis,dc Beleiensis, habetque Dux domin tionem. Episcoporum sunt; quoque in Sabaudia tres arces sive castella , vulgo dicuntur Bourg en Bresse, Mommelian, Nuntiata. Sabaudiamq; inhabitant qui genta animarum millia. Solebat Dux stia pendia largiri aliquod turmis equitum lo- - vioris armaturae, Sabaudis, qui se strenue gerebant in praesidiis Bressae, dc Chan beriaci, sed Dux, ut sit tus, quos in eam militiam faciebat , belli tempore melius collocaret,omnes illos milites dismisit. Nobilium virorum Duci laudat riorum magnus est numerus', qui se in armis exercent, quod faepe cum Francis

bella gesserint Salhudi. Pedemontium nihil simile cum Sabaudiae habe Haec enim montosa est: Pedemo i autem, pars muta plana aequalisque est , aspe-

327쪽

Πi set 'R r Actu jucuda nec solum delectat ejus mc nitas visum, sed ejus campi fertilitate eximii, multum lucri adseruiat colonis. Frumenta enim suppeditat Sabaudiae dc Helvetiis, aliquandoque Genuensibus, quod nisi iaceret; vili in Pedemolitio via

vi posset : sed dicti vicini adeo magnam

annonet copiam inde petunt , ut ipsum Pedemontium penuria aliquando lis ret,acciditq; ut frumenti saccus, qui se in aut nummo aureo & semi venundari Glebat, aut ad summum duobus, scutis aureisue nummis tribus, aliquandoque quatuor vaeneati Pedemontio includitur Ducatus Augustae, vulgo Duche SAosta dictus, continet is magnum arcium n merum: seudorum quoque quae nobiles possident : singuli horum non m 'gnis pollent divitiis , sed omnes simul

magnas possident opes. In Pedemoni sunt quoque territoria Vercellense, C navense, Comitatus Nicae . Suntque in eo septem civitates, Augusti nempe, qua aedificavit Augustus , ab eo nomen est adepta: munita haud est Augusta, sed pulchris valde muris cincta: secunda civitas Vercellae dicitur: tertia Inurea: quarta appellatim: Asta: quinta Mota vium : Nicaea sexto loco numeratur: s Prima Laurinum, vulgo Turino nomen

est, haec Archiepiscopi sedes est, saepeq*

328쪽

hic versatur Dux.In Pedemontio septii senta millia incolarum sunt , quoruim numerus quotidie major fit: hic popuIus haud vilis est, sed multi eorum str nui sunt milites , sed pauci artibus mechanicis incumbunt, nec eas magni faciunt , sufficere sibi putant victum dc am etiam, in eo sinitantur nobiles, qui me

caturam haud exercent, quamvis con . moditate,quam Padus flukius eis offert, mercaturam cum Mediolanensis status . incolis,multarum civitatum ad ripas P di sitis exercere possent, imo cum . Venetis: sed hoc ipsi non curant, extraneos autem mercatura telae, canabis, lanae, & pauci serici, magnas simul parare divitias: dici itaque posset, quod qui quid mercatores lucrantur , id eis a Pe- demoniarus dono dari, quod ipsi id p

rare possent, si vellent: Pedemontani in id illim incumbunt, ut penuarium probe sit instructum, utque laute vivant, ipsique artifices mechamciq; ferina casene , aliis e preciosis cibis vesci volunt dici itaque potest, Pedemontanos quid' quid habent,insitinere in luxum: Ducem idqiridem male habet, doletque ipsum, quod magis industrii non sunt,offertquaipsis modum exercendi mercaturam, consequendique lucrum : aquae ductus Seres curat Oui ρος tentat, ut somnum

329쪽

ro ri r s Y o R L A eis excutiat. In Pedemontanis industria. requiritur, sed id obedientia erga suum Principem pensent, vitae quoq; innocentia: sunt enim adeo simplices mansitetiq;, partim natur instinctu, partim timore isci,ut amanter quietet inter se vivant, raraque sint inter ipsos homicidia vul- neraque. Habet Dux plus litanus viginti virorum millia selectorum,qui armis infructi sunt, nempe partim pectoralibus, Gartim sarissis siclopeusque: sunt divisi sub Capitaneis, qui alios superiores agno .scunt, ii vulgo .Coronelli dicuntur: hi milites semper se exercent, fiuntque eorum lustrationes certis temporibus. In Ped montio numerantur plus quam octi sentae arces, quae nobilibus in seu lum1unt concessὰ, seudatariorumque communi voce, plus minus septies mille esse

dicitur, sique ij praestarent quod debent,

tenenturque facere, esset Dux Sabaudia: Potens admodum, is habet ordinarie tres Triremes instructas.

OPES.

R iditus Ducis sabaudiae ordinariit

traordinariique accedunt ad quingenta aureorum millia, nempe vectigalgalis soooo. Telonium suis 2 ooo. Vrstisat mercium exterarum I 8 Ooo.

Alia

330쪽

Alia vectigalia, cum eo quod villae ccissiluitur,dicunt accedere ad 2 s ooo. Ordinarium antiquum cum eo quod B liaggi accedit ad 7o ooo. Taxa ordi naria Pedemontii , cum mutatione salis, ab alio montium latere, in vectia gal ordinarium perpetuumque 2 ς3 o o o. Confiscationes bonorum, condemnati Ones , augmentum subsidiorum, compositiones delictorum. Censuales , qui vulgo Taghabeti dicuntur, hi homineo de suis bonis disponere haud possunt. nisi pendane aliquam pecuniae summam Duci pro ejus arbitrio , bc tributum, quod pendunt Iudaei , dc ex similibuet

rebus percipitur so ooo. Summa i talis est aureorum num. so oooo. Dae expensis nihil certi dici potest , tamen hoc scitur , in militiam impendi aure orum Ioooo. In aulam Ducis 6ocioci. In Ducissis Loo In Triremev22ooo. Duci Nemorsio, cognato D cis , penduntur aureorum milliμ quati ordecim. In stipendia ossiciariorum in ab utroque Alpium latere, Senatum, Ca meras Iudiciarias, aliaque impenduntuCctoooo. In Legatos, dc res extraordin rias insumuntur aureorum Iso . In donativa Irooo. In viridarios , dc eOS,

qui Duci sunt a pedibus Ioooo. Dux impendit in rea.ei gratas Ioppo. Sura