장음표시 사용
2쪽
paterilitas peterest ississia Quum hanc disquisitionum quam Paleriitiali tuae ii scribere posso summo mihi honori tribuo de Galileia ui lucubrationibus in Satellitus ovis, inter SS. Palatiuit. quorum mihi publicatio Principis benignitate coiiiussa est, adservatis judicio public committere decreveri in impetranda mihi venia crat, ut paucis praesari liceret quae, etsi Paternitati Tuae supervacua omnino Videri deberunt. universitati tamen lectorum nec inopportuna nec iniOcunda lare arbitrabar. Anno igitur DClX, aestate jam inchoata Galileus Galileius in patavin gymnasio publicus mathematicus, telescopium excogitavit. Hujus instrumenti subsidio, hora primat noctis si ptimae mensis Januarii insequuntis anni DLX calendarii Gregoriani , ex speculatorio suo patavino, Satellitus duxi primus hominum vidit eisque, honoris caussa nobilissimae domus principum suorum, Mediceis Sideribus nomen imposuit. IIorum existentia a multis aetatis illius astronomi os philosophis verbo ut scriptis, diu inficiata et tamquam natura rerum abhorrens rejecta est ij ita ut ex hac
si Praecipiti inter oppugnatore sueres Martinus 1lor Liu Iloioli mus Car ni remolliniis Ceniensis in Patavino Tmnasi a philosoplius Frantiscus illii , o militius a Iulius Librius Florentinus ilem et in pisana liniveisitate Pros Ps,Or.
3쪽
potissimum controversia, clarissimo exemplo cognoscito sit, quanta in humanis assectubus, inque mentis humanae praeconceptis notionibus, vis insit virusque. Istorum tamen improba contradictione minime commotus Galileus, plausumque et honores, quibus ex hoc tanto heuremate aliunde prosequutus est, aequo animo serens; novi coelestis phaenomen contemplationi totus incubuit brevique sensit magnitudinem beneflcii, quod inde rebus humanis adcrescere poterat.
Nimirum longitudo quae res in tota arte nautica et geographica maximi momenti est, quippe quae latitudini juncta, rectam positionem cujuslibet partis orbis terraquei,
sive maris ea sit, sive insulae, sive continentis, sola sirmare potest statuebatur antiquitus sere ab eclipsium lunarium observatione in quo duo praesertim adversabantur Rarae unim lunae desectiones una vel altera, ad summum, in anno quandoque etiam nulla prorsus quae videri possit. Accedebat aliud haud parvae molis, impedimentum dissicultas, scilicet, tempus desectionis, tum ineuntis, tum mediae et exeuntis accuratu notandi. Qua in re quantum ponderis sit, ex hoc colligere licet in desectione lunae singulum horae minutum, in orbe nostro, XV m passuum
geographicorum disserentiam implicat quum error integri quadrantis hqrae hoc est passuum, in longitudine si luenda, CCXXV m. tempore Galileiano, in hujuscemodi
observationibus, minime rarus esset.
Detectis igitur Jovis Satellitibus, eorumque natura animadversa, quae quidem ita constituta est, ut singulis sere noctibus obscuratio aliqua, eaque pene momento temporis, seri consuescat: vidit statim Galileus, qualem quantamque utilitatem ea res, tum geographiae, tum arti nauticae asserre posset. Quapropter observationi se lotum atque investigationi novi coelestis phaenomoni tradens ea nimirum alacritate, quae animi rius propria erat, quamque altitudo Dissilire by Ooste
4쪽
sinis, quem ipse prospexerat, requirere videbatur); multis omnis generis dissicultatibus, quae ex novorum siderum similitudine, exiguitate, proximitate, motuumque celeritate, nec non ex parva adhuc primorum illorum instrumentorum essicacia, ex que horologi ceteraeque supellectilis, cujus ope hodierni observatores roborati ad coeli contemplationem accedunt, desectu enascebantur, incredibili perseverantia superatis atlante labore ita enim is, in
literis ad Belisarium intam, qui a secretis erat Magno Duci Cosmaem, datis Romae cal. Apr. MDCXI, negotii hujus magnitudinem indicat si in eo tandem pervenit, ut circiam-
volutionis tempus sideris uniuscujusque satis exacte statuere, locosque et varios eorum adspectu praenuntiare posset. His primis, in tam ardua tamque nova materia consequutis fructibus, multo acrius Galileus incitatus est adaequationem temporum et periodorum Iovis Satellitum adigrediendam quae omnia in tabulas,sive ephemerides, omni aetati profuturas, conferre cogitabat Altum sane consilium lsed cui vires unius hominis vix ut videtur, sussicerent: ita multas, magnasque dissicultates superare necesse suit, priusquam cognitio Siderum Mediceorum ad hunc persectionis gradum, in quo nunc consistit, perveniret. In his satellitiis observationibus supputationibusque multos sano annos Galileias Versatus est; et quamquam, adversae valetudinis caussa, aliisque occupationibus distentus, ab iis postea se revocaverit, rediisset fortasse ad antiqua studia, ni penitus ademptum lumen oculorum, anno MDCXX u spem omnem incohata persiciendi summo viro abscidisset. Impulit itaque ad operis continuationem Vincentium Renerium, Genuensem, monachum oliv tanum suum quondam discipulum, et in pisana academia publicum deinde matheseos professorem eique suis omnibus
ti A. Fabroni Lettera inedita di omini illustri ele Tom i, pag. a. Sunt verba Galilei: uesin mia satica veramente atlantica te n
5쪽
de hac re lucubrationibus traditis l), paulo post, viliculo nil. Ian. MDCXLil o vita migravit.
Militum diuque horum planetarum naturam doctus eo 'nobis a poculatus ot commentatus si ita ut, o novorum adminiculurum iliani frientiae quotidie undequaque accedebant mulus tandem praedictorum Satellitum in
tabulas coniicere atque ordinatim explicare potuerit. cliuemadmodum in medio operis processu, ipsi, dum vixit alilei, magnoque Etruriae duci Ferdinando II, earum tabularum copiam sacere consueverat 2 ita parabat suae quippe sibi diligentiae et operis magnitudinis merito conscius eas in publicum omittere quando et ipse e mediis
i lius humanis, anno DCXLVlli, sublatus est. Hujus decessus Occasione, tabulae omnes ephemeridesque ovis Satellitum, quas doctus coenobita, prout dictum est, consectas jam habebat, preloque submittere cogitabat unaque cum illi chartulae observationesque omnes, quas Galil eum Benerio tradidisse dixi a cetera
hujus vitellectile literaria furtim subreptae sunt. Vincenti Viviano 3 qui Galilei discipulus fuit, ad hunc, qui nunc est, in paris in gymnasio sublimioris matheseos professorem, Guillelmum cognomento Librium si);
si x epistola Galilei ad Benedielum Castellium . data V eat. Sept. an. MDCXL edita in patavina T. II pag. ηι stato condolio alla lotivra delictis malemalieli in Pisa iliadi don Vineenetio Renieri Genoveso molio mi amico: ii quale sietome fa . . . . a sacendo te osservationi di iove ora vendoplicio comunicato numero grandissimo di osser azioni salie da, si molli innio passati ha onsogulio it aleolo assa eomodamento aggiuslato, per te tostitu is Erini suturo di sera in sera ete etc. . 2 In Palat. Ss. Renerii, T. III. la a In questo accidento obitu se nonorii su non alis da hi spopliato ilis suo studio dici uti gli scrilli edissservarioni sopra questa materia do Iovis a is lollilibus , tanto delle consegna tegii dat sig. Galileo the dello proprio a Uita det GaIlIeo .lι α Ronieri a qui it Galileus avait onsistrae observations de salollites do Iupiter, et iii devait ea induire e lal,Ips vitis son it de mort se pa- pier mi aviillaeto et dispersos par les avredis, Mint ossice. Essalsur Iarie et te traratiae a GaIlIfe. Revuo des Deu Nondes la juillet μοι - Aptior Heo Iiermus de ea, itam Galileias vulgo tolerasse sertur, rigorosa quaestione ἰquum iij iis opinionis inanitatem luce meridiana lariorem laciemus.
6쪽
per ducentos sere annos, jactura primi singularissimique operis, ad splendidissimam in toto astronomiae regno inventionem spectantis, deplorata, ac tamquam penitus consummata, adeoque irreparabilis, habita est.
Quae deploratio, si Viviano l), si Monluciae 2), si Zachio 3ὶ, si cunctis denique, qui ante constitutam in
domu tui an Palatinam Bibliothecam vixerunt, recto condonatur non eadem excusatio obtendi poterat, verbaque et Libri, quae a nobis paullo supra in adnotatione quadam allata sunt, inania prorsus atque intempestiva siebant, ex quo in catalogo autographorum codicum galileianorum, quos ibidem Magnus hic truriae Dux Leopoldus II, mirifico scientiarum amore, undique collectos collocari jussit, tres codices indicabantur i); quos si quis diligenter scrutatus esset prout a nobis, pro ossicio nostro, factum est), facile intellexisset, jacturam diu lacrymata jam reparatam esse, integrumque Gali-Iei opus atlanteum, unal cum discipuli et continuatoris sui V. Reneri lucubrationibus, adhuc extare. Signi sicatum est supra in morte Beneri scripta haec omnia evanuisse. De iure nihil unquam certi compertum est, praeterquam quod centum sere post annos, Thomas Perellius, in pisana academia publicus astronomiae pro-tii Loe cit. 2 Nistoire dea mathematiqties P. lv. L. V. grall. a Corresponi ne astronomique geographique hydrographique et statistique T. I. pag. 26ι. i. IV. V et lupars I et II Class. Ill llaimus. ni formam rationarii ha het et paginis A constat litulum praesesert saermotioni eo aleoli d II Atella Meuiee salti a Galile uri 36i a scis. Sociandus in ibi pag. I indieatur hoc titulo caleoli per e Medieee Tertius rationarii formam simili lor exhi
7쪽
sessor, in praelatione observationibus astronomicis praemittenda, quae in pisano speculatorio actae fuerant, annoque MDCCLXIX in lucem editae sunt, velut ore traditum narravit, chartas omnes V. Benerii, post obitum ejus, a quibusdam coenobilis ablatas fuisse 1 . Concurrit quodammodo in eamdem sententiam Angelus Fabr
nius, qui quum in adnotatione quadam epistolae Renerii ad Leopvidum principem edicem, datae Pisis, cal. Iun. MDCXL, subjecta de re specialiter loquatur, subdit credibile esse, opera inquisitionis id factum fuisse 2 . At quantum a veritate sapientes homines in toto hoc judicio aberraverint, bene a Nellio animadversum est 3 . Extat enim epistola Cosmae, magni Galilei ex illo nepotis, ad V. Vivianum, data Pisis pridie non rara. MDCLIII, in qua Ioseph Augustinius, eques pisanus, qui Renerio morienti adsuerat, hujus non solum telescopia atque horologium, sed scripta quoque possidere dicitur seseque jactare posse se, quandocumque vellet, positus et mutuas distantias Iovis Satellitum
adamussim indicare ita ut haud temere inde conjectari posset, inter scripta Renerii, quae illo in sua possessione retinebat, suisse lucubrationes et tabulas Siderum Medicem rum. Cujus conjecturae a Iiditatem licet hodie mirissco testimonio confirmare ex urbe enim pisana scripta haec omnia in Palatinam migraverunt. Dixi jam supra, et nunc iterum amrmo, codicibus IV et V omnes omnino Galilei lucubrationes in Iovis Satellites contineri quas scilicet Galileus Renerio prosequendas tradidit, quaeque spatium decem annorum amplectuntur,
quod inter diem Vt id dan. MDCX qua primum die Satellites Iovis a Galileo detecti sunt), ctinem mensis oct
si a Sunt qui dicunt, cucullatos homines Renerio vix dum vita suncio in mortui domum irrupisse, et excussis bibliotherae forulis scripta omnia abstulisse u 2 a Fu spopliato it suo studio monerii l. erodes dati Inquisitore di utilis gli seriti suo e de Galileo, e inui miseramente pertrono a Leriere inedite T. I, p. τι.
8쪽
bris DCXIX quo tempore summus vir ab opere Pessavit intercedit. Duplex igitur mihi probationis onus impositum est: Galileiam non ultra annum MDCXl in hac materia versatum essu deinde totum opus tu librationum suarum huc pertinentium in binis supra citatis, codicibus comprehendi. Prioris assumptionis testimonium irrefra rabile tria haec propono: 1 Indo ab anno DCXIX id est, o quo Galileias doexitu consilii sui do longitudine statu iida quod aula 4ispanae patefecerat, desperare coepit nullum in ejus Operibus aut epistolari commercio indicium op ritur cujus Subsidio argili possit. perdurasso eum v l lani illum tomporis in hujuscemodi investigationibus imo v ro ceterae jus
Oecit paliones ac controvorsiae ea ira sortim quae ad pro
pugnationem copernicani systernatis pertinebant . Ota lasipsa ad quinquagesimum s xlum annum jam si ducta. Ut non instravPS entia in dies in ommoda valetudinis, qua . litum jam anto annum MDCXl salis magna essent, facias urat tribus subso litentibus multo majora . Ontontia me de magnopore opitulantur: tali leum ab hoc Irone Observationum i mpore a me Statuto intum se hali
2. Potissimum scquitur argumentum Oo pistola ipsi iis Galilui ad patrem Castellium data postridie Pal. ua. MDCXXVII. in qua orbata e clare distincto tu i ai ri Psi Gratum es quod audio, te ad observationes Medicererum
A ME IAMDUDUM OMIS RAR. contulisse et c. si . Ad hoc aut in observationum genus tempore Subs quonii. Vulnnon rediisse, ita lar itque indubitanter x re nurali argumentation ' quum huc Sque prosequutus Sum. BPPur 't.
9쪽
ut nullo certe speciali testimonio id indigere credam. Ut tamen abundem in re, particulam quamdam epistoIae asserre placet, quam Galileus prid. d. Iun. MDCXXXVII ad modatum, amicum suum, dabat; qui, quum nomine Batav rum negotio longitudinis praepositorum, quod inter Galileum et rempublicam Batavam tractari jam pridem coeperat, tabulas motuum Satellitum Jovis ab eo postularet, ita ei a Galile responsum est Instant illi Batavi supradicti et
urgent... 9 vero, respectu valetudinis meae, exspectare
cogor dum ipse oculis meis uti possim minime enim ali rum oculis uti possum, quum supputaliones, in primis,
observationes et alia hujusmodi a me MULTI IAM AB HINC ANXis elucubrata, recognoscenda sint, UT SUMMA RERUM PRAEAENTI TEMPORI ACCOMMODETUR s). Ex Iuthlis rebus On
nibus oppositio quoque dejicitur atque ad nihilum redigitur, quam sorte aliquis, pe unius inconsulti dicti Vincentii Viviani obtenturus sit. Nempe Vivianus, in vita praeceptoris sui, quum de lucubrationibus in Iovis Satellites' neri traditis verba faciat, ait Galileiam in ea studia per septem et violiis annos incubuisse 2). Quod inscite essu-titum, excusari tamen aliqua ratione potest, si reputemus. Vivianum, quum ducem et septem annorum esset, in disciplinam Galilei an MDCXXXl venisse tres, scilicet, tantum annos ante summi viri decessum, duos vero post Iucubrationes illas Reneri creditas ita ut nec eas videre
ti ara soprannominaii Batavi λ mi sanno istanEa o Delia iopero rispetio allo stalo in eli mi trovo, sono obbligato ad aspellare di potermi sera ire dolia mi propria ista . ssendomi impossibilo servirm degit oechi di altri in parti
sa Vixiani verba hae sunt: u Avendo i su Galile per o spatio a ven- η laeti anni sosserto granilissimi incomodie satiehe per relliscar i moti dei a. tellii dimis, e i quali eo somma aestiustalpra egii avexa confoeuit per i uso, delis longitudini nolla elata LXXI anni in irca visitato datia Divina Pruvlii videnaa ton molestissima sussione d oechi e closto aleunt mea di travaglio ais informita privo assallo di quelli su mirelio eonsegnare elle mani de I . 3. Vineonrio Renter etc. etc.
10쪽
Vivianus potuerit, et occasionem ortu nullam unquam nactus sit, ea de re cum praeceptore suo, aetate jam ei aegrore consecto susius colloquendi Quum autem ei bene notum esset, chartas illas enerio anno post primas Galilei observationes XXVII traditas esse, credere quodammodo potuit, totum id temporis intervallum in iis comprehendi nisi potius dicendum est, voluisse eum, verbis supra citatis, summum et imum tempus totius rei tantummodo significare. 3 Denique, ut primae huic argumentationi sinem tandum imponam in scripti Renerii, qui, ut supra dictum est, Galilei discipulus fuit, ejusque in Jovem observationum continuator charta codicis VI, quem supra citavi, XXV et seqq. extat excerptum observationum Galilei in Stellas Mediceas, quas nempe magister discipulo continuandas tradiderat l). Hoc autem excerptum incipita mense Januario DCX et mense octobre MDCXIX concluditur neque mancum illud mutilumve ullo pacto conjectare licet impari enim terminatur pagina, atque alia a tergo sequitur materia. Secundam assumptionem, quae nullo quidem argumento eguisset, modo codices in statu suo naturali remansissent quod longe secus est , tribus similiter, nec minus validis, argumentis comprobabo: 1 Ex infinita copia observationum supputationumque, in mille quinquaginta sex paginis codicum horum cumula
2 Ex eo, quod observationes omnes atque pli merides, de quibus in nonnullis libris atque epistolis Galilei mentio sit, huic sine ulla prorsus exceptione, reperire est 2 .
li Est litulus exeorpti Obseruationes Galilei ad verbum adnotatae prout ipse propria nurnia descripsit. 2 Primae, videlicet, XLV Galilei observationes, quae in uneto Sidereo de