Tractatus de monesia : dissertatio inauguralis medica ...

11쪽

i Il

dispersa orbem, ad nostras quoque percrebuit oras, non paucos sibi adlegit cultores, praebuit et miseris non paucis dulce solamen. Nullo liucadiisque praeexistente speciali traelatu, aut, quae publici evaSiSSet juris, Systematica quaedam Monographia, omni destitutus metitore, celeberrimorum duntaxat de Monesia bene meritorum virorum, diversis in annalibus atque novalibus medicinalibus dispersas ob- Servationes, Sedule collectas ad systematicum redegi ordinem, liorumque laciae experientiae reSultata, brevibus Succincte enumeraturus Sum Nomina huc in genere celeberrimorum virorum, Specialem atque honorificam hic loci merentur commemorationem. Sunt autem sequentes: DD. Al-quie, Baron, A. Berarii, Auchey, Daynae, B. DerOSne,

l0upe etc. Initio cognitis morbis, in quibus aborigines die Eln-geborenen) Monesiam adhibero solebant. solummodo in an sectionibus cum universali vel locali alonia incedentibus, in prosuviis sanguineis, aut Serosis ordinabatur, Seri u S lantummodo cognita analysi chemica, et sactis in statu sano observationibus, usus illius therapeulicus ad alios quoquo extende hali irra morbOS. A. InternuS VSVS.i I 0rbi, in quibus interne adhibita est Monesia, Sunt 8equenteS: i. Bronchitis. Copiosissime in stadio chronico, ut plurinium Sula, rariuS, Opio juncta, innumeris in cuSibus qua Iosiiciana, Calai rhusim modificando, expectorationem pro-moVendo, eXces, i 'am restringendo, rospirationem liberi0- rem reddendo, desiderulum exemit effectum. I remoselysis Perstantes diuturni OreS haemorrha ria- pulmonum, quae pertinaciter diverSissimis obstitere reine Adii S , extractum Monesiae feliciter sustulit.

12쪽

3. Phtuis pulmonalis. Quamquam directa ili hocce fructi

lotiti morbo careat virtute: eo non obstante, expectorationem propediendo, sputorum Secretionem minuendo, nutritionum qualitate roborante in organa digestionis incitando, salutarem plitisicis praeStitit esseclum. A. Aerarit. 4. Debilitas ventriculi. Maximam exerit efficaciam indigestionem e languore proStratam, et modo Secundario in miritionem, incitando organa digestionis. Foeminis diuturnioribus morbis, aut exceSSi, a SangVinis jactura exhaustis, Speciali in eo in casu, quem Payen obServavit, ubi tanta aderat debilitas, ut animi deliquium Sequeretur optime conducit, excitat etenim ventriculum. reStaurat appetitum, promovet digestionem, et sollicitat virium statum. Maher exhibuit chl0roticis puellis. quarum ventriculuS praeparata serri nuntulit, prius Monesiam, et post hanc martialia. Noveeretinendimice sub Atilillis grassante morbo, Mal d' eslum ac, Sperat praeparalis ferri, cum fructu subStiluere mones iam Cunctis his in casibus caetera tunica et adstringentia remedia, sine essectu adhibila fuere. 5. Vomitus. PaJeti praecipue illis, qui matulino velantemeridiano tempore, vomit uritionibus divexantur, et vomitu album in0sam tenacem ejiciunt materiam, opinio cum successu exhibuit; pari ratione cuidam Dominae, vomitu Iab irante, qui a luberculis pulmonum suam repetiit originqua, incassum aliis adhibitis remediis, m0lestumh0 Ce symptuma mox Su Stulit monesia. Similem ossicaciam in vomitu expertus est Dr. N. Insatilibus emacialis, summe debilibus, vomitu et diari hoea exceSSi vis, a physconia lienis repetitis, cum fructu exhibuerunt Paysen et Adriens. Gasiritis, stastro enteritis. In Statu citronico. dum usus lonicorum indicatur, ollulibus praeripit palmam. Nu-

merosissimis felicisSimo successu coronatis observali 0nibus innixus Adrieri, aphoristice aSSurit, monesiam durante stadio inflammatorio qu0que in Gastro onteritide, non obSlante eo, etiamsi lingva in medio arrida, ad margines Ver0 praerubra conSpicitur, poSSe abSque Omni periculo et detrimcnto, cum fructu exhibere, solet etenim totius morbi abbreviare decui Sum. γ. Dici rhoea. Essicacius monesia tio est in morbo non existit remedium, nam cuius sint indolis cunctas absque ullo discrimine causae' excitantis sanat diari ho eas. His aditu-merantur d. in Sequelam erroris diaetelici psyclicae seu

13쪽

a refrigerio colli bitati ae Plitisicorum - ala exulceratione inlestinorum , - Symlitomaticae a vitio organico, heliatis, lienis, uteri, habituales et perlinaces nur Osorum individuorum , - gravium tubi intestinatis assectionum sequutae, in specie dysenteriae, - in subribus intermittentibus, vel ab eadem reconvalescentibus alestiard ,- durante reconvalescentia e typho abdominuli, Naron. - Λl quie,

nelche, Monod, singuli numerosis in casibus Semper constantem experti sunt virtutem- Memoratu dignum est, Monesiam, non tantum diari hocns, verum etiam his Saepe copulatas si flere assectiones colicas. In pertinacissimis cfisi-huS Deilue mone, ia, Meque optum seorsive exhibila, sufficientem prustStilurunt effectum, Simul unita, di arrhoeam cur Statiler atque tute profligarunt ni incurabilis organica intestinorum passio, Sufficientem SuStentationis in Se recondidit rationem.

8. Dysenteria Praecipue in hoc morbo, qui regionibus

sub A de re ardente Soletinis Simulque exiliosus eSSe con-

Suevit, in quibus arbor haec Proscit, remedii huius insis num Λborigines experiuntur efficaciam. Faustis, ima gravi in hac intestinorum labe, oblenia resultata, peregrinantium Susthi minarunt allentionem. In Europa quoque Musuarii et Maher eadem obtinuere rufi ullata. Eo tamen n0n oh Alarite, quo nam in stadio do sonteriae indicatur 3 num offectus Semper eosdem, pro diverso inflammationiS gradu, variaque huius in intestinis A de, exerat 3 eXperientiae erit elucubrandi. 9. Choleret. Cholerina . . EXperimentum quod Λdrien , in uno duntaxal casu, bono cum eventu instituit; nequaquam Sutricientum largitur auctoritatem, illius fac simile Sequendi: 10. Vastinuis. Quamquam efficacia monesiae in Leucorrhoea non laniam ac in Diari linea sibi vindicavit di ni-

talem, nihilominus tamen commendari omnino meretur. Λdrion, uaron, Derosne, Henrγ, Ρayen, numerOSOS Ob-

Suri arunt caSus, in quibus diversissimis in assum adhibitis remudiis, monesia in sorina injectionum, Subjuncto quoque usu interno, spatio I 4 dicrum . inlunsissimas etiam diuque perstantes biennorrhagias definitivo sanavit.

14쪽

Dab nac. Ast characteriu duntaxat passivi adneelii Dr RNecundulii Atquie, sidos saepe comites uterinos quoque sugat

'luit iiii St. Ange, B. Derosne, O. Henry, J. F. ΡaVenobSerVationeS, quarum resultata plane ad sciri hosas imo cancerati caS uesque ulcerationes uteri extenduntur. 12. Biennorrhum, blennorrhoea. In stadio chronico interiae Solum exhibita exiguum, ulpturiimiin nullum exerit Oilectunt; ast forma injectionum urethrae adplicita, in casibus a 'Iaher et Martin fit. Ange tractatis, medium Sanationis tenuit numerum.

13. Sorophulae. Internus monesiae uSus, Scrophul0S0S con-5tanter SolVit tumores , attamen diuturnior, esse oportet DaJnac vulnera sero phulosa, sistulas a carie eXortas, exulceratas glandulaS inguinales, felici cum suco su sanavit 'MartinFt. Ange. Factae in liocce morbo ObServationeS. curam azo ad 40 iisqno extendunt dies, et quidem drachm. unam extracti pro nychthemero quotidie exhibendam. 14. Scorbutus. Fausto cum eventu tractavit LaurandScorbutum cum Ρetechiis extremitatum inferiorum epistaxi EXceSSiVa, alque gingivarum assectione, interno uSu, gargarismatibus et inbibitionibus monesiam continentibus. Uen-ry St. Arriould, morbum maculosum M orthoiry summi graduS, poSteaqtiam acida mineralia, alumen, cortex chinae et caetera remedia lonica, quin imo aqua Styplica chapeluini nil profecissent, Sola monesia perfecte SanaVit. I 5. Ileus. Recutilissimus temporibus ut mihi e privatis constat relationibus, truculentum huncce morbum, debellavit moneSiu. B. EglernuS HSus. Sub extorno usu intel igitur, immediata extracti, ting enli, tincturae aut monesilii parti adsectae adplicatio, non exclusis injectionibus et cl3smatibus. Morbi, in quibus

larina hac adplicatur m0nesin, Sequentes commemorari me

rentur.

1. Εaeulcerationes culaneuo His adnumerantiir: ulcera alonica, - Varicosa extremitatum inferiorum - Syphi litica, gangraenosa, - fungosa, - gangraena nOSOcomialis , - et

quae combuStione atque nimio frigore oriuntur. In omnibus

15쪽

4iis cagibus cilissime ei cum emicacia modificatur superiicies ulcerum morbosa, et, Si quis adnSt, majoris quoque intensitatis dolor, illico miligatur, lividus ulceris adspectus Cedit vividiori, gramitatioties accedunt, et brevi post persecla

adprocuratur Sanalio.

2..sphthalmia purulenta, larina Collyrii 25 30. guttas Tinclorae ad unciam aquae, exoptato cum eventu adhibuit Martin St Ange. Inchronicis Ophilial iniis cum fructu addidit Laud. Liq. Sybenhami, Payen.

a. Memoragia narium, Saepius recurrens et exceSSi va, inbibitione aquae Tinctura impraegnalae, aut forma pulVe- ris Sternutatorii e meraco Extracto, cilissime sistitur.

4. Diphteritis. Plura individua stomacaee dipliteritica adfecti experimenti gratia cauterisabant ii r diversis rem 'diis

diluto, alii solutione aluminis) omnibus lamen palmam praeripuit monesia. Simili ratione exulceratio processus Bl, D- Iaris necrolica, e Diphleriti de gangraenosa gingivarum e orta, feliciter sanata eSt monesia. 5. Caries dentium. Bucli ιν observavit cariem dentium impediri, dolores vero e carie enatos, celerius moneΝia cum eXtracto opii, quam puro Opio profligari. n. commendat pro conservandis gingivis e monesia collutorium. Dr. S. stalia tum Scorbuli cum gingivarnm eodem remedio sanavit. 8. Haemorrhoides. Derosne, Henry, Payen adhilmeruntri forma unguenti advarices haemorrhoidales externas in stom-matas et nimium dolentes, bono cum successu. 1idum commendant in prolapsu intestini recti . Suppositorium e cacao

t s. Fissurae uni Boyeri. Γhogodes papillae. In his malis

maXimo cum emolumento inspergitur pulvis extracti, sedat enim dolores atque citam inducit fissurarum obliterationem.

denuam merentur commendationem. , 11. Εzulcerationes in Orisicio uferi. Topica monesiae forma injectionum adplicatio, constantem Spatio 4. Septimanarum, procuravit Sanationem, poSteaquam balnea, in jectiones diversi generis, lingium et cauterisationes cum m ir. hydr. sublimato sine essectu in auxilium adhibita suere.

16쪽

Si in statu Sano aliquot grana Extraeti Mone Aiae sumuntur, tum non arreScit membrana uincosa oris , sicut nonnulla remedia adStringentia, e. gr. Calecitu, fructus acerbi, etc. ca: Sare Solent; verum dulciS Sacliaraceus percipitur Sapor, quem dein acer excipit et prae dominans sit. Aerimoniam hanc initio lonSillae, dein quam praecipue puSterior pars saucium percipiunt, et Si intenSioris sit efficaciast, hie loci plane dolorem plurium horarum ciere solet. D0s AG 8. granorum intru i chlhemeron, ni illam immediate perceptibilem exurit reactionem; Si , ero continuative per plureAdies reiteratur, tum Iuli g, entem nolubiliter incitat digestionem, proStratamque pro Ocat adpetentiam; ea propter veri et optimi stomachici sibi meruit epitheton. Tubo inlesii. nati normali in statu conStituto moderatam procurat obstipationsem. Si vero 30 gr. Extructi ad semel ingeruntur ventriculo , tum cauSal calorem, graVedinem in epigaStrio, Sensum oppletionis in ventriculo, Similem ac in perturbata digestione, et spusticam conStrictionem. Stalus is pluribus solet durare horis, et denique perlinacem inducit sedis constipationem, vel vero doloriscum tenesmum. In statu palliologico, etiamsi ventriculus et intestiua

in erellii Smo c0u Stituantur; nihilominus tumen, Deque Primiti O, Sed neque Sucundurio modo, Symplomata recenSita ciere conSuevit, et quemadmodum topice ventriculum nouassicit monestu; ita nec in totiuS rganismi coplexu quainpiam provocat reactionem, quin poliuS interne Sumta, S dantem in organon adsectum exerit virtutem, e. gr. ini Ieti Oilli assin. Topica adplicatio extracti monesiae vulneribuS, et eX- ulcerationibuS ingratam dolori sum causat sensationem ul- plurimum SenSum calori, adaucti, noti raro lancinantibus doloribus comitatum, quem conSecuti a monesiae vi tus eX-cipit ; Si vero dolores sequelae exulcerationum luere, hos mihi gat, Sedat, ct tandem suffert. Immediatum vero illius organicam efficaciam in continui laesiones sequenti rationemati seStat: copioSas aut excessivas ii delicet secretiones cohibet, succidaS incitat oranulationes, eas consiSlcntiores

17쪽

reddit, gensim pedetenti in exesiccat supersu ises, ita ut intra paucaes dieS obducantur cuticula, is tuo suturorum Cicatricumsistit rudimentum. Dum ulcera Neropitulosa soli loculi adplicationi lion cedunt, quin imo majuri nanciscuntur in or mentum, tum SepOSi tu externo uSu, interne duntaxat exhibere

Monesinum, si vulneri aut ulceri inspergitur, in tunsiorem initio provocat dolorem, luem paucas horas post in sequitur plastici humoris Secretio, et ulcus obtegitur lusca culicula, Similis pSeud0membranae, quae saepius sortiter adhaeret Superficiei, et in fundo format cicatricem, Saepius vero Se deSumi patitur, Simulac tiost cauterisationem cum Lupide Infernuli, magna etenim his remediis quoad virtutem inest Analogia; ablata hac cuticula, granulationeS SauaHmagis evolutae conspiciuntur, et brevi post persecta in sequitur ulceris Consanatio. Quandoque necessum est plui ieS hanc re iterare mellio dum, caveas altamen, pra Scriptori adplicationis transgrederse limites . nam caeterorum estica iNSimorum remediorum ad instur . nonnulis in casibus, pertinax St,lere opprobrium, et in locum Sanali inies, potius InnjuScauSare Solet incrementum.

MoneSinum et Saponinum magnam quoad virtutem medicum , habere identitatum ObSeriatum eSt, prout et, quam moneSinum producit pScud membranam, longe craSSi Oi in ne

Ex omnibus his si de dignissimis observationibus, et quiseselici coronabantur Successu numeroSissimis eXperim uti S, celeberrimorum de monesia optime meritorum irorum,

prono Iluit alveo, Inonesia iit, eminenter insigni, et quidem Specisca tonico adstringente, virtute medica pollere, palmum' lite cunctis hucadiisque usitatissimis huius indolis remediis praeripere, lincque ratione, summi momenti, omni medicorum. allentioni digni simini. Sistere pii armacon. Si enim Organismus e l0lo debilitate exhaustus . aut eius in odi qualitali, aut materiae organicae perpeSSus eSt alienationem, ut Per luant normalis proportio su rictionum et vis ii talis pullatili Ir:

lium moneSia praeclaram suum lonico adstriligentem astutini idemonstrabit virtutem, normalem materiae qualitat et a rei Stituendo, totius organiSalionis compagem roborati do, ' Otilii e S-

que suetiones incitando. Agit enim succusesivis digestionisi et assimilalionis legibuS consorinitur, prinium ut ante omnia in Sphaeram repr0ductivam, et proceSSum , g tali, Urii,

18쪽

erigit infractum orgat 0rum contractilitatem. coercet e debilitate clinatas prosuSaS Secretiones, et constringit relaxatas fibras systematis muscularis, atque atonicas systematis vasorum, et quia lacillime digeritin: alqne assimilatur, erigit quoque leniter SyStema nerVosum. Ob peculiarem localem,

garia uropoetica, et glandulas abdominis relationem, incitat cunctorum horum organorum proceSSum vegetaliVum, emendat peccantem humorum Crasim, et Solvit e laxitate ennatas Stases, alqne habitualeS conStipationes. Ex omnibus his allatis, sufficienter ellucet, inonesiae indicatio. Contrairidicant vero eandem: aucta sensibilitaN systematis nervosi, major erethisinues SJStem alis vasorum, hisque associata morbosa exagitatio, Stalus gaStricuS, Sordes primarum viarum, Summo in gradu eXhausia vis vitalis, proxima si alui paralytico, prae alenS StaluS pituitoSus, torpor vasoru in absorbentium organorum abdominalium.

S. 6.

Dosis et modus exhibendi.

Hiicdum solummodo extractum et monesinum in usum therapeuticum adhibita fuere. Extratum monesiae exhibetur interne dosi 8 12. Deci grammatum , aut in Tinctura si G-24. Gramin.)ν aut in s3rupo 1 - 125. Gramin.), aut in Pilutis, quarum forma omnium usitatissima et consuetissima est. In Gallia dantur officinales pilulae, quarum singula 1 deci gramma puri extracti continet. Minus urgentilius symplo malibus , in Diarrhoea, in moderata Haemorrhagia uteri, aliisque in casibus communiter sussiciens est d0sis hac: ast in dysenteria, in perlinacibus Diari hi eis, quae ab exulceratione ini linorum suam derivant originem SuStentanturque, in nimis profuso sanguinis profluvio. dosi S ad 2 usque grammata quotidie augeri debet. Derosne, Henry, Payen Similis in casibus omni hora, spatio 12 usque 14 dierum duas exhibuerunt pilulas, quarum quaelibet 1 decigramma extracti teneba . In morbis chronicis constitutionalibus, velut Scorbuto, Ser0 iphulosi diuturnior esse debet usus internus, ad minimum l

19쪽

2 gratiam. drachma semis) quotidie, sensim adscendendo

ad n usque 5 gram. Seu ad drachmam unam. In genere interne praescribi debet mollesia, in Bron-ehitide, haem0plysi, vomitu, diarrhoea, ileo, metrorrhagia, Aerpbulosi, Scorbulo. Externo vero forma injectionum in metrorrhagia, leucorrhoea, et biennorrhoea, in dyarrhoea vero forma clySmatum, optimo cum SucceSSu, Subjuncto quoque uSu interno, adhibetur. Si tinctura interne ordinatur, tum exigua Solummodo quantitas alcoholis II5 pars, recipienda est; exhibetur a guttis Sex uSque 15. et ultra, in aqua Sacharata, aut amara Ptisana. Srrupus propter faciliorem sumtionem atque ordinationem, praeprimis insantibus optimet convenit, aut individuis, quae longiori tempore, et minoribus Sumunt doctibus. Non raro cum fructu addituraxtractum opii aquosum, ut supra dictum est, inpriinis in diarrhoea et Bronchitide. Pro usu externo, in injectionibus, collutoriis, colyriis, diluitur tinctura 12-16. quantitate aquae ; imbibitiones, gargarismata minorem poscunt quantitem aquae. Nonnullispertinacibus in casibus diarrhoeae colliquativae magno cum emolumento exhibentur 10-30. grammata lincturae, iuclysmate. Unguento monesiae illiniuntur coitiinuniter pli maSSeaux, aut charpiae ele., et Si ulcerum aut vulnerum

procraestinatur melioratio, inspergiliir Supersiciei pulvis extracti, antequam ungium adplicatur. In ulceratione nimis profusa aut limitibus circumscripta, prout in sissuris ani. et rhagadibus papillae etc., crassius adplicari debet stra tum extracti L ut totius secreti absorbilo, et supersiciei siceitas insequantur.

Monesinum hucadusque semel duntaxat exhibuit Martin St. Ange in profusa metrorrhagia et quidem 3 grammatu' Ε15 centi gramin, quae illico cessavit. Intuitu usus externi, longe minori, quantitate, ac extractum siccum adhiberet Moportet, quod partim ob dissiciliorem huius materiae in aea' quabilem consistentiam unguenti formalionem , partim per-: se et e natura alcaluidum sponte et allapte intelligitur

20쪽

I. Monesia est omiti respectu potens pharinaeou. t. Sine anatoiniae Pathologicae cognitione, vix taliquis rationalis evadet medicuS. 3. Inter nova remedia dodium principem tenet locum. 4. Corpus consumendo vivit, hinc vivendo consumitur. 5. ConServat usus oblectaminum, vuletudinem subvertit

6. Cura nunquam major sit morbo, nam: T. Si juvare non poteris, adminus noli nocere. 8. Mater Sana ubera insanti praebendo, nec pulchritudinis., nec Sanitatis quidquam patitur: hine mater proli ubera denegans, et suae et insantis sanitati Dis quenter male consulit. s. Natura sanat, medicus curat morb08.10. Maximi Systhematici sunt: miserrimi Empirici.