Aloysii Antonii Verneii ... De re metaphysica ad usum Lusitanorum adolescentium libri quatuor

4쪽

ALOYSII ANTONII UERNEII

EQUITIS TORQUATI

LUSITANORUM ADOLESCENTIUM

IN FORO S. IGNATII.

6쪽

LUSITANORUM REGI

MAGNO IN v ICTO FIDELIs SIMOΑLovs Ius ANTONIus VRRNEIus S. P. D. ET A PHYsICAR studium, IoeS Ε P Η Ε I. Rex optime , ne que arduum est, di homine , qui reipublicae gubernandae det operam , dbgnum omnino est. Quod ut ostendam, non Alexandrum Magnum excitabo, non M. Au

7쪽

relium Imperatorem , non Leonem VI. cognomento Philolbphum , non Periclem, non Xenophontem, non Scipionem Aemilianum, non L. Lucullum , non M. Tullium , non Magnum Pompeium , non Catonem Uticensem , non ceteros viros principes Philosophiae studiis summopere deditos , qui & rempublicam optime administrarunt, & etiam bellica laude nobiles exstiterunt; sed ipsam Metaphysicae vim 3c naturam considerabo , eaque contentus ero. Quid enim est Metaph

sica , nisi disciplina , quae docet, quo pacto

humanae rationis , eaeque bene exercitatis , Praecepta ad argumenta quaedam generalia,

quae tum in disciplinis theoreticis , tum in pragmaticis , id est iis, quae domesticis, aut publicis negotiis continentur, usum insignem habent, clare & facile accommodari possint Quid autem est ratio perpolita & exercitata , nisi mens nostra, quae praeceptis Logicae politur , 3c apta redditur , ad verum in omni vitae parte inveniendum 8 Quod si nihil in mundo civili sine recta ratione recte fit , Metaphysica autem est quaedam quasi pedisequa & adjutrix rectae rationis; consequitur, & Logicam, R Metaphysicam ad res quasque recte administrandas omnino esse

accommodata&. '

Haec cum non animadverterent non nub, si,

8쪽

li, praesertim e Iurisperitorum , & Politicorum familia, ita magnifice de arte sua, contemptim vero de omni Philosophia loquum tur , ut nihil supra fieri possit: nec aliter de

Philosophis commemorant, quam de garrinlis quibusdam hominibus , inanibus controversiis occupatis , rebus vero publicis non

modo administrandis , sed ne mente quidem Percipiendis, parum aptis . Qui si de loquaci illa, & inepta Arabo-Peripateticorum philosophia disputant, recte disputant et sin autem de germanae Philosophiae Psaeceptis, mala profecto . Nam ut mittam Zaleucum,

Lycurgum, Charondam, Rhadamantum, Solonem , qui Graecis civitatibus leges ex bona Philosophia sanciverunt; ut reliquos sex praeteream sapientes nominatos, qui, si unum excipias , respublicas recte administrarunt ;quis Romana historia eruditus ignorat, Imrisperitos illos gravissimos, qui Ciceronis aetate floruerunt, & jus Civile confusum & pediturbatum in ordinem redegerunt, ac inimstrarunt, veluti Publium Rutilium , Aelium Tuberonem , Sext. Pompeium , Coelium Amtipatrum , d. Scaevolam utrumque & Auginrem, & Pontificem, Lucilium Balbum, Se vium Sulpicium, Antist m Labeonem, At-teium Capitonem , ceterosque , ex disciplina vel Panaetii, vel Antiochi, vel alterius Gradi

9쪽

ci philosophi prodiisse , atque Philosophiae ope jus Civile mirifice amplificasse Quis

nescit, posteriores Iurisconsultos ab Augusto Caesare ad justinianum usque , qui ex utra que illa schola & Labeonis , & Capitonis profecti sunt, ut Celsum , Longinum , Ubpianum , Papinianum , Paullum, Modest,

num , Iulianum , & reliquos , ex disciplina de ossiciis, quam Stoici philosophi omnium

Cptime excoluerunt, tantos in jure Civili pro gressus fecisse , eique adeo opitulatos esse ,

ut etiam nunc eorum responsa pro regula

uisi , & injusti habeantur Quid Θ quis item

nescit, eos omnes , qui de jure Naturae, RGentium , Politicae omnis fonte , quique de Politica ipsa arte & proximo, δc praesenti saeculo accuratius scripserunt, easque fas=matice , id est ordine certo exposuerunt , ron solum Philosophiae peritia valuisse , sed ex ea utramque illam disciplinam doctissime inlustrasse ρResonant adhuc, Rex angustissime, non scholae modo , sed aulae Regum , atque ipsae gravissimorum hominum bibliothecae, qui ab illis in collegium Consiliariorum merito suo cooptati sunt, nominibus Grotii, Pussendodi

ii, Seldeni, Chri iani Thomasti, Ηeinec-cii , Buddet, Cumberlandii, Val. Alberti , Christ. Wolfit, aliorumque , qui utramque duci

10쪽

disciplinam & inlustrarunt . & clariori ordis

ne exposuerunt. Resonant nominibus Lipsit, Conringit, Bossit, Naudaei, Boxhornii, Hertii, Boecteri, Heumanni, & aliorum , qui in Politica praecipue elaborarunt, & viam straverunt, qua facile ad ejus cognitionem pervenire possimus . Quae si pseudo-Politici illi cognita habuissent, immo vero vel unius Naudaei, aut Bossit scripta pervolvissent, ne illi certe suammet institiam , & arroga tiam deriderent, qui Philosophiam a Prudentia & Civili , & Politica sejungere ausi

fuissent ; cum utraque maxime hac aetate

non nisi Philosophiae subsidio emendata sit , di recto ordine explicata. Quid Z quod novum dogma, quae strategemata Politici isti & veri, 3c falsi excogitarunt , quorum in Veteribus philosophis

non expressa vestigia se offerant λ Testes hahemus Xenophontem, Isocratem, Platonem , Aristotelem, Ciceronem , Plutarchum , vi v liticae artis peritissimos , qui etiam si su rum moribus accommodate loquantur , t men fontes Politicae omnis 3c verae , & fa, fae, quae post obtinuit, scriptis suis nobis imdicarunt e adeo ut vel unus Aristoteles , ut viri docti animadverterunt, arcana omnia Sesophismata . propter quae Machiavellus h - quam a pessimis Politicis extolli so-