장음표시 사용
91쪽
74 DE PROVIDENTIA; NUMINI sditur ad musculos aliquos ceruicis,laryngis, pectoris, & ad stomac hi orificium cui sum---zuis ina cum corde sympathia. Ex medulla spi-
paria in nati eiusque membranis oriuntur paria ner-θε - ιε si uorum triginta, quorum singuli in plurimos ramos diuisi, tandem in musculos, sicut devenis & arteriis dictum est,terminantur: ubi autem ad musculos pertingunt, in neruosam abeunt materiam, quam tendinem vocant,& musiculi caput constituit, Spiritus iraque a cerebro 6c spinali medulla per neruos hoc modo in sensuum organa dc musculos transis mittitur , quo spiritu anima veluti instrumento quodam mouet musculos, 5c mediantibus musculis membra singula,&eiusidem spiritus adminiculo sensuum externo rum dc internorum operationes perficit. 7 Neruorum mirabilis est compositio. Sic- , L . ut enim cerebrum integrum tribus constat, 'r' ' nimirum medulla , & duplici membrana qua inuoluitur: ita etiam singuli nerui qui ab ipso oriuntur. Nam intimum neruorum medulla est cerebri substantiae similis, quae duabus tunicis tegitur; adeo ut nihil aliud nerui esse videantur quam illius medullae,& illarum membranarum, quibus cerebrum constat, productio Δ continuatio. Hac ratione fit ut cerebrum quodammodo sit percolum corpus, & in singulis corporis parti-
92쪽
culis, quae sensum& motum habent. Premario enim locatum est in capite, in quo omnia sensuum organa. A capite una cum suis membranis protenditur per spinam dorsi: a spina dorii abit in neruos qui sparguntur per totum corpus, in omnes diffusi musculos. Simili modo cor per arterias quae cordis
naturam imitantur,*hepar per venas, quae st ipsius vim & indolem retinent, per totum patia viso. corpus diffunduntur ,& in minima quavis utam particula existunt. Quo mirabili artificio tria illa principalia viscera quibus sensus, partibvia. motus, pulsus & nutritio perficitur, nempe Cerebrum,cor, hepar, per totum corpus ex tenduntur, & in singulis eius partibus quo dam modo existunt. Omitto alia innumera quae de structura singulorum & usu duci possent. Recensui haec pauca de usu S: fine ist
rum trium primariorum viscerum , quia mihisaepe summam admirationem diuinae sapientiar, quae ista tam mirifice excogitauit 55 disposuit, commouerunt. Conueniat omnis sapientia Omnium hominum & Angelorum , nihil umquam simile, nihil adeo ordinatum & aptum ad suum finem , de naturae rei ita congruum excogitare po
93쪽
τό DE PROVIDENTIA NUMINI sNeque solum in homine, sed etiam in
D tauri, reliquorum animantium speciebus artifi cium istorum trium Viscerum reperitur.
ia remisi. Cum enim Omnia sensum de motum ha beant , opus habent spiritu animali, ac proinde cerebro sui generis, quod spirituum sit officina neruis e cerebro ductis, per quos spiritus ad organa sensuum & musculos de- Currant. Quia aluntur, opus est hepatri quod alimentum praeparet;& venis,per quas ad singulas partes deferatur; & spiritu naturali , cuius beneficio per omnia penetret ;quia suo quodam calore fouenda sunt, ut vivere possint, opus est corde quo Calor vitalis Sc spiritus in totum corpus deferatur,& arteriis per quas deseratur. Aptissime autem haec in singulis sunt disposita non eodem modo, sed infinita quadam varietate, pro natura & specie cuiusque. Itaque etiam in musicis, in culicibus, in pulicibus, in ver.
miculis ista reperiuntur. Habent enim etiam haec animalcula suum cerebrum , suum he- par, suos neruos, suas arterias, & venas mira subtilitate concinnatas. Non sunt interius
res confusi; S uniformes,sed organa habent perfecta, discreta, impermixta, diuersi temperamenti , diuersae facultatis, diuersi vitis, diuersiae formae, diuersie connexionis,diueris
si situs, initio de fine diuerso, sed tenuitate
94쪽
inuisibili & humana industria incomprehensibili. indicant hoc manifeste sensuum
acrimonia, velocitas motus, multiplex imdustria ac sagacitas eorum. Iam si externas partes animantium consi- 7sderemus, quam singulae sunt accommoda- Σηι ae ad proprios usus quam faciles & ex pe- -itiis.
ditas habent functiones & motus Quanta
earum pro Varietate specierum varietas Aues capite minuto dc in rostrum acumina- Auia eouto, ad aerem facile findendum, pedibus aduncis ad ramusculos arborum , quibus insideant, complectendos 1 plumis auersis ne obsint volatui, quae inter volandum ita compori applicantur , ut aer minime subintret. Alae leuissimae,& ita conformatae, ut facillia me explicari ad volatum, Zc rursus contrahi possint, molli cauitate idoneae ad aerem in motu colligendum, & in quiete ad corpus decord arcteque tegendum. Quae carniuOrae, rostro sunt valido dc adunco ad disi eo pendum, unguibus firmis Sc acutis ad apprehendendum. Quae ex aquis pastum habent, collo oblongo, ut in profundum poLsint caput immergere. Denique quanta in auium genere colorum pigmenta equanta pennarum pulchritudo e quanta vocum diuersitas ρ Quam suauis& artificiosus quarumdam cantus P in exiguo corpusculo quam
95쪽
78 DE PROVIDENTIA NUMINIS quam acuta & longe penetrans vocalitas Quadrupedum alia est formatio , quia per terram ambulant. Quae carniuora sunt,& ex praeda vivunt, his membra ad Capturam accommodata. In rictu superne& inferne dentes gemini, longi, validi ad tenem dum & discerpendum ι ungues acuti & falcati ad apprehendendum, quos incedendo
condunt in vaginas ne alterantur: ad capturam exerunt instar digitorum, & praedae iniiciunt. Quae herbis,frondibus,fructibus vescuntur, aliter dentes & ungulas dispositas habent. Dentium series non serrata ut carni-uoris, sed continua & aequabilis: quorum priores acuti ad gramina incidenda, ad virentia prata & virgulta tondenda , posteriores obtusi de lati ad pabulum comminuenisdum. Vngulae firmae instar calceorum , ut firmius insistant, & ne facile pedes laedi possint in tanto corporis pondere. Colli ea longitudo quae necessaria, ut erecta in pedes pastum e terra capiant. Hinc camelis ob corporis altitudinem collum longissimum. In elephante alia inita ratio. Deformis enim fuisset tanta colli proceritas, dc vastam illam molem imbecillam reddidisset ad sui tutamen. Itaque habet collum breuissimum, Mdata est ei proboscis, qua zamquam manu
96쪽
omnia facillime apprehendit &ori admouet. Quis non videat haec omnia de industria mira sapientia & consideratione sic es.se disposita Piscium quoque genus quam apte, ad de- 78gendum in illo elemento, formatumr Caput plerisque angustum ad secandam facilius aquam: cauda lata & expansa, qua tamquam gubernaculo motum suum In omnem partem mira celeritate dirigunt. Pinnas habent ad ventrem alio binas , alij quaternas vel plures , quibus tamquam remis motum impellunt&1istunt. in dorso quoque pinnam instar membranae productam,
quam intendunt ut proni natent, ne e facile in tergum resupinentur. Branchiae quas utrimque ad fauces habent, seruiunt ad mmissionem aquae , tum erus quam assiduὰ- hauriunt ad cordis refrigerationem , tum illius quae confertim influit, dum escam capiunt. Vnde qui branchiis carent, habent foramina vel fithulas, per quas hanc aquam emittant. 1ine hoc sub sidio sitstocarentur,
omni respiratione impedita, ut harum rerum curioli scribunt. Squamas habent aversas, ne oblint natatui, quae inrer meandum stringuntur arcitus.. non alide respirant pulmone carent,&cisi prope fauces habent, tenuIter obcectum, ut tacile aqua tu attactu rustiis
97쪽
refrigeretur. Qui validam habent respirationem, pulmone quo Cor obtegitur, praediti sunt, M ceteris organis ad hoc oppo tunis . Denique innumerabilis est ibi specierum & formarum varietas, quarum lin- ulae omnes partes internas & externas deiscentissime formatas habent,& ad proprium usum aptissime ; adeo ut nihil omnino ibi deprehendi possit,quod summa ratione non sit constitutum. Neque solum in piscium corporibus haec varietas formae, & structurae elegantia cernitur, sed etiam in ipsis testis, quibus concharum genus, etsi maxime imis perfectum, tegitur inuoluitur. Harum enim stupenda pulchritudo & varietas, etsi
ad nihil aliud quam ad usum integumenti
teneris concharum corpusculis muniendisseruire videantur. Nusquam alibi maius diuinae artis specimen, praesertim absque semine, informi elemento seminales omnium rationes in se continente, & omnem illam Plinius li-Varietatem producente. Tot ibi colorum distis ferentia, tot figura planis, concauis, longis. lunatis, in orbem circumactis, dimidio orbe casis, in dorsum elatis,lauibuου, rugatis, denticu- Iatis, syriatis, vertice muricatim intorto, mam
sine in mucronem emisso, foris effuso intus replicaior iam distinctione virgulata, crinita. crissa, canaliculatim , pectinatim diuisa, imis
98쪽
bricatim undara,cancestatim reticulata. in o liquum,in rectam expansa, densata, porrenti,snaasa: breui nodo ligatis , solo latere conn κis, adplausium a ri , ad buccinam recurvis.
Nisor se puritas in plerisque incredibilis, om
nia vincens auri se argenti metiata, nis longissimo auo non obsolescens. ι .Hoc etiam in animantibus dignum con- 7ssideratu. Homini, ratione praedito qua 11bi Ar A, t consulere potest, neque vestes, neque arma γ' ' 'data, sed horum loco tributae manus, quibus omne sibi vestium M armorum genus conficere, confecta assumere, & deponere pro arbitrio posset. Brutis vero, quia tibi ista
parare non poterant, neque pro re nata assumere & deponere,vestes & arma semper adhaerentia concessa, quae etiam cum crestentibus crescerent, nec opus haberent interpolari & refici. Pro armis data sunt aliis cornua, aliis dentes , aliis Ungues, aliis robur cin calcibus, aliis spiculum in cauda, aliis Vis pernicialis in dente,ungula,saliua, contactu, uiuatui aliis praesidium in fugae celeritate astu, vel testae qua includuntur duritie, vel echinata cute, & spinarum quibus vestiuntur horrore., quas etiam in hostem vibrare norunt aliqua. Loco vestium alia habent pilos, plumas, squamas, crustas, testas, cu aem glabram, quae tamen sua duritie 55 fi
99쪽
82 DE PROVIDENTIA NUMINI smitate illis sussiciat. Est in singulis animari. tibus vis, qua haec omnia locis congruenei-bus, figura,& colore accommodo, formentur Δ crescant; idque ex terrestri parte ali menti, naturae alioquin inutili excernen- da : Vt etiam in eo prouidentiam miremur, quae materiam corpori alendo noxiam in tam necessarios usus dispensat.
Omitto insectorum & vermiculorum diuersissimas formas, quibus & aer & terra campi & flumina S stagna per aestatem scatent de personant. Omnia ad miraculum sulchra, omnia suis numeris absoluta, &ad functiones tibi congruentes instructissima. Nihil in his adeo vile, quod non summam admirationem moueat attentius conlideranti. Quinimo quo quid est minus & abiectius,eo magis in eius structura diuinae prodividentiae elucet artificium. 8o Eadem prouidentia cernitur in fabrica Fabrico plantarum, quae ex zzIra erumpentes, terrae pM - - manent , quarum plurima sunt generra diuersissimae structurae. Nihil in his sine summa ratione constat. Omnes partes aptissime ad suos fines com paratae. Radices, ut totam plantam siue arbor sit, siue virgultum , siue herba) terrae alligent,-ex ea h morem fugant, ad totius ic omnium patarium alimentum. Mira earum Vis,qua etIam vastissi-
100쪽
vastis imae & ramis longe lateque dissuta arbores ita se terrae affigunt, ut nullus ventorum impulsus eas possit prosternere. Cortex instar vestis contra frigus & aestum,M rerum iriCurrentium laesiones. Rami ad fructuum multiplicem prouentum. Frondes adornatum , & in primis ad fructuum tutamen, ne siste vel imbribus vastentur. Fructus ad seminis custodiam,&in plerisque potissimum ad hominum & animantium escam: ideoque adeo torosi & succosi , longeque maiores quam seminis defensio postulet,ut in pomis, pyris, melocibus, peponibus, aliisque multis fructuum generibus , est videre. Plantae
Carent musculis i quia non habent motum ut animalia, sed terrae adhaerent immobiles. Constant itaque fibris rectis,quae omnes pΟ-ris plenae, per quos alimentum sugant. Omnes omnino partes a primis radicum capitia tamentis usque ad foliorum extrema poroia sunt, & vim sugendi habent, & secum
attractum assimilandi. Frondes 8c fructus extenui pedunculo pendent , qui in fibras innumeras facessit. per hunc omnis succus transiit,qui deinde per librarum poros in totum corpus frondis & fructus diffunditur, arte stupenda. Pedunculi non adhaerent ramis per fibras continuatas sed incisas, de humore quodam adglutinaras, quo exsiccato