장음표시 사용
11쪽
amplitudinis cavitatum digestivarum in animalibus herbivoris probatur mutatione hujusce cavitatis in Batiis quae priore aetate herbivorae, dehinc vero carniuOrae fiunt. I 5. Vis horum liquorum ad digestionem efficiendam comprobatur 10 actione omnium fere Substantiarum salivationem excitantium et digestionem adjuvantium , I' actione carbOnatum alcatinorum et aquarum eOS Continentium quae Vim
salivae supplere possunt et digestioni maxime favent, 5' influentia magnesiae, si succi acidi stomachi copiosiores fiunt, ad
I6. Morbi organorum digestionis quoque probant quantum sacultates digestivae a structura horum organorum Pendeant. Sic inflammationes stomachi seu intestinorum quibus viciantur humores membranis mucosis Secreti , assectiones hepatis in quibus bilis vel alteratur vel calculis retinetur , digestionem pertuPhant vel etiam impediunt. I . Crediderunt multi physiologi digestionem ossici nervo pneumo-gastrico, sere ut Pila electrica , Sed recentiora experi- metita probaruiit hunc nervum motibus Ventriculi praecipue inservire, nec ejus sectione digestionem prohiberi nisi desectu
I8. Absol ptio et exhalatio extanti ad superficiem omnium membratiarum quae corpora exteriora tangunt non de exhala tione seu resorbilone interiori loquor . StatuS membratiae et natura corporis ambientis, absorbendi vel exalandi facultatem determinaDt: saepius Simul hae duae functiones perficiuntur. 20. Liquores, gaZeS et SubStantiae liquoribus solutae, vel mole-culae tenuissimae in iis SuSpensae, Solummodo absorberi possunt
ut jam supra diximus. Texta quaedam liquidis haud vel Vix permeabilia sunt, ut epidermis animalium et vegetabilium cujus pori solummodo liquores admittunt,
12쪽
5o. Absorptionis vel exhalationis praevalentia a ratione saturationis magis minusve absolutae sive .lexti sive medii ambietilis pendet. Sic emissiones cujuscunque humoris absorptionem favent, intus-susceptio liquidorum contra exalationem augent. Harum sunctionum celeritas respondet extensioni superficierum quibus estici possunt; ut vero trans epidermidem, seu animalium, seu vegetabilium, nullo modo vel dissicillime perficitur, rapidior fiet prout epidermis seu omnino deerit Seu poris numerosioribus perforabitur. Etenim exhalatio vel absorptio rapidiores ad superficiem
membranarum mucosarum epidermide carentium quam ad cutem; celerior etiam ad superficiem membranarum SeroSarum quarum textum tenuius est nec mucositate oblinitum.
31. Ut in vegetabilibus et animalibus aquaticis superficies externa epidermide destituitur, absorptio copiosa et rapida sit,
Semperque haec entia aqua saturantur, sed seque celerrima sit exhalatio si aqua extrahuntur.
In plantis quae solummodo aqua et substantiis in ea solutis nutriuntur haec absorptio, caule et praecipue soliis effecta, absorptionem radicum Supplere potest. In animalibus vero, quibus Opus est substantia nutrienti propria, abSorptio culanea non sufficere potest Disi quibusdam animalibus aquaticis quae cute maxime absorbent et solummodo alimento rariori indigent, ut bati acii. 3I. In vegetabilibus et animalibus quae aeri siccissimo exponenda sunt, superficies exhalantes et absorbentes multum minuuntur interpositione partium impermeabilium; sic Vegetabilia eo minus stomata exhibent ad superficiem caulis vel foliorum quo in aere sicciore crescere debent; reptilia terrestria , quae pleraque vitam agunt in locis siccioribus et minimam humoris copiam cum alimentis suscipiunt, obteguntur squam ir
13쪽
Seu laminis corneis quae exhalationem prohibent; batracii contra, in aqua viventes, pelle nuda instruuntur.5 ΙΙ. DE cincGLATIONE ET RESPIRΑΤIONE.SS. Adeo arcte connectuntur circulatio et respiratio ut in sacultatibus entium viventium simul influant nec Seorsum considerari possint. 54. Circulatione quemcunque traD stationem regularem fluidorum intelligo, nec ideo Decesse est motum in circulum estici. Deest solummodo in plantis vel animalibus in quibus superficies contactui aeris eX positae adeo multiplicantur ut respiratio in omnibus partibus effici possit, sicut videmus in pluribus plantis cryptogam is et in insectis. Deest quoque in animalibus et plantis infimis in quibus vitales facultates vix evolvuntur et humores sola imbibitione transferuntur et aeri exponuntur, ut in infimis cryptogam is, fungis, algis, lichenibus, animalibusque imperfectioribus, polypiS, VermibuS paren ChymatOSis etc. 55. Respiratio dicitur quaelibet mutatio humorum nutrientium e contactu hujusce humoris cum gage ambiente pendens. Character physiologicus maximi momenti quo animalia discrepant a vegetabilibus forsan e diversu circulatione et respiratione utriusque regni deducendus. 56. Humores radicibus intus-Suscepti semper materiaS Omnino solutas Solummodo continent; succuSque ascendens persecte
limpidua esset Disi in interiore plantae misceretur humoribus jam elaboratis. Hicce succus vasculis, in textu lignoso contentis, in parenchymate foliorum adducitur ibique contactu aeris respiratio efficitur, succique mutantur; ut vero aer diverse agit, quum Iumen adest vel deest, succi soliis allati, diverse mutari debent noctii vel diu. Duo humores respiratione diurna et nocturna producti, vel iisdem vasibus vel vasibus distinctis in caule revehi possunt.
14쪽
SD Facultas secundum latitudinem crescendi aut non crescendi, qua distinguntur monocotyledones et dicotyledones, et Propter quam endogenae et exogenae dicuntur, ab illa disserentia circulationis pendere mihi videtur. In exogen is quisque fasciculuS sibro-Vascularis caulem percurrens foliisque transmissus e tribus ordinibus vasorum et si BPOrum ConStat, nempe : e Vasculis punctatis Naac. porosis et tracheisyiatiis. Mirb. in medio ligno, e tracheis ad partem interiorem circa medullam et e vasculis propriis, Seu e canalibus intercellularibus, qui eodem ossicio funguntur, ad Partem exteriorem in libro.
In endogenis contra duo solummodo ordines Vasorum exstant in quolibet fasciculo fibro-vasculari, scilicet : Vascula punctata et tracheae, nec unquam in caule inveniuntur vasa Propria. 58. Liquores semper vasculiS punctati S ascendere videntur. In e dogenis credo humores, respiratione nocturna et diurna mutatas, iisdem Vasibus descendere. Tunc succus descendens
ab ascendente vix differt, nisi detractione partis aquae et minima additione carbonis. Hic Succus paulum carbonis includenS , Saccharum et elementa amyli continebit, nec ullae enim sere aliae
substantiae in caule eia dogenarum deponuntur; non vero tantum carbonem succuS continebit quantum necesse esset ut lignea materia producaretur, quamobrem nunquam cambium Seu succuS
lignum generans in his plantis exstat et caulis non Secundum latitudinem augetur. In ex gutiis humores respiratione diurna et nocturna mutatae duas vias distinctas tenere videntur; priores, carbone divitiores, aqua et OXigenio, contra pauperiores in vasibus libri descendunt et elementa continent ad lignum substantiasque resinosas cor licis producenda, novaque Strata ligni inter librum et albur Dum , Seu lignum receutiuS, exsudatione hujusce succi, seu cambio, Semper est Ormantur.
15쪽
ΡοSteriores Vero , minorem copiam carbonis includentes tracheis ad medullam revehuntur in qua materiam saccharinam Velamylaceam deponunt quae alio tempore ad formationem seminum proderunt.
39. Ab ista disserentia organismi etiam pendere videtur sor
matio, solummodo in cortice et in exogeniis, substantiarum re- Sitiosarum vel oleosarum, aliorumque principiorum immediato-Tum maximam copiam carbonis continentium non nisi de caule loquor ; in caute en dogenarum omnino haec substantiae desunt. Sic resina Aloidis in foliis exstat; resina Dracoerim Dra Conis , et Xanthorem, cera Cero ii, non in vasis caudicis continentur sed ad hasim foliorum excernuntur. 4ο. Respiratione nocturna humores saccharini et substantiae amylaeede praecipue producuntur; quod probat harum materiarum copiosa formatio in plantis lumine orbatis Vel quorum caules terra obruuntuΓ.4 i. Respiratio diurna contra succos resinosos Vel oleOSOS PPO- ducit, frequentiores quoque inveniuntur in plantis regionum calidiorum in quibus respiratio diurna copiosior esse debet. 42. Color viridis organorum quibus respiratio essicitur res-Pirationis est non causa verum effectus. In vegetabilibus Ω- cultas respirandi requirit contactum pare chymatis internicum aere; id est : seu deffectum epiderinidis, seu presentia Pο-rorum, Si adest epidermis; denique a structura paren chymatis et a natura humorum modificari potest. 45. Calor proprius animalium, et vitae alacritas preSertim ab amplitudine respirationis pendet, quae ipsa Daturae Sanguini S, Circulationis modo, organorum respirationis dispositioni subjicitur.
44. Sanguinis natura maxime Variat, secundum ClaSSes animalium eorumque vescendi rationem , et secundum quasdam circumstantias morbidas.C0pia sanguinis ad corporis magnitudinem respiciens multum
16쪽
variat eoque major est quo animal intensiore respiratione utitur et quoad hanc functionem sic disponuntur animalia : a es, mammisera carnivora, mammifera herbivora, reptilia et pisces. Eadem exstat convenientia inter copiam partium solidarum et liquidarum in sanguine secundum classes regni animalis, et eo abundantiores sunt partes solidae quo animal etiam majorem copiam sanguinis, quoad corporis magnitudinem, continet. Pars solida sanguinis e moleculis seu potius e globulis discol
deis constat quae forma et magnitudine variant secundum clas-SeS animalium. In mammiseris circulares et minores, in omnibus
aliis animalibus ellipticae sunt. In animalibus frigido sanguine praeditis et praecipue in baliciis majores sunt quam in calido
Sanguine vigentibus. In eodem animali semper similes sunt nec Variant secundum
Sexum et aetatem nisi ante partum, etenim in principio gravidi tatis sanguis foetus globulos continet semper circulares et duplo etiam majores globulis sanguinis matris. Sic sanguine, ut pluribus aliis partibus organismi, foetus subsimilis est animalibus imperfectioribuS. In sero sanguinis dissolvuntur; plures sales, albumen, et
quaedam aliae Substantiae Organicae ut urea, et materia Sebaeea
substantiae cerebri similis; hae ultimae quae paucissimae in sanguine reperiuntur, Sunt tamen magni momenti ad historiam nutritionis et secretionum. Vix dubitandum est enim alia principia Secretionum jam consecta in sataguine eXStare et analysi detegenda cum Secundae erunt circumstantiae.
45. In quibusdam morbis natura Sanguinas Variat, Sic Crusta quae Saraguinem Supernatat in inflammationibus, e globulis amateria colorante sejunctis constat; eadem disjunctio globulorum centralium et materiae Colorantis exglat in toto sanguine animalium acido hydro-cyan ico venenatorum, in Sanguine echymosarum, in animalibus fulmine vel vetieno viperarum intersectis.
17쪽
Mutationes ergo structurae et compositionis sanguinis inter causas quae vitae animalium maximas modificationes asserunt,
Probabile etiam videtur in multis morbis sanguinem modi sicari, sed ejus modifficationes physiologorum investigationes hucusque estu gisSe. 46. Naturam sanguinis in nutritione organorum maxime influere observatione Omnium fere morborum , Sed Praecipue morborum a diathesi generali pendentium , probatur. Convenientia naturae, Seu PhySicae, Seu chemicae, SanguiniSDum Structura organorum, confirmatur transfusione thujusce liquoris, periculosa vel etiam lethali si sanguis dissimilis transfunditur , innocente Vero si sanguis consimilis. 47. Calor proprius animalium certe vi respirationis PeSpondet quae ipsa pendet a copia sanguinis in organo respirationis transeuntis, a Natura sanguinis, ab extensione membranarum ad quarum superficiem respiratio esticitur, denique a copia aeris sanguinem tangentis. 48. In avibus cujus sanguis lotus pulmones transit et etiam in aliis partibus contactui aeris exponitur, respiratio intenSioren et calor proprius muXimus. In mammiferis sanguis totus aeque pulmonibus affertur, Sed in nullis aliis partibus corporis vi aeris submittitur nisi paululum ad superficiem cutis in homine, et forsan in quibusdam aliis animalibus cute nuda et tenui praeditis : respiratio et calor proprius debiliores Suut. In reptilibus pars solummodo sanguinis pulmones transit quorum superficies etiam minor sit, respiratio multo debilior est et calor vix temperiem medii ambientis superat. In piscibus , molluscis et crustaceis sanguis, ut in avibus et mammiseris, organo reSpirationis transmittitur, sed contactui aeris rarissimi in aqua soluti solummodo exponitur, unde respi-
18쪽
ratio debilissima quoque essicitur et calor vix ullus producitur. Insectae liquore circulente carent, aer vasculis subtilissimis, corpus penetrat ejusque influentiae humores undique essust submittuntur; sed tarda debilisque respiratio sic efficitur, et
calor corporis minime augetuP.
49. Ρartium solidarum seu globulorum in sanguine PraeValentia cum intensitate respirationis congruit. Ut enim sanguis arterialis majorem copiam globulorum continet quam Sanguis Venosus ejusdem animalis, partium solidarum hujus liquoris quantitatem respiratione augeri videtur, et ideo globulos eo frequentiores in sanguine futuros esse quo respiratio intensior erit. 5o. Vitae alacritas et calor proprius corporis SemPer ergo a modificationibus respirationis pendent. Respirationis per Somnum remissio , imminutioque magna per lethargiam animalium hybernantium , hujusce Ductionis intimam connectionem cum aliis phenomenis vitae apprime ostendunt. 51. Ut respiratio, vel pulmonaris, vel branchialis, in anim libus sanguine frigido praeditis debilissima est, tunc Saepe respiratio culanea eam supplere potest; in animalibus coutra Sanguinem calidum habentibus respiratio cutanea debilior est quam ut respirationem pulmonarem intensissimam Supplere possit. 5 I. Ut frigus semper respirationem minuit, in animalibuSjam respiratione tarda et debili praeditis, respiratio per hiemem etiam diu omnino intermitti potest absque periculo. 55. Facultatem aera in aqua solatum respirandi ab organisatione propria Oi gani respirationis pendere apprime cognoS
In aere libero branchiis nec in aqua pulmonibus r spiratioessici potest; vera amphibia et go existere non possuut niSi utr0
19쪽
54. Assimilationis modus nos omnino effugit, cujus Solummodo effectus videmus. sed eam a structura organorum pendere
patet, etenim in eodem liquore quodque organum elementa sibi similia eligit et attrahit. Si liquor etiam mutatur, nutritio augeri vel minueri potest, sed ejus modus non mutatur : quod probat, i ' insertio cujusdam partis vel plantae, Vel etiam animalis in altero individuo diversae speciei, qua CauSu nec Structura organorum nec natura' humorum ab illis secretorum mutatur, quamvis diversis liquoribus nutriantur. I' Immutabilitas structurae et compositionis Organorum etiam si mutantur alimenta quibus alentuP. 55. In quibusdam vero circonstantiis morbidis assimilatio , seu nutritio cujusdam organi, adeo perturbatur, ut elementa a suis propriis omnino diversa sibi assimilet; tunc organi textura et natura maxime mutantur et degenerationes fiunt quibus nomina imponuntur, squilii, canceri S, tuberculO-Γum, etc., quibus Vero causis haec mutatio assimilationis p ducitur, huc usque igOramuS.
nentis et a natura liquoris ad eum allati pendet. 5 . In eodem individuo disserentiae Secretionum praecipue a structura organi Secretorii pendent; etenim in animalibus Omnia organa, hepate eXCepto, Sanguinem Similem accipiunt. 58. Glandulae structura similiores liquores aeque subsimiles secernunt ut glandulae lacrymaleS, Sali VareS et Pan creas; COntra glandulae, structura diversissimae, ut glandulae saliva res ,
20쪽
59. In vegetabilibus vix cognoscitur quomodo Secretiones perficiantur; solummodo patet vascula non usque ad Cavitates ubi deponuntur liquores progredi, sed ab illis separari textu utriculari tenuissimo et peculiari.
6O. Inter secretiones animalium urinae secretio eminet. Connexio naturae hujusce liquoris cum structura organi secretorii et compositione sanguinis melius cognoscitur quam in aliis Secretionibus. Εjus Datura maxime variat secundum classes animalium et secundum statum valetudinis. Ejus Variationes a natura Sanguinis potius quam a Structura renum pendere Videntur. 61. Omittendo substantias, vel omnibus CommuneS, Vel minimi ponderis, diversae urinae, seu animalium Variorum, Seu aegrotantium prout adsunt quaedam substantiae propriae, sic
i' Aquam et saccharum. Diabetes mellitus ).I' Aquam et albumen. Diabetes albuminosus S' Aquam , albumen etl paululum ureae . . . I Studo et ranoe i 4' Urea, unice . . . . Mammifera omnia ).5 Urepe multum et Paululum acidi urici. . . mnis ).6' Ρaululum ureae et multum acidi urici. . ' Acidum uri cum se re purum Serpentia .
pendent; homo enim, Vel Sanus Vel aegrotans, naturam alimentorum mutando, Varietates quinque priores Vicissim producere
potest. Contra varietates in Structura renum non con eniunt cum varietatibus urinae.