De re metallica libri XII. Quibus officia, instrumenta, machinae, ac omnia denisque ad metallicam spectantia, non modo luculentissimè describuntur, sed & per effigies, suis locis insertas, adiunctis Latinis, Germanicisque appellationibus ita ab oculo

6쪽

GEORGII AGRICOLAE

DE RE METALLICA LIBRI XII Q VIM

bus Ossicia, Instrumenta, Machinae, ac omnia deni* ad Metalliscam spectantia, non modo luculentissime describuntur. sed &per gies, suis locis insertas, adiuncitis Latinis, Germanicis' appessiationibus ita ob oculos ponuntur, ut clarius tradi non possint.

cognitus cum Indicibus diuersis, quicquid in opere tractatum est, pulchre demonstrantibus.

Cum Privilegio Imperatoris in annos V. R Galliarum Regis ad Sexennium.

7쪽

Henry par la grace de Dieu roy de France.

doubtentque is librairerer imprimeurcneficetustoque Iesum exposim aurat pubis ledici liare ire Io imprimer, qui semit laurosteriori mnen de se po os rembourser de leursacts frateter tabes.

8쪽

ILLUSTRIS S, ET POTEN

grati as Toringiae Marchionibus Misenae Comitibus Palatinis Saxoniae,Aurggrauhs Alde burgi & Magdeburgi, Comitis

bus Brenae,cloininis terrae Plei sensis, MAvRicio sacri Imperii Archimarschalco Sc Electori,a tm eius fiastri Avavs To, GEORGIvs Agria

cola s. D.

v M sAEpENvMERO, illustrissimi Principes totius rei Metallicae ut Moderatus Columella Rusticae, magnitudinem, tanqua alicuius corporis granditate cosiderassem: uel singulas eius Partes,quasi illius corporis membra, numerado percensui stem: ueritus sum, ne uita prius me deficeret, quam uni uersam percipere possem, nedum literis cosecrare: nam quam longe late* haec pateat, quot quano

n artium si non magna, at aliquantula cognis

tio metallicis ad eam tracta dam necessaria sit, ex his nostris libris quisci' i te a Cr:

et tria

telliget. Tametsi uerd res Metallica sit amplissima, nec ulla ex parte a craescis A Latinis scriptoribus qui extant absoluta, perdissiciles habeat explicaotus: tamen quia ueterrima est,& hominu generi maxime necessaria, aro fruritu olistima. non debere a nobis negligi uidebatur.Etenim Agricultura sciisentiarum nulla sine dubitatione uctustior, tamen hac res Metallica est antiis qui or,uel saltem aequalis & coaeva: nemo enim omnium mortalium unquaab': instrumentis agrum coluit. Ea uero, ut etiam rcliquarum artiu quam omne opus est in faciendo instrumeta aut ex metallis sacta sunt, aut sine metallis non potuerunt confici: qua de causa res metallica hominibus etiam est maxime necessaria. Nam cum hi paucis istiusmodi artibus carere possint earum* maximus sit numerus nulla sine instrumentis quicquam efficit: tum omnium rerum,quibus magnae diuitiae bona 8c honesta ratione acquirunis tur nihil est arte metallica utilius ex agris enim bene cultis ut alias res omittam fruetus capimus uberrimos, sed uberiores ex sodinis. Cerae una sodiis ira saepe multo maiores utilitatis fructus nobis praebet, quam agri plurimi: quocirca ex omnisns sere seculorum memoria cognoscimus, complures ex metallis diuites factos esse, & eadem multorii regum fortunas amplificasse: sed de his nunc plura non dicam:quod eos locos in primo libro partim huius operis partim alterius,inscripti De ueteribus & nouis metallis, tradiati esrim,acca,quae contra metalla Ripsos metallicos dicii tur,resellerim. Quans qua aut res rustica, cum qua metallicam libenter consero, uarie uidetur esse dissula tamen in multo plures, quam haec nostra partes risi dii tribuiturm cc tam facile praecepta huius a me tradi possunt quam Columella illius tradi. dit: quod ipse coplures rei rusticae scriptores, quos sequeretur, in manibus αα habuit:

9쪽

habuit:nempe Graecos plus quinquaginta, quos etiam Marcus Varro re. censet:Latinos plus decem,quos ipse Columella commemorat: ego solum C. Plinium Secundum, quem sequar, habeam: qui tamen perpaucas rastiones uenarum effodiendarum, & metallorum conficiendorum exponit: res enim metallica tantum abest, ut uniuersa sit tractata ab aliquo scriptore, Ut ne ii quidem, qui disperse scripserunt alius alia de re, singulas eius partes absoluerint: quin etiam eorum magna est paucitas: siquidem solus ex Gradiscis omnibus Strato Lampsacenus theophrasti successor librum unum Demachinis metallicis edidiimisi serte Philonis poetae metallicus aliquam arotis particulam sit complexus: nam Pherecrates in comoediam, inscriptione simile, metallicos seruos aut ad metalla damnatos uidetur introduxim: ex Latinis autem Plinius,ut iam dixi,tradidit pauculas laborandi rationes: quibus nouos scriptores, qualescun sint,oportet an numerare: nemo enim iusta reprehensione poterit carere,qui cos,quorum scriptis,etsi paucis,utitur,

debita laude Daudat.Nostra quidem linsua duo libri scripti sunt: alter Dematcriar metallicae 8c metallorum experimento,admodum confiisus, cuius

operis pares ignoratur alter De uenis de quibus etiam Pandulsus Anglus scripsisse fertur: sed librum Germanicum confecit Calbus Fribergius, non

ignobilis mcdicus: uerum Memer eam quam sumpsit, partem ab luit. Nus per uero Uannocius Biringuccius Senensis, homo disertus,& multam res rum peritus,uulgari Italorum sermone tractauit locum De metallis iandendis separandis agglutinandis. Rationem autem quarunda uenarum excoaquendarum breuiter perstrinxit: quorundam succorum conficiendoru planius exposuit:quibus legendis renouaui memoriam eor quos uidi quonodam in Isalia confici: reliquas res omnes de quibus scribo, aut prorsus non attigit,aut leuiter. Hoc libro Franciscus Badoarius, patricius Venetus uir sane prudens & grauis,me donauit: quod tunc se facturum recepit,cum prooximo superiore anno FER Di NANDVΜ regem,ad quem legatus a Ueneatis missius crat,secutus Marteberii esset:plura scriptores de re metallica litoris mandasse Ron comperio: quapropter,etiam si Stratonis liber extaret, ex

his partibus non dimidium artis metallicae corpus confici possiet. Quo aut minus multi sunt qui de re Metallica scripserunt, eo magis mihi mirum uia detur tot chymitas extitisse, qui coposuerint artificium de metallis aths in alia mutandis: multos Hermolaus Barbarus,homo dignitate generis &gradus ac omni doctrina ornatus, nominatim protulit: ego plures proferam, sed insignes tantum delectum enim seruabo: ita p 'Mmυτικα scripsit Osthanes Hermes, Chanes, Tosimus Alexandrinus ad Qtore Theosebiam, OisIympiodorus item Alexandrinus, Apathodaemon Democritus n5 Abdeo rites ille sed alter,nescio qui: Orus Cnrysorichites,Pehichius Comerius Ioannes Apuleius Pelasius, Pelagius,Alaicanus,Theophilus, Sinesius, Steophanus ad Heracleum Caesarem Heliodorus ad Theodosiu Ceberus, Callides Rachaidibus Veradianus Rodianus Canides, Merlinus, Raim udus Lulius Arnaldus Uillonouanus Augustinus Pantheus Venetus: se minae tres Cleopatra,virgo Taphnutia Maria Iudaea: at. hi chymistae omnes Ois rationem alutam usurparunt:praeter Ioannem Aurelium Augurelium Ariminensem,

10쪽

minensem qui solus uerba uersu inclusit. Sunt ali j multi de hac re libri, sed omnes obscuri: quod scriptores isti res alienis, non propriis uocabulis nouminent:& quod ali j aliis atq; aliis uocabulis,a se confictis, utantur, cum ros non mutent. Isti magistri suis discipulis uias tradunt quibus progressi uilia

metalla uariis modis cocta corrumpat,& quodammodo in primam rerum materiam reducant,eain ratione id, quod in ipsis redundat auserant: quod deficit, compleantiaret' preciosa,hoc est aurum Sc argentum ex eis conficisant, quae in catillis aut catinis perdurent , haec facere possint necne possint, non decerno: quia enim tot scriptores omni nobis asseveratione allirmant se eis peruenisse, qud cursim suum dirigcbat,cis fides esse uidetur adhiben, da: quia nullos ex hac arte quondam diuites esse lacitos scriptum legimus, nec nunc fieri videmus, cum tot ubiuis gentium sucrint dc sint chyinistae.

omnesq; omnes industriae neruos dies noctescp c5tendat ut maximos ausri Sc argenti aceruos c5struere possint res in dubium uocatur sed ut ca sue, rit scriptorum indiligentia,ut nomina magistroru, qui ex hoc opificio maignam pecunia consecuti sunt memoriae non tradid crint, coete discipuli deis creta eorum uel non cognoscula uel cognita non seruant. Nam si ea perci, perent, cum tam multi fuerint,& sint, oppida iamdiu auro S argento repleuissent: quorum uanitatem etiam libri declarant, in quibus Platonis 5c Aristotelis aliorumq; philosophorum nomina inscribunt, ut istae gloriosae in scriptiones specie dodrinae uiris simplicibus imponant. Est alterum genus chymistarum quod uilium metallorum substantiam non immutat sed ipsa

uel auri uel argenti colore tingit, &noua sorma induit: ut ea uideantur esse quae n5 sun t qua sorma ignis calore de eis tanw aliena ueste detractia in suisam redeunt speciem quia, qui decipiunt, no solum summo in odio sunt, sed eorum fraus capite plecititur. Nec minus fraudem capitale admittit tertium chymistarum genus: quod auri uel argeti particulam in aliquo carbone inuclusam in catinum coniiciens fingit se additamentis, quae uim eliciendi ha, beant admistis conficere uel aurum ex auripigmento, uel argentu ex plumbo candido similibusq;: uertim de arte chymica, si modo ars est, alias pluisra: nunc ad metallicam rcuertari quoniam eam integram nulli scriptores literis mandarunt, ac exterae nationes & gentes nostram linguam non intelli ount & si cana intelligerent exiguam artis partem ex nostris istis scriptori, bus possitiit discere, hos duodecim libros De re metallica conscripsi: quos v. c. rum p Rinus habet ca quae c5tra hanc arte & metalla ato metallicos uel ab rjsdem dici possunt. s Ecvs Dus metallicu informat, & in sermonem qui haberi solet de uenis inueniendis dilabitur. TER Trus est de uenis Scfibris eorum P comissuris. Q v A R T V s explicat rationem dimetiendi uenas atq; etiam expromit osticia metallica. Q v INTVs fossioncm uenarii. N artem mensoris docet. s E X T v s describit instrumcta & machinas me, tallicas. s Ep Tinvs cst de experimeto uenarum. OcTAVVs praecipit de opificio uenae urendae,contundendae,lauadae,torrcndae. No Nus cxscoquendaru uenarum ratione exponit. DECt Mus rei metallicae studio, sos instruit ad munus discernendi argentum ab auro,ato plumbum ab eo, dem Sc argento. VNDEclesus tradit uias separandi argentum ab aere. a 3 DUODEa