Apologia R.P. Io. Bapt. Ricciolij Societatis Iesu pro argumento physicomathematico contra systema Copernicanum adiecto contra illud nouo argumento ex reflexo motu grauium decidentium

2쪽

Clarissimis, & Excellentissimis DD. Philosophis, ac Medicis

CAROLO HI ARCHAE, FLORIO BERNARDO

Orbe, & Urbe Venetiarum celeberrimis

Io: Baptista Ricciolius societatis I EsvSal. ac Felici Pluri culπν filios Maebaomem, ae Podalirium Medica artis periti mos , non sola Gracia toto illo decennio, quo haesit in obsidione Troiae; Ied omnis Asia Europaeque re gio admirata est , ad quam Ilias , ct Homerica tuba clangor peruenit. Vestram pariter Exeellentissimi DD. eximiam in Medicina Theoria semul , o praxi mentiam , fortunatissimamque νirtutem ; non Veneta solum ciuitas, vicinaque regiones agnoscunt , fulpiciunt, praedicant; sed ad exteras quoque nationes, earumque literatissimos viros 3 Fama i a celeberrimo sua tuba sonitu propaganitis adeo, νt Vestrum nomenque decusque in .angliam Aueperuaseris, Et penitus totodiuisos orbe Britannos. Merito sane tanta vobis eelebritas debebatur, quorum ingenium oe industriam Hippocrates Cous ct Cos Medicorum, Aphsrifino illo suo : Ars longa vita breuis oec.se exaeuis, vi exhausta tam ab rufa artis profunditate , in Vobis astimari possit aut Ars breuis , aut vita jonga , eum eo prouecti sitis , quo multi longe longιore vita vix peruenirent. Quod se Aesculapio Gaia Ium ac Serpentem sacrauit antiquitas, ob peculiarem in medendo vigilantiam atque prudentiam ; ne Vestram quidem vigilantiam Occasio praeceps elusit . nee Iudicium dissicile prudentiam aut fefellit, aut implicuit: Non denique confultissimam Vestram praxim Experimentum periculosum in discrimem,

3쪽

adguxit, quorum Empiricam dexteram, direxit Ratio ae Theoria Dumatice

oculus dexter.

Has profecto praerogatiuas, profundamque ac multiplicem eruditionempe. nititis introspexit augustissimus Venetorum senatus: cum publicum Medicam Artem Vene ijs docendi munus quam honorific/ contulit D. Carolo Hiuubae: ac Florio Beanardo Anatomen praelegendam ei dem Senatus au'ritate tradiditDD.Philosophorum, O Medicorum Collegium. in quo Munere dum νterque

Ihmma animi contentione parem omn- operam , studιum collocauit; eam

is thus ste desie non modo fouit sed auxit opinionem , vi tur habeantur ab omnibus Medici verE Philosophi, quos ecteris Ion P praefantiores Homerus praedicauit,Hippocrates Deo similes fecit Aristoteles omnibus elegantiis os dixit, o Galenus uniuersae Philosophiae partibus instructi mos sie voluit. Ego verὰ in Vobis amo praeterea ct admiror Medicinae ac Matheseos nobiale eonoratum infummis olim ct postea Archiatris conspicuum. Apollinem cem id Aesculapii patrem νtriusque huius Icientia Principem venerata est antia quitas; Eudoxum Cnidium, Philissionis Sichii discipulum, non minus insignem Medicum , quam Afroilomum fuisse refert 8 libro Diogenes Laertius . At Medica facultatis, non dixerim' quod non nemo dicere avfus est in Numen Galenus, sed Lumen ac Soti, non modo Niconis egregi' Geometrae ct Architecti filius 'it sed ipsemet. Gessero tese , Mathematices, ac totius Phil sophiae consultissimus euasit . Auleenna Sarracenorum Galenus, Mathes non

minus , quam Iatricesuos in admirationem Arabas, Nicolao Massa referente , pertraxit . Vtriusque istius scientiae, vidit commodavitque, in Ioanne Fereelio Ambianensi Gallia; in Gemma Frisio Sestium . in Taddaeo Hagecis , Ioanne de Saxonia, multisque alvs Protomedicis Germaηia, ct in duobus Hieronymis , Cardano O Fraeastorio Italia.

Istinc igitur mibio nata oceas , ct oborta mens , Vobis, Excellentis. mi Viri, meam hanc Apologiam dicandi , in qua de Nyseomathematicis

contra Copernicanum Telluris motum argumentis e praefert ctim mihi eoru

pertrem sit , Libros meos , videlicet Almagemina Nouum , Geographiam Reiormatam , & Astronomiam Reformatam non displicuisse

Vobis, imo non indignos lectu, tot inter grauiores.euras, visos fuisse . Huc accessit singularis illa beneuolentia, qua Societatis nostra viros complexi estis, ut hoc solo nomine ; si caetera deforent, testatam erga Vos profitemi oportueric rati animi nostri, hoc qualicknque pignore agnitionem pariter , eonfessio remque publicam. Caterum , quoniam Facultates inter tres Medicae Artis, curatrici, ae Restauratrici, praecellit tum tempore, tum aestimatione P servatrix; Vestro erit meam hanc Apologiam , authoritate, qua polletis abalienae interpretationis contagio praeseruare. Valete, atque ut eo istis, Vos ν stro amore, O ope projwκi pergitote .

4쪽

EGO Io: lacobus Vicecomes Soe. IE s v in Protaincia Veneta Praepositus Prouincialis potestate ad id mihi facta a P N paulo oliua Praemitto Generali iacuta ladio. tςx RQt p 'POrigia pro argumento Physicomath

matico contra Systema Copernicanum adiecto contra illudninoargumeninex reflexo motu grauium decidentiI A Ricti cilio S ietatis Sacerdoto,

De Iacobus Vicecomes.

5쪽

Noi Resormatori dello Studio

x I Inquisitore net Libro intitolato

Apologia dei P. Gio: Battista Riccioli

della Compagnia di Giesu non esse icosa alcuna Controla Santa ride Catitolica, e Parimente per attestato dei

Segretario nostro niente contro Prem cipi, ebuoni costumi, concedemo ibCenZa a Francesco Salerni, e Giouan

ta Camolini di poterio stampare; os seruando glhrdini &c.

Angelo Nicolosi sen

6쪽

CAPUT PRIMUM

De controversae huius eelebritate, ae grauitate apud Astro mos, P sicos , O Theologos, deque occasione iterum,

ae saepius de illa disserendi nobis

oblata

Erito inter nobiles de Natura quaestiones Seneca libro 7.cap. a. hanc in primis scitu dignissiniam censuit, cum dixit: Illo quoque pertinebit hoc excussisse,

νt sciamus utrum Mundus, Terra stante, circumeat; au Mundo stante, Terra vertatur Fuerunt enim qui due rent,nos esse quos rerum natura nescientes ferat, nec

rati motu fieri ortus, ct occasus fed ipsos nos oriri, or oecidere. Diagna res est coutemplatione, vi sciamus, in quo rerum statu simus; pi' gerrimam sortiti. an velocismam sedem' circa nos Deus omnia, an nos agat e Qirandoquidem diurnam horarum 2 reuolutionem, Telluri circa sui centrum, Sc axem vertigine continua Orientem versus circnmeunti adscripserant olim Heraclides Ponticvs , Ec-

phantus Pythagoricus, 'Detas Dracusanus, ut reserunt Cicero lib.2. Academ. qq. dc lib. I. Tusculanar. ac Plutarchus lib3.d Placitis Philo cap. 13. Praeter diurnum autem , annuum quoque motum , quo centrum Telluris circa Solem in Mundi centro quiescentem circumseratur diebus 36s.&sere diei quadrante , inuexerunt Aristarebus Samius, & Philolaus uterque Pythagoricus attestante id Archimede in Arenario, Plutarcho 3 de Plaei tis cap H. Ptolemaeo lib I. magnae constitutionis cap. s.&7. dc indicante Aristotele a.de Coelo textu 72. Horum opinament: ,

postquam Nicolaus Copernicus Toronensis, & Canonicus Ecclesiae Vira tensis, veluti ex diuturno somno excitauit, novisq; hypotesibus substruxit; mirum est quam multos, nouitate, ac pulchritudine simplicioris in speciem Scystematis Mundani uia

suam sententiam pellexerit. Horum nos praecipua capita recensuimus tib V. Almagesti noui sect. . cap. I. a.& 3. ubi Platonem pro Terrae immobilitate stetisse, contra nonnullos sectis de illo scribentes,docuimus. Euasit porro huiuscemodi controuersia in tantam celebritatem, ut Astronomicis, Physicis, aC Theologicis argumentis utrinque acerrime agitata, pendere adhuc videaturiis tanta penes illorum iudiciam, qui circumscripta Sacrae Scri .pturae isc S. Congregationis Inquisit. aut horitate, Rationis tantummodo naturalis momentis libranda haec censent. A ΛsTRO.

7쪽

AsTRO Mou Is eeit E incumbit exponere , qua ratione in Mundi Systemate Planetae omnes, ipsaque Inerrantia sidera , duplici

continue , sed contrario motu videantur circumferri, uno ab Ortu Occasum versus diurna horarum 2 . reuolutione; altero ab

occasu in ortum diuersis mensium annorumve periodis; hanc enim contrarietatem conciliari solidis Eccenticorum , & Epicyclorum Iphaeris minimθ posse, iam nostio & praecedenti seculo patuit, tuis Martis,Veneris ac Mercurii circa Solem circumlationibus,& ij s,quae de illorum illuminationibus, & de Cometarum traiectionibus prodidere Telescopia, Scinstrumenta paral lactica. Multis etiam inconcinna visa est inconstantia illa motus proprii, quo quinque minores Planetae modo Directi, modo Stationarii, modo Retrogradi apparent. Superest ergo deliberandum,an melius haec phaenomena explicentur per Diurnum, re Annuum Telluris motumaut si hoc absolutE asserere Ratio,& Authoritas vetat, aliam hypothesim utrique motui comm dam idoneamque excogitent Astronomi, si minus illis placuerit nostra de motu spirali circa conum sententia, lib. I. Astronomiae

Reiormatae cap. I 8.exposita.

PHYSICOR v u porro interest magnopere disquirere, num per Telluris motae hypothesim unice, aut congruentius reddatur ratio apparentis accelerationis Gravium naturaliter descendentium,& Marini aestus & aurae occasum vellus intra Zonam Torridam perpetuo flantis,& coeterorum huiusmodi. Sed illud in primis, ne contra alterutrum Systematum Terrae scilicet stantis, aut euntis, plumbea vibrent argumenta,quod a multis hactenus,

quantumuis doctis viris factum ostendimus libro illo o. Alma- gesti Noui sect. . ubi a cap. s. ad 74. produximus quadraginta no- iem Argumenta pro Telluris diurno dc Annuo motu, Solisque quiete in centro Vniuersi, subiunctis tamen eorum solutioni bus.Pro immobilitate autem Telluris protulimus septuaginta septem Argumenta, quorum plurima ad euidentiam Phy sicania, nedum ad Mathematicam minime pertingunt, iterumque redactis in sormam syllogisticam, & compendiariam ij idem argu mentis , cum suis solutionibus, breuitate perspicua Lectoris laedio consuluimuS. Eo Lo G Is demum hic sedulo inuigilandum est,sicut fuit Sacris Censoribus, ut partim per se, partim per alios rerum liatum peritos certiores fiant, utrum ea qnae in Scriptura Diuina de Tet rae immobilitate, Solisque motu asseruntur, possint, salua caelestium phaenomenon apparentia, saluisque quas in Terraque OGlobo

8쪽

Globo expetimur vicissitudinibus,Intelligi ad litteram, iuxta verborum sensum planum,& obuium: an e contrario intercedat ne cessitas,illa detorquendi ad alienum figuratumve sensum. N alioqiun semel patefacto aditu ad Sacri Codicis interpretati nem a lite tali sensu, absque necessitate recedentem, Omnia Fidei Catholicae dogmata in sensu literati sundata, subuersioni ob

noxia permittantur, nutetque Dei Verbum scriptum in tanto culmine aut horitatis diuinitus constitutum, & conlematum.

Ego vero, cum post Philosophiae, ac Theologiae prosellionem , i mo dc antea me ad Astronomiam contulissem, videremqne a Cope micanis perstringi, non solos Peripateticos, ac Ptolemaici Systematis sectatores, tanquam vulgaris Phulosophiae rudimentis nimis astixos, nec ad sublimiores Mundani ordinis, di constitutionis Ideas, causasque motuum caelestium ex Archetupo desumptas assurgentes Sed Theologos insuper, librorumque Sacrorum, vel Interpretes, vel Censores, perinde ac si ob imperiti reconditioris Astronomiae, aut penitioris Phylosophiae neglectum, aut scrupulosam potius timidamque diuinatum literarum interpretationem, Censuris Ecclesiasticis assertores motus Tetrae perculissent statui totis ingeni j, ac iudicii mei viribus absque ullo praeiudicio, aut studio partium, Rationes, & Authoritates, pro viroque SIstemate diu multumque expendere; dc Rationes

quidem attuli lib p. Almag. Noui sect totis capitibus 3 s. Authoritates autem a cap. 36.ad 6o.

Is er lia j taque argume tua contra Systema Terrae motae, illud mi

hi Physicomathematice visum est euidens, quod deduxi ex reali percussionis validitate maiori,& maiori, quo ex maiori altitudine Grauia naturaliter descendunt, quae validitas caeteris paribus, reale , ac notabile incremeu tum impetus per motum acquisiti Iupponit,adeoque realem accelerationem Grauium descendentium: At in hypothesi motus Telluris accelerationem illam mere apparentem fore,& absoluth falsam:aut physice tam exigua demonstratur, ut nullius sit considerationis, rej pectu validitatis,

qua sit percussio; siue descensus Gravium fingatur fieri per lineam circularem a Galilaeo designatam, siue pet aliam speciem curvilinei tramitis,puta parabolicam, spiralem, aut helicoidem ;Proinde illud argumentum prius contra Galil um retorquendum duxi lib.9. Almag. Noui sect. cd p.rp. assumpta ex ipso via circulari, esto illam talem non esse in progressu, nec uniuersaliter,Ostendissem cap. 17. postea vero in Astronomiae Remrmatae lib. I. Appendice i. illud argumentum instauraui supposita

9쪽

quacunque via descensus curvilineae Copernicanae hypothesi

congruenti.

Vertim non desuere Viri doctissimi, & acutissimo ingenio praediti.

qui argumenti huius mei cum enervare, conati sint qua ver bis coram , qua scriptis ad me litteris vel dissertationibus , aut opusculis in lucem editis. Aliqui autem dubia nonnulla mihi soluenda proposuere. Hos inter praecipui suere Excellentiss.DD. Franciscus Hyacinthus de Simiana Planitiarum Marchio . de cuius insigni pietate ι multiplicique dc profunda doctrina , in Dedicatoria mea: Geographiae Reformatae' perpauca, sed prae in uita ipsius modestia multa dixi: qui tamen postea mei argume ii vim agnouit probauitque. Eodem vero tempore Excell. D. Doctor Philosophiae, Medicinae, Matheseos, Iuris, dc Graecarum litterarum consultissimus D. Iulius Turrinus Niceae in Prouincia

natus,plenillimam Iubtilitatis dissertationem ad me scripsit de se

inscripsit.

NICETAS ORTHODOXUS

Sea de controuerso Mundi Sasemate Sensus Christiano Philosopbo dignus. In P. D. B. Riccioli sectionem quartam Libri noni tom. I. Almage lirioui. Diatribe I. T. M. N. M. T.

CVius Diatribe, post quinque Conclusiones, unica tandem

Conclusione hac terminatur. Solem Diurno, O Annuo motibus circumtiolui , Terram quiescere firme teneo, infallibiliter ere do, o aperte' profiteor, non Physicis , non Matbematicis ad id impulsus iationibus, sed mero imperio fidei, Aucto ritate Seripi ra, ct natu manae Fedis, cuius effata dictante Spiritu veritaris , vi uniuersos decet, mihi iurata sunto . Et post meam

Responsionem Apologeticam , rursus insurrexit Duplica adnae icripta , adhaesitque pristinae suae opinioni. Postea vero de hoc argumento inibi non semel disceptatio fuit eum amicissimis, & Excellentisis. Matheseos professoribus in B noniensi Gymnasio , D. Io. Dominico Cassino , & D. Geminiano Montanario , operibus in lucem editis iam in Italia, & extra notissimis, sed mihi & familiaribus colloquiis lon- se notissimis, di aestimatissimis. Subinde autem Excelle iista

10쪽

tiss. D. Io. Alphonis Borellus in Patria Messanens, & d inde in Pisana Academia Mathematum Prosellar, primum scripto , & postmodum euulgato Libro de Vi Percussionis ,

Propositione LVIII. meum argumentum contra Telluris motum extenuare conatus est . NouissimE denique R. Fr. Stephantis de Angelis in Patauino Gumnasio Mathematicarum Prosessor, duplici dialogo utramque Argumenti mei formam inessicacem esse contendit cumque illi meo consensu respo disset D. Michael Manfredus; iterum Fr. Stephanus contra hanc responsionem insurrexit, &D. Adrianus Nasut Gallus in suis obseruationibus pag. 49. Hinc factum est, ut veritatis discernendae studio sedulo, & accuratius hoc negotium aggressus sim, & ex multis ea selegerim, quae controuersiae huic decidendae mihi visa sunt opportuna.

CAPUT SECUNDUM.

De careeleratione Motus Gramum corporum Natura liter descendentium , iuxta veram Terra immobilis Hypothesim . Olpiniones de Grauium descensu libero ac naturali per medium ipsis leuius versus centrum Terrae, quas reperire hactenus potui, sunt quae sequuntur. I Prima est, Gravia reuera in Hypothes quoque Terrae imm bilis uniformiter . descendere , conficiendo aequalibus temporibus spatia aequalia, si per Aerem, aut Aquam liberE dimittantur. Ita sed dubitando Simplicius I. de Coelo tex. 81. Comm. 16. Affertiuh autem Rodericus Arriaga disputat. 4. de Generati sect. s. subecl. 3. vir alioquin peracuti ingenii , sed experimentorum incuria in hunc errorem lap

sus.

a. Seeunda est communis Philosophorum cum Aristotele i. de Coelo textu g s. ubi graue omne cuiusmodi est corpus terrestre , eo velocius ferri versus medium Mundi, quo fit ei propinquius , leue veto , qualis est ignis, eo velocius

surrum tendere , quo sit propius superioribus Mundi pat

tibus a