Hieronymi Cardani ... De methodo medendi, sectiones quatuor. Quarum catalogum sequens pagina exhibebit

71쪽

MED END I. 33 ualidam,inanemque exercent, ac sanguinem etiam morbo procedente minuur, in hoc tantum solo excusati, quod cum Galeno caeteris Larisi eis . que antiquis peccant . Fatetur enim Galenus . NI me medela sua parum profecisse, vexillumq; glom dicamento. riae in bolo armeno collocavit,quo si iis se re nullos his temporibus sanari. i . a. I N hoc certe morbo & modam medendi permutare oportet. Nam calidis plus quam frigidis tollitur: habet & sua concoquentia a lia longe ratione inuenta,ac longo usu, qualia a maioribus nostris accepimus, quibus etiam i nunquam similia vidimus de quibus etiam a lias longo seritione scripsimus. Habet enim hoc morbi genus medelam propriam, qua omnes pene curati pbsmint,sicut & Gallicus.

Cumque optimum ac frequens experimentum ratione certa confirmauerit, eum qui negat,se sanare posse, iure metito destituemus, sed cum moras non patiatur ut Gallicus, audentius modum curationis suae tutantur me dici,peccare se non arbitrantes,cum eos sanare nequimus, qui ab eis destituti sunt, morbi malitia inducias non admittete, si quidem ex . . e solo morbi initio probὶ auxiliamur. . Quὸ pidicarem morbum norbillum

credunt. cap. XXXVI.

TRIGEsIMVss Ex TVS error exitialis est.in eo morbo, qui pulicum maculis si-

72쪽

s PONE Tiro Domites in corpore notas eiscit. Nam eum no mine morbillorum appellare nituntur,nos palicarem a similit udine nominabimus i & licet dicat Rasis .i8.cotinentis cap. 8.quod blaccia:

i non habent eleuationem in cute, & sunt rubeae in superficie curis, & ita videretur hic morbus ab illo complecti,tamen dixit parum infra authoritate Gregorij,quod hi acci ardiint, aridae & siccae,Variolae humidae. Ex quo apparet,quod eminentia est in utroque, sed differens : quia in variolis terminatur in acumen,& est cum sanie, in blacciis neutrum illorum,

sed tissimilatur igni persico quasi. Ex quo pGret pulicarem morbum, qui nullo modo extra cutim eminer,n5 esse vocatas blaccias a Ras, sed blaccias esse morbillos. lita Ex I sTIMA N Tigitur morbillum essep Iicarem morbum, unde & curam eandem esse necesse est. Vocatur autem Venetiis pulicaris morbus,petechie: Mediolani, signa quo errore dum medici tenentur, infinitam aegrorum multitudinem peremerunt. Nunc etiam cum nihil ex morbillorum cura profecerint, ait . men insiliunt, existimantes illud Hippocratis, Omnia secundum rationem facienti, dc non euenienti, non est transeundum ad aliud: stan te eo quod a principio visum est. Nequaquam voluit Hippocrates persistere in his quae contra rationem operamur, qualia sunt haec. nam

pulicarem non esse morbillum paucis accipe.

73쪽

MEDEN DL is Monni L Li sunt in cute eminentes ex roto genere suo salutiferi, omnibus hominibus adueniunr, sicut & variolae, ut dicebat R. uerrois , si Ogulisque annis spectatur, a rubeo rarissimus est, rarissi ine nisi semel eidem homini aduenit, mitia habet symptomata, rarus etiam . nisi in pueris, ac aliquibus adolescentibus videtur , non bubonibus pestilentiae so

ciatur.

P v L r C A R I s sine eleuatione omnino est, solaque macula cutis existir, genere suo mortiferus, nec dimidio humani generis adueniens: solis staris temporibus non singulis annis fluit, modo corruleus, modo viridis, frequens etiam niger eundem hominem,bis, terque , quaterque invadit symptomatibus saeuissimis, omni aetati etiam usque ad extremum senium infestus , bubonibus, ac pestilentiarita familiaris ut raro ab ipsis abscedat. 3 AE sane vetula esset, quae iam haereret in iudicio, quae non distingueret, quae contrariis morbis diuersas curas opportunas non

indicaret, illi pertinaces decocta ad explodendum propinant, ut in variolis & morbillis solet fieri: cum pulicaris macula solum sy mpto-ma sit, nec ulla materia ex eo excernitur, morbillus autem non solum signum est, sed partem delinquentis materiae continet, ob hoc expelli desideratur. N Ec tamen putes me blaccias velle a mor

74쪽

billis differre, sed ad eum, qui subterfugere

posset, ex mala versione scripta sunt. I N hoc igitur morbo, cum pestiferus sit, &non solum epidem ius, praestabit curam eam, quae pestilenti debetur, administrare: in hoc solo mentem apponens, quod cum in subtili finguine accedatur, cutimque tentet natura, quae talibus refuginm est unicum, sudorem eius veram critim ostendit. Quare non deta cientem adiuvabis, languentem coercebis, cordi auxilia feres, paucique ab initio curati periclitabuntur. Liquet etiam ex hoc, eos qui . aquam desiderant , nullo meliore auxilio , quam eius potu sanari posse, si reliqua comsenserint. Q fodin mο rbi gallici dignotione causis O

circa morbi gallici naturam qualitatemque, ac signa & medelam, de quo, quoniam libellum integrum scripsimus, ad illum te

remitto. Quod non expectant operationem medici arum. p. X x x V III.

I 'M GEsi Μvso CTA v v s error est, cumultitudine medicamentorta aegrum onerant: eo dum, ut nec Vnius auxilium patiantur , impediunt, nocent, debilitant, ex-

75쪽

pensis inanibus aegrum exhauriunt, hocque faciunt, ut plurima scire videantur. Vnde qui pauciora scit , plurima semper exhibet, quOniam omnia omnibus conferre existimat, decipi uturque quodam dicto Principis. Et cum quartat medicamentum non iuuerit, permuta te ad aliud, iupple tu, tanto emporis spatio expectato,in quo auxiliari potuerit. Na cum tunc non auxiliabitur, aliud est quaerendum medicamen .Vnde ante dixit, Cave ne a rectitudine recedas, licet videris quod ipsarum tardetur

iuvamentum.

cis din doloribus non utuntur propriis.

Ri ci EsIM v s NON Vs abusus est, cum - - in vehementissimis doloribus interioriabus, undecunque sint, per enemata suppositoriaque, aca nodina medicamenta curam

aggrediuntur. Quod si intolerabilis omnino dolor extiterit , ad stupefacientia accedunt: aliter autem in primis subsistunt auxiliis, nil acopum administrant, aut stupefaciens, ad quod occulta possit virtute proficere, ut dolor mitior fiat:nam calidii trahere, frigidum

densere, stupefaciens virtutem, enervare, atque periculosiorem morbii reddere dictitat. HOC in errore non tantum sicut in reliquis sunt accusandi,cum se bene facere putet, licet male faciant, illudque canonicum cre-

76쪽

DEMET Ir o Dodunt: in reliquis cum aut rudi inscitia, aut tumore astantiu,aut obstinatione diuturni abusus periclitentur. S i igitur dolor qualiscunque sit, siue acembus, siue mitis vexaverit, quomodocuque tollendus est, dummodo non per narcorica vocara medicamenta: Eo enim tantum in into- Ierabili opus est sed & tunc vltimum proponendum, qualia auxilia sunt, cornu cerui, galanga usu nota,piper,limaces:nam nocumentum quod ex debilitate virtutis fit,& materiet attractione doloris tempore snam dolor sam 'V guinis profluuium irritat, & phlegmones fo ii cir)maius est, nocumento condensationis mauib. teriae ex medicamento frigido: & saepe etiam maius periculo torporis membri a stupefaciente medicamento inducti Non ergo expectabis lenitionem in sedando dolorem.Oportet ramen illud facere, & hoc non omittere: caue tamen ne medicamento morbi magnitudinem excedas. At dicent,vera doloris cura est cauta ablatio: fateor, aliud tamen est a quo cura sit exordienda, aliud in quo finienda perficiendaque . Nam sic conueniret in quocunque morbo ex humore constante v

dicitus a principio purgare. At, dicent, in eis prohibet cruditas . At ego dico in doloribus Depissim E. & dolor, & cruditas, & debilitas virtutis, & symptomata mala impediunt, ut vomitus. Hoc ab usu, quamplurimi pereunx

77쪽

MEDENDI.

aut contabescunt , qui citd alioquin san,

rentur.

suod tu vehementib us doloribus timent mitteres uinem. Cap. x L. VAEDR AGES MVSiabusus est, cum in eisdem doloribus, quanquam acutis - simis vana suspicione; ne virtus soluatur,detenti, salutarem venae incisionem prettermittar, cum tamen ex Galeni praecepto sit, di dolorem mitiget, & nos securos a phleg-monis suspicione reddat, ac ex consequenti semper fere a morte: raro enim dolor occidit, nisi phlegmone concitato. I. Quod in nephriti utuntur Lureticisia cibis. cap. TLI. VADRAGEsIMUS PRἔΜvs usus damnandus est,in renum calculo, cum cibos diureticos vinaque alba propinant, crederes vias apertiores reddere, clim plurimamCO materiam coaceruent , lapidemque ac ar nas aduocent. Nam quod sperant materiam ibi moram non ducturam , haud impetrare possvnr, com mora nutri edi causa sit neces ria. Apertis igitur venis de materia plus accedit,chm hoc etia prodagram adiungunt unde in communi adagio ex litsiati podagra. Itaq; Vnum volentes morbum curare, ipsum dete

lib. de praeo

loquitur da doloribus

78쪽

riorem reddunt,aliumque non minus grauem adiungunt.. M E L I v s esset igitur cibaria vehirem suta ducentia minimeque aperientia assumere, sed constringentia, qualia sunt quae obstruunt,aci unctuosis,uel lenientibus complicantur. Luod concoquentia trina faciunt.

C p. x VADR AGESIMUS SEC UND vs Dbusus est,ctim concoquetia trino nume .sero terminant: cum sanguinem pondere,non Virtute, non qualitate, non impetu metiuntur, eoque tantum usuS malus creuit,

ut mihi,quandoque quatuor aut quinque' co. coquentia danti, quoniam non protinus medicinam exhibebam,mulierculae submurmurarent. Quod ad iugitur deterius est,cum mis' sonem sanguinis iteratam maguae. minutio nis vicem supplere posse credui: cuinq; hoc, in utrisq; sinochis peccato pernicies,aut morbi longitudo aegris comparatur.

COGITARE oportet concoctionem mu

teriae, ubi aegrum videre non possis, rati one habita,tum morbi, tum symptomatum iudicabis, nullique numero famulaberis, sed ad ultimam usque coctionem peruenies. In sanguinis etiam missione iteratione fusias, cum

Q una copiosa cure id ministrari possit . Itera. ago ctim Arabibus,qui in calidissima regione

79쪽

habitant,ob idque parum etiam sanguinis lia. bent,maximὶ placet. cuὲd in hydrope utuntur sidanen. ., cap. XLIII.

QV6 PROOZ SIM VsTE RTIus est error,cum in hydrope soldanella vium tur, quae hepar debilitat, nec satis antiquis nota est,ea praesertim in cura, in qua tu validissima,tum tutissima auxilia non desunt. Ego sanὶ eorum qui valida virtute,ac sine hepatis selirosi erant, neminem mortuum vidi, cum curam antiquorum rectὶ experti fuerunita ut n5 difficilem genere morbum asclitem iudicauerim.

Quὸd influxibus cum febre dant orsi

ror est,cum in fluxibus purgatione utun tur, cum cassia etiam pessimὶ, quoniaintestina debilliat , immemores eius quod . . Glauconi Calenus referebat. Cum febris fluxui sociatur,n5 purgabis aut adstringes. Muti aevi Amtos enim medicorum vidi talia facietes,aegros 'etiam, qui non quantum oportebat, aluo deliticiebant, nihilo secius in grauissima pericula perduxisse. Quedam cognoui medicum, qui clim morti proximus esset, seipsum occidisse confitebatur. Nam cum non in se, quam in

80쪽

aliis, esset prudelior,in fluxu tres lenietes modicipas assumpsit, quibus intestina imbeci hora reddita, humoresque concirari mortis causam dederunt. Nam cum materia veneni particeps est,emendari debet: fluctuans enim AE aegrum intellicit.Vnde etiam illud, D, Ficubias intestinorum si ab atra bile inceperit let

lis est: non dixit, si cum atra bile fuerit, sed si

inceperit. Nam emendati humores minor m

i noxam pariunt .si Vero praui,tutius quiescui, quam Mueantur, siue medicam et o siue spon

coqui debenr,antequam purgentur.Est0 modo quod nulla venenosa qualitate sint insem snt etiam concochti: pr stat etia si non purgare, quoniam securius pluribus quam paucis diebus eadem humoris qualitas elicitar.Nul. lo igitur in casu purgare, rarissime etia astringere coveniet,cum febris fluxvj a ci aiatur, nec scio, cum omnes authores antiqui consislant potius adstringendum quam laxandum, cur isti lenitione opus esse existiment. Nam ii. cet Rasis in libro diuisionum, in cura fluxus ab atra bile purgationem praecipiat cum epithimo,intelligit tamen cum materia est con- cocta.Nam venae incisonem ante hoc praeci. pit,intelligitque cum materia, quae fluxus est causa,non excernitur. Raro enim sponte bilis nigra euacuari solet:cum vero virtus non ferat,aut accidens s uum ex fluxu urget tunc C