Ioannis Camilli Zaccagnij Romani Oratio de laudibus, atque origine literarum, ad Romanam iuuentutem in templo S. Eustachij, ..

1쪽

B. Gregorius Donatus Rom. Le r , & secius

2쪽

. SORORIS FILI

bus integer ximus, sed etiam ips risi ruuentiae a Ribilitate clgrissiimus , literarum studioru M. praeseu imperio, I rorariai coram saei emissinus illis Rom-nae rapientiae Patribus, anniuersse iameiam , hoc anno 3emandauit. Patrum dignitas a me requirebat quo grauius effiderem, de ipsa literarum praestantia atque antiquitate ducturus, nihil prius habui, quam ut antiqua tum sacra

rum, tum ethnicarum rerum monumenta reuolus rem, temporum seriem ordinemq. relegerem, res de

nique a me pertractandas ordine perspicuo digellas, oratorio plane modo concluderem. Hanc igitur or tionem meam CARD. AMPLISS. quam ad im

3쪽

ssammandam erga litergis Ronianani ibi Artutem imipse superioribus dictus habui, tui nonuitis ain plimaini, eo consilio nunc pqtissimum consecro, ut

maiestatis tuae patrinanio munita, tenereas suas adm,

ill puxpurae tuae splendore disijciat, dc rein plati

gratissimam Iulio faciam , qui ingentibus a te beneficiis auctus, locupletatus honoribus, ornamentis insignitus eximiis,quidquid habet,ex isto BuRGHESIAEliheralitatis fonte, in se derivatum agnoscit. Excipitu interim Principum gloriosissime,ea, qua non solum omnium Millas allicis, sed animos quoque rapis, hi manitate munusculum hoc, seu potius primum cultus erga te mei tributum ingenuum; & deposita tantisper maiestate, has qualescunque literulas meas quando vox una omnium hominum haec est , ut sis sicut omnium selicitate maximus, ita morum comitate facili, mus ingenij mei florentes veluti primitias agnosce, uberiores eiusdem fructus,'matura plane fruge tem :pestiue percepturus . Vso.

4쪽

IO A N N I S C A M ILLI

De laudibus atque origine literarum.

O R ATIO

E s CIO qua tandem ratione tactum sis Patres h

natissimi, ut cum superioribus annis locum hunc ad dicendum amplissimum, conscenderant viri omni doctrinarum genere: priestantissimi, hodierna luce, in tam splendido literatoriim contestu, ego quoque nonnulla de literarum dignitate ieiune dicto rus,eundem obtinuerim,qui cum Ilis neque sim in

geniari neque doctrina, neque aetate, neque ussor rum experimento conferendus. Nimirum, nune

demum in ligo, Patres optimi, quanta in omnes vestra sit humanitas,quandis literarum amor v laris animis inditus, quam grata vestris auribus accudat , vel insantis oratoris eloquentia. Nam, cum doctrinarum omnium t mine , ingenia vestra gloriose praefulgeant, hoc uno caeteris etiam praesta tiores vos estis, quod alicuetim de ipsius sapientiae laudibus, obscuris verborum tenebris quasi nubeculis adumbratam orationem non contemnitis. Id quod maxime, publico audientiae testimonio in praesentia confirmatis, dum rite de rebus omnium grauissimis tenuissime disserentem, perhumaniter e espitis. Faciam igitur ut se dabit ingenium, tantamq- ac tam edulam erga me benignitatem vestram, conatu saltem,& vi Iustatare prolixa quantum p tero, compensabo. Et quoniam ad augustiatinum hoc ingeniorum theatrum, aureamq. sapientiae lucem, ex obicuris illis studiorum meorum lat bris, vestro Patres euocatus imperio, anniuersariam hanc literarum lauda

tionem repetere hecesse habeo, satis mihi secisse loci huius dignitati viri bor, si dum vobis, hoc est virtuti, ingenioli mei tributum exoluo, literarum quosue praestantiam oratione complectar. Dicam igitur vestris auspiciis de literarum origine,deque illarum deinceps relecto temporum ordine,pr pagatione, atque apud sentes uniuersas, ineredibili erga liberales artes o seruantiat ut quando diem hunc disciplina m praeconio decreuistis, eam ego literarum vobis imaginem leuiter adumbrem, quam vos feliciter exprimitis. Etenim ego dum literarum praestantiam, orisinem, ac maiestatem oratione v is exponam, eas simula non nullorum iniuria vindicabo, muA 3 eo P

5쪽

eo potissimum nomine mimis addis endas exim nant, quod non ad animo

rum cultum & ornamentum ,Ised ad egestatis atque inopiae leuamentum , tanquam res plane nouae, aduentitiae, atque ex ultimis terrarum finibus a

cersitae Histra compa entui . ' jbus ego, quam falsδ de sterarum digniatate dijudicent, qnam de florioso illarum nomine perperari & immerito sentiant, quam virtutibus ipsis inimici sint, apertissime demonstrabo. Sed antequam de illarum laudibus dicere aggrediar , liceat mihi, vos iuuenes quaudo literarum estis amantissimi ijsdem plane versibus astari, quibus

Orpheus ille Deorum interpres antiquissimus, viros virtutum cultores exi Mos affatur: Vos qui virtutem consis, vos ad mea tantum Dicta , aures a bibise , animos. istendite ve os . Ac primo quidem literarum vobis excellentiam explicaturus, omniumsi plane sapientissimorum hominum sententiam, rationum mearum vehiti discem omnino constituam, quo mea grauior a xobis existimetur oratio. Etian ut illi doctissime sentiunt duo sunt capita &quasi fontes, Equi

tota cuiuscunque rei laus copiose deducitur, Antiquitas, conditoris bono ae dipnitas. inae quidem in literas hasce nostras, quarum laudes oratione cele andas explicandasq. sumpsimus, ita conueniunt; ut ijs, nihil vel di turnitate temporum habeatur antiquius , vel fundatoris auctoris l. praestan tia diuinius. Nam cum summus ille rerum opifex ac Procreator Deus, prinmum humani Seneris parentem, suae veluti potentiae miraculum, e nullis rorirum initijs ex lasset ut qui sapientiae sons erat uberrimus ) eiusdem naturam,non solum praeter caeteras appetentem gloriae, sed etiam veri adipisce di longe fecit auidistimam. Sic prorsus Aud. vi Pliuosephorum Sapienti simus Aristoteles, insitum nobis a natura disciplinarum amorem, haud immerito pronunciauerit. Quamobrem ut tantam tam nobillium animo 'semem, exquisito aliquo piaulo sustentaret, primam illam parentibus no stris philosephiam tradidit , qui nimirum Aud. dum conditoris sui diuinam plane potentiam assequerentur, nullus iisdems ut cibus, ipsa vςritatucosnitione contingeret. Quo factum est, ut quae deinde nostri sanguinis principes, sua tum industria, tum labore, literarum incrementa propag runt,& unum auctorem Deum, quo nihil potest cogitari ac fingi praesta rius, habuerint, & cum ipsa possint hominum natura, de temporis antiquitate contendere . Vt igitur quae cum primis illis hominibus, & natae, & ed

eatae flant literae, qua tandem ratione cum ijsdem uniuersum pene terrarum orbem peragrauerint, & quasi peregrinatione suscepta, tot nationes ac re' 'gna, tot regiones atque imperia perlustrauerint, aliquando videamus, bucoro vos Αud. animos aduertite. Ergo cum in humanis illis corporibus, vi

tam quali Deorum primi parentes imitarentur, illis nihil erat aliud viuere, Iam cogitare. Quibus sane cogitationibus, cum plurima quotidie quπ:nsibus obuersarentur, diligenter obseruarent, atque eadem iam animo comprehensa, recta vadam intelligentiae ratiocinatione colligerent,pereo

6쪽

nes illos artium ac doctrinarum sontes aperuerunt: qui eum renascentium subinde memoria posterorum amplificarentur, augerentur experimento, atque ipsis literarum monumentis diffunderentur, merito in immensum liberalium omnium artium oceanum excreuere. Sed 'uando ita miseri semus, ut vel ipsam felicitatem contemnamus) primus ille naturae nostrae parens, diuinae sapientiae simulacrum, nobilissimae sitae conditionis oblitus, in ipso circumfluente voluptatibus paradiso, quis crederet acceptam a Deo S pientiam, peccati labe ita s auit, ut eiusdem postea rudem tantum atquO adumbratam imaginem retineret. Quamobrem ex ipse deliciarum domicilio diuinitus expulsus, cum summa rerum quas antea cognouerat, ignora tione teneretur, & semina quaedam suae praestantiae seruaret adhuc 1, assidua intelligendi cupiditate succensus, dulci illa rerum maximarum recordati ne vexabatur identidem , di secum ipse querebatur calamitatem suam . Quamobrem cum incredibili pene labore permulta quotidie perscrutaretur,. sensuum ope, corporata & aspectabilia comprehc adit, quae vero sub sensus non cadunt, animo & cogitatione consecutus est : Atque ut suos filios, quos

diuina priuauerat, humana saltem imbueret sapientia, disciplinas illas a staperquam sapienter excogitatas, ijsdem liberaliter inapertiuit. Haec igitur prima disciplinarum elementa, cum a parente filij quam facillime didicis sent, ea sanctissimi viri sanguine perfusa, statris ille proditor infamis, in

Orientem quo confugerat, primus transtulit: ibique Urbem illam Hanoch longe clarissimam lis conditam filo nomine decorauit, quae longa deinde posterorum serie, & Politicae rerum publicarum administrationis parens, reprima Musices, & armorum palaestra fuit. Sed nobilis illa diuersarum disicia plinarum cognitio, quam plane nascentem amplissimae solis orientis regi nes exceperunt, cum iam adulta , ad quendam quasi iuuentae forem perii visset, ulterius peruagata ut cum Poeta loquar) dispersit cum sole manus, ac totum pene terrarum orbem occupauit. Sethus quippe Adami filius, &doctrina patris imbutas & sua, nimium quantum disciplinas illustrauit. Hic videlicet Aud. septem planetis primus nomina imposuit et & a parente cum audiuisset, hominum sceleribus vltorem Deum, communem aliquando interitum immissurum , ne tot laboribus comparata disciplinarum ornamenta , vel incendio desagrarent, vel aquis obruerentur videte per vestram fidem Aud. hominis erga literas incredibilem amorem celabres illas in bria columnas extruxit, lapideam unam, lateritiam alteram, in quibus disciplinas omnes ab Adamo inuentas a se autem excultas ct auctas, diligenter insculpsit. Hunc itaque virum longe praestantissimum, nobili nepotum serie Deus Llicissimum fecit,quoru princeps merito fuit Henocii ille,qui a Deo in Co lum subductus, non solum doctrinas omnes mirum in modum amplificauit, verum etiam Astronomiae primus elementa constituit, re Angelo magistro Vaticinia conscripsit e vi non immerito deinde Graeci hunc Atlantem puta-uprint, atque Astrol osiae principem finxerint. Iam vero quid de Noe commemorabo Patres, qui rerum ignaris, quamplurimarum quoque sabularum

princia

7쪽

mortalium scelera, diris illis aquarum eluuionibus expiasse. Cum igitur veram eius rei causam ignorarent Aegyptij, recenides, Graeci, Romani, varijs illam fabularum inuolucris populis declararunt. Etenim alii Prom meum, alii Deucalionem, Ogygem alij, alij saturnum, alij denique Herci lem NOE fuisse tradiderunt i Verum qu e mortalium flagitiosa natura est,

cum se se natiuum in locum aeterni Numinis imperio sumina recepissent, nequiores is posteri, breui redierunt ad ingenium . Ac primo quidem , cum ister se Chamus & Semus fratres, imperium cinis ex aequo Luissent, Asrica quam nacius erat, minime contentus ille, Syriam, quae Scmo contuserat uniuersa, bellatoribus longe sortissimis aggressus, vi expugnauit, desim urannide regitum habens, Dei cultum S sapientiam, mortalium primus contempsit: Atque ut omnes homines imp4etate uperaret, ignem veluti numen Chaldaeis adorandum proposuit, grauissisima ij, proposita poena, qui

nouum illum Deum non venerarentur & colere ut. Sed auum longe nequissimus, nepos insignite improbus Himrod excepit, qui cum armorum pote

tia regis sibi nomen usurpasset, Babylonem quae prima suit Assyriae domis nationis origo ni sui caput constititit. Hoc igitur Assyriorum imp

tium, uniuersis AHae deuictis dc llatisq. regionibus, mirum in modum protulit Ninus. Nam cum Babylonij Deo ita volente, Niniuem illam ciuis ratum omnium sui temporis plane reginam bello superassent , Balbionem, urbem fecitndum Niniuem celeberrimam,doctrinas omnes Babylonii vici res una cum imperio transtulere. Sed inter varia disciplinarum genera , quae a Niniuitis accepere Babyloni j, una potissimum illis in amore, atque in delicijs sitit Astronomia et Sic prorsus , ut iure Populorum omnium dicti sint primi qui sapientiam adamaverint, atque omnibus partibus ab Iutam sy-derum cognitionem sint consecuti. Hinc videlicet natum est Aud. vi cum semina steliarum, orbiumq. coelestium cognoscendorum cupiditate tenere

tur , turrim illam incana murorum structura celsissimam quam Deus olim sermonum varietate irritam plane lacerat quam saepissime conscenderent, unde videlicet melius ac propinquius astra contemplarentur. Quae quidem turris Poetarum carminibus decantata, Gigantum fabuli, Iolle me Coelo detrudere molientium, locum secit. Huius igitur disciplinae cognitionem eximiam, sacerdotes illi Syderum contemplatores quos non sine gloria, patrio nomine Babylon ij, Chaldaeos appellauere 'mirum in modum coluna fit, Aud. Sed cum Belus Babyloniorum Rex potentissimus, consequentibus annis, bellum ingens Aegyptiis intusii set, atque uniuersam Aegyptum armorum diuturnitate domuisset, multos Aeg yptiorum Sapientes neque enim Aegyptum literaritim ornamentis nudam inueneran secum in patriam

duxit, qui nouis illis disciplinis si is, imperium Mnse gloriosissimum Bal 'loniorum fi darunt potius, quam illii strarunt. Babylonii nanque ab Aegy riijs λrtasse morem illum edocti suas illas sydcrum obseruationes Hiero syphicis literis, hoc est,'sacris rerum imaginibus, in lapidibus exprime

bant o

8쪽

bant. Caeteriun ut huiusnodi 0derum cognitio,longe, lateq. propagaretur primus illam e Babyloniorum finibus, Berosus Chaldaeorum peritillimus ita

Graeciam asportauit, adeoq. sibi disciplinarum auidos, Atheniensium de uinxit animos, ut ei statuam,aurea lingua publice consecraucrint. Iam vero

quid de ipsius Historiae principio a me in medium proseretur Aud Quis

enim ignorat Historiam inter Babylonios natam, ab iisdem non solum vi tam, sed etiam gloriam aeternitatemq. suscepisse λ etenim illi cum Regum suorum, historiarum monumentis praeclara qnaeque facinora consignarent de ijs postea philosophabantur. Verum quando me vestra Patres inuitat humanitas, de erga litcras amor ille quis flagratis eximiuc ampliorem literarum propagationem intueamur. Nondum forentis limum Astyriorum imperium deciderat Aud. cum vel ipse imperante Nino Semiramidis filio Abrahamus ille, vir non minus sanctitate nobilis,quam sapientia praeclarus foruit Hic videlicet Αud. impiam illam ignis idololatriam ut effugeret a. Deo monitus, patriam deserens, Cennaliam petijt: quo sane loco dominatores Phoenices,Astronomiain a Babylonijs acceptam perhumanitcr docuit. Verum Abrahamo florente , floruit quoque Zoroastes ille Rex Bactrian rum Sapientissimus, sed longo terrarum interuallo disiunctns et a quo omnes quotquot fuerunt, Indorum, Aethiopum, totiusq. Solis orientis philosophi promanarunt:qui cum Astronomiam quoque summo studio coluissent, Ethi eam tamen ac Physicam,omnium principes inuenere. Sed neque Phoenicunt gloriam tacitus praeterire possum Aud. qui Ahonomiae ab Abrahamo acceptae,a se mercatorijs computationibus inuentam Arithmeticam addiderunt. Nam cum hieroglyphicis quoque literis uterentur, ab Hebraeis vera literarum lineamenta, vel ipso artifice Deo in tabulis concinnata susceperunt: quas tandem e Phoenicibus primus in Graeciam Cadmus intulit Aud. Verumenna ex Aegypto tandem aliquando patriam Israelitae repeterenr, atque in itinere Phoenicum Ciuitates devastarent, Phoenices in λegyptum aufugerunt , secumq. disciplinas a Patribus acceptas adserentes,vlterius progressi, uniuersam Africam tenuerer quam non solum diuersis extructis suo nomine Ciuitatibus, verum etiam amplo Mauritaniae Regno ibi condito nobilitarunt et atque Atlantem eius imperio Phoenices praesecerunt, oui ob eximiani, syderum cognitionem, Coelum Poetae sustinuisse commenti sunt. Ergo nauigatione pollentes Phoenices profugi, variis casibus acti diuersa Regnata, cum condidissent, in illa peregrinam suam inuexere Philosophiam. Itaque Carthaginiensium in Africa regnum Dido condidit Aud. atque imprimis Carthaginem illam , quam Regina plane Sapientissima, variis Philosophorum scholis ac disciplinis illustrauit; Thebanorum, in Graecia Cadmus rqui cum ob amissam sororem Europam,Delphos, de illa percontaturus ora- iculum,se contulisset,ibi Numinis iussu Thebas iundauit, quas in plane duc plinis imbuit,quibus uniuersa Graecia consecutis deinde temporious sibi nominis immortalitatem comparauit: Quas etiam Cadmi disciplinas,ac lit

M, quine praciaras nobiles , merito primus e Graecia transtulit in Ie

9쪽

liam Euander. Iam vero cunt uniuersum pene terrarum orbem sames ima sisset, Abrahamus ut illam euitaret , Aegupto concessit, ubi fine cum illo alia multa , tum praesertim Arithmeticam, cuius omnino rudes erant , ed cuit. QSam Aegyptiorum deinde sapientiam, Iosephus ille vir Sanctissimus. quippe qui regnum administraret, maximopere locupletauit , dum varia disciplinarum gymnasia, variosq. Sacerdotum Ordines , ad literas excolendas instituit. Caeterum quod humanarum rerum proprium est, ut caduco sint, ut breues, ut miserae AHyriorum illud imperium longe maximum , Aegyptiorum potentiae tandem cessit. Nam Sesostres Orbis domitor pote tissimus, uniuersas pene Solis orientis, occidentis l. prouincias occupavit et atque Osiride Rege Duce, cum totum orbem peragrassent ac debellati ei Aegypti), quidquid ubique didicerant in Aegyptum retulere; tantOq. phi-Iosophiam ipsam amore prosecuti sunt, ut maximis honoribus illustrarem eos, qui philosophiae partes omnes bene coluillent. Hinc nimirum accidit Aud. vi alij res physicas, alii Syderum errores, Magiam excolerent alii,alii Ethicam & Politicam, alii denique diligenter historias exercerent: Atque

ut melius Coelorum conuersiones, astrorum cursus & recursus contemplarentur , proceras illas pyramides excitarunt. Multa quoque sent Aud. quae fuerunt ab Aegyptijs excogitata,inter quae Geometria potissi inum & Mediscina collocatur: quarum primam Democritus, alteram Hyppocrates in

Graecia principes coluerunt. Eam igitur Aegyptiorum disciplinam Phila delphus I lemaei filius , tamquam superstitiosam, pietati a se restitutam transtulit Alexandriana, quae variis deinde temporum calamitatibus Aegyptiorum Sapientiae sepulcitruin fuit. Quid vero de Mose nunc dicam Audolui discipibus illis, quibus ab ipsa filia Regis imbutus fuerat, sitos erudiuit Quid de Glaecis ipsis, qui scientias omnes e diuersis locis diligenter accepe runt Non ne Pythagoras di Plato Brachmanum & Iudaeorum inuenta gra: co serimone exposuerunt Z Quid attinet hoc loco dicere quid ab Aegyptiis acceperit Orpheus,quid Lycurgus ille, quid Solon,quid ipsi denique leptem

Graeciae Sapientes,qui dulce doctrinarum nectar ex Aegypto cum hausistent, eo demum Graeciam omnem aluerunt. Quas peregrinationes Pythagor non suscepit, ut varia sibi disciplinarum ornamenta conquireret λ os ter rarum tractus, quae montium iuga, quas Caucasi nives, quos maris aestus.

magus ille Tyaneus non se perauit, ut nudos illos Gymno phisias aspice rent, & Iarcha in Regem in aureo throno sedentem de natura motibus' Sy derum disserentem audiret 8 Sed parum sibi fecisse videbatur Sapientia, si cum iam Babulonios, Phoenices, Aegyptios suo lumine decorasset, Persarii in quoque siles atque imperium non illustraret. Etenim illi tandiu va mlonicae Sapientiae fontes incorruptos hauserunt , quandiu Loroastes ille non fuit, qui uniuersam plaue sapientiam suis sepcrstitianum sceleribus foedauit. Vera quicquid anteactis illis temporibus discis,linarum fuit, totum id, n biliore plane modo Graecia tandem obtinuit ..Etenim illa unu ni adepta tu talium omnium Sapicuti Sinaiam Arist. ynica huius Sapientia , catera

orbis

10쪽

m suos admirata intones , Socrates, Homeros, ac D mst ne si in Sapientiae eateris praetulit; Haec omnSrs doctrinamim ac lacrisum om--ntis insignitos extulit Naaianaenos, Basillios, Chrysbit imosώ M in sos: Haec tandem cum quasi cumulum scientiarum omitum collegitae, ROMAN AE POTENTI Q venerabunda tributum emescit. Hinc vidit R ON Α quoque Tullios, Catones, Antonios, V irgilio&-s,& consecutis temporibus cons xit Ambrosios, Gregorios Gouyrnos, Augustinos, Leones, Bernardos, Bonaventuras, atque e coelo plane delapsum Tli mamisium Aquinatem literarum gloriam, Italicae nobilitatis eximium lumen, Philomphorum denique ac Taietari in omnium quotquot unqtiam silere praestantissimum, aliosq. perii ultos, quibus hodieq. mirum in modum illustrata gloriatur, quasi hanc peregrinationibus illis sitis metam, tandem aliquando Sapientia constituerit. Quae quidem eo gloriosius S praestantius hic triumphat, quo nobiliorem in animia vestris Patres optimi locum habet i dum eam siue i in Iurisprudentia. ut nisil habet Vrbs haec prius

atque antiquius, siue in Philosophia, siue in ipsa Theologiae contemplatione colitis. Huius tu Sapientiae iulgoribus , IVLI BENIGNE vir sapientissime animum illum tuum quasi gemmis illurninasti, dum tot annorum curriculo, in Romana hac literarum luce Iurisprudentiae partes omnes tanta cum dignitate coluisti. Vivet, vivet illa tua in omnes homines, non mianus nominis quam morum profusa benignitas, S lumen illud doctrinae tuae. cum ipsa vitae integritate de dignitate certabit. Nec minus prudentiam v stram Patres ornatissimi dilaudamus, dum quotquot sumus omnes aspicimus, ad virtutum ornamentum, ad literarum propagationem, atque ad

amplissimi huius gymnasij decus, publicis a vobis studiorum gubernaculis

admotum DIOMEDEM VARE SIVM, virum ut paucis musta complectar , vere Romanum. Cum igitur ea iuerit literarum dignitas &origo, ut Deum ipsum auctorem habuerint, tantoq. eas amore prosecuti sint homines, ut eas non solum adepti sint, sed etiam ubique terrarum propagauerint, Quid reliquum mihi nunc est, nisi ut orem obtesterq. vos iuuenes, ut quando in ipsa Sapientiae theatro, Sapientiae triumphos admiramini, ad paria facinora vestros animos conuertatis Ardua quidem Sapientia res est, sed quaesita laboribus, inuenitur. Illam, nonnisi percussum securi, Iouis caput enititur, & armata, nos ad pugnam euocat, coronam gloriae strenue dimicantium firantibus impositura. Etenim quae maxima sunt, maximo quoque labore comparantur. Id quod vel ipsa natura magistra didicimus, quae pretiosa gemmarum Ornamenta, in occiittis illis terrae venis ac visteriabus ideo condidit, ut ea nobis acciderent cariora, quae nonnisi laborantes

inuenissemus. At quid pretiosius, quid illustrius, quid ipla Sapientia prae- alantius λ quid, quod magis labores conatusq. nostros requirat a nobis AusAgite igitur & quando PAVLI QUINTI PONT. OPT. MAX. tantam atque obstissimo eius animo plane dignam in literia Quendis propaga