장음표시 사용
831쪽
dantem. Verbi gratia, aliquis in eum equum conduxit ad duos dies, diutitur eo octo die abus & sic equus termino prcessito elapso crus dextrum casu fortuito frangit, & multo deterior redditur , aut omnino inutilis esticitur. Conductor de damno subsecuto etiam ex casu sortuito obligatur. Tertius casus quando pactum praecedit, ut si res pereat etiam casu tortuito conducto teneatur dr ea piunico de commod & L. In rebus. U. eo Atit. secv nda Conclutio. Quando contraictu at Dium in coin modum se utilitarem alterim contrahentis ille regulariter tenetur eriam de ci, pa levissima. Nauarr. loco citi Anton. Gomez. t ana. Σ. cap. .s in. Petrus de Aragon. in a. a. S. Thomae.
q. wr. art. y &asii alibi. Probatur ex d. cap. v nico. ubi sic dicitur. Si gratia sui quis commodatum accepit, tenetur de culpa etia in tes uissima & in d. L. in rebusi: In rebus, ait Ie x. commodatis talis diligentia praestanda est. qualem quisque diligentissimus pa tςr sumit ita uis rebus adhibet. Alter autem non nisi dolo & lata' culpa tum tenetur, Ut Nauarius significat. Tert i a Conci u s o . Si contractis fit ifi corin - Malloremque utriri dantis e accipientis, visio fmptio, venditiis Iocatio ct conductis. m. Vtraquerantum tenetur de dolo, culpa lata'. & leui, &non de leuissima: Decius in L. Contractus. A. do re g. iurui & alij citai r pro secunda con-
832쪽
7oo CAP. IX. DE INIVR. chasione. Sylvester in Verb. Commodaturi. Pro hac confusione texto in L. Si vi certo. f . . st Nunc videndum. U. Commodat. &in L. St. diuisse. C. de locat. &conduct. Occassione di-
ctorum Petrui de Aragon. nota Dominicu 1 FSoto libro quarto, de iustitia &iure. q. 7. arcet. circa tertiam conclusionem , minus bene Plocutum in aliquibus. Primo quod nullum discrimen constituit inter contractum qui solum fit in viditatem accipientis , quale est commodatum, &alium qui sit in utilitatem virtusque , qualis est locatio & conductio. De quibus omnibus dicit teneri eum qui accepit de culpa leui , &non leuissima. Cum tamen certum sit, quod in commodato non
solum ex culpa leui, sed etiam ex euissima
reneatur commodatarius d. cap. Vnico. da
commodato. & in d. in rebus. Secundo dicit Sotus quod tam commodatarius quam conductor, qui ex leui culpa fuit causa, ut ros commodata aut conducta periret, aut fieret deterior tenetur ad restitutionem non quidem in totum, sed pro ratione culpata Quod etiam non est verum, cum in iuribus iam citatis absolute dicatur ex leuissima culpa tenerii eum ad restitutionem, qui causa fuerit, quod commodatum pereat , nec dicat,in parte te neri. Vnde sequiturquod ex leuissima cubpa tenetur in totum, sortiori quando res
commodata perierit ex culpa leui.
833쪽
custodes nemorum , uel luarum pastuorum,aut orarum, aut Hineam, ociqui non manifestant damna Ag ta recciuscusodiae deputatisiunt, teneantur Memem dationem damnorum ' i . AN τ ε omnia aduertendum quod quae stio hec etiam extendi potest ad poenas,
quas transgrediens incurrit ex decreto aut statuto,exempli gratia. Caesior alboris in sys. ita caedendo arborem damnunt infert, quia alienam arborem secat, & praeterea lex com fmunitatis esse potest, ut sic caedens si deprς hendatu r teneatu r ad poenam quatuor aureos rum, itaque etia quaeri potest an custos tenea. tur ad solutione poenae, si non manifestet. Potnia Conclusio. uua do pasiuoruminera ram, aut lignorum prohibitio est Imini a ct Tyrannica, stinc custodes non man festantes, nec poenas exigentera transiressoribu nec peccant,nec ad ydam restitui:onprenentur, etiamsi iurame to astrinxissem ad demulci andum. Hanc recentioresTheologi comuniter docent Ioan . Medina in C. de restitui. q. ID pag. penulti Nauarrus in manuali consessariorum , cap. i7. num. 123. & seq. Petrus de Aragon in a. a. S. Thomae q. 62. art. 7. Anton Cordubensis tu suruina. Petr. Nauar.
834쪽
VO, CAP. IX DE INIVR. lib. de restitui. cap. . num. D8 &alii alibi hec potest esse dubium in ea re. Qui enim
iri iuste& tyrannice intersicunt usu in praedu rum iniuste agunt, & peccant crintra iustitiam. Ergo si militer iniuste facerent,& pe ea rent custodes de hiaricia' tes; capientes, ut poenas exigentes: si tu idem cocti Derent ad in- biustam executione, & cooperarentur vi pr Aimus inluste damnum pateretur: Et tur mentum in hoc casu non est obligatorium, quandoquidem non debet esse vi cui utri ini. quitatis. arg. cap. In malis promisiis rescindes dem . q. q. & c. Non est obligatorium. de
Secunda Conclusio. Cu os qui ex oscio afflueto ct pro mercede suscepit custodiam alicuius rei,
ex dolo, aut culpa lata, aut ignorantia culpabili,cau- 'sum dat, quod dominus a quo constitutus est, damnum is rei super qua cori ordinatuε, patitur, tenetur ad ruitutionem damni Conclusio intelligitur quando pro
Hritio iusta. o lisit esu. HSc conclusio: com mu- his est D D. Talis enim ci istos ex officio' enstur i nitigi lare, & curam impend*re ne domi- , o in seraru r damnv m in re sua, & per reg Iam. causam damni dat, damnum dedi s se dicituri arg.L. Qui mercederet. 1DLocati , & eorum quae Gloua & DD . ibideri di-
Terti Conclusio. cui custodiam aliis uarii pro mercede in se recepit, in Isto ricteriori reuetur ei-
835쪽
Glossa, Bartol. Paulus Castrensis, d Raphael' io Fulgosius ind. L. Qui mercedem. Salycet. iii L. Inludicio. C. Locati. Philippus Corneus in consilior a. inci p. Consuluit Dominus Matthaeus. vol. i. Lucas de Penna C. delitiator.& itinerum custodia. L. I. in princi p. lib.
1Σ. ubi latὶ prosequitur quam exacte teneantur custodes spirituales & temporales. Aniadreas Alciatus lib. 8. resposor. coiis io. hum: . & alij passim. Qui enim mercedem pro custodia recipit ad exactissimam custodi in tenetur, ut rem annotat Gl0ss. ind. L. Qui
mercedem. Non autem regulariter hic tens turde casu sortuito, ut DD. communiter iud. L. Qui mercedem, & alibi sentiunt. Vnde ei qui tenetur ad custodiam rei ratione publi- ei aut priuiti officii non sufficit probare ii tea
ritum rei,nisi etiam probet casum fortuitu me Qua de causa non satis se excusat pastor, aut caprarius si portet pelles animalium , quo rum custodiam suscepit, quam ii is per hoc constet de interitu, nisi etiam ostendat casu ire sortuitum fuisse Bald. in L. Cum ita: M. Species, ad finem . ff. de legat. r. Ias in L. Si paceenda. C. de pactis. Alciat. lnd. consilio ro Purpuratus in L. Quod te. hunieros. U. Si certum petatur, & post alios Iosephus Mas.
eardus de probationibus, Volum. I. conclus 26s..& concl. 469. numero I. Hinc custos
alicuius rei, cui damnum datum est ; ut se liberet a satisfactione de ςmendatione damni
836쪽
os Cap. 1 r. Di INIVR. probare debebit, se omnem diligentiam ad
hibuisse , quae erat nece aria rei custoditae.
Alienus enim culpa est, qui buriendi diligentiam debitam. L. Si negotia. ff. de negoti
gestis, & L. Si vi certo. Nunc videndum. E.
commodati. nrta Conclusio. Q η o custodes iurare rent denuntiare in dictis coit transgredienter, non possunt sine peccato mortali di simulare , sed tenentur tu conficientia manifestare domino. Ha nc tenent Medi na, Nauarrus, Petrus a Nauarra Salij. Ratio in promptu est, quoniam iuramentum
tunc licitum est, & potest , & debet seruari.
Nec relaxatur nisi is relaxet. in cuius gratiani factum est. Excipiunt tamen DD. Vnum c sum videlicet. quando tam magna essetne cessitas transgredientis , Ut culpa alienus , censeretur, &illa custodi nota esset, tunc custos posset dissimulare, nec teneretur re uelare : Quia etiam dominus in tali casu i rationabiliter esset inuitus, & iuramentum
intellisendum quando aliquis iniust &cumi
peccato rem custoditam in adit.Nec etiam in no asu plus foret accipiendum quam necesssitas postularet. Dubium hic esse potest, quia censendum de custodibus, qui se abscondunc aut dissimulant, ut alii loca prohibita ingre diantur, ligna cedant ut gramina iecent, aut similia damna inser ni, in hunc finem viri grediantur, libere damna inserant, & sic roctius capiantur,apprshedantur.& muinctui,
837쪽
an tales custodes peccenti Saepe solet hic cisus accidere ut omnibus experientia c5 pertii sim una est. Mouent hoc dubiu Doctores His pani: Medi na, Anton. Cordub. Petiri a Nauar. ' Mart. Nauari loc. cit.&alij alibi. Respondent Medina. &alij post eum sic se absco detes pec care. Primo contra pr ceptum de corrigendo fiatre. Non enim minus tenemur fratrem a peccato seruare, ne cadat, ii possumus; quam post qua ceciderita peccato eleuare. Peccant. etiam tales custodes contra fidelitatem domi ho loci debitam,quia tenentur damnum eiusdem prout poterunt euitare. Peccant tertio I contra charitatem ad proximum habendam. A qua tenentur , dum absque propria iactura possunt, illius damnum euitare: modo au- 'tem ex prs fata dicimulatione haec omnia accidunt : Sic damnificantes in peccatum re te incidunt: dominus loci rebus suis iniuste spoliatur : & ipsi spoliantes iis poena ui
statuti, seu legis contra tales instautam s- militer incidunt, quae omnia commoda per custodes notuissent si dissit nutare noctuissent, eu itari. Ac proinde non su sit culpa immunes : & si poena contra venato-. res apposita sit personalis, aut talis , quae r in commoditatem domni loci spoliati non cedat, tenebuntur domino de dam 1 o sua dissimul tioine illato : Secus alias: intellige quando poena in domini utilit iem conuertitur r tunc enim poena dam- . Y y a . numi
838쪽
num illatum comp*nsat. Huiusmodi au. tem cui fodes non tenentur de d inno ipsis damnifacantibus in nemoribus & pascuissimilibus, quod inciderunt ex transgressi ne,& euitassentitae istodesse no abi odissent: quia damnificantes, S inmigredientes suos acto meruerunt poemam , quae eos damno assicit. Qui autem damnum sua culpa propria patitur sibi iis putet. Haec ei sententia ivled iace.Nauarrus limitat hanc opinionem in hune modum intelligenda scili et de custodibus, qui se abscondunt & permittunt ingred ,quo semel depraehensi iteru ingredi caueant, nec si nuteos in serre damnu notabile in huius modi locis Phibitis,tunc no peccant. Innuit tamENauarta alioru opinione es e cotra hanc is mutatione, quorum opinio ipsi dura videtur. Arbitror rarissim i huiusmodi custodes siedissimulantes teneri ad restitutionem domi- , no , a quo constituuntur , nisi inuito S ignorante domino componant cum transgredi.
entibus , tum quia dominus suae indemnitatico n su i it co in pellen do dam n i qca ntem, qua n-- do in damno com p henditur a custodibus: tum quia ut plurimum tanta poena sic depraehensis imponitur, ut damno abundanter inissati Postremo quia fere semper cust des habent implicitum domini consensum in rhis & similibus versut ijs. Verum hoc adhuc addiderim huiusmodi custodes esse in pessimo loco, quando sciunt dominos suos esse
839쪽
ET DAMNO DATO . 7o7seueros, & sine gubernaculo rationis, ine igendis&extorquendis pCenis. i emini enim
dubium esse potest , pollo esse iniustitiam in hoc negotio : Si enim poena modum culpae xcedat, 'pro damni sitisfactione plus extorqueatur , quam damni illati quanti ias sit, iniustitia committitur, & excessus restituendus est. In hoc casse custodes si dissimularent seque absconderent , Ut in . damno alios caperent, & sic domino potestas fieret capiendi praedam , & inuadendi alienam substantiam , sine dubio grauissim P peccarent, & tenerentur ad rei itiit onem excessus , ii principalis scilicet dominus non restitu Tet; Quia essent causa ut proximus rapinam incuri rei contra ita ibi am. Solent ciat in quidam custodes&nunc ij ise accommodare dominis in omni peruersitate; quando norunt dominum nihil aliud dei i dera re, cogi ta re ac se m n lare, q M a m qu O- modo: possit venari substantiam miserorum, eos excoriare & ei pilare: ipsi qu o fauore domini gau eant, etiam Versutias excogitant, .s dolos exquirunt, &adimientiones scrutan-
tur , quibus domino infitiabili occasionem&ansim aliquam offerant depraedandi paupere,, & con utiendi subdit's. sed de his satis, tales enim custodes siue nuncii cuna suis dominis in gehenna infitiabili infinitis poenis , punientur sine misericordia : cum nullam cum pauperibus subditis misericor-
840쪽
DS cap. IX. DE INII R. i. i diam habuerint, imo omnem iustitiam in eos exercueritar, argumentum E contrario, in Euangelio, Matth. s. Beati mitericordes: quQ-niam ipsi misericordiam consequentur. Qu i lata Consulto. Etsi custodes teneantur odamno dato domino in re eorum custodia commissa, no ramen tenentur ad poena solutionem, quam damni cum ris soluerent domino , si accusati ct denunciati fui Ietit. Prior pars ab omnibus recepta est, & ex dictis aperta est. Posteriorem amplectuntur Sylvest. in verb. Restitutio. 3. q. s. in dicto septimo, ex mente S. Bemardini. Martinus Na uarrus i n ma n u ali c onses a rioru m, cap. 28 mero 3 . & lib. s. consi. intit. Je iniuriis,& damno dato, cons. I. Anton, Corduben.& Petrus a Nauarra, Ubi supra Ratio est, quo niam poena non est debita in conscientia ante
sententiam iuxta Glossam singularem &communiter receptam in cap. Fraternitas, It. q. r. Praetere leges humanae poenales maxime eatenus ligant in for0 conscientiae, quatenus in eo sunt receptae, Ut Nauarrus in d. consit. numero & in manuali consessariorum, capite vigesimo tertio, numeroqo.&6o. cum se limstendit. At nuIlibi receptum est quod custodes teneantur ad solutionem talis poenae ante sententiam. Si quis ob ij ciati Huiusmo- id poena est interesse domini, cum spectet ad tota res Jς lucri cesaia i is. Se d i ta co n sc ien ita albsuis non solum tenetur restituere damnum