[Commentatio de usu praepositionum Tertullianeo]

2쪽

Auctoritate

Civibus S. D.

Litter latin Proi P. O.

Ad finem iam perducturi sumus hac data praefandi occasi0ne 0mmentationem de usu praep0siti0num Tertulliane abhinc et menses inch0atam cuius parte prima, quam scripsimus ad munus profess0ris ordinarii in hac alma academia rite capessendum, cum uSum plurimarum praep08itionum abs0lvissemus, secuta eS paucis mensibus p08t altera pars, quam indici scholarum per hanc aestatem in academia M0nasteriensi habita rum praep0Suimus, spectans ad praep08iti0nis de usum. His c0mmentati0nibus accedit nunc tertia eademque ultima, qua c0mprehenduntur ea, quae de in sub super subter praep0siti0nibus digna c0mmem0ratione videntur. Initium igitur faciemus a praep0siti0ne I accusativa. Haec pr0prie c0niuncta cum verbis, quae m0 vendi significationem habent, n0 rar apud Tertullianum ita p0sita reperitur, ut a1

3쪽

4 verbo pendeat cuiuslibet alius significati0nis et m0vendi n0ti mente sit addenda. Nec cuiquam mirum id esse p0terit eis c0gnitis, quae de ad praep0Siti0ne in prima e0mmentatione exp0suimus, cum in proxime ad huius voculae significati0nem aecedat. Reperitur igitur: perdere in gehennam Q. e. perdere et in gehennam c0nicere, vel etiam perdere c0niciend in gehennam de fuga cap. 7, se0rp. 9 p. 18 editi0nis Oehlerianae , e0rp. 1l; similiter negat0 0ccidendus in gehennam Se0rp. 12, de pudicit. 2; perire in m0rtem se de pud T 806ὶ 00dem mod explicandus l0cus, qui est ad nat. II, 15 sequ0s in Sidera Sepeli Stis Q. e. qu0s sepelientes in sidera recepistis ap0l. 46 282):

in quantum dium flagrat veritas quod n0n dictum est, si accurate Sententiam exprimere v0lumus, pr0 quanto di flagrat veritas, sed inquantum diu venit quant0que deinde flagrat veritas de culi femin. II, 3: 0num gaudet videri et in ipsas den0tationes exultat i. e. 0num exultat, eum den0tatur, vel ut Tertulliani verba accuratius explicem exultat, cum in denotati0nem pervenit; nam cave putes, eri-pt0rem dicere v0luisse, bonum gaudere exultati0ne huius enim significati0nis, si in praep0Siti est aestusativa, alterum Xemplum, quod quidem certum sit, n0n reperitur adcedit qu0d, si totius l0ci universam sententiam c0nsideraveris, facile reperies, Tertullianum dicere, 0num in publicum et ad lucem venire velle. 0n mult0 0st hae verba leguntur: Ceterum nesci an manus Spatali circumdari s0lita in duritiam catenae s tu piscere Su8tineat , quae rursus cavendum ne falso interpretemur usu autem Tertulliani reputat praesertim cum statim Sequantur aeste , ines ei an crus periSceli laetatum in nervum se patiatur artari , 110 a ver aberrabis, Si hanc inesse sententiam orbis m0d allatis statues nesci an manus patali circumdari 0lita stupescens se in duras catena illidere sustineat. De palli 1 extr.

4쪽

Marte iam R0manus in mur0 quondam su0s audet de rati0ne 22 577) senem miretur in tuam faciem quae explicanda 8Se nemo convertat cum admirati0ne eul0s in tuam faciem, d0eeut ea quae praecedunt: plures oculos pati n0li de exti castit. 5 seat cum ap0st0lus in ecclesiam et Christum interpretatur i. e. interpretan refert ad Christum est de mon0g. 5 768), de pustic. 7 804); ad nat.

II, 1 , , Sed enim multa sunt, quibus teneritas conscientiae obduratur in call0sitatem voluntarii erroris ci 0. 0bdurand pervenit ad callositatem. Exempl0, qu0d ultim loc0 0suimus, apte transitus fieri p0test ad ea, in quibus in praep08iti id significatur, qu0 actione efficitur, ut iam verba supra allata ptime explicare licet ita obdurant, ut callosi sani non raro etiam hi l0eis verbum ad supplendam sententiam addi necesse est. EXempla haec Sunto ap0l. 7 extr. hanc Sc famam iudicem adversu n08 r0fertis, quae qu0 aliquand iactavit tant0que pati in pini0nem 0rr0b0ravit, usque adhuc probare n0n valuit i. e. fama id, qu0 ade corr0b0ravit, ut crederetur, usque adhuc pr0bare n0 valuit similiter de Virg. vel 1 ,, Consuetusto in Sum 4 0rr0b0ratur ad nat. II, 5: Orbana, quae in orbitatem semina extinguat Q. e. semina extinguat, ut 0rbitas efficiatur ap0l.

22 209): in raculis autem qu ingeni ambiguitates temperent

in eventus, sciunt Cr0e8i Q. e. ita temperent, ut eventus habeant dec0rona 8 , , si nerv0 idem in 80num strinxit de 0r. 0 hipsse tibi iam praescribis, n0n habendum in communi0nem usus apud n0s, qu0d40 inveniatur in de rebus de p0enit. 3 , , deus in omnia sufficit qua verba mira quadam brevitate X 0ta sententia apparet dicta esse pr his deus ita sapiens est, ut mnia c0gΠ08dere possit sc0rp. 3 se amissuri enim erant in iudicium sibi vera ornamenta

aurium, dei v0eesse; de fuga 12 484): pecunia tua tecum sit in

5쪽

interitum de patient. 5 598) ,, eum in id0lum auri sui c0llati0nes defundit de p0enit. 6: velut 0ma, cum iam in c0rem vel amaritudinem senescere incipiunt dem0n0g. 15 , , cum tormenti α- pugnata est infirmitas in negati0nem i. e. ita Xpugnata est, ut neget de Virg. vel 1: si uetus qu0que rudis aliquamdiu et informis paulatim aetatem suam dirigens eruditur in mansuetudinem saporis ;de palli I 918) nam et arietem nemini adhuc libratum illa dicitur Carthago, studiis asperrima belli, prima mnium armasse in scillum penduli impetus de palli 3 istace cervum, qu0 et ipse, aetatis suae arbiter, serpente pastus venen languescit in iu

ventutem.

In 0nnullis e0rum, quae supra perscripta sunt, Xempl0rum cum in praepositi0nem ita interpretari liceat, ut 0nsilium signiscet, hanc ei soli voculae vim inesse p0sse exemplis infra allatis etiam muli magis apparebit. De Speci. 5 sequamquam et C0nsualia B0mul defendunt, qu0d ea Cons dicaverit de0, ut volunt, c0nsilii eius scilicet, qu0 tunc Sabinarum virginum rapinam militibus sui in matrim0nia exc0gitavit i. e. rapinam excogitavit, ut militibus Suis feminas pararet; de id0l. 15 , ,reeogitemus omnem id0J0latrian in h0minis causam esse Q. e. ad inserviendum causae h0minis Vel ad 0minem c0londum vel simpliciter , ,h0minis causa . Ita accusativum in causam ex sententia Tertulliani explicandum esse put0, quem taleriis r ablativo in causa dictum esse ais arbitratur, e0nserens l0cum l0nge diversissimum, qui est ap0l. 40 ,,0mnis p0pularis inc0mmodi Christian0 esso in causam . Haec verba pr0rsus aliam habent significati0nem, quippe quae ne minimam quidem c0nsilii e0gitati0nem admittant, sed sane scripta sunt pr0 Christian0s esse in causa vel a Christianis inne p0pulare incomm0dum proficisci. 0 ei autem illius, qui est de d0l. 15, similem habes

6쪽

hunc de pudic. 14 extr. , , si ivllum in causam eius ingesti in pavorem misisset . De id0l. 24 se nullum animal in id0l0latren figuratum est i. e. nullum animal figuratum est ut veri, Tertulliane utar)ad id0lolatre Significandum ap0l. 17 , deus unus est, qui t0tam m0lem istam de nihil expressit in rnamentum maiestatis suae; apol. 23: puero in el0quium oraculi elidunt Q. e. elidunt, ut raculum accipiant ap0l. 33 ,, eg illi per0 in salutem i. e. ut Salus ei c0ntingat ap0l. 39 266 : in cuius peruietem aliquand0 0nvenimus Q. e. ad quem perdendum ap0l. 41: 0mnes saeculi plagae n0bis, si Drte, in adm0niti0nem, v0bis in castigati0nem a de obveniant ap0l. 48 hc0rpus Signatum et ipsum humanae resurrecti0nis exemplum in testim0nium v0bis i. e. ut 0bis testim0nium esset eadem verba leguntur se0rp. 9 ad M. II, 8 se suadet itaqued rec0ndendis praesidiis in futuram famem de c0pia pri0re , i. e. ad arcendam famem de c0r. 4 is sertum ex spinis pin0 et tribulis, in figuram delict0rum, quae n0bis pr0tulit terra carnis Q. e. ad significanda delicta de fuga 11: detinebuntur illi missionis suae mercedes in c0mpensationem ' se0rp. 3 505): manus erat super ill0s in mala Q. e. ut eis mala pararet Sc0rp. 7: , Sapienter iugulavit, dum in vitam, et rationaliter, dum in gl0riam Q. e. dumm0d0 eis vitam, gl0riam pararet 800rp. 8 seipS .... 0ntumeli08a caede truncatur in puellae Salticae lucar Se01 p. 14 , , dei ergo ministerium est tibi in bonum i. e. ut 0num facias de rat. 22 575): et eas acceperunt ibi in X0res Q. e. ut X0res essent de pa- tisint. 1 se in eam spatientiam c0nspirant, in eam f0ederantur i. e. conspirant ut patientiam assequantur de p0enit 2 seat cum iudex . . . . in eam iustitiam 0mnem summam disgiplinae suae sanciat

i. e. ad iustitiam tuendam de pudic. 7 804): nam si iam in Chri-

7쪽

stianum peccat0rem de fingerentur drachma et 0vis parab0lae) e. q. S. i. e. Si parabolae facta essent ad Christianum peccat0rem signis eandum de pudic. 1T: exhibet ea membra famula iustitiae in sanetim0niam Q. e. ut sanctificemini de ieiunio 12 ,, ipsi 110bis pr0pheta in hanc maxime causam extitissemus 3 i. e. ad hanc causam agendam; e0rp. 5 ,,licebit et de in vitam aeternam per ignes et gladios et aeserba quaeque curare , i. e. ut vitam aeternam nobis paret scorp. 11: perdet autem eam animam ad praesen qui e0nfessus c-stiditur, sed et inventurus eam in vitam aeternam de patient. 14: c0nstitit n0bis in exemplum et testim0nium ; de pudic. 1 sequo magis h0 mihi in notam levitatis biectent Q. e. ad levitatem meam

lemnes Magnam appellat Cor0nam. Hunc exempl0rum numerum etiam permulti aligere p0SSumus, sed ea quae allata sunt sufficere arbitramur, quibus dem0nStretur, admodum usitatum fuisse Tertullian0, 80la in praepositi0ne c0nsilium significare. Eius autem Sus, quem Supra pr090suimu8, 0 prorSu desunt exempla apud ali08 Script0res cum pr0sae tum p0eticae rati0nis, sed idem in hune 0rum script0rum usum cadit, quod iam alio l0e dictum est de ad praepositi0ne, nec tam crebra nec tam audacter dicta esse hae exempla quam Tertulliani. Velut Cicer dicit in Tusc. disp. lib. I. . : quoniam autem etiam mortui miseri sunt, in miseriam nascimur sempiternam i. e. nascimur, ut per omne tempus miseri simus. Qu0deum offensi0nis prorsus nihil habeat, l0ngius pr0gressi p0etae et script0res p0steri0ris aetatis pr0pius ad Tertulliani audaciam accedunt. Exempli causa nonnull0s Vergilii versus asseramus Aen. II, 347 sequos ubi confert0s audere in pr0elia vidi s VI, 2: excisum Euboicaelatus ingens rupis in antrum i. e. ut antrum efficiat VI, 395: Tar-

8쪽

9tareum ille manu cust0dem in vincla petivit eadem verba leguntur apud Quintilianum VII, 1, 55J VII, 306: e0ncessit in iras Ipse

deum antiquam genit0 Calydona Dianae i. e. ut iram exercere p08Set VII, 445 , talibus Allect dietis exarsit in iras. Sed ut ad Tertullianum redeamus, interdum apud eum in Scriptum reperitur, ubi r expectes, qu0 quidem facilem explicatum habet in hoc exemplo de speet. 10: ut iam hinc ethnicis in testim0nium cedat sententia ips0rum , ubi verbum cedendi apte cum in praep0siti0ne coniungitur, quamquam usitatius est dicere pro testim0ni aliquid cedit. Sed eodem modo l0qui Tertullianus n0n dubitavit, cum aliis verbis utitur, his l0cis dec0r. 15: idque in ignum habet ad probati0nem sui ;d exh0rt castit. 13 ,, erunt n0bis in testim0nium et feminae quaedam saeculares de pudicit. 19 896): her illis dolis ut illi mihi iusti0s ; de fuga 11 hin qu0s et Ezechiel et Hieremias iisdem minis

perorant qu0d diSper8um gregem laciant et in praedam esse omnibus bestiis agri de m0Π0g. 2: itaque m0n0gamiae disciplinam in haeresin expr0brant ' de ieiuni 4: 0mne lignum, qu0 habet in semetipso fructum emini Sementivi, V0bis erit in escam adv. Marc. IV, 3 her v0bis in d0minum et v0 mihi in populum. Ρr genetivo interdum usurpata est in praep0sitio, cum substantivum in genetivo casu 08itum ignificaret terminum, ad quem actio qua odam alterius substantivi dirigitur Vel Spectat de rat. 13 hc0mperi c0mmemorat onem SSe in d0mini dediti0nem i. e. 0mmem0rationem quae speetat ad 0mini dediti0nem ad X0r. II, 7 hita facilius huiusm0di lucr fiunt, in qu0 dei gratia c0nsuetudinem fodit i. e. qu0rum e0nSuetudinem permiSit deus de cultu semin. II, 4: infidelis c0ntra etiam suspectam habet larmam uxoris vel ex illa scele

9쪽

terium unius feminae in du0s viros c0nscientia ; eoi p. 13 532 :. Virtute enim patimur ex dile et i 0 ne in deum ; de pudie. 9 811):. vide an habeat ethnicus Substantiam in de patre census et sapientiae et naturalis agnitionis in deum. Simili rati0ne explicandum, si quand pr dativo cum verbo coniunet in praep0siti accusativa scribitur ad nat. I, 1 , exprobranteBim . quod erant, in semetipS08 Scorp. 9: quamquam etSi omnem hanc persecutionem c0ndicionabilem in s0los tunc ap0st0lo destinasset e. q. s. de baptism. 5 si de s0la natura aquae qu0 pr0pria materia sit abluendi, in auspicia emundati0nis blandiuntur e. q. . quod e0dem m0d dictum videtur, qu apud Ovidium in m. II, II, 54 , , cur eg0 0n 0tis blandiar ipse meis : warum sol ichmi r nielitoni meineu ungehen Schmelehelii l. e. Warum s0l ich nictit

glauben, das mei ne i sche in Eritilliin gehen ita apud Tertullianum in auspicia mundationis blandiuntur ' scriptum est pro dativo auspieiis blandiuntur: si schmei chelii sicli mi dem ei chen, glauben andas eiehen de Reini ng Sc0rp. I 0 Vide an SerVaverit genus, a quibus et testim0nium sui expeetet et in qu0s iustitiae vicem mandat. Ilis 6 eis similem n0li putare cuminandi eum, qui est apud Tacitum in ann. III, 16 se amic08 eius Pi80nis dictitavisse, literas Tiberii sit mandata in Germanicum e0ntineri libello i80nis) , nam ibi verba in Germanicum ridem significare atque sec0ntra Germanicum neque esse scripta r dativ Germanic apparet. Denique singula exempla haec c0mmem0randa videntur Seorp. 1: nam quod sciant multo simplice ac rudelium infirm08, plerosque vero in ventum et si placuerit, Christian0s Q. e. Christian0 in sive ad ventum se dirigentes, leves ad nati0n. II, 14 plurimas in unum . . . . bogii a consciunt i. e. ita ut una pugna Sit ausillimal C0mpluribus odis

10쪽

lllegitur: in deum credere , quod e0dem m0d explicandum, qu08upra: in qu0s iustitiae vicem mandat , ut de fuga in resurrecti0nem credere se de patient. 16; de fuga 10 in Christum tinctus es , ingendi enim acti ad Christum pertinet de bapt. 8 ,,ut Christum deserinantes iam tum portenderent benedictionem in Christum futuram eadem significati0ne in praep0sitio etiam cum ablativ0c0niuncta reperitur de bapt. 2 sequos tinct08 0 invenimus ind0min0 de bapt. 19 , diem baptism0 0llemni0rem Pascha praestat, cum et passi d0mini, in qua tinguimur, adimpleta est , qui ablativus non cum eliter ita est interpretandus, ut sit ablativus qui dicitur instrumenti. Sed revertamur ad accusativum. Legitur de bapt. 10:, nam qu0d praedicabat baptismum paenitentiae in remissi0nem delict0

rum, in futuram remissi0nem enuntiatum est i. e. ea quae enun

tiata sunt, spectant ad futuram remissi0nem de cultu sem. II, 2 seperit enim ille, simul in tuam Di mam c0ncupierit i. e. simulatque cupiditatem ad tuam larmam direxerit; de Xh0rt cast. 5 , , ad legem semel nubendi dirigendam ipsa rigo humani generi patr0stinatur, Du- testans quid deus in prim0rdi e0nstituerit in formam posteritati recensendam Q. e. Speltans ad Drmam; adv. Herm0g. 1 se legem dei in libidinem defendit, in artem e0ntemnit i. e. in Begu au Seine Leidensetiast vel gii Gunste seiner eidens chast. N0n autem satis c0nveniunt consuetudini Tertullianeae, quae leguntur de Xh0rt cast. 6 ,,put autem etiam in humanas c0nstituti0nes atque decreta posteri0ra

pristinis praevalere , ubi sine dubi in praepositi est delenda. I ablativa praepositi0. Saepissime reperitur in addita ad ablativum eorum substantiv0rum, quae tempus significant, velut dies tempu8 hora mensis l. in 2