C. Iulii Caesaris Commentarii de bello Gallico

231쪽

Comm. V. 56-58.

51 magnam partem diei consumit equites tela coniciunt et magna eum contumelia verborum nostros ad pugnam evocant. Nullo ab nostris dato responso, ubi visum est, sub vesperum dispersia dissipati discedunt. Subito Labienus duabus portis omnem equitatum emittit praecipit atque interdicit, proterritis hostibus atque in fugam coniectis quod lare, sicut accidit videbat unum omnes peterent Indutiomarum, neu quis quem prius vulneret, quam illum interlaetum viderit, quod mora reliquorum spatium nactum illum effugere nolebat magna proponit iis, qui occiderint, praemia submittit cohortes equitibus subsidio. Comprobat hominis consilium fortuna, et cum unum omnes peterent, in ipso fluminis vado deprehensus Indutiomarus interficitur, caputque eius refertur in ca8tra redeunte equites, quos possunt, consectantur atque occidunt. Hac re cognita omnes Eburonum et Nerviorum, quae convenerant, copiae discedunt pauloque habuit post id factum Caesar quietiorem Galliam.

3. dispersi de dissipati, di Abiel- lungen haben sic geldst, u Vereingeli haben sic dis Reiter nach verschie-

4. praecipit atque interdicit hergibi de gemessenen Belahlμ. Dervon eiden Verb. abhangigo Salcenthali ein Geheissi ein Verbot peterent

232쪽

1. Multis de causis Caesar maiorem Galliae motum exspectans per M. Silanum, C. Antistium Reginum, T. Sextium legatos dilectum habere instituit simul ab Cn. Pompeio proconsule petit, quoniam ipse ad urbem cum imperio rei publicae cau8a remaneret, quo ex Ci8alpina Gallia consul sacramento 3 rogavisset, ad signa convenire et ad se proficisci iuberet, magni interesse etiam in reliquum tempu8 ad opinionem Galliae existimans tantas videri Italiae facultates, ut, si quid esset in bello Eap. 1.

n. Chr. II.

rogasset de Falinenei schWdrentassen; sacramento is abi instrum.

233쪽

detrimenti acceptum, non modo id brevi tempore sarciri, sed etiam maioribus augeri copiis posset. Quod cum Pompeius et rei publicae et amicitiae tribuisset, celeriter consecto per uos dilectu tribus ante exactam hiemem et constitutis et adductis legionibus duplicatoque earum cohortium numero, qua cum Q. Titurio amiserat, et celeritate et copiis docuit, quid populi Romani disciplii, atque opes p08Sent. 2. Interfecto Indutiomaro, ut docuimus, ad eius propin I quos a Treveris imperium desertur Illi finitimos Germanos sollicitare et pecuniam polliceri non desistunt cum a proximis 2 impetrare non poSsent, ulteriores temptant. Inventis nonnullis civitatibus iureiurando inter se confirmant obsidibusque de pecunia eavent Ambiorigem sibi societate et foedere adiungunt. Quibus rebus cognitis Caesar, cum undique bellum parari videret, Nervios, Aduatucos, Menapios adiunctis Cisrhenanis omnibus Germanis

C. 3. 4. - quid . . . detrimenti, Vertus an Mannschasten. - augeri

duplicatoque earum cohortium numero.

2 iureiurando inter Leonsirmant,dio reverer, das si den Germanen Geld egahlen die Germanen, asssis den Treverern Hlilla teisten Woliten. 0ber das reciproh Pronomen s. c. 8. 1 Galli inter se cohortati de pecunia avent, in eire des Geldes Burgsehas teiston Surielitis caventsin nur die reverer.3. Nervios, Aduatucos, cf. V. 56. I. Menapios si Wohnten immordenuo Belgium. - Cisrhenanis omnibus Germanis Nach II. 4. 10 halten sie,dio deuischen Sinmme de Condrusi Εbu-

234쪽

De bello Gallico.

esse in armis, Senones ad imperatum non venire et eum Carnutibus finitimisque civitatibus consilia communicare, stareveris Germanos crebris legationibus sollicitari, maturius sibi de bello cogitandum putavit. 3. Itaque nondum hieme consecta proximis quattuor coactis 2 legionibus de improviso in fines Nerviorum contendit et, priu8- quam illi aut convenire aut profugere po88ent, magno pecoriSatque hominum numero capto atque ea praeda militibus concessa vastatisque agris in deditionem venire atque obsides sibi dare coegit. Eo celeriter consecto negotio rursus in hiberna legiones reduxit. Concilio Galliae primo vere, ut instituerat, indicto, cum reliqui praeter Senones, Carnutes rever0Sque venissent, initium belli ac desectionis hoc esse arbitratus, ut omnia postponere videretur, concilium Lutetiam arisiorum transfert. Confines erant hi Senonibus civitatemque patrum memoria coniunxerant, sed ab hoc consilio afuisse existimabantur. Hac re pro suggestu pronuntiata eodem die cum legionibus in Senones proficiscitur magnisque itineribus eo pervenit.

rones, Caeroesi, Paemati in Belgiumniedergelassen. - Semne' cs. V. 54. 2.

ad imperatum aut seine Belahi , cf. b. c. II 43 3 ad officium imperi

umque conveniebant. - cum Carnu

tibus cf. V. b. I. - eo milia communicare gemelnschanticho ache

machen .

3. 1 prorimis quattuor coactis lestionibus, aulae donium Samarobrivatagernde Legionen des Crassus, Trebonius und Cicero ci. V. 3. 3. die Legion des Fabius, etcherim Gebiete

der Morine liberWinterte, cf. V. 24. 2.2 priusquam . . . Possent, in finalem

Caesars, den Nerviern EuVorzukommen ea praeda militibus concessa. Die

schauplatΣes abhalten. 5. civitatemque . . . coniunaeerant

Senonen Trevereris Carnuten Die

235쪽

Comm. VI 2-5.5b4. Cognito eius adventu Acco, qui princeps eius consilii 1 fuerat, iubet in oppida multitudinem convenire. Conantibus, priusquam id effici posset, adesse Romanos nuntiatur. Neces 2 sario sententia desistunt legatosque deprecandi causa ad Caesarem mittunt; adeunt per Haeduos, quorum antiquitus erat in fide civitas. Libenter Caesar petentibus Haeduis dat veniam excusationemque accipit, quod aestivum tempus instantis belli, non quaestionis esse arbitrabatur. Obsidibus imperatis centum hos Haeduis custodiendos tradit. Eodem Carnutes legatos obsidesque mittunt busi deprecatoribus Remis, quorum erant in clientela eadem serunt responsa. Peragit concilium Caesar equitesque imperat civitatibus. 5. ac parte Galliae pacata totus et mente et animo in Ibellum Treverorum et Ambiorigis insistit. Cavarinum cum equitatu Senonum secum proficisci iubet, ne quis aut ex huius iracundia aut ex eo, quod meruerat odio civitatis motus exsistat. His rebus constitutis quod pro explorato habebat Ambiorigem Proelio non esse contenturum, reliqua eius consilia animo ei cumspiciebat. arant Menapii propinqui Eburonum finibus, per A

petuis paludibus silvisque muniti, qui uni ex Gallia de pace ad

4. 1. eius adventu sein eran-nahen' ander c. 12. 6. - princeps

eius eo illi, auctor eius consilii, cf. II. 14 3. 2. adeunt Zutrit erlangen μ scit. Caesarem. - in de VII. 75. 2Werden sieinter den Schutgbelahienen derrasidue nichi genanni. 3 petentibus Haeduis, abl. absol. ia tantis belli, non quaestionis, die Genetive sindion dem gu erglingenden

der Senonen und Carnuten eine Unter-suchun an cf. c. 44. 1. 4. hos au de vorhergehenden Abl. absol begstglich, cf. c. 43. 1. V. 4.3. V. 44. . b. I. totus et mente et animo, mitde gangen rast seines Denkens undseines illens, mi gange Seele'. in bellum Treverorum et Ambiorigis insistit. Vornehmlic Wollio C. an de Eburone fur die ei Adua- tuea erlittens Schmach Rache Behmen.

2. Cavarinum, cf. V. 54 2. - rα-

,sic Zugegogen atteμ. - civitatis Wird esse vo motus at vo odio abhlingi gemachi. 3 circumspiciebat, imperfectum de

conatu cf. V. 57. 4.

4. perpetuis paludibus silvisque muniti, cf. III. 28 2 continentesque silvas ac paludes habebant. -- qui uni eae Gallia de pace ad Caesarem Disiligo b Cooste

236쪽

De bello Gallico.

Caesarem legatos numquam miserant. Cum his esse hospitium Ambiorigi sciebat item perareveros venisse Germanis in ami- citiam cognoverat. Haec prius illi detrahenda auxilia existimabat, quam ipsum bello lacesseret, ne desperata salute aut se in Menapios abderet aut cum Transrhenanis congredi cogeretur.

Hoc inito consilio totius exercitus impedimenta ad Labienum in Treveros mittit duasque ad eum legiones proficisci iubet; ipse cum legionibus expeditis quinque in Menapios proficiscitur. Illi nulla coacta manu loci praesidio freti in silvas paludesque

coniugiunt suaque eodem conserunt. 6. Caesar partitis copiis cum C. Fabio legato et M. Crasso quaestore celeriterque effectis pontibus adit tripertito, aedificia vicosque incendit, magno pecoris atque hominum numero potitur. Quibus rebus coacti Menapii legatos ad eum pacis petendae causa mittunt. Ille obsidibus acceptis hostium se habiturum numero confirmat, si aut Ambiorigem aut eius legatos finibus suis recepissent. His c0nfirmatis rebus Commium Atrebatem cum equitatu custodis loco in Menapiis relinquit; ipse in reveros proficiscitur. 7. Dum haec a Caesare geruntur, Treveri magnis coactis

peditatus equitatusque copiis Labienum cum una legione, quae

ligatos numquam miserant, asselbe cf. V. 24 2 u. 3. - pontibus, diese Wir III. 28. I. gesagi mhrte uber die limpse. 5. congredi usam men gehen, ich 3. hostium se habiturum numero, Veretnigen. - cogeretur sic ge ebens c. 3. 7 hi numero impiorum κου ungen ahe'; ut ehicis Ambiorix ac sceleratorum habentur; da gegen6 ad Labienum in reneros Nach c. 32 1 ne se in hostium numero duceret. V. 24 2 atto Labipnus ei de 4. His eonfirmatis rebus, His con- Remerni. gwar in confinio Treverorum stitutis rebus. Commium Atrebatem, har an de Grenge de Treverer nach VI 21. 7 halte C. ih ais 6nigliber interi, sthren hieris. c. 7. 1 de Atrebaten ingesetat. das Lan de Trevore alior se ines

scheinlic halte Labienus ac dem Si eides Labienus liber Me Treverer. Abguge de Treverer V. 3. 2 spin T. I peditatus equitatusque copiis, Lager aus de Gebiet der Reme in das so vertrit 6ster de Geneti die Stellederareverer, in die Gegend de heu de Appositioni s. c. 10. 1 auxilia tige belgischen Stad Arion veri egi peditatus equitatusque - hiemaverat. 6. I. partitis, das artic Pers. ge Die Legion war War nocti dori, aberbrauch C passivisch, s. c. 33. 1. - nichi meli im Winterlager, da es nach C. Fabio legato et M. Crasso quaestore, c. 4. 3 beretis ommer War. Diuiligo b Cooste

237쪽

in eorum finibus hiemaverat, adoriri parabant iamque ab eo non longius bidui via aberant, cum duas venisse legiones missu Caesaris cognoscunt Positis astris a milibus passuum xv auxilia Germanorum exspectare constituunt Labienus hostium 4 cognito consilio sperans temeritate eorum fore aliquam dimicandi facultatem praesidio quinque eqhortium impedimentis relicto cum XX cohortibus magnoque equitatu contra hostem proficiscitur et mille passuum intermisso spatio castra communit. Erat inter Labienum atque hostem disiihili transitu flumen ripisque praeruptis. io neque ipse transire habebat in animo neque hostes transituros existimabat Augebatur auxiliorum cotidie Spes. Loquitur in consilio palam, quoniam Germani appropinquare dicantur, Sese suas exercitusque fortunas in dubium non devocaturum et postero die prima luce castra moturum. Tele Triter haec ad hostes deseruntur, ut ex magno Gallorum equitum numero nonnullos Gallicis rebus favere natura cogebat Labienus noctu tribunis militum primisque ordinibus convocatis, quid sui sit consilii, proponit et, quo facilius hostibus timoris det suspicionem, maiore strepitu et tumultu, quam populi Romani fert consuetudo, castra moveri iubet. viis rebus fugae similem prosectionem effecit. maec quoque per exploratores ante lucem in tanta propinquitate castrorum ad hostes deseruntur.

2. non longius bidui via aberant. Da C. bei abesse dis Entsernuniso Nolitdurch de Aec. cf. II. 16. I ais aucti durch de Abiat. cf. I. 23. I. avs-drllchc, o schein liter quam nacti longius Ohneminctus au die Konstruktion ausgesallenisu sein cf. V. 53. 6. 3. a milibus passuum XV, cf. V.

32. 1.

4 impedimentis Nach e. 5. 6 hati C. die Bagage des gangen Heeres Eum Labienus geschich - casstra communit, an der Stelle des heutigen Luxem-

burga

6 auaeiliorum, der Germanen, Welchoden Treverern illso versprochen halten, cf. c. 8. I. - fortunas, derPlurat, is V. 3.7 civitatisque fortunas. in dubium devocaturum, in ino

8. quid sui sit eo=-lii e Wollienamliel die einde verantassen, deuFlus et liberschreiten, cf. c. 8. 2.9 in tanta propinquitate eastrorum vertriti inen ausale Salg, cf. I. 27. 4.

238쪽

Ds bello Gallico.

8. Vix agmen novissimum extra munitiones processerat, cum Galli cohortati inter se, ne speratam praedam ex manibus dimitterent longum esse perterritis Romanis Germanorum auxilium exspectare, neque suam pati dignitatem, ut tantis opiis tam exiguam manum praesertim sugientem atque impeditam adoriri non audeant, flumen transire et iniquo loco committere proelium non dubitant. Quae ore suspicatus Labienus, ut omnes citra flumen eliceret, eadem usus simulatione itineris placide progrediebatur. Tum praemissis paulum impedimentis atque in tumulo quodam collocatis, Habetis, inquit, milites, quam petistis, facultatem hostem impedito atque iniquo loco tenetis praestare eandem nobis ducibus virtutem, quam saepenumero imperatori praestitistis, atque illum adesse et hae coram cernere zisti mute. Simul signa ad hostem converis aciemque derigi iubet et paucis turmis praesidio ad impedimenta dimissis reliquos equites ad latera disponit. Celeriter nostri clamore sublato pila in hostes immittunt. Illi, ubi praeter spem, quos fugere credebant, infestis signis ad se ire viderunt, impetum modo ferre non potuerunt ac primo concursu in fugam coniecti proximas silvas petierunt. Quos Labienus equitatu onSectatus magno numero interfecto, compluribus captis paucis post diebus civitatem recepit. Nam Germani, qui auxilio veniebant, percepta Treverorum fuga sese domum receperunt. Cum his propinqui Indutiomari, qui

desectionis auctores fuerant, comitati eos ex civitate excesserunt.

8. 1. Speratam praedam die Bagagedes angen Ileeres. - perterritis Romanis, abi absol. - neque suam pati dignitatem, ut Wi I. 45. I a C. nach de verneintentati ut gesetat. impeditum, sub sarcinis, cf. II. 17. 2 hanc sub sarcinis. 2. eadem usus simulatione itineris, Labienus selette seinen Scheinruckgug, welchen e nach c. 7. 9 egonnentiatio, lari. 4. illum adesse. Unter den Augendos oberfeldherr beWiose dis Sol- date eine grossero Tapserkeii, cf. II. 25. 2. VII. 62. 2.

6. infestis ignis, dis Feldgeichen

tragen. - modo . . . non Ne . . .

onem.

8. cum his . . . comitati eos sie

239쪽

Comm. I. - 10.

Cingetoiregi, quem ab initio permansisse in officio demonstra sVimus, principatus atque imperium est traditum. 9. Caesar, postquam ex Menapiis in Treveros venit, duabus Ide causis Rhenum transire constituit quarum una erat, quod auxilia contra se Treveris miserant, altera, ne ad eos Ambiorix receptum haberet. His constitutis rebus paulum supra eum locum, quo ante exercitum traduxerat, facere pontem instituit.

Nota atque instituta ratione magno militum studio paucis diebus 4 opus efficitur. Firmo in Treveris ad pontem praesidio relicto, ne quis ab his subito motus oreretur, reliquas opia equitatumque traducit Ubii, qui ante obsides dederant atque in

deditionem venerant, purgandi sui causa ad eum legatos mittunt, qui doceant neque auxilia ex sua civitate in revero mi88a, neque ab se fidem laesam petunt atque orant, uti sibi parcat, ne communi odio Germanorum innocentes pro nocentibus poenas

pendant; si amplius obsidum velit dari, pollicentur Cognita 8 Caesar causa reperit ab Suebis auxilia missa esse; Ubiorum satisfactionem accipit, aditus viasque in Suebos perquirit. l0. Interim paucis post diebus fit ab Ubiis certior Suebos Iomne in unum locum copias cogere atque iis nationibus, quae sub eorum sint imperio, denuntiare, ut auxilia peditatus equi-9. quem . . . demonStravimu3 cf. V. paulum supra es. VII. 50. 6 post 3 3. u. 56. . paulum geKdhnlic stehi de Abl. 9. I. Caesar Die Ergahlungschlielat mensurae, s. c. 9 4 paulo supra, sic unmittet bar an ap. 6. an. c. 28 2 paulo infra. 2. contra M. Obgleic in dem hau 4. instituta, ingessthri, daher hersale Nebensaige de Indikati stetit, ebrachi, cf. c. 34. . um die halsachlichkei des Grandes . Ubii, die Bruche subrielaunachsthervorauheben, so stehi doch das Pron in thr and - ante, cf. IV. 16. . reflexiv. Welchos die Boetishun aus T. communi odio Germanorum, in- Casar, ais das Surielit dos Haupisaiges, solgo do Εrbi iterun Casars egenhestimmter ausdruchi, cf. b. c. III die Germane liberhaupt. 53 5 Cornel. pam. VIII. 3. In um 8. Cognita Caesar causa, liber die gehelirier eis findet sic im hon Stellun de Subjehis s. V. 49. 4.junktivischen Nebensatete das Pron. de cognita uniersuchen'. monstr in Beguiau das Surielit des 10. I. in unum locum vere, LHauptaalges, cf. V. 27.2. - miserant, IV. 19.2, Wo die riegsvorbereiiungenscii Germani transrhenani. de Sueben ausinhrlicher eschilderi 3 paulum supra eum locum, ober Werden. - omnes gehur et copias. halbison NeuWied cf. Iv. 17. 2 etW - denuntiare, etwas anklindige miti

240쪽

De bello Gallieo

latusque mittant. His cognitis rebus rem frumentariam providet, castris idoneum locum deligit; Ubiis imperat, ut pecora deducant suaque omnia ex agris in oppida conserant, perans barbaros atque imperitos homines inopia cibariorum adductos ad iniquam pugnandi condicionem posse deduci mandat, ut crebros exploratores in Suebos mittant, quaeque apud 08 gerantur, cogno- seant. Illi imperata faciunt et paucis diebus intermissis reserunt:

Suebos omnes, posteaquam certiores nuntii de exercitu Romanorum venerint cum omnibus suis sociorumque copiis, quas coegissent, penitus ad extremos fines se recepisse silvam esse

ibi infinita magnitudine, quae appellatur Bacenis hanc longe introrsus pertinere et pro nativo muro obiectam Cheruscos ab Suebis Suebosque ab Cheruscis prohibere ad eius initium silvae

Suebos adventum Romanorum exspectare constituisse.

1 l. Quoniam ad hunc locum perventum est, non alienum esse videtur de Galliae Germaniaeque moribus et, quo differant ' hae nationes inter sese, proponere. In Gallia non solum in omnibus civitatibus atque in omnibus pagis partibusque, sed paene etiam in singulis domibus actiones sunt, earumque sac-2 ad iniquam pugnandi condicionem -gu eine Schlaeli unter ungunstigen Imstfindenμ. 4. penitus ad aetremos sines, gangbis an die stulaerste Greneten thres Landes d. h. bis an die, es ilichsten Ausistula des huringerWaldes. 5. quae appellatur Bacenis Der Indikati in dem elativsat illiat denselben ais inen eriti strende Zusat des chrisistellers erscheinen, LVII. 55. 4. - Bacenis, Walirscheinlichder esilicho et de Thuringer-Waldes, der, te C. glaubte, mitdem arg usammenliing. - -- trorsus, hinei in Innere . h. nach Osten. - ad eius initium silvae, andem ostende des BacenisWaldes etWa in de Gogen dos heutigen

11. 1 non alienum esse videtur. Da

32. 1.