Ioannis Reuchlin Phorcensis LL. Doc. ad Dionysium fratrem suum Germanum De rudimentis Hebraicis liber primus

121쪽

PRIMVS

Retribuit persoluit. ependit. eddidit.ut ps cxvi Couertere anima meam requiem tuam quia dominus benefecit tibi pro quo hebraicaueritas habet teste Hieronymo .quia dominus reddidit tibi. ScPsalmo.GiX.Retribue seruo tuo inde uicem dicunt, lax zi: Ablactauit ut Gen. i. Crevit igitur puer et ablactatus est. et Osee primo Et ablactauit eamque erat absci misericordia. , 21 Camelus. ut Deuteronomii decimoquarto Camelu lepore vlρογυλιον choerogylium. Fouea.Ecclesiastis decimo.Qui fodit foueam incidet in eam. Scribitur etiam per vati &dagges punctio. Finiuit defecit consummatus est.ut psalmo .Xij.Saluum me fac domine quoniam desecit sanetus. ra Hortus.ut Geta .ri. Plantaverat autem dominus deus paradisum Voluptatis principio.ct Canti .iiij.hortus conclusus sero mea.&ps u eode,fons hortosu.inuenit etia in Deminino genere sua gulariter et pluraliter.ut Isai .velut hortus abs aqua et paulo su perius .Erubescetis stuper hortis quos elegeratis .es per hirec Calati corum s cxto.In hortum nucum descendi.vbi ponitura di Protexit ut Isais xxxvii Et stegam ciuitate ista ut salue a.ubi loco ablat nundi e ponit dagges. naintegi; legit eiusde X i. Oleges et liberans,transes et salvans.ubi etiam ponit uerbum graue et des

es tuu siciteget dias exercituit Irsm unde nomen 1 aitectio

scutum .pelta.clypeu S.Canticoru tiri mille clypei pendent ex ea.declinatur tam in masculino quam in foeminino.

Tegumentu alii dicut fragmentii seu detrimentu.alii sciitia

seu itectionem.threnonim .iii.Dabis eis scutu cordis labore tuum Inde uerbum nominale Osee.xi.Protegam te si ael. amo, Furatus est surripuit.Gen.xxxi.Cur furatus es deos meos.

122쪽

LIBER

idest recondit inde Gaza.thesaurus .ueliocus quo reponitur aurum argentum seu uestes precioss. Ester iii Et decem millia talentorum appendam arcariis gaz tus. Cellarium. repostorium .i Paralip xxviii. Descriptionem porticus 8c templi et cellariorum. mugivit ut Iob vi aut mugiet bos uate psepe plenii steteriti δὲ est respuit Le. vi .Et abominabit uos aia mea. an , Insonuit increpavit ut Zacharie.in Increpet dias in te Satan.

Commota est Sc contremuit terra. ArX.ala .pinnaculu.Prouer.IX.ut uocarent ad arce et ad moenia

ciuitatis cui additur aleph per prothesin et dicituraviis de quo

supra tractauimus.

n , Vitis ut Genesis.xl.Videbam coram me uitem. D Lignuna stillans picem seu resina.uolunt quidam cedri genus esse.quod Onhelus chaldsus sensit cum expositit adros unde quida

errantes lignum quadru hoc est quadratu expositerunt. Gen. vi.Fac tibi arcam de lignis quadratis.pro quo nos habemus de lignis leuioatis Hierony in libro de hebraicis questionibus exponit bituminatis. comuniter Iudsi hoc lignu nominat abiete uel pinum possent quida opinari lignum esse de cuius cortice fiunt hypodemata.nam aliqui exponunt lignum leue,nihil uero cortice hoc leuius.

γ' mi Sulphur Genesis.xix. itur dominus pluuit sest Sodoma 8 Gomorram siilphur&ignem a domino de sto. Serrauitande ' Serra in Regum.vij pro eo quod lagimus ola lapidibus prscioss qui ad normam quanda alc menseratam intrinsecus quam extrinsecus serrati erant.hebrei sic habent.onυ

123쪽

PRIMVS

nialisclapidibus preciosis admodu politoruserratis serra1ntrinsecus S extrinsecus.vnde uersiculum hunc Prouerbiorum. i. Rapin impiolit detrahent eos. exponui. demon impioru dissecabit seu serrabit eos fortasse quia attrahitur et detrahit serra, ideo exponi possit disse trahet. 8 Hieremie. XXX.procella ruens in capite impioru quiescet dicunt hebrs distrahens,et Ioseph Κimhi interimens seu detruncans. Guttur.Hieronymus traduxit collum. Prouerbiorum .i. Et torques collo tuo .sed eiusdem tertio.Circuda eas gutturi tuo.

Scalpsit.ut Iob 13. Qui testa saniem radebat.hebrei legunt.&tulit testam ad scalpendum se a.

Scabies ut Deuteronomii. viii.Scabie quo S prurigi/ne ita quod curari nequeaS. Granum uel semen arboris Hieronymus traduxit oliuam. Isaie.xv13 Duarum uel trium olivarum in summitate rami. Incitauit.irritavit prouocauit.ProuerbioN.XV.Vir iracudus prouocat rixas.&Deutero .ij. Videte ergo diligenter ne moueamini contra eos.i.ne irritetis eos.hschia et similia significat mouere litem. Ruminauit.ut Levi.xi.Et sus acutingula diuidatio rumiat. τ' 'ra Obolus seu alia moneta modica .ut Exodi.xxx. Siclus uidiati obolos habet. Guttur.Ps. xv.Non clamabunt in gutture suo. Excidit.utys.Xxxi.pro eo quod nos legimus .Ego autem dixi linexcessii mentis mes prole Missuma acie oculorum tuorum hebrs: legunt.excisus sum ab oculis tuis.

Securis a superiori uerbo excisonis sic dicta.ut Deuterono mi j.xix.Et in succisione lignorum securisfigerit manu. ': Sors Numeri tricesimotertio Singulis ut sors ceciderit ita

124쪽

LIBER

tribuetur ligreditas. tr γ' ossis Prouerbioiv xvq.Spiri tus tristis exiccat ossa.Inde dicitur osseus sortis et ualidus.Gen.xlix.Vachar asinus sortis, Fastigium seu gradus ascensionis.Uarie nata transfertur.uq. Regu.ix.Et unusquis p tollens pallium situm, posuerunt stib pedibus eius in similitudinem tribunalis .hebraice sic legitur. Et tulerunt unusquis' uestimen tu sui et posuerunt silbter eum ad gradu ascensionis significat enim gradu solis in horologio quod latine solariu dicimus Est autem lapis in foro publico sublimatus signis horam in culptus de quo protenditur hasta quam gnomonem grsce, stilum latine o camus.us p ad eam sublimitate promouerit Galaadite regem suum Iehusippositis uestibus suis quibus ascenderat usis adplapide solarn Vnde David Gmhi in comentariis suis super quattior,exponit oradu ascensionis ad ascensione supremam graduit illius lapidis.1nstar'trassa

.i. ad gradum horologii seu clauum in pariete umbram linearem de

monstrantem. alii aliter exponunt.vide comentarios super uersiculuhunc Canti .ij.Coluba mea in foraminibuSpetrs in cauerna macerie.

cinam a te aream.&.1.Regum.xxiii. Et diripiunt areas. In areis enim habent orientales horrea sua.quare alterum spe accipit pro altero. Obruit.consi egit.si egit.contudit.UtIS. ix.m tmel.Concupiuit anima mea dejderare pro eo quod hebrs legunt.*aeta est anima mea ad voluptatem .siue contrita. seu potius obruta multitudine voluptatu.Verbum estis graue ponitu threnorum in Confregit ad calcitium dentes meos.quod non soluper famech,sed quandoc persin litera scriptu invenies. ut Levitici.' Et conseinges in modii farris

quod scribitur sex pundiis et inde det ser hoc est do

molitum.tusum.et detritum quasi ador.

125쪽

PRIMUS

Dimii vittait Deuteronomii .nq.Non addetis ad uerbum .nec auferetis ex eo idest diminuetis .passuli estis Numeri.ix. damur ut non ualeamus oblationem Terre .pro eo quod legendum est.quare minuimur idest deteriores sumus. Detrusit.distraxit.deuoluit.Iudicum v. Torrens Cison traxit

cadauera eorum.

Pugnus Exodi .Xxi .Et percusserit alter proximum suum lapide uel pugno per prothesin ipsim aleph liters. Id 'm Stercora prssepiorum ut Ioelis .i.Computruerunt tu menta in stercore eoru .translatio .lXX.habet in presepibus suis. quida ex hebreis ad uasa transiuerunt, quod mucore putrescant. Sed Mah1 Dauiduinihi sup xii dicit uocabulii hoc significare atomo pulueris. Abiecit expulit. resecit Gen.ilii .Ecce elicis me hodie a facie terre S Jons,ii Et ego dixi abiectusslim a conspectu oculorumuorsi. Maturitas. fruticatio. propagines Ductiferarum arborum. excrescentias Lictuum .ab expellendo fructus ex arboribus de mense ad mensem .sic Deutero,Yxxiii. De pomis seu stivi solis ac lune. et ' Σ' Suburbid.ut Numeri.xxxv.Et suburbana sint pecoribus. sic Ezechielis quadragesimOoctavo.

Petri ' De his uocabulis supra locuti sumus in

UII Palpauit attrectauit ut Isaie.lix.Palpauimus sicut ceci parieγtem ., quasi absq; oculis attrectauimus idem quod et et tam 1 Pluuia inabcr Isaie.lv.Quomodo descendit imber' nix de celo .a quo uerbum S participium Ieremic.xii'. Nunquid sunt insculptilibus gentium qui pluant .ututur etiam eo ipso uocabulo Syri, simulΦ cum illis magistri hebreorum pro corpore ut Rabi Moyses

126쪽

LIBER

Aegyptius si bro I perplexorum a.xlix tracta de angesi dicit quod non stud In idest corpora insiturasit maxime illo iocabulo in genere quantitatis continus unde dicunt quod est res que habet longum latum et pros indum.ut legimus in arte lotica sapietis phi AbenrusH.qui apud nos propter ignorantiam grscapimii ditis est Averrois,ob qtiandam characterii ny rho similiti

'intrichationem si acutasita enim grsce scribitur myρους dest Grust. d maiores nostri linguarii imperit legerunt Auermus. scu in multis quoq; aliis paralogizatur. Habeo e eiusdem hil ophi logicen opus proprium hebraicis literis conscriptum. Mosa tunssis.torcular.Iudicum .vi.Cito Gedeon filius eius cuteretato purgareis umeta in torculari.Et Ioelis tertio. Venite&descendite quia plenum est torcillax S pluraliter Neemiae xiij.Ita diebus illis vidi in I id calcantes torcillaria in sabbato stiperscriptio psalmi octaui Ad uictoria stipe athith. dieumen

Transmigrauit.abiit exultauit.Hiero.traduxit transatum est. eius ponitur.i. Paralip.1x Translati sinat in Babylonem &Isaie v.

Propterea captiuus ductus est populus meus siet , peregrinauit.

hoc est transmigrare seci. unde dri transmigratio traducitur

die ultimo.Et trasmigratio exercitus huius filiolu Urael.i.expulso. et ' i Aperuit.reuelauit.detexit discooperuit. Os.lii .Quiano fa

127쪽

PRIMVS

ciet dominiis deus uerbium,nisi reuelauerit secretum suum ad seruos suos prophetas.5 sine heiu dagges et prima hireh. Ezechielis.xxiii. Ipsi discooperuerunt ignominiam eius et iterum Denudauit quo fornicationes suas.passivum eius paulo insea inuenies. Et revelabiturionominia sornicationum tuarum. Inde nomen apertus. ut Ieremia xxxii Libria emptionis hunc signatu,& librum hunc qui apertus est.

τ' , Libellus charta siue mebrana.Uais octauo.Sume tibi librum

grandem.

Ui 1' Specula. corporis reuelatione dicta.Isais tertio .Et spo

1 Glomerauit.inuoluit.compegit.ut.ilii Regu.ij. Tulit Elias pallium suum Z inuoluit illud.et percussit aquas. t Corpus in perseehim in quantum corpus.in quo nulla consy

deratur forma,quas esset materia formis priuata. psalmo .corix Imγperseetum meum uiderunt oculi tui. Taliter enim nominatur homo in quo nulla est sapientia,secundum magistros hebrsorum.

128쪽

LIBER

m 'milla uber Canticortina.i,qui meliora sunt ubera tua uino. arx Anhelauit doluit languit infirmatus est. pS.lXXXUiq.Oculi mei languerti ni premopia .Hiero .in hebraica ueritate oculus motis salirmatus est ab amictione.cuius uerbum graue notat Levitici zila costumat animas uestras.idest dolere et infirmare faciat animas ue/liras .scribitur illic halasyncopen ipsius leph. Inde nomen Iob lila faciem eius prscepit egestas dest asthma uel dissicilis anhelitus. χρ Formidavit timilit. sollicitus fuit Ieremie.xlij. Et fames pro qua estis solliciti adherebit uobis.&Jfate sui3. kquosollicita timuisti. PN Volauit ut Deutero. viii In similitudinem aquil uolantis. pro quo hebre legunt Sicut uolabit aquila et inuenitur per desectit

Auis immunda.quam Hieronymus Lon nominauit Deuteronomii xiiii Ixon uulturem ac miluum. n mus uel stercora columbarum.iiij.Regum.V1.Et quarta pars cabi stercorum columbarum quin pargenteis. an Menunciauit fama concitauit. diffamauit.rumigerauit fecit loqui.Canticorum vii pro eo quod rassatio nostra habet. Labiistuet dentibus illius ad ruminandum .hebraicaueritas sic levit. Facies quumetera. rtassgeradum Idest famandii.&capiti irin partem iusta et initist Pr1imouere fanaauit Ioseph seatres sivos.Gen.xxxvii. Accusau tarzessivos apud patrena crimine pessimo ubi hebraica uerita sieleo Riacit uenire Ioseph fama Oxulalse distamabant terram Chanaan qui cum Caleb erat Numeri Detraxerunt terre qua af exerant. Ubi scriptura hebraicalem se Decerunt exire infamia terrς qua uiderant.sic fama sue uera seu falsa dicitur Pa' quod inuenio quando* lxx psogon trastulisi e dest

129쪽

PRIMVS

utuperulin pS.XXXl.Qtloniam audiui uituperationem multoru Hieronym us1n psalterio de hebraica ueritate interpretatur uituperium.

xa Senecta secundum translationem nostram Deutero XXxiij. Ferrum et es calciamentu tuum scut dies iuuetutis tueata et sene Rus tua.hebres sic legunt.Et sicut dies tui,uali ditas tua. Onhelus haldeus ita transtulit.Robustus sicut ferru et es et sicut dies iuuentutis robur tuum . quare sic exponunt hebre hanc benedietione.Eris sortis et robustus in diebus sene fis,sicut in diebus iuuete.

', an Carica idest massascuum ut Isaie.xxxviii. Et iussit Isia1as ut

tollerent massam de ficis. Adhest.ut Genesis .i3.Quamobrem relinquet homo patrem suus matre suam,& adherebit uxori sue Inuenitur etiam ultima per Tere.ut.iiri Regum.iij.Verutame in peccatis Hieroboam filii Nabat

qui peccare fecit Israel adhesit.& uerbum transitiuum Ezechielis .mixta agglutinabo pisces fluminum tuorum squamis tuis,pro faciam ad/herere.significat quado persequi ut Ieremie .Xlii Et fames pro quaestis selliciti adherebit uobis idest persequet uel coprehendet vos. Res ut quarto Regum quinto .Etsi rem grandem dixisset tibi propheta. Item significat uerbum ut Ester.Vii .necdum uerbum de ore regis exierat.inde activia id significat loqui. ut Amos.11 j. Audite

co opter uel gratia alicuius vel super aut de aliquo. ut Ecclesiastis.in. Dixi in corde meo de filiis hominu.S transfert secundu ordinem ut sis .cX.Secundia ordine Melchisedeli et Exodi Uin .pro resposione a naru.ct circuitus uerbois dicit inquisitio in criminalibus ut Deutero. xxrj.Imponit ei nomen pessimum idest opprobrium inquisitionis. Pestis .pestilentia.uel lues.ut Exodi.U.Ne sorte accidat nobis

pestis aut gladius. dederiuat uerbitransiliuia d significat interiarnere. utis.xvii j. S subdis populos stibine quod hebre exponunt. Et occidis seu interimis populos sub me. Desertum .solitudo .vastitas.ut Exodi .Xix.In die hac venorunt in solitudinem Sinai.

130쪽

II Instinctusanclinatio .dhictus.consuetudo .mOS ut Micheae.h. Quasi pecus in medio caularum .Quod.lxx.traduXerunt. Quas oregem medio cubili eord.sed hebres exponunt. sicut rex insiuoduegi seu more.nachaldaica trassatio exponit uerbu duxit Phoc uerbuGen. xi. Tulit omnem substantiam suam et preetes.ubi pro ii

braico inponit Onhesus a 3 unde proprietate positi

vocabuli licebit agnoscere.a quo precedes desertiati solitudinis nomen uolunt quidam ortu eiuriquod eo pecora ducant pascedi causa. RateS.ut.1Ij.Regum.U.Et ego componam ea in ratibus.' I a Apis ut Isais vii Et api que est in terra assur S pluraliter

inaesine.ut Iudicum.xiiij Et ecce examen apum in ore leonis., a 'dytum hoc est locus secretior templi unde promuntur oracula.A capitur etiam pro Oraculo .ut.iii. Regu.vi. Oraculli animia et 2 δ VPςrix per circuitum templi raculuviam mel .ut Exodi.iii Ad terram fluentem lactei melle. Gibbus camesorum quotamwm sella sedetur. Isaig.xxx. Et super gibbum camelorum thesauros seos. I multiplicatum est.crevit Gen xlviii. Et crescant in multitudinem super terram. ut Isais.l. Computrescet piscis eorum sine aqua.&monosyllabum masculini generis , etiam significat piscem .ut lane

secundo .Et prpparauit dominus piscem grandem inde piscari et via xvi .Ecce eo mittam Piscatorex multos dicit dominus 8c piscabuntur eos. ignum exercitus.Vexillum seu quodlibet insigne.ut Numerisecitdo.Singuli per turmas signa at uexilla et domos cognationum 1uarum castrametabuntur.inde uerbum insignire sngulari nota tanγquam uexillΟ.Vt Canticorum.V.dilectus meus candidus et rubicun/dus electusex millibus.pro quo hebraica ueritas habet, is is predecem millibus,ues singulariter noratus ex multis millibus sic Is,in