De sermonis proprietatibus, quae in Philippicis Ciceronis orationibus inveniuntur

11쪽

genere verb0rum Sed cum certa huius dicendi generis exempla ad nos non permanserint, difficile est diiudicare utrum Cicer in primis orationibu Asiaticum genus de indu8tria Secutus sit an illa quaesita concinnitas verborum et Sententiarum, illa multa abundanter addita verba, quae non ni8 exornandae orati0nis causa locum habeant, illa verborum congeries et an-

nominatio aliter intelligenda tui. Omnes quidem sere viri d0cti, qui de hac re his temp0ribus iudicium fecerunt, in quibus ipse Laiadgrafius, qui primus illam sententiam in medium protulerat,

nunc inter e consentiunt, de industria Ciceronem genus Asianum non 8Sectatum 8Se. Vide quae sensit ΙW. Milli erus disse

12쪽

Itaque qu0d attinet ad Philippicas ratione8, paene Supervacaneum videtur iam pluribus refellere utim anni sententium, contendentis Ciceronem in his orationibus Asiatic generi dicendi magis deditum fuisse. Sed etiam magni momenti mihi videtur, quod ipse Cicero, qui tum sexage8imum Secundum annum agebat, in Bruto suo illo ips temp0re conscript non semel dicit Aene8 minimo decere illud genus dicendi v. Brut 325 ostenti orationis Asiaticum, adulescentiae masti conceSSum quam Senectuti et insequenti paragrapho is haec autem, ut diaei, enera dicendi aptiora sunt adulescentibus, in Senibu stravitatem non haben sit ibid. 322 illa senior auctoritas stravius quiddam requireret. Neque si quidem summa Asiani generis distendi in figuris rat0riis eumulate adhibiti posita 8t, iure orationes Philippica huic generi tribuantur. Nam si utimur ei exemplis

figurarum, quae ipse utim diligenter enumeravit, ego non video, nostras orationes ab aliis, exstepti Caesarianis, multum distare. P. 36 enim . . ann0minationi insignia exempla ex

Philippicis orationibus sumpta 28 asser in paragraphis 549 i-

Sper8a, X Oratione de imp P0mp. hab., Iiae ex 21 constat, Unum, e Or de leg. gr. ab Ι, quae I exempla, denique ex Miloniana, qua 105 habet, 10. - Nec aliter res se habet, si contemplamur allitterationis exempla, quae notavit Gutim.

pla allitterationis, quae certe con Silio quaesita non sunt neque solum ca8u sed paene necessitate Cicer0ni blata videntur, sicuti in Phil. II. Q no=ι noto illo et mimico nomine. III. 32 in ιet idem sentientis senatus. V. 4 excellenti exinιiaque virtute. VI. 9 vertat se et senatui pareat. XIV. 18 avent audire, alia. Et quod Gutim diei p. 38 Ciceronem eum allitterationem, quae versatur in verbis in Phil. III. 32 exstantibus: unum et idem sentientis senatus vitare v0luisset in orationibus Caesariani 8,

13쪽

Scrip8i88 in or. p. Deiot liab. 11 is senatus consentientis non litelligo, quasi non remaneat eadem allitteratio, vel si hoc minus placet, an nominatio.

Denique id congerie exempla, quae Guttua. p. 44 0llegit ex ir de imp P0m p. ab et ex Philippie. V X XI. Neque utile sit l0ngum tempus consumere in enumeranda unaquaque figura, qu0niam tum demum si multum disserunt exemplorum numeri, aliquid certi evadere possit. Id igitur, etiamsi pluribus non disputo, cogn08ci 0 tegi, guris orati0nis, quae quidem maxime Asiati ei generis pr0priae sunt, Philippicas

oratione vel omnino non vel non multum distare a ceteris.

Itaque quod dixerunt Hlim et L dgr. I, accedere Philippicas

0rationes ad sermonis habitum priorum rationum, id ad 0lum delectum verborum ovogandum est. Ut enim in prioribu 0rationibus multa inveniuntur et singulae vostes et vocabulorum con SociationeS, quae saepiu8 8iVe apud c0micos criptores sive

apud alios minus bonos seript0res sive in epistolis Ciceronis ipsius, sed raro in ceteris eius rationibus deprehenduntur, ita in Philippidis multa invenias, quae Cieeroniana non nominaveriSet quae manis est speetem serm0iiis a miliaris vel volgaris praes serunt. Sed una disserentia intercedere videtur inter primas et extrema orati0nos; in illis enim Cicer utpote adulescens neque ali perp0 litus orator illa a miliaria vel vulgaria quasi retinere non potuit, ita ut sermoni eius ubique irreperent, in extremis i. o. in Philippi eis Cicero talia non 80lum admisit sed etiam praetulit 0lgares e0que gravi0res et vehementiores VoceSurbani 8, quae languidi0res videbantur et parum valente ad ea re8, quae hi orationibus persequebatur. Ita enim aspere et sero citer ut0nium nimieissimum increpat obiurgatque ita eius vitam et saeta depingit turpissimi verbis, ut nemo miretur, qu id plane alium verb0rum delectum invenit atque in ceteris. Ac quae 8iverit quispiam, cur n0n ei8dem v0lgaribus verbis et libetitionibus in Catilinam inve eius sit Cicero, quoniam rerume an diei, similis fuerit. Statuendum quidem est haud ita deesse in Catilinariis orationibus l0e0s, quibus talibus v0stibus et locutionibus utatur Cicero, sed tamen maximum discrimen est inter eas et inlippiens, quod quidem ad sermonis col irem attinet et Si quaerimus, inde ex 0rta sit haec Misserentia clim similibus

14쪽

rebus, mihi his rationibus tribuenda videtur. Primum eorum animi, qui audiebant Ciceronem consulem in Catilinam invehentem plane alii erant ac tum eum hilippica habuit, quoniam omnes boni, quorum intererat reipublicae latum non a perditissimis h0minibus perverti, ab Cicerone Stare DeceSRe erat. Itaque saeili pera adhibita ei persuadere poterat neque pu8 erat, ieeronem neglecta magis rati0nis eleganti forma id unum agere ac pugnare, ut adversarium fingeret seeleratissimum hominem et dium hominum deorumque. Sed eum Cicer in M. Antonium convicia laetabat, rerum condici specie similis, re ac veritate alia erat. Neque enim decertabant ni cives eum eis, qui ab omnibus bonis celeratissimi habebuntur, sed utraque pars iure qu0dam agere Videbatur, quare Cicer et in senatu et apud p0pulum ab adversariis victoriam rep0rtare uinin non poterat, nisi ei 0ntigit pr0babilibus argumentis demonstrare, Antonium eiusque socios re vera tam perditos sceleratosquee88 homines, quale haberi e0s cupiebat. Praeterea dubitandum n0n St, quin Cicero intellexerit se in summum discrimen Venturum esse, Simulac ip8iu parte iacere coepissent. Itaque apparet in talibus tamque periculosis rebus Cicer0nem nou id studere p0tui8se, sicut in oratione aliqua apud iudice habenda,

ut Sermone urbano ac puro excelleret, sed in sola sententiarum

vi tum ipsum et summa orationis et aliis ipsius, qui Verba faciebat, positae erant. Quantopere illud unum Ciceroni ante Ocul08 Versatum sit, ex eo intelligi potest, qu0 in ipsis Philippicis rationibus hyperboles figura saepissime ita Sus 8t, ut

mente diosissima veritatis modum egre8SUS it. Accedit, quod Cicer summa cum ira et ardore animi 0-cutu est. Nam cum irati soleant uti quam valentissimis et dilueidissimis oeuli 0nibus verbisque, hac in re congruunt cumh0minibus plebei8, quos adamare n0tum est tale voce8, qualibus adhibita imagine aliqua magis valens ac dilucida st oratio. Ut exemplum asseram, legimus loco nescio u Philippicarum orationum hyperbolen verba evomere', qu0d idem verbum hoc

Sen Si volgare e8Se pro emittere commem0rat Lor. ad Plaut.

PSeud. V. 936 v. arta in pro grammate Ling. 1829, p. 5: die Invective reis gu gr0berem Ton is die Vertei digiing μ. Denique non imittendum est quod Cicer, iam 'enilem

15쪽

aetatem agebat. Nemo enim negaverit Ciceroni animum per se aii ita si uium et semper c0nstantem sui880, Sed potius

mollem et mobilem. Adde iam, qu0 Cicer utp0t dissicilis

Sene pro natura hominum magis cum animi ardore contendebat quam eum illa gravitate, quam prae Stiterat tum cum corpore et anim0 0rebat et cum ei maxime adiumento erat omnium bonorum ci Vium con Sen Sus. Nec plane probatur, quae dixit

Sententia, quamquam primo Spectu nobis arridet, tamen a veritate nimis abhorret. Nam ubertas et e0pia Vocabulorum, quae Cicer0ni in pri tribus illis orationibus in deliciis fuerant, maxime Superant neque comparari quidem p08Sunt eum ubertate verborum in Philippi eis adhibita, quae exceptis Caesarianis, ut dixi, non multum discrepat a copia ceterarum orationum. Itaque cense et illa incerta et imbecilla orati0num argumenta et aetatena admodum provectam et vitae periculum et animum Antonio inimicissimum esse eisse, ut Cicero in Philippi eis neglectis innibus aliis rebus id unum studeret, ut quam maXima vis Sententiis inesset et ut res ita evenirent, sicuti v0luisset. Quae sententia consi matur eis locis, qui in epistolarum ad Att. XVI, 11 exstant. In secunda enim ratione Philippica, quam re Vera non habuit Cicero, sed per amie is elam divulgabat t) 0nge plurimae voce loeutione8que deprehenduntur, quae minus eleganti consuetudini dicendi attribuenda sint. Legimus ad Att. XVI, 11, 1 hanc ratonem a Cicerone mi88ame88 Attico examinandam c0rrigendamque ), sed etiam illae Attici emendati0nes id unum egisse videntur, ut sive c0llocatione verborum Sive aliis artibus oratoriis quam valentissime et ei si ea- I. II. Suhmal s Solim I), uber den praeligebrauch der

δ ad Att. XVI, 1 l: Atque uli=ιan eum diern videam, quum ista oratio ita libere vagetur, ut otium in Sicca dominn introeuti ' ibid. cerulas enim tuas miniatulas illus intimescebam et g 2 libenter ea corrigam, quas a te auimadverSa Sunt.

16쪽

cissime evaderet vi sententiarum. Num in ea epist0la ad Att. XVI, 113, qua p08t litam Atticus Ciceroni iudicium suum de hac oratione laetum perscripsit, Cicer resp0ndit Attic0, legimus eodem iure, quo Rubriana potius quam quo Scipionis es II g 103), et de laudibus Dolabellae eruam cumulum II g 25 ac tumen est isto loco bella, ut mihi videtur,

ἰρωνεία, quod eum ter contra cives in acie illud etiam mulo: nonne indisinissimum est hunc viveres quam quid indionii sy II, 86). Nilii de colore sermonis tam mutato Scriptum le

Restat, ut refellam utim anni sententiam censentis hanc multitudinem loeutionum volgarium ob eam rem in Philippicis orationibu inveniri, quod istor in eis magis Asiatico generiise dederit . p. 23 sq. AcceSAit, quod hic ipsum Asianum dicendi genu imprimi propter volgarem redundantemque dictionem procul dubi ei, qu0 liis rationibus persequebatur, consilio vel ptime eonvenit'. Sed unde scimus volgarem dicti0nem Asiatici generis propriam fuisse Cicer , quidem certe illis librorum rhetoricorum locis, quibus adumbrat hoc genus dicendi, commemorare tam insignem Sermonis proprietatem non neglexisset. Ceterum ne utim quidem ulla alia re lane sententiam c0mprobare aut 0 natur aut potest nisi duobus primis Cicer0nis rationibus allati8. v. p. 5. annot T: Romano Ora-t0res Asianos etiam volgari cuidam indulsisse sermonis generi facile sit probatu nisi alia ex re, attamen ex duobus primis ipsius Ciceronis rationibus.' Sed Deilius et minus artificiose,

ut Supra commemoravi, intelligitur cau8a huius vocabulorum delectus, si nobiscum reputamu8 Ciceronem adolescentulum 110ndum satis politum atque excultum in arte ratoria fuisse necdum ad illum purum sermonem perveni SSe, Bem in mediis admiramur. Praeterea ipse Guttur eodem loco concedit, ege8iam, notissimum illius eloquentiae genitorem' nulla sere v0lgaria admisisse, adde paullo infra: Ceterum ne posteriore quidem Asian08 consulto purum elegantemque dialectum puto c0ntempsisse, sed ut diximus sibi tantum indulsisse. Apparet igitur, satis incertam et imbecillam esse hanc uti manni sententiam. es etiam Lundgrasti iudicium de hae Gutim anni sententia serip-ιum in libr0 qui inscribitur Arelitu stir clateiui sche Lexico -

17쪽

genus Asianum gurii cli, dem e in einen augendwerken mitI ei und Seele et guben e e Sen Sei. μItaque summa disputationi meae eo spectat, ut disputem primum de singulari delectu vocabulorum Ciceronis in Philippicis orationibus conspicuo, deinde nonnulla traetabo eum ad elementa grammatica tum ad syntaxin pertinentia, quae a 80lito Ciceronis usu recedunt, tum appendiculae loe agam de nonnullis vocibus locutionibusque, quibus M. Antonius usus sit in eis epistolis, quae cum in Ciceroni epistolis tum in Philippicis orati0nibus ad nos strvenerunt. - Quibus in loci ad meum pro-p0situm pertinentibus corruptela aliqua VerSatur, eam, quoad

potui, emendare conatu Sum.

Denique indicabo libros, quo adhibui et praep0nam Sigia,

quibus brevitatis causa per totam tractationem Su Sum. Nimirum ea V. d. nomina, quae minit Saepe asserri pu erat, non contraxi neque ea Omina, quorum numeru litterarum exigua per

se est.

18쪽

1880. p. 202 f. p. 325 .

E. Wolssi in lat. und roman. Comparation, Erlangen 1879. O. Gorges, de quibusdam sermonis Gelliani pr0prietatibus b- Servati0nes Dis s. Halle 1883. Schig. E. h. ehulge. de Qu. Aurelii Symmachi v icabulorum sormati0nibus ad sermonem vulg. pertinentibus. Diss.

19쪽

l. De vocabulurum delectu.

Λ. De sormatione Vocabulorum.

a De derivatione.

1. me iubstantivis in io terminantibus. Cum Graecorum artes litteraeque Romam tran8serrentur pervulgarenturque, actum est, ut Romani permulta nova substantiva sive rhet0rica sive philosoplite alia sormarent, quibu Seorum lingua caruerat. Quam ad rem es sciendam maxime usu veni Drmatio substantivorum verbalium in i desinentium. De his quidem vocibus, quas terminos technicos nominamu8, disserendi hic locus non est. Sed cum in sermone a miliari et volgari homines brevitati et comm0ditati loquendi maxime studeant, fieri non p0tuit, ut 0 eodem Ormationi genere, qua multo significantior fiebat oratio, sermo vulgi Romani nec non 8 Sermo, quo homines etiam magis exculti atque eruditi in cotidiana dicendi consuetudine utebantur, abstinerent, . Schmil. p. 32 Lor. ad Plaut. Pseudol. v. 141 et ad Most. v. 6 ἡ Verbalsubstantiva alis io mussen in de Vollisspraeli seli bellebi gewesen Sein ).8tin. p. 2 Schig. p. 21. - Sed, ut dicam quo pectet sententia, in Philippi eis rationibus inest multitudo horum volgarium ubstantivorum in io terminantium, cum in ceteri Ciceronis orationibus satis raro tale voces inveniantur excepti ei8, quae etiam apud bonae pro Hae auctores saepissime leguntur, Sicut iratio', Oratio' etc.

Omnino de liarum sormarum apud Ciceronem usu ita iudicandum milii videtur. In prioribus orationibus, quas multa de sermon volgari vel familiari sumpta praebere apud omne constat, tamen Cicero haud ita multa substantiva sui fixo i sormata adhibuit s. quaeso, quam exiguum numerum talium Sub-

20쪽

stanti v0rum e prioribu orationibus umptum proferre potuerit Hlim sin aut Sem. Ei l. p. 125). In oratione quidem p. ex. Rose Amerino ab . quae omnium plurima ad Sermonem vulgarem et familiarem pectantia praebet, tria tantum invenire potui, quae commemoratione digna sint amendatio a. H. 44,

vociferatio ς 12, conficti 35. Sed cum Cicero in scriptis

philos0phicis, quae fere omnia aut Adem temporibus quibus Philippicae orati0ne aut non multo ante c0nScripta Sunt, cogeretur talibu substantivis verbalibus permulti et uti et formare, haud absonum mihi videtur putare perpetua Sia con Suetudine factum 88e, ut Cicero in extremis orationibus his formationibus iam magis indulgeret. In quibu multa Sunt verba, quae in ceteris orati ,nibus usquam deprehenduntur et apud auctores

posteriorum Saeculorum demum recurrunt. Nimirum neque ea, quae terminorum techn in Star, neque quae minus inusitata sunt, proferam.

approbatio Phil. V 23 a. auctoritatiS, eodem en8u SeSt. 102. Similiter adhibetur haec v0 in re iudiciaria p. Cornis et Cic. 0r. 236 in philosophici Ciceronis Scripti ii Surpatur apse Significatione demonstrationis Ge.).cohortali teste Mergueti in Ciceronis orati invenitur in

Phil. II, 90. IX, 9. XII, 15. XIV 20 Cluent. 138 Balb. 51. Adde tam 1 2 ad it. XVI, 13 Selissig).colloculi Phil. XI, 5 collocutiones familiarissimae. p.

Ciceronem recurritis ad Att. 12. 1. 2, p. 1 9. 4 TUSc. 1. 30. Cornis rhet. 1. 25 Augustin. erm. 23. 8 Ge.).

congreSSi 0ngressus Phil. ΙΙ, 46 Cluent. 1 ad Qu. Datr. 1 3. 4. Praeterea in philos0phicis Ciceronis scriptis invenitur et creberrime apud scriptores posterioris ine Statis Ge.)conservatio in Philippi eis tantum Cicer0Dis rationibus legitur H 6. XIII, 46. XIV 24. Praeterca ct . 1 28. 100 1. 36.131 2 3. 12 de orat. 1 42 188. - 0rnis. Quint. Val. Max. Ge. et r.). compellatio, vituperati exstat in Phil. ΙΙΙ, 22 tam 12. 25. 2 ap. Gel 1 2 5 et t. t. loco in Cornis rhet. . . . Ge.). complexio Phil. II, 90 verborum c. In scriptis rhetoricis saepissime deprehenditur pro Graecis 6υμμετοχχὶ κοινοτ/ης s. rhim I p. 95.