장음표시 사용
2쪽
Rdinis methodique in disciplinis tradendis non laudator sollim, sed diligentissimus obseruator Aristoteles, posta quam in octo Pussce Auscultationis libris de toto natu
ralium corporum genere,eiusque principiis,causis de affectionibus in commune disseruit; nunc a generali disputatione descendens, partes ac membra entis mobilis sigillatim explicanda aggreditur. Nec enim probanda elt sententia quorundam, quae iatri alibi a nobis confutata est, existimantium lia ' Cosuta
bros Physicorum ad Metaphysicam pertinere, Physiologiam vero a libris de ta in proς. elo inchoari. Phy.desea Est autem de re huic operi subiecta nonnihil dissidii. Iamblichus & Sy- sa a Mirianus putant esse id, de quo tractatio tota inscribitur, id est, coelum: neia ran tib is . que hic de ceteris corporibus per se ex professo agi; sed vel quia eorum c. ii 'gu'gnitio ad coelestium corporum naturam intelligendam conducit, vel quia λ ς elum in ea influit. Alexander, cui D. Thomas assentitur, credit esse 'ς - ἰς Grsum: propterea quod hic, ut ex primi libri progressu constat, Vniuersi ς '
proprietates tradantur, videlicet: esse perfectum, unum, ingenitum, indita lubile. Simplicius ali que nonnulli arb: trantur, esse Corpus simplex, quod coelum &quatuor vulgata elementa comprehendit: consideratu in tamen qua ratione moueri loco potest, ac prout partes ei subiectar certam stationem de locum in mundo obtinent. Haec sententia placet: tum quia reuera Aristoteles in primo & secundo libro agit de quinto corpore simplici; in tertio verb, re quarto de elementis secundum praedictas assectiones: tum quia non alibi in sua Physiologia de corporibus simplicibus hunc in modum spectatis disputat , cum tamen haec consideratio, ut quae apud Phi- losophos magni sit momenti, pecu liare Opus efflagitet. Hic est igitur horum labrorum scopus, haec materiar in quam ita incumbit Aristoteles, ut alia quoque ad eam pertinentia tractationis occursu interserat, ct accuratε
ac diligenter edisserat. Non fuit autem de mixtis corporibus in commune, quatenus motum in loco subeunt, scorsum agendum: quia cognitis elementorum motibus, promptum cuique erat, mixtorum, prout ex clementis coalescunt, lationes pernoscere; cum illa non nisi vi dominantis elementi cieantur.
Nihil vero nostrae sententiae de subiecto huius operis officit eius instriptio. Solent enim interdum libri ab eo, quod praestantius est, nuncupari: Inter corpora v.ro simplicia principem locum obtinent coelestia. illud
3쪽
4Denanon erimus innod arua oratiit etiam Simplicius opinionem Alexandri a nostra iuuit discicpare; modo Alexander accipiat uniuersum, prouceomprehendit Omnia , solaque corpora simplicia, quae sunt ampliores, si ciabiliorcs partes, e quibus proxime intcgratur: de quibus tantum Aristoteles ire licc opere agit, ut ex illius progreau constat, aduertitque D. I liomas .id textum quintum .
inania autem huiusce partis Philosophiae dignitas sit,cx obiecti praestantia constat: praesertim qua ex parte de Coelo disputat, quo, si statum spe
Et vero quantam ea dent contem platio nostris animis afferat voluptatem , tum experientia ipsa docet: tum id, quod scripsit Philo iudaeus in libro de Mundi opificio, aiens fuisse hominem introductum a Deo in mundum tanquam in conuiuium & theatrum: alterum abundans uberrimis cop7ὶS rerum, quas terra, uuiiij, mare, aer suppeditant, ad usum simul, de iucundi ratem: alteram refertum varias spectaculis, quae praesertim coelestis orbis magnitudine immensus, cursibus rapidus, splendore pellucidus quotidie exhibet, dum siderum tanquam gemmarum interlucentium Varietate conspicuus procedit suda nocte, serena gratia; dum astrorum, quae in septem inferioribus globis vel cantur,& errantia dicuntur cum tamen nullo errore vagentur, sed inde sciata ordine reciprocis itineribus eant) ortum . progressum,occasumque ostendit; dum tot signorum se se velut manu complectentium choreas i ugi vertigine circumvectas, & hinc inde minor u stellarum innumeros greges in Aplane, quasi in amoenissimo campo ducit. Denique quanta ex hac dita plina ad morum eruditionem de caducarum rerum despicientiam utilitas fructusque derivetur, hisce verbis docet Seneca , in exordio naturai. quaest. Quam iuuat inter sidera ipsa vagantem divitum pam menta ridere, ct totam cum auro suo terram: non illud tantum diaco , quod egessu ct signandum monera derit; sed ct illud, quod in occulto se
uat posterorum auaritia. Nec potes E ante contemnere porticus ct lacunaria , ebore aurei fulgentia, ct tonsus Bluas, derimita in domos flumina, quam totum cor meat alum, Cr terrarum orbem superne de iciens an num , ermagna ex parte opertum mara, etiam ea parte qua extat, late squalidum craut v tum , aut rigentem , sibi ipse dicar: hoc est punctum, quod inter tot gentes ferro π igni diutitur. O quam ridiculι sunt mortalium termius e Tunitum Ianὶ est illud, in quo nauigamus, in quo bellamus, in quo regna di ponimur . Haec Senecae, & alia quae sequuntur in eandem sententiam. Porro totum hoc opus quatuor libris continetur. In primo ostenditur , dandum esse quintum aliud corpus prataellenti natura praeditum, quod: una cum quatuor elementis mundum hunc spem bilem constituat,&omnia corpora simplicia dignitate, ac naturae praestantia excedat: simul quunonnulla Vniuersi attributa explicantur. ln secundo, de C lo ipso priuatim agitur. In tertio & quarto, de Elementis. Sed lucri iaca tuta vecti bulo cuiusque libri uberius exsonentur.
4쪽
Nitio huius libri probat in primis Aristoteles , Vniuersum perfectum esse, omnibusquesuis partibus absolutum. Tum,
simplices motus, si generatim loquamur, tres duntaxat numerari;quia medio,qui ad medium, qui circa medium est ratque horum poHremum conuenire alicui corpori, quod iurerum natura necessarid con timendum sit, nimirum Coelo. Item, corpus coele Ile non esse Unum d quatuor elementis, aut ex ijs compa-
mmi H alterius naturae a sublunari, compositione simplex , ordine priamum, genere quasi diuvium, conditione inuiolabile, quod nec graue, nec istie sit, neque gigni aut interire, diminui vel augeri poysi; cui denique nullus
motus praeter circularem conueniat. Probat deinde, Mundum certis limitibus concludi, nec ullum infinitum corpus aut motum subire posse, aut in natura existeret irem, nec mundos esse numero infinitos, aut uno plures, neque extra coeli ambitum aut corpus esse , aut vacuum . ToLirem. suadere nitiatur, Mundi νniuersitatem corruptionis expertem esse, ct neque ortum habuis
se, neque ollis seculorum aetatibus 4s: interituram.
5쪽
ET PROBLEMATUM, QVAr IN COMMENTARIIs POTVOR LIBR0RVM
de Coelo proponuntur, ct examinantur.
In primum librum.' Itne uniuersum
circularem , ct ex iis mi Bum.. Is utrum cuilibet eorpori simplici.πnatantum latio; cuilibet lationi νnum
duntaxat corpus accommodetur. I 8 An conuersio sit naturalis coelo. i 2orium coelum ex materia, O forma conrici, necne. 2 Vtrum natura substariave corporum
cretesitima subluuari diuersa sit,
utrum materra catenis, ct sublunaris inter sespecie di linguantur. 3ISitne coelum dissolubile,staliquando rei adi soluendum. 63
Rectene Aristoteles probarri nullum motum circulari esse contrarium. . SoSinmeplures mundi an unus tantum.
68Polsintne per diuinam potentiam plures mundi esse, an non. 7 Possitne Deus mundum henc perfo
ctiorem reddere. 76 virum Deus alio atque alios mundos
in infinitum perfectiorespost con
cuibus terminis definiantur potentiae a uae, quo ad intensionem, O eritensionem efectus. 86 Quonam modo lentia activae quo ad resi tentiam terminentur. 89 cuibus limitibus circumscribantur potentiae activae quo ad distantiam spa
cuinam terminus potentiis papula quo ad accidentium intensionem a1signari debeat. 93Vtrum mundus solo generali concumsu Dei perpetuo durare possit, au
In secundum librum. Sintne orbes caeteries anima I. Io8 An coelum cuilibet sublunari corpori naturae dignitate praesset. II 3Vtrum sex positionum disserentiae ex natura rei coelo insevit,an non. I 2IAgantne corpora coelenia tu subim
6쪽
Vtrumne etiam caelum mnreum Insubiecta corpora influat. I 2 96rum corpora caelestia interuentu motus oe lucis dumora, an etiam per alias occultas qualitates iam fluant. I 3Itan cessante motu coeli,cessare debeat omnes motus, actionesque inferiorum corp2rum. 134Num aliquis effectus naturalis respe- . , ctu caesi casu eueniat. IIIVtrum caelestium eorporum virtute animantia progigni queant. ΙΑΟ Utrum animalia, quae a Irorum vi ex putri materia gignuntur, sint eicis demspeciei cum aliis eiusdem nominis, quae semine procreantur. IA FNum corpora coelerita in hominis νο-luntatem in an an non. I 7 Possintne Asrologi ex obseruatione Dderum futura contingentia pr
Vtrum coelum globosa figura praedi
tumsit. I 6 IRUDe ab Asronomis coelenium sphaerarum numerus, O ordo II
Num globi coelenes quo altiores, eo nobilioris naturae sent. I 2Iutrum coelei lia corpora interse specie distinguantur,an non. IJ
Vtrum omnes θbaerae celenies in rapronum mobile simul ab ortu in occasum , O ab occasu in ortu
Vtrum coelestes orbes ab intelligenitis
u facultas, qua intelligentia celestes Dbaeras Noluunt, ab earum inteli XL voluntate disterat. I 87Vtrum sphaerae coeleites ab νna, an a pluribus intelligentijs moueantur. I 88cua ex causa proueniat disparitas e teritatis in motibus corporum sublunarium. I9 3Vtrum motus coeli ac siderum aequabiles oe ordinati sint, an non. II 6 Vtrum natura Urorum sit diuersus sublunari, oe eius m rationis cum suo orbe,necne. 2oISime astrorum lux Abnantialis eorum forma, vel etiam corpus, an
sm lux omnis , eiusdem set specie
Num a tradesuo luceam, νespotius lumen a Sole mutuentur. 2 O8Vtrum lux efficiar calorem, nec ne.
2II Sitne motus causa caloris , an non.
2Is Moueanturne aIlra coelo immoto. 223 An anrorum, O coelenium sphaerarum motus concentum, sonumve aliquem liciant. 227 De disparitat e motus planetarum s cundum Aristotelem, O de aliarum calefitium reuolutionum periodis. 23o Num recte se habeant,quae de numero fellarum inerrantium , de caeli imaginibus, ct de siderum magnitudinis ab Auronomis traduntur. et 37 . rauae sit terrae magnitudo, quae diuisio, quaenam eius partes habitentur. An terra comparatione coeli innarpunctise habeat. 2S8 Num terra in medio mundi constitutast, habeatq. idem centrum grauia talis,oem nitudinis. 26o Sitne terra mari presiorian no. 26 a
7쪽
An terra in medis mundi νἱescat, quaenam eius immobilitaris causi
In tertium Librum. Sintne mundi elementa quatuor, an non. et 88 De elementorum inter se dignitare. 292Vtrum quodlibet elementum si ma- inferiori sibi proximὰ cohaerente . 296Vtrum omnia elementa retundam babeant figuram, necne. 3z6In quartum Librum
s uine duo elementa leuia, D' Π uia: νnum fimmdleue, alterum summe grave. 3r6Vtrum elementa gravitatem, aut is vita em in suis locis habeant. 328 Phoblema a de rebus ad quatuor et in menta sp ctantibus. 37o Explicasia problematum de terra .
337 Explicatio problematum de igne s
8쪽
IT MEMOR IA DIGNARUM, QUAE IN COMMENTARII s
quattuor librorum de Coela comprebenduntur.
assectionia conuenientia arguat naturae specificae identitatem. 28.
omnibus accidetibus destitui potest. 6Quae accidetia certam habeant suae intensionis metam: quae non habeant. 88 Accidentia sensibilia quibus diuisionibus secati possint. 27ι Disparem esse rationem in sormis acci. dentariis, substatialibus, quo ad minimum in via generationis . 89 Diuersitas specilica accidem:u a quibus eoruin eae iis colligenda. 1o6Nullum esse accidens, ta uatensum, quin intensius a Deo estici postic. 9
Non omnia accidentia sphaerarum c le-lii uni nobiliora esse accidentibus inferiorum coiporum. M8.&seq. Accidentia recipere A suilentare, pei fectionem esse cauta materiat sta & sul
iactivae. 9sA H. se age re. Duo genera actionum. 3 s Frictiones immane utes , intelligere, de velle. 387 Attio uniformiter difformis. 9somnis actio vitalis, eii a principio vitae
O n.iis actio est a vincente. 62Nulla certior nota nobilioris essentiae, qua ii nobilior actio . ii sActio vitalis vi vcnti, qua vives est, pro . Pria. ii 6
Vnuquodq. esse gratia suae aet ion is. iis Actionem coeli quo pacto Aristotcles immortalitatem appellar t. I 14 Nullam dari substantiam otiosam , &a
tia virtutam actione na. ibid.
Quae actionum genera censuit D Thomas debere coiis citim cessare inhibito coeli motu . ii sAetiones humanae non 'administrantur coelestivi. 1q9 Actiones a libera voluntate pendentes non poste ab Astrologis praenosci is Agentis, de patientis mutuus contactus. Agentis uni voci & aequivoci discrimen, in exprimenda sui tui ilitudine in effectu . I x Agamne corpora coelestia in mundum sublunarem. DcQuibus instiumentis mcdijsve coelumiii
Actum esse qui separat, quo pacto intes-ligendum. 38 Quomodo seruetur proporti o inter ro-izntiam Se proprium aciunt, in male- ita coel clii,& sublunari. ιι 6 di sc q. Qua ratione peractu in Nili secta, & extrinsecta di iii rgi at ut inter se superioris, & inscrior I idundi materiae. 3 SNullum aciunt in ysic uin includi in essentia materiae. 27 Adamar. Adamas in igne non modo calcfit, sed propcmodum ignescit . contra Plinium. 3 41
Adamas mallei ictu, in b Se faciliori vifrangu ur: contra eundem. ib d. Adamas ii ullo alio corpore quantumlibet duro lineis sulcari, sculpi, aut ex
9쪽
Adamas alia corpora era facili ea uat. ib. Quo anno inuenta. ibid. Adamantis nomine quid in diuinis It te. Ameracae continuata Brasilia. ibid.tis signiscetur. ibid. Ad Amoicam quo pacto peruenire ho-
Aeris en comia. 29 Aeris qualitates. ibid.&seq. Aeris profunditas quanta. 297 Aeris pars superior ob intempcrantiam caloris de siccitatis in sphaera ignea computatur. ibid. Iia qua parie aeris cometae appareant.
Aeris infima regio cur ma is calet. MIAer at lituo tempore si bello ventilatus uo pacto nos refrigeret, cuim motust causa caloris. M8 Aer anguili oris motu difflatus cur stigidus , idemque diducto ore emissus calidus. ibid. 5: sequent. Aer Sole aduentante cur obtenebrescat.
Absque aere sonus non datur. 21 . &sequent.& 223. cum sequenti Aeris motus circularis. 337 A quo ei sciatur hic motus. ibid. Aere pleni , tres num grauiores. ibid. Aere pleni vires cur in aqua supernatent. ibid. Aeri quaedam exposita cur magis refrigerantur,quam in Imbra. 338 Aer subterraneus cur noxius fiat. ibid.
Aere frigido sudantes cur deterius habeant. ibid. Aer ignis pabulum. 339 Aeris inhibito ingressu cur ignis extinguatur. ibid. Ret & ignis acceptas iniurias per vices
compensant. 29 In aeris rcgione cometas gigni. 297. de sequent. Aequinoctialis. Aequinoctialis regio Veterum opinione inhabitabit s. χ 4Quibus argumetis ea opinio antiquorumentes occupauit. ibid & seq. Docuisse expeta etia aliter ic habere. 23 sAequinoctialem regionem alibi tam perita, alibi arden t cm, alibi etiam frigidam. 2 6 Vnde haec tanta varietas. a FAequinoctialein circulum num aliqu's Apollolorum transierit. a d
America unde dicta. i qmines potuerint, tanta Oceani vastitate interiecta. 2 7 In America temperatissimi terrarum tractus. 1 16
Opinionem arbitrantium Angelos vel daemones corpore praeditos esse, iam euanuisse. asCur Angeli in Sacris literis appellentur
E qua Hierarchia, & ordine sint Angeli
motores Oi bium coelestium . is De Angelorum siue intelligatarum n mei O,error Aristotclis. Iso
Anaxagoras mundum aliquando conis sumptum iri tradidit. 43 Sole lapidem flagrantem esse aiebat. Iosinod solem ito animal esse praedicaret, apud Athenienses accusatus.' ibid. Quae corporum elementa posuerit. 283
De anima mudi Platonicoru opinio. IOTArgumenta, quibus ostendi videtur dari una animam, qua tota corporea natura insormetur. IOSEorum dilutio. Da. Sesequen. Anima potestate quodammodo cia. 2 9 De anima cςlum mouente Platonis dog
Anima una cur ni corpori animando sui sciat, non tamen una intelligentia toti coelesti machinae voluendae. I9o
Animalia noxia quadrifariam homini utilia esste. 9Omne animal sibi vendicat determina. tam figuram. 62 Animalia perfecta coelo csse persectio
Mundus animal magnum. ios Qua con sideratione quodvis animal cs-lo deterius dici potest. 116 Animantium , quae ex putri materia oriuntur , quisnam si progenitor . Ii 7.dc ΙηοPerfectiora an imalia plu res habere sensuum ossicinas, ac plures potentias.
Varia genera animantium, quae ex putri materia oriuntur. 1 o de sequen. Ani.
10쪽
Animantia persecta non gigni a coelo,
ut a proprio genitore. I 41 Quo pacto leones. aliaq. bruta eiusmodi, in insulas a continente doliuncti Lsinras peruenerint. I 43 Animalia ex putrescente materia genita. num lini eiusdem speclei cum al:js eiusdem nominis, quae ex semine pro
Concluditur pars assi attua. i s Curauimaatibus in motu vires deficiat.
Animantia, quae pet hyemem in latebris
Antipathia. α& iose Antipades. Antipodes qui dicantur. 2s 6 Non esse Antipodes opinati sunt D. Augustinus, Lactantius, de alij. ibid. Esse Antipodas omnino conitat. ios Diluuntur aduersariae partis argumen
Aplanes unde dicatur. 17o Triplex motus aplanis. ι 77δε plani motus trepidationis Pprius. ibi. Aplanem credidit Acilloteles esse primu mobile. i56Aplanes an praestet nobilitate omnibus sphaeris inferioribus. 12 Ia Aplane cur tot sidera, cum in globis inferioribus singula tantummodo in- snt. 236Motus aplani peculiatis quotannis absolui possit. 27
De multiplici aquae utilitate. 29 Mira aquae iscunditas. ibid. Aquae & ignis contentio. ibid. Aqua multis partib. a terra superari. 297 Quam proportionem habeat facies aquae ad extimam terrae supcitatem a. quis detectam. ibid. Aquam globosam esse quibus argumentis comprobetur. 3o8Sitne aqua dep:estioriquam terra. 261 Argumenta partis negatiuae. z63 Concluditur terra esse altiore aqua. ibi. Ea terra, de aqua unum globum essci. 26r. Se 26
Cur destigantur interdum vasa, in qui- bus aqua effervescit. 3 OiCur ingrcssi aquam calidam, calidiorem sentiunt si pollea moueatur. 213 Aqua calida rursusq. deq. mota facit usrcfrigetetur.' ibid. Aquis cur innatent corpora latani figuram habentia. 3:s Aquae inclinatio ad figura rotunda. ros Cura qua aliaq. duo superiora elemcnta nunquam ino tu vacent. 33 FAqua frigida epota cur aestuantena i Onnii aquam interficit. III
Aqua cui spongiosa corpora subit 336
Quo artificio Archimedes hostium triremes accenderit. 213
Quo pacto deprchen'erit adulteratam auream coronam Hicronymi Sicil ae Tyranni. 333Eiuidena lententia deleuitate&grauitate clementorum. Ias
Cognouit Aristoteles, Deum esse causa ellicientem cnrporum coeteilium. SoNuin Atiit. Deum Se alias immateriales subitantias extra coetu collocarit. 73 Quae dicantur apud Artitotelem disputationcs Exotericae. ibid. Error Aristotelis, existimantis hunc mudum abripuisse omnena materiam,qua creare Deus postet. 7
Aristotelis iocus, in eos qui mundum
Aristotelis rationes , quod non possintes la plures mundi. 7o. & sequent. Putiles csse , si de absoluta Dei potentia intelligantur. 74. & itaquent. Aristoteles non secit orbes coelestes animatos an ima informante. IIo.& seq. Error Arist.de aeternua remorus. iii Aristot. num in liuentias potuerit. 13 Axioma Arist. aientis Oportere muncuin seriorem supernis lationib. esse cOtiguum, ut inde vis clus regatur, quo pacto verum sit. II .ia sequent.
In disciplina Aristotelis sinsularia multiplicari sub eadem specie , propter
speciei conseruationcm. ipsExplicatur locus Aristotclis. de virtute infinita in magnitudine finita. i 86 Error Aristotelis denumero intell:genia
Aristoteles orbem stellatum supremum omnium secit. 236 Arist. error de Sepiternitate mundi. a. sverisimilius esse in doctrina Aristotelis, primum mobile immediate teub a --