Disputatio philosophica de matheseos usu in theologia sub præsidio Samuelis Reyheri [resp.] Ludovicus Jaspari

11쪽

MAthes nullii disciplinae, si Theologiam xeipia

mus facile primas dare, non nisi imperiti Nobilissima hujus scientiae: propterea potius miseratione, quam indignatione digni inficias ibunt. Ne autem sine ratione hoc dixisse videamur paucis in hac Dissertatione speciminis loco demonstrabimus vel ipsam Theologiam haud parum Mathematicis debere Praeprimis vero iii Sacra scriptura oppido multa haberi loca, quae absque Mathesi dissiculter ac minus feliciter explicari possunt. Ex multis

illis Tria saltem, ut temporis penuria nos accommodemus, jam teli aerein pro virili nodare decrevimus, nempe unum Astrologico. Chronologicum de Paschate, alterum Geographico-Geometricum de

Palaestina, Tertium Architectonico echanicum de Columnis Templi salomonaei celebratissimis,

De Pasbate. PAschatis Prima mentio fit Exodin. versi ubi Pascha Domini

vocatur, quia secundum seq. vers. 3 DEUS caedendo primigenios Eqyptiorum transiit fores istaelitarum sanguine agnino notatas nec ipsoru Natu maximos communi illa strage laedipassus est. Judaeus semper tempore plenilunii celebratur &quidem die is Menus Nila vel Abib. Exodi12.2 3. 4. qui Respondet nostro Martio Nobis vero neque in Plenilunio, neque certo Mensis diei hoc fessum inhaeret, quia in computatione dieru&mensium observamus Annun, Solarem a Iulio Caesare correctum, qui continet duodecim menses solares tive CCCLXV dies cum quadrante. In determinandis veroFestis Mobilibus cruorum praecipuum, alias Fundamentale dictum est Pascha sequimur annum Lunarem, qui constat ex diebus CCCLIV. cum zriente sive mensibus Lunaribus Synodicis duodecim. Undecim dies quibus annus solaris Lunarem superat, pactarum nomine veniunt& tertio plerum ue anno colliguntur atque integrum constituunt mensem 3o dierum , qui communiter intercalaris Germ. Eialem.

Ratio inseniendi pascha apud Iudaeos dependebat Plenilunio, quod immediate sequebatur AEquinoctium Vernum, sive ingressum Soli in Principium Arietis, proxime antecedens ver Novilunium indicabat primum primi mentis diem ordine deinde sequebantur re-

12쪽

Ii qui menses,qui semper a Neomeniis incipiebant. In rostris quoq; Fastis sic menses isti Lunares inveniuntur, qui semper nomen ab illo Solari, in quem desinunt mutuantur Christiani primitivae Ecclesiae simul cuIndaris hoc Festum inmemoriam Passionis, Resurrectionis Dominicae celebrabant, Occidentales vero Ecclesia ad mimu tres vel octo dies disterre, quam Judaizare maluerunt, teste Pol id Virgil. l. s. c. 7. Aliter quoque Pontificii latiter nonnullae Protestantium Ecclesiae hujus Festi limites determinant, nempe illi per Epactas sive undecim illos dies, quibus Annus O excedit annum Lunarem. Nostra. te vero per Aureum Numerum sive CYclum Lunarem , qui completur XIX annis Solaribus, quibus motus Solares iunares pristinis aspectibus restituuntur, Pascha investigare solent; Utriq; tamen non nisi die Dominica, quae proxime terminum Paschalem sequitur, celebrant.

Caeterum duas quaestiones hic commodo proponere postiam nempe aliam obrem Solis Deliquium Tempore Pallionis Dominicae inter miracula referri debeat, cum tamen singulis annis aliquot ec/elipses per naturae Leges contingere debeanta Ad quod Respondetur minime naturalem, sed prorsus miraculosam fuisse illam ces ipsin quia tempore Paschatos sive Plenilunij accidit iraeterea universaalis jum mora fuit. Cum alias naturales Ecclipses Solares non nil tempore Noviluni observenturin quidem in paucis tantummodo locis, ob maximas Lunae parallaxesi parvam corporis lunaris molem Deinde an ultimum Salvatoris nostri Pascha cum Judaeorum Festo coincederit, an ver Judaei hoc Pascha in proximum Saturni diem distulerint Nobis p. t. placet prius, nempe Judaeos cum Christo celebrasse Pascha, quicquid ex Rabbinis nonnulli probare conentur propter olera& mortuos non esse duo Sabbatha admittenda, quoadicterium melius ita explicari potest Deum noluisse duo Sabbatha conjungere,in propterea in F estis mediocres labores maxime necessarios haud prohibuisse. Expresse enim Iudaeis diebus Paschatis prima&u Itima cibos parare permissum. Exod. a. r. Is erat Minime etiam verisimile est Pharisaeos in accusatione Salyatoris nostri hanc violationem ConDetudinis reticere voluisse.

13쪽

Eographiam non tantum Historicis sed etiam Regibus ac belli Ducibus apprime utilem ac plane necessariam se in aprico est Ecouid enim proficere poteris in legendis rebus gestis , nisi Mapnas Geographicas intelligas&s totius historiae deam Geographi ea irmor imprimere oveas , Qui belli Imperator Regnum aliquod tuto invadere fclicue subigere poterit, si tabulas invadendae Tioni componere aut ab alijs compositas usurpare nescierit. ibo: eieci Iosua historiae suae, I8. x L&m exploratoribus suis ut eo aphicam adulam conficerent terrae promissae imperavit impci xit Qi ritur autem lam quomodo illi exploratore: tam brevi ob dio regisne delineare poterint, cum tamen nulla acu maonetica nec aliis accuratioribus instrumentis instructi fuerint Ad solventam hanc quaestionem requiritur, ut sciamus duos esse modos construen-

tricum. Prior requira accuratas obserFationes Astronomicas quibus elicitur Longitudo&Latitudo eujusvis loci posterior ab I Hur perpasus in itinere numeratos,quo posteriore usos fuisse exolora

tores admodii verosimile est. Unde etiam in scriptum dicuntur tabulando delineasse appam desideratam. Ut autem oppos ori modo voci compos nas, duo loca eminentiora eligenda sunt Psisti, Solis linea, quae duo loca conjungit, secundum plaga mundi zh imponenda, ' tot partes dividenda, quot stadia Vel milliaria in terra contineta Unde facillime cair tum componi potest Reliqua loca omnia beneficio Triangulorum, quae sunt espectuli: ius operationis figurarum perfectissimae,& mediante Scala mi illarium stobus principalibus locis vel mediate velam mediate adnecti hoc

truere nidos componere ac speluncas fodere natura tam homines

14쪽

mare DEUS T. o. M. Mosi Exod M. . p. salomoni per avrudem tradidit L Paralip. ' . H.&I'. et Templi autem Hier solymitani structura primo Phoenices, deinde Graeci, postea Romanici denique etiam Germani didicerunt pulcra in aedificiis disponendis proportiones adhibere venustis columnis fulcire. Templum certe Salomonis, teste Villat pando in Comment. ad Ezechiel magnifica sua structura cucta mundi miracula simul sumta multis rarasangis post se reliquit. Inter alia autem notandum est, Naon Templi suisse longam O. cubitos III. Reg. 6. P. II latam o cubitos, &-ltam o. cubitos, quam longitudinis ad latitudinem duplam, longitudinis ad altitudinem sesquitertiam,vi altitudinis ad latitudinem sesquialtera ratione in templis de conclavibus comendat Vitruv. l. . e. &l. s.c.F. dum longitudinem addit latitudini summae dimidi tribuit

altitudini. Sed missis jam reliquis templi illius splendidissimi membris ac conclavibus, duas saltem columnas considerandas assumimus, quae ob summam membrorum elegantiam&suavissimam proportionem in sex diversis S. Bibliorum locis describuntur, adeo diversis tamen modis, ut parum absit, quin sacer textus sibi ipsi contradicere videatur. Nec etiam nodus hic Gordius sol ri aliter potest, nisi ex Architectura, quae distinguendo membra columnarum optime conciliat istas contrarietates. Quando igitur 3. Reg. g. e. Is dc Jerem. sa. v. at legimus quamlibet columnam 78. cubitos vel modulos longam fuisse, intelligenda est altitudo duorum scamillorum, baseos columnaetas capi simul sum eorum. Ambabus simul sumptis tribuitur longitudo F. cubit a Pur. 3. P. V. Ergo utraque tantum II cubitorum cum semisse fuit, sine scamillis, qui semissem desideratum complent. Ambitus columnarum quem ra cubitorum fuisse scribit Jeremias cap. ult. ω3. Reg. 7.

V. s. Minime secundum Villalpandum accipi debet de ambabus columnis sed de quavis seorsum, quidem de Plintho qui quadra.

tus in quolibet latere habui tu modulos Columnae enim scapus teres duos habuit modulos quibus in Plintho accedunt duo semisses proiecturae loco. Per capita cubitos quinque alta I Reg. 7. V. 16. a. Paral. 3. V. Ierem. ult. Raa quae γυα c. 7. V. I. a. P al. . .

Ia Spirarum vel reticulorum nomine veniunt, intelligitur trabeatio,

quae in Tres dividitur Iartes nempe in Coronidem, Zophorum&Epi-usium a

15쪽

stylium, posteriora haec duo interdum uniculorun appellationem

sortiuntur a Parat V. t. Capita tres cubitos alta Reg. uli. V. I . A cubitos in abaci diagonio lata 3 Reg. 7. RU figuram liliorum apertorum repraesententia. i. c. 7. V Vocantur architectis capitula, quia capitis instar columnis imponuntur, Tandem quoq; dicuntur fuisse qOo mala granata scilicet in amobabus columnis . Reg. 7. V. et Ast a Paralip ι V. Hi legimua non nisi ioo. fuisse mala granata, quae Videlicet ex utroque columnarum capitulo, encarporiam loco dependebant. Hinc eremias e ulta v. l. testatur 6 fuisse mala granata de quatuor praeterea in angulis scilicet. Si igitur utrique capitulo Oo. tribuamus Meticulis capsularum in scaua Coronae totidem, nempe oo haud dissiculter e licitur numerus o o malorum granatorum. Plura ex ilialpando

QArchitectura Goldmanni sacra peti possunt. mos ob temporis brevitatem, quae impressioni obstatim praesentiarum nostris columni

coronidem imponere cogimur Benevolum Lectorem rogantes, ut specimen hoc Mathematicum, quatenus Theologiae S. praestat ministeria haud inutilia, aequi bonique

faciat,dis occasio commoda se obtulerit plura exspectet.

16쪽

COROLL ARIA.

Ausa sive conditio sine qua non vera causa non est.

En juxta nonnullorum Metaphysicorum sententiam esse vel actu vel potentia nobis vero consonu non videtur. III. syllogismorum Figura, quae hac' enus prima est salutata sorsan Logico sussicit, ut ita reliquae duae eidem non sint summe necessariae, ne dicam quidquam de multiplicationet Entium citra uecessitatem.