Ioachimi Fortii Ringelbergii Andouerpiani Lucubrationes, uel potius absolutissima kuklopaideia nempe liber de ratione studij, utriusque linguae grammatice, dialectice, rhetorice, mathematice, & sublimioris philosophiae multa. ... Basileae apud Barpto

41쪽

ac IO. FORTII RING. LIB. Quintiliani capite de agrorum mensiura: in Vergili Georgicis: Ouidij Fusus,er Metamorphosi:denis in Lucano orithmeticam primus Pstagoras in artem fertur redegis Hinc rithagorei per numerum iura bant quaternaria,quo nihil apud eos uidetur esse per

fectius.Etenim quatuor elementa, nis,aer,aqua, te ra.Quatuor anni tepora,ver, tumnws,totis,hγ L. Quatuor qualitates rerum omnia,calidum, rigidum, humidumsccum. Osatuor coeli plagae,ortus,occasus meridies eptentrio. Musice mentem labore 'Iam re fcit: uerum inter discendum non parum aufert reminporis: qua de causa praeclarius reorfrui concentu alio rum,quam canendi artem discere. Eius inuentore quo

que *iis: ristagoram putant. Hic primus dicitur ex malleorum ictibus uocum diuersarum numeros,modos infectioness perpendendo, Musicam artem diuina quadam industria conficis citharam trudunt inaMenisse Orpheum: qui, si Poetis credimus,non solum homines rudes atq; agrestssed leones etiam ac op eser inferos manes brae suauitate demulset.Filhila PoQui aulam Arcadicos primus infauit. Nunc qui in his potist res in Ingu muni legendi sint autores.In Grammatica Diomedes,lis artibus Perottus, Vada: in Dialectica, Ar blates: in Rheto. legendisiit rica, cicero er Fabius praecipui In Astronomia legeti

di Prodas cr Arsis vim qua Loinoi pinci de ea

42쪽

DE RATIONE 5TUDII. a scripsere. Si altioriems,adungere potes Pto lemaeum. In A sh ologia Iulius Firmicus,qui ceteτis ele gantius Cr uerius artemtradidit. Is tamen nihilpro uerit,nisi compositu prius ex Ephemeridum libris picti m domorum,et nili habitis rudimentis e barbaris scri ptoribus,quorum Alcabit ius princeps. In cosimograuphia Ptolemaeum: in Geographia Pomponium Mela: in Geometria Euclidem censeo perdiscendus. Feliciter sudia instituent,qui ante omitia e doctis autoribus arratium cognitionem, hoc est, materiam seu instrumenta scribendi sibicomparauerint. Alioqui nihil sapietsi ius praeter inanem loquacitatem. Summus non erit,quiris ex unaquaq; dsciplina decerpseri quoi ad scopusuum constrat ad citra laborem efficeris,si nihil attio geris nisi locos communes,de quibus quum dabitur cam libet tum conscribemus. ELO a UENΤIAE LAVL

DE oratorisficultate,luce omnium disiciplina

rum,plura prodentur. Non satis est tu leuiter doctrinaru principe describere. Isthaec haud dubie caera riteris,quod sol mundo,qd'animis deus. Sine hac no moti, χει artes reliquae ed res omnes n tenebris uersaretan is

43쪽

as Io. FORTII RING. LIBrsane,aliquod praeclaram Acinus tentaret, si certgesaset a morte, fui nullam De memoriam. Denique quid Demostheni,quid ciceroni,quid L. crasso tantam Io dem peperit, tuse eloquentia s Haec fiderum meatus, ventorum stagores er impetus,crepitus flammarum,

undarum murmura,montium celsitudines, nemorum

umbras, minum discursus sic depingit,ut ea ipsa te

oculis contueri existimes. Hac irritare torpentes,de des animare, temerarios retrahere, fontes damnare,

bonos extollere possimus. Sed quid in re immensa lariboro s Plenum insolentiae uidetur, fi quis huius laudes vel conetur commendare,quae per se sunt amplfimae:

uel recensiere,quae sunt innumerae:vel quouis modo de monstrare,quamum lumen Cr llendor omnium ocuisios iam mentesq; perfringit. Prode teipsum eloquenatia Semiae fulgorem fol lucidistine tenebris immerusum mortalium genus. Nemo te nisi tu exprimere ua let. caligant in luce tantu oculi contuentium. Tu in excelso solio sedensimundum illustras uniuersum. colentes miles tui, hoc est, immorteses,ars orbi totivnrocrinta per omne tempus reddis admirabiles. Quid me Fortiarauata niteris extollere, cuius gloriam olim iam cognoscunt omnes,cuius tot extrat monument nullo aem,nulla iniuria interitura Uia quae ad me perducit primo inm

44쪽

tibvi: π ι F εις α ον ικκ), Iucida,plana et amoe-uer ad Th .Quare multi initio laborem immensum progici risienum. tes,Gqciuntiem. complures in medio deficiunt. Ad i postqvant summu perueniunt pauci firmi. Hunc omn es pene pera uero ad sim territi malis fugiunt. Verum tanto maior gloria ulmi inlim Menari,quanto uictoria rarior. Pulchrum fi intra annos lini tam eritale uel unus ad uerticem euaserit. Si quis ergo plenum

Cud pudoris iter ingredi uelit,componat sese ad tolerarandum quicquid durum est. Evitanda mollia,quaeque ad corporis gratiam Aciunt, quo magis uigeat animus Dum alij conuiuise ac Abulis fruentur, ii Elaficere chartis oportebit. Nonnulli se mul Cr voluptatibus, m literis dedunt: uerum hi nihil aliud esciunt,nis daxtruns captari neutro potiuntur. Sinepudoresine hi gilipsine curis perpetuis huc perueniet nemo. Arelim di aestus,algores,calamitates: Saepenumero Iachmπα πο--ysso obortae excident. Saepe sedebit moerens cogitan s ποucria ereptis ne de 're an perficere uelitquod coeperit.Tu surgens velutis re quodam incitus,praeceps stretur in labores,donec Iuss.s victisq; humi .pistratus iaceat, ,, aduolatura itera Amul atq; uel minimae uires anhelam is et sudore per um accenderint. Hic nocllas plerunque ista insomnes duce caetreis dormientibus. Hunc sepe tam ,,

bore multo risum Phobus admirabivr. Tu perge is

45쪽

so Io. FORTII RING. LIB. DE LEGUM SΤUDIO.DIuini origo iuris altim repetenda. Principio ci uitates non erunt: per campos,per suuS,per

montes pusim homines fine uest, sine legibus sub dio

Magabantur. Nondum erant domus aut aedificiaJronis

dius,ac pedibim a pluuia,niue,grandine sese defende bant. Nes vini usum,nes frumenti nouerant: sed pommis agrestibu3 uescebantur. A postris urbes extrinae terras cultura inuenta est. cererem primam leges de in .disse hominibus existimant. Digna sane res,quae diuinio tuti adscribatur. Quippe quae dea fruges nobis alimenintus dederit,leges quoq; Zare uoluit, ut uita corpus, nostium su/ntaremus cibo, sed legum etiam defensio ne tueremur. Atheniensibus posta Solon novas leges instituit. Primam,ut qui parentes suos non alerent, pa trimoniumue disiparet,ij perpetuo obscuri dis igno biles haberentur. Alterum,qui ocium se larentur,minertiae dediti essuit, eos iure ab omnibus tanquam no cent imos accusari posse.Et qui in praelio pro patria cecidissent, eorum filios publice nutriendos erudienαdosq; praecepit. Item curatorem una cum matre pupa κlarum nequaqua habitare. Eum praeterea curatorem

esse no possi:, ad quem ess et haereditas pupillarii mor te perventura. Postremostituit innulentu principera non pecun s mulctandum eis: ed durifinia atq, igno/

miniosis a

46쪽

mmo sim morte puniendum. Lmcurgus qgos suis Lacedaemoni' leges condidit, e quarum numero haeces: Pueros inopes non in urbe Juendos esse, sed in dagros ad usum rei rusticae deducendos: ut ab ineunte aetate laboribus assueficti, paratiores ad toleranda in ' opiam per reliquum tempus efficeretur. Principatum obtinere videntur Romanorum iura, quae Iustiniames prodidit. Sine legu praesidio uita humana con tireno Larileg poss/t.Eae liquidem nemini instin um,nemini iniuriam feri patiuntur Vnuquems in suo gradu, suas digni

, late tuentur.Virtutem iis quaerunt solum sed preminexora s:no modo vitia reprimunt, sed ulciscutur pup - ' plic s. Quo timus quod incedimus, quod dormimus quod secure uitam agimus,id totum harum destrisionitribuendum. cinae rufi hominum libidines vis auaritia

compescerent,non uxores pudicus,non agros ron domos,non uitam tutam haberemus.Virgines e paren

tu amplexibus eriperetur. Pasim per uicos a Rarijs latronibus,1 parricidis crudelisime necam π. Omm ,, illa denis in uilifiniora hominu esserit potestari se risunt imperatores leges pervertere ed suum una cum , legibus imperium peruertetur. Qndobrem Quia milialum imperi,nulla Rel fine legibus potest ese diutum,. na Qua de causa harum cognitionem summe Uest

gistram mmo diis erit. Eo enim quo dicto inter ho κ

47쪽

1, IO. FORTII RING. LIB. mines uersari homo debeat edocet. Verum hic disce dum duntaxat, quantum ad stilum,sieu oratoriam aristem si studia nostra sectari uelint constra. Pulchrum fuerit seruare modiι ciceronis ,hoc est, attingere quaa

tum satis est. Ninus placent illi,qui sese ita huic studio dedunt,ut nihil nis barbariem ament,ut omnia prae I gibusvidiant.

- . ' MEDICINA

Ir Edendi ficultas ualetudinem tuetur corporis IVLDe hac in libro de homine habemus,quantum . satis furit ad lactionem poetarum oratorum 29, atques horum sequi stilum libet, quisemper er elegantistra rnus uit, Cr rerum artiumsuarietate mira nobilis,

ad scribendum. . -

DE THEOLOGIA.

IN Theologiae Ibidio plura ne discat pietatis opera

quam uelit exercere. Facilius quippe rudem uuia g m uitae exemplo, quam uerbis,autumo clamore in sententiam tuam pertraxeris. A tqui contra evenit, ut

vigilantior quisq; fit in scrutando modo colendi Deuquam in seruando. A lj alias precandi formus anxie praescripstre,omnes tamen eidem obnoxij uitio punt.

Cre uerba prostrantur:mens,opes,honores,gloriam

quaerit. Optime hoc olscio ungi suo uidetur, qui Μdet bene uiuere.

48쪽

communiburi

33IN Morum sectione loci comunes Panct,boc mo. do. Principio Homericae οδυαειας in margine, scribendum PRUDENTIA ubiuit: δν ἐρραμῆλ πολυ ροπον Ut suem poeta commendat, quod multa uiderita bello Troiano Haeeda Ethica: laudes personarum spectant. Pau. ium infra, AE T H IO PI A, e regione: MUR O αιΘίοπας. Aethiopes procul abesse λ Graecia scribit, er in Oriente alios, alios in Occidente repera viri, quae ad terrae descriptionem constrant. In hune modum utile fuerit communes Iocos , in Homero atque autoribu3 alijs depingere . Ad docendi Damam transeamus. DE RATIONE Doc ENDI.

HSic etia praecipiunt horas solam debere duas

impendi, t unam potius,quo rem accuratiussuras explicare. At haec praecepta secordiae sunt,haec fugienda,hac spectanda inertia uulgi. Aliud nossent ι nure. Simul ais inliteraru iudicio promoueris nonnivi HLenitere, ut per die totu,si feri posit,doceas. sino ita in disciplinis omnibus uersatim non tantu opu

49쪽

14 Io. FORTII RING. LIR. Exercitij alijs conueniet inculcare,iuxta vulgare sententiarint istinus. tum legendes,non multa. Ita nihil erit disticile dic per petuo ne praemeditatioe poteris profiteri. satis sit squi1 iam te audiutanterea exercitio miram rerum co- ,, piam tibi comparaueris. Vbi decies rem eadem docue

ris,plus te senties pro ec se, quam si fugistis luce ma/α, gno te domi labore constciis s. Per singulos dies duori decim docere horis soleba. Praeterq; ipsassemel interis rim declamare,vel de deo,uel de mundo, aut themati sim alijs exercitatiois causa. Nonnulli insanire melio

cistrabantur ed utina sc ab ineunte aetate contigiis insanire. Tanti ego ficultate i Enficio ut malim iudi/rium adolescentis,qui perpetuo docuis et,etia res h millimas,quhn eius, quis litaria domi lectioe autores optimos perlegisset. Multa sepe legi, sed mesis unius intercapedo memoria ita deleverat orare, utvix dum scirem quos legissim. At quae alios docui,eu tum mihi pera ecta sunt,quam corporis membra ipsa. Eu nous aliter ac Solis splendorem ante oculos haerere sentis. Horum cognitione firma esst,certam ess frugem

prostrae amplifimam experimento comperi. Horum memoria uix morte credam extingui poss'. caeterum

nolumus indoctos protinus autorem publice profiteri. id enim furori ess uimilased domi doceant,aut pueriram linu, t Dos,qui rechonta maiore digni thea

50쪽

DE RATIONE STUDII. utro fuerint. Quod fi mihi filius esset, huic itastudium

instituerem Qutin primum etiari ipsis sermonis La tini,seu Graeci elementis uerbum linum a praeceptore didicisset d exteplo alios doceret. Prostfore agrico in haud incomode posse costrri opinor. Illi nanq- munus praelegendi,quod ulteri semenus est Alli iudicium,' er c nitio reru,quod alteri mesis. Duo sunt quibus id exercitium maxime incitamur. gens copia audiatorum, o spes cuiustiam magni lucri. A RATIONE CAPTARI DE/beat occasio docendi. It pleruns ut austriti exercitium non semper praesis fuit,qui audiant. Quare sdulo curanda, tit vel precibws, uel pretio habeM unum , cui ea quatiotes,posis recitare . Si pro horis singulis exiguam prerniam dederis avdilori, ais hoc modo quatuor aut quius aureos expenderis, tantum comperies te promisse tum in literis, tum v frma docendi, ut uel palam eadem audeas profiteri. Sed quis is hic, inquis, scien Nemo opinor. ideo dico, quod pauci ad magna peruenient. Vulgus enim inertis ima pecuniae patrua studio,cupidine o hritudi,pudore licto, rebusq;friuo

Iis praepeditur. Ouocirca quando uniuersam cohorratem inermem videmus,Cr eiusmodi cura,hoc est,mea