Institutiones medicae in usus annuae exercitationis domesticos digestae ab Hermanno Borhaave. Editio altera prima longe auctior.

21쪽

19. Inde hodie libera ab omni secta coli. tur; dum promota est per inventa certa, Α- natomica , Bolanica . Chemica , Physica, Mechanica , & cstecta Artis , quae in ipso

opere Versatur.

Ex quibus denique constat : I. Antiquissimam Artem sola collectione fideli Observatorum constitisse. 2. dein vero cogitatum fuisse de causis experimentorum per disputationem rationis indagandis. 3. Priorem partem, evidentia , usu , necessitate , semper eandem , nec fallacem ; posteriorem dubiam , mutabilem, ac cuilibet sere Sectapdiversam, evasisse.

PRINCIPIA ET PARTES, MEDICINAE.

Q. V X eo autem capite 2. & 3. 19. in-d tili , & fallacia , plurima accepit, haec Scientia, quae ut expellantur,considerandum omnem scopum Artis esse evitationem doloris, debilitatis, mortis; adebque conser-lvationem sanitatis praesentis , absentis resti-l tutionem : ideoque quidquid sciendum , de agendum Medico , uni tantum huic proposito inservire debere. 21. Est enim objectum Rus , Homini Vita, sanit s, morbus, mors horum causae , quibus oriuntur i eorundem media, iqibus diriguntur, *z. Pro

22쪽

MEDICINAE. 712. Proinde est Medicina Scientia eorum, quorum applicatorum effectu , vita sana i)conservatur , aegra sa) vero in priorem reos hiluitur salubritatem.

13. Cujus itaque Nobilitas, Utilitas,

Necessitas, sponte patent. 24. Agnoscuntur autem duo modo firma fundamenta , quibus certa demum nititur :nempe I. accuratissima observatio corum

phaenomenωn, quae in homine sano, aegroto , moriente , mortui cadavere, sensi laus externis apparent ; sive ea oriantur ab iis,

quae in ipso homine , sive ab iis , quae per

CXternas causas . casu , vel Arte , in eum

agunt. 2. severa indagatio illorum , quae in homine latent sensibus abscondita, vel quae faciunda sunt in eventum praefixum. Haec autem sola potest obtineri ratiocinatione exacta , dum α data eXperimenta , I. hujus. singulatim perfecte expensa , 8 in omnibus suis proprietatibus examinantur , γ dein inter se sedulo comparantur, Ut convenientia, vel diversitas , patescat, tumque pruden'tissima fide notantur ea omnia , quae in iis contineri perspecta clare inde deduci possunt Neque vero posteriora haec prioribus minui firma, vel fida, erunt. 2y. Ut porro haec quaesita ex datis inveniantur , principia quaedam requiruntur, quorum notitia fiat demonstratio. Quae,

23쪽

8 PniNCIPIA ET PARΥEs, distincta, clara, certa, ese debere ratio ipse exigit. Talia autem in iis, quae pure Corporea in Homine, sunt Mechanica, & experimenta Physica , sola. His enim Corinporum Vires generales , singularesque, rantum innotescunt.

26. Quum vero in homine etiam alia sint, quae per illa principia non queunt intelligi, ideoque per eadem ne quidem demonstrando explicari possunt, alia longe ratione cir-sa haec utendum erit, si errores vitare velimus: id autem facile perspicit, quicunque sequentia, alibi demonitrata, considerat,

ut vera admittit M. α. Homo constat mente , & corpo- τe, Unitis.

8. Quorum utrumque natura ab altero differt. γ. Adeoque Vitam, actiones , passiones, diversas habet. Tamen ita se habent inter se , ut cogitationes mentis singulares determinatis corporis. conditionibus semper jungantur , dc vicissim.ε. Interim cogitationum aliae ex sola cogitatione pura sequuntur, aliae vero tantum cx mutata conditione corporis oriuntur. Contra quoque exercitationes quaedam quorundam in corpore motuum fiunt sine

μItentione, conscientia, vel imperio animae

24쪽

MEDICINAT. sad eas concurrente ut causa , vel ut conditione r nonnullae autem eXCitantur , atque determinantur , per actiones mentis prae se gressas, quamdiu homo sanus est: quaedam denique ex utrisque his concretae observan

tur.

. . In homine quidquid cogitationem involvit, soli id Menti, ut principio, adscribendum.

θ. Quod vero extensionem involvit , aut motum, id uni corpori, ejusque motui, ut principio, tribui, per Mus proprietates intelligi. explicari, dc demonstrari, debet. ι. Neque eX perspecta mentis , Vel cor- ris , natura, quatenus ab humana intelligentia cognita habetur hactenus, intelligitur ratio, qua agere in se mutuo , vel pati a se

mutuo, queant.

κ. Siquidem haec sola essectuum observatione, ita constant , ut horum allegatio nihil explicet a quin imo , ubi problema Medicum eousque solutum , Ut restet modo CX-plicandum quomodo fiat haec relatio M. ε. a satisfactum erit quaesito : quoniam ulterior

inquisitio impossibilis, & illa solutio Medico scissiciet. 28. Ultimae quoque Metaphysicae , dc primae Physicae, cpuae , Medico investigatu , necessariae , utiles , vel possibiles. Don sunt. Ut erant elementa , formae pri-

25쪽

ro PRINCIPIA ET PARTES,mae, seminum, dc motus, origo. &c. 29. Assiimere autem licet, & prodest. omnia vere demonstrata , in Anatomicis, Chemia , Mechanice , atque in Physicis, quoad simplicem factorum eventum. Vid. 2s. 3O. Tum oportet incipere a simplicissimis, cognitu facillimis , atque certissimis; a quibus deinde pergendum ad ea semper, quae proximo gradu harum conditionum praegresia attingunt; atque ita accurate progrediendum , ad composita, obscura, dissicilia. 3 i. Docenti autem procedendum a generalibus ad singularia quaeque , dum inventa explicat ; ut Inventori contra a singula' ribus ad generalia eundum fuit. 32. Ex quibus omnibus ordo doctrinae liquet: erit enim primo agendum de Vita ;deinde Sanitas enarratur; tandem de Morbis; denique de Remediis tractare decet. 33. Itaque prima totius generalis Doctri. nae Medicae, quae Institutiones Medicae apis pellantur , pars explicat Humani corporisI. Partes, fabricam. a. Vitam. 3. Sanitatem.

q. Effecta, quae ex his sequuntur.

doctrina de usu Partium. Objecta vero hujus partis modo enumer3

26쪽

ta appellari solent Res Naturales, vel Res se

cundum naturam.

3 . Altera pars enarrat corporis humani viventis I. MorboS. Σ. Morborum differentias. I. Eorum causaS. 4. Effecta. Dicitur , quatenus morbos declarat Οὐιτολογα me'ολογικη , dum causas tractat; -λλο γα, Vel νοπλογοι , quando agit de differentiis eorundem , συμ ἄωριαπλογιι denique, quoties estecta morborum eXponit.

Objecta iterum hujus partis vocantur Res

Praeter Naturam, aut Contra eam.

3s. Tertia deinde doceta. Quaenam sint signa.

Σ. Quomodo revocentur in usum. Ut in corpore fano, dc in aegro, cognoscamus, an, quis, qualis, sit, fuerit, erit, gradus , ordo , effectus, vel simitatis, Veli morbi. Designatur nomine Objecta autem hujus sunt Res naturales , non- naturales, praeternaturalcS 36. Indicat quarta I. Remedia. 2. Usum. Quibus Vita Sc Sanitas conservari queant. Unde nominatur

27쪽

iΣ Φ Υ Σ Ι Ο Λ Ο Γ I K H. Et pro objectis habet Res non naturales dictas inprimiS. 37. Quinta denique instruit

1. Materiem Medicam. 2. Rus praeparationem. . Modum utendi Ut salus restituatur, morbi tollantur. Dicitur , complectens Am --ύ- , Φαρμα τ=ὶ - , χειρουργηlta , μεθοδον ἰητροκta. 38. Quum ergo docenti , discentique, Commoda, dc naturae rei congrua, sit haec distributio Artis , eam & sequemur ut normam dicendorum. Φ ΥΣΙ ΟΛOTl ΚΗ.

mores, aut instrumenta sic facta, figurata, dc connma, ut ex singulari hac sabrica determinati quidam motus eXerceri queant, si Clausa movens accedit. Deprehenduntur enim ibidom, fulcimenta, columnae, trabes, Propugnacula, hypomochlia, cunei, MedieS, trochleae determinantes , funes , praela, folles, cribra, fit tra, canales , receptacula. Facultas exercendi hos motus Functio dici-rur ; quae lege me phanica sit , di per eam t*n tum explicari potest. 43

28쪽

ΦΥΣΙΟΛCr IKΠ. 33 1. Fluidae vero partes intra firmas conia tinentur, moVentur , in motu determinaniatur, miscentur, separantur, mutantur, vasa eum nexis instrumentis movent, horum parietes atterunt, mutant , restituunt. fiunt

hae actiones juxta leges hygrostaticas , hy- graulicas , dc mechanicas , ideoque dc juxta

has ultimo exponi debent: ita tamen ut acta curatissima primo ratio habeatur uniuscujus que humoris , & actionis ejus , prout per omne genus eXperimentorum innotescere potest. h. Vitae Humanae nomine , hic loci, sensu pervulgato , intelligo eam Corporis, quoad firma , dc fluida, conditionem, quae

omnino requiritur , Ut Commercium mutuum inter mentem & corpus duret quodammo lo , aut queat restitui utcunque, nec necesse sit id omnino tolli. Non enim hic vitae veram definitionem dare adhuc licet. Ut neque clariorem in his initiis ideam Sanitatisessingere possum , quam est data 1.343. Ut autem sciatur accurate , quid requiratur in corpore , ut haec ambo Σ. adsint ; i. colligenda Curiose cuncta phaenomena Vitae, & Sanitatis ; 2. inquirenda subjecta, in quibus haec 3. indagandae causae , a quibus ; ψ instrumenta , per quae . fiant ; F. estectusque , quos iterum produ

cunt.

29쪽

4. Quum vero ipsa haec fere innume

rabiba sitiat, ratio doctrinae jubet ea revoca re ad quaedam capita, ut ordinate tractetur

singulatim de singulis. s. Incipiendum quidem a corporeis 3o. ; sed haec, vel communia sunt Mari dc Foe minae , vel propria alterutri; idebque de prioribus primo tractandum erit. 46. Quae iterum , vel in adulto , vel in eo, quod fieri incipit, corpore spectari possunt ; sed tamen de priori iterunt prius a

7. Verum omnia illa ita cohaerent inter se 3- s. 6.ὶ ut, qUasi in orbem eundo , mutuas causae & effectuum vices agant; unde inevitabilis dissicultas est in reperiundo ordine , qui non peccet in leges bonae methodi. 8. Optimus tamen videtur , qui ab alimentis astu mendis incipiens , per successivas horum in corpore mutationes pergit, donec desinat ubi haec corpus ipsum faciunt , actiones ejusdem : quum enim ex his asia sumtis , lensu prius exploratis , ik assidud permutatis, constet corpus, & per eadem agat , clarum est illud hoc modo facillime posse cognosci. 9. Sunt igitur, vel solida, vel liquida, adeoque esculenta, vel potulenta. Quorum ma-

Ieries primaevis aqua, dc est,quae sponte dabat,

terra.

30쪽

d, Υ Σ 1 Ο Λ Ο Γ I Κ A. Is terra. ut historia a sacra , si profana, e sabularis , ic ipsa rei natura , docet: deinde deiamum humores quosdam animalium , de alias

quasdam horum parteS, una cum esculentis terra natis, praeparaVere, & usurpaverunt.

so. Interim ae multi solis vegetabilibus, aqua, ab antiquissimis temporibus usque in hodiernum diem usi in sustentaculum vitae , imo integrae nationes his contentae vixere ; e solo gramine & foeno vix iste visius est homo; falli solis sere sustentati piscibus; e carnibus dc lacte alii ; dum alii omne ser- me vegetantium , piscium , reptilium , volatilium , genus , mensis adhibent ; quod luxus , & ingluvies, ut . olim, sic hodie,

docet.

si . Itaque singulis horum 49. Fo) seor

sum, vel commistis simul, crudis, aut praeparatis , utens homo Vivit , Viget , Veget, reficitur. Nec tamen varietas assi impiorum magnam differentiam nutrito corpori adfert in materie, vel in actionibus. Quare est in homine fano facultas , quae eX tam diversiss

a Genes. 1. 2'. II. 26. conser IX. .h Herod. I. II.

e Apud Poetas in fabulis Cereris & Triptolemi.