Nova Acta Academiae Scientiarum Imperialis Petropolitanae

501쪽

furno peculiari adspirante ad albedinem calcinant. Cinerum annuo spatio mille et quingenti vel mille tangenti modii, Bussis T Rhetoeer dicti , seu duodecim ad quindecim millia pondo rustica quadraginta singula librarum consumitur , et

cinerum clauellatorum pondo e singulo sere modio parari solet. In genere vero, his pariter et aliis fabricis quotannis ingens Vis cinerum clauellatorum parat Ur etenim praeter id, quod in quilinis saponificinis et vitrariis fruinis, copiose impenditur, Uno anno v. gr. I 86. ad Xtero per ortum e tropolitanum solum triginta nouem millia, octingenta triginta tria pondo exportata sunt et quotannis inter setque mille pondo exportantur; aeque minus copiose haec mer per Rigensem, Reualensem, Archangelopolitanum, aliosque portus Atra fines mirutitur.

Varietates cinerum clauellatorum, quae apud nos vulgo prostant, sunt: I. Cineres clauellatae non depuratae, peculiari modo in socis, lixivium igni infundendo, paratae, seu cineribus miX- tum et semicalai natum Alcati, parvi glebis concretum, admodum causticum, et Belgis ad dealbanda lintea, vulgaribus cineribus clauellatis, quas Sueci suo titulo: Bal che exportant, ob maiorem salini proportionem praelatum Rusiis vero Ard c tertiae bonitatis audit. Qui debiliori lixivio saturati sunt cineres a mercatoribus vulgo Bra Vocatur nec in glebas emcti sunt. et Cineres clauellati rudiori excoctione parati, secundae bonitatis, tantum non calcinati.

a. ineres perlati Rustis, adscito germanico nomine Peri ob, seu primae bonitatis, calcinatione dealbati, reliquis pu-I a Tiores.

504쪽

erem asa, meminriores, attamen multis etiamnum heterogeneis inquinati. Huius datur species inter reliquos purior, Sali Tartari satis similis Galli praesertim hanc, licet Vulgari duplo cariorem pro fabrici suis coemunt. In Xperimentis, quibus has cinerum clauellatorum arietates subieci, pondus centum unciarum generatim adhibui facilioris calculi et comparationis causa. Processus sere in omnibus simplex fuit, Vt expositione eorum ampliore non sit

I. Mineres clauellati non depurati.

Obscura et sordida erat, partim in glebis, partim soluta, admodum humida. Centum unciae huius. bulliente aqua elixi uiatae, uesiduam terram argillosam et lapillos praebuerunt ad uncias a a.

Lixiuium Itratum flauescentis erat coloris, foetoris e Pers, neque argento polito vapore suo splendorem ademit. Sub eius evaporatione leni, praecipitabatur subinde puI- is salinus, quem decantatione et tiro separabam. Mai sa 1- lina tandem in statum siccitatis redacta triginta octo unciarum fuit; iterum vero soluta, uaporata et subsidente puluisculo priuata rediit ad pondus unciarum O. idque purum erat Alcati vegetabile. Sepa

505쪽

m asa rem separatus puluis salinus post ablutionem et exsiccationem quinque cum dimidia iacias pependit. Coctus in aqua in solutione se drachmas largitus est Tartari vitriolati salini praeterea nihil. Portio non soluta in qua sorti diluta, cum effervescentia soluitur ex parte, solutio alcati phlogisticatum intense

caeruleum tingit; alcati fixo tandem saturata terrae calcareae portionem praebuit, quae edtulcorata pondus Inciae et drachmarum sex aequauit. Non solutae superfuerunt Unciae tres quarum, per fusionem cum alcati et silice natura inuenta est. Amissae omnino septem unciae cum dimidia deperditis particulis et humido a ponderata naassa resorpto adtribuendae

sunt.

Ex alia 1 scina deprompti cineres clauellati e centum

Impura Vero merces, quam Bra appellari supra diximus, tantum dedit Alcali puri unc. XXViij.

II. Vineres clauellati rudite depurati cineret.

Cineres clauellati non calcinati in omnibus tabernis in doliis etiam integris, admodum Vnctuosa, impura et atomiScopiosis nigris inquinata esse solet. Vnciae centum horum inerum continent Terrae insolubilis uncias Indecim ex his uncia sabuli quartZosi utriendo separari potuit; reliquum effervescebat cum acidis, maximam partem iis soluitur eo solutio cum dicati phlogisticato P a inten-

506쪽

intense i caerulea euadit Maior pars huius calcareae, exigua siliceae fuit naturae. lixivio flavescente sub evaporatione puluisculi salini haud parum subsedit exsiccatum alcati, denuo solutum et euaporatum, purissimum, pondere fuit Unciarum quadraginta quin

que.

Separatum ab eodem durante uaporatione sedimentum aqua excoctum dedit Tartari xitriolati uncias XX terrae salinae non solubilis calcareae simul et si liceae unc. V. Humoris igitur absorbi et amissae durante operatione pondus fuitvnc. XIX. Ex alia aberna depromptae cineres, puri alcati dederunt unc. XL i.

III. Cineres perlati Rossici.

Hae passim caerulescent , virescenti et sauescenti albo colore variegat , et satis sordidi coloris , inque omnibus t bernis humiditate iactuosi esse solent. . Odor lixiviosus. Vnciae centum aqua bulliente eliXiuatae, residuum praebuerunt xnc. drachm. V. Cuius Uncia arenae , reliquum terra salina fuit , calcareo - silicea, ut in praecedentibus experi

507쪽

Ρuluisculus praecipitatus excoctione cum aqua praebuit: Tartari vitriolati unc. r. T. Terrae salinae siliceo calcareae nc. II. Superfuit magma alcalescens quinque drach rnarum, quod partim alcati egetabile, partim terra calcare a constabat. In loci experimento amissum pondus Unciarum septem et drachmae 1 quod humori cinerum ex parte tribui debet. Cineres perlati optimi citaque continent in centum Vnciis, Alcali puri Inc. LXXXIV.

Tartari vitriolati Vnc. III. r. V. Terrae salinae siliceo' calcareae Vnc ijssi. Sordium non solutarum unc. II. r. III. Amiis ponderis, ut dixi quantitas Vnc. ijsi. Comparative ergo sumtae cinerum clauellatorum Ros-siae arietates ita se habent, ut centum Vnciae contineant:

Salis Alcali puri e non depurata arietate I. Vnc. XXViij. ad XXXV.

depurata non calcinata II. Vnc. XLV ad XL cum dimidia. cineribus perlatis III.

Vnc. LXXV iij. cum dimid ad LXXXIV. Tartari Vitriolati e varietate I drachm. VI.

varietate II. Vnc. XX. varietate III. Vnc. VI drachm. I. Terrae

508쪽

Τerrae iliceo calcareae per sortiorem calcinationem alcati solutae

Varietate I Vnc. IV. drachm. VI. varietate I Vnc. V. e ciner perlatis. Inc. ΙΙ. Nulla praeterea alia aliena adsuerunt. Terrae cinereae partim calcareae, partim siliceae, cum arena miXtae in arietate I. Vnc. LII. in varietate II. Vnc. XI. in varietate III. Vnc. VI drachm. II. In terris omnium sarietatum martialis Irincipii notabile vestigium. Humoris absorpti pondus adfuit

in varietate . Vnc. V s. in varietate II. unc. XJ X. in varietate II. Vnc. Vibsi.

Analysis cinerum bellatinorum purissimorum

et miXtOI Um. EXperimenta Varia circa cineres e tuli nos vulgares inst. tui, non solum quia Cineres clauellati rosi ci maXimam partem e lignis eiulinis aliisque inter sylvas mixtis frutetis parari solent; sed etiam quia hemicorum sententiae circa cinerum naturam admodum differunt, ea nunc occasione data adjicio. Sumsi cineres e solo e tulino ligno in fornace pura paratas quorum pondo seu O librae rusticae 5 o vnciae medicae r

509쪽

dicae, seu ipsiensium pondus as librae lignorum aere siccatorum 6 ad o pondo Pud requirebant. Ex hac cinerum quantitate coctura salinae partis e trahi possunt unciae XL ad XLI. in quibus continetur: Alcali puri vegetabilis unc. XXVIII ad XXIX.

Tartari Vitriolati unc. II drachm. I. Terrae siliceo- calcareae ex resolutione massae salinae nc. IX. Terra mortua cinerum, aqua non solubilis, plurimam partem acidis resoluitur et cum alcat phlogisticato caeruleo tingitur. Praeter terram calcaream, inest etiam pars siliceae naturae.

Ρondo Cinerum mixtorum e lignis eiulinis, simul cum populo, alno, Vimo, aliisque spatio decem dierum in fornace combustorum , edidit salinam massam pondere Unciarum XLV.

et drachmarum VI. Haec alia mediocri calcinatione in massam caerulescentem confluXerunt, cuius pondus erat XLIsi. Vnciarum.

Dedit haec massa puri alcati unc. XXX. Tartari vitriolati unc. ΙΙ drachm. VII. cum dimidia. Terrae ab intermedio Sale solutae a. alcatinae nc VII drachm. IV. b. Siliceae nc I drachm. I. cum dimid.

510쪽

Volui ex hac terra , methodo a Clarissimo Seheel in

Act .moliniensibus indicata, solutione per acidum nitri et praecipitatione per acidum itrioli , elicere Magnesiam Bittessala-erde); nullam vero hoc processu obtinui. Dum postea terram calcaream per alcati praecipitatam acido vitrioli diluto ultra modum saturarem, ex aqua a selenite crystallisata reliqua ope salis alcati veram agnesiam praecipitaui, quae ad totam maS-sam circiter tres rachmas effecisse videbatur. Terra mortua cinerum erat pondere a Unciarum et magneti copiosas particulas serreas largiebatur struebat cum acidis et soluta alcati phlogisticatum caeruleo tingebat Lu- triendo non bene in partes distinctas separari potuit, igni sollibus excitato exposita intra viginti minuta in vitrum durissimum, obscure caeruleum transparens, confluXit.

Magnesium Braunsem), quod hemici Sueci copiose

cineribus inesse perhibent, methodo Clari T. Seheel in Acta Hol-miens pro o tradita, frustra quaesiui praecipitata enim cal-

cinatione tantum cinerca euaserunt.

Magnesam albam supra indicata ratione etiam ex hac terra elicui, et videbatur in totam massam efficere pondus drachmarum quinque granas Ρarticulas martiales e minori portione solutionis per al-cali phlogisticatum omnino praeci litaui et praecipitatam calcinaui; Vnde calculo facto prodiit in totam massam pondus unius drachmae cum XLV granis. Videtur autem plus serri inesse, quandoquidem terra etiam silicea, acido non solubilis , arte euidenter inquinata est. Terrae