Institutiones theologicae ad usum studiosae juventutis auctore Cajetano De Fulgure Aversane .. Tomus 2. Continens tractatus. De Trinitate. De rerum creatione. 2

4쪽

INSTITUTIONES TI OLOGICAE

AD USUM STUDIOSAE IUVENTUTIs

A VERSANAE CATHEDRALIS ECCLESIE CANONICO

Euitio quinta αuctior , et emendatior.

Continens Tractatus. De Trinitate. De Rei uiri Creatione

6쪽

LIBER QUARTUS

Promatio.

QUae superiori libro de Deo disputavimus, ali-

qua ex parte rationi penitus impervia non erant. Inoisibilia enim lasius , α creatura mundi , Per ea, . quae facta sunt , intellecta , conViciuntur e semul ferna quoque ejus piratis, et dipinitas, inquiΓΑΡΟ- stolus Rom. I. Io:: ita ut sint inexcusabiles , qui aut Dei notitia caruerunt, aut cognoscentes Deum noti sicut Deum glorificaverunt. Nunc autem altius mentis aciem oportet attollere ad ea , quantum Possumus , contemplanda , quae de Trinitate personarum in ia una Divinitate , non rationis lumen, nota creaturarum testimonium , sed ipse nobis Dei spiritus , ac Sapientia revelavit. Sileat igitur hic humana ratio , totamque divinae se auctoritati . ac veritati subjiciat. Qui enim. Scrmator rat maje talis , Opprimetur a gloria, lyrov. XV. 27. Quaenam autem Mis intellιgendi, quae MDacicas rationis , quae acies cogitationis Ostendet quomodo sit Trinitas 3 inquit Augustinus Lib. XV. Trin. cap. 6. Scrutari hoc temeritas est, credere Pretas est , nosse orta , et pita aeterna est , inquit Bemardup Lib. V. de Consid. cv. 8. Unum erit rationis munus , ut quae increduli , atque haeretici contra Trinitatis mysterium , quod totius Christianae Neligionis fundamentum est, objecerunt, ut evincerent illud esse rationi contrarium , dissol Vat. In eo autem positum est hoc mysterium, quod in uno Deo tres sint personae, quarum prima Seeutidam, et utraque simul tamquam unum principium lcri iam producati in quo explicando, ut ordine procedamus, pri Dium exponemus errores varios, in quos haeretici inducta Duilir Cooste

7쪽

4 Theologiearum Institutionum Lib. V Cay. I.

sunt. Tum trilina persoriarum existentiarii Iarobabimus. Deinde tres illas personas unam ea udcm niam ero habere naturam ostendemus. Quarto dicemus de ipsarum Personarum processionibus , circurniusessiolin , et missione. Quinto de earum ad se invicem relationibus , ac notionibus. Sexto de variis ipsarum nominibias. Deni lue , ne i iis detur errandi locus , nonnullas addemus regulas , cx quibus . de Trinitate loquendum est.

Variae recensentur haereses contra peritatem MFsterii SS. Triniistis exortae.. I. DR aeter Gentiles , Iudaeos crassiores , ct Mahumex thanos qui Trinitatem irrident,vetustiores tiaretici Sιmon magus, ejusque discipuli IIIenander , Satiarnia inus , et Basilides; necnon Valentinus, alii l. contra hoo

mysterium portenta quaedam errorum evomucrunt quae, . hic explicare longum esset, et inutile. Docebat Sluιon , teste Irenaeo LM. I. cap. 2o. , unam esse in divini tute pem lsonam , quae modo Pater, modo Filius , modo Si, iri- lius Sanctus dicta sit: hanc autem personan esse sei PS ain, itiempe Simonem , qui Judaeis apparuerit ut Filius , S smarii aliis ut Pater , Gentilibus ut Spiritus S. Licet autem paulo aliter rem explicet Augustinus Lib. de hae- . res. cap. I.; lamen Irenaei hac in re sicut vetustior, ita: major videtur auctoritas ; idcoque Maurini Patres in recentiori editione Augustini ea tamquam supposititia resecuerunt, quae hac in re benaeo crant contraria. Ab hac una divina persona productas esse iereaturas aliquas ajebat nobilissimas , quas appellabat AEOnas, inter quas ipsum quinto loco polisbat Verbum. Valentinus aeonas ipsos multiplicabat usquc ad numerum tricenarium . inter quos et Verbum , .et Spiritum S. collocabat. Vide de his haereticis Epiρhanium , Irenaeum, Theodoretunι, Augustinum, Tertullianum α). l

8쪽

De Trinitate. F

H. .Praxeas primum ob si lei conses ionem coniectus in carcerem , deinde Montani liae resim prosessus , uiox ejusdem Motitatii hostis accerrimus , et accusator apud Zeρ rarium Ro in anum Pontificem , a quo Montanus damnatus est. Ob ea gesta tumens. superbia , novae

haeresis suit auctor , docens , Patrem , Filium , et

Spiritum Sauctum unam esse personam i atque hinc Patrem ipsu in incarnatum . et Passu ui ζ qua in re a Simone, ceterisque vetustioribus haereticis ejus dogma liscrepabat ', unde ejus erroris.sectatores Patristassiani dicti sulit, Contra ipsum scripsit Tertullianus , Montani veneno jam in seclus , Librum contra Praxeam. Damnatum I 'raeam Occultasse haeresim , deinde iterum eam disseminasse , idem Tertullianus est auctor.

ΙΙΙ. In eundem scopulum post raxeam impegit Metus Smyrncias is ex Theocreto Lib. III. haeret. fab. caρ. 3. vel Eohesius ex Epiphanio Haeres. LVII. ci μὲca annum CXLV., et Sabellius Ptolemaidensis circa annum CCLVII. qui errorem magis disseminavit, sectamque secit celebriorem, ita ut discipuli jam non Praxeani, aut Metiani sed dicerentur. Hinc Iiaeresim suam hoc exemplo explicabat : Sicut sol unus est, et in se vim habet duplicem illuminandi, atque calefaciendi ; sic Deus una est hypostasis, quae si in Sua substantia spectetur , dicitur Pater si vero quoad virtutem

homines illustrandi, edocendi lue , dicitur Filius ; si de In una quod ad vim eos inflammandi pex gratiam Spiritus Sanctus. Subellium damnavit Dionysius Alexandrinus in Synodo, eum q. variis Epistolis consutavit, praesertim ad S. Pontificem , ut scribit Eusebius Lib. VI. ' .HAL c. 6. Legendus de hac lineresi Basilius Lib. XXVII . contra Sabellianos, Arianos etc. et Eρist. LXIV. ad

Doctores Eccl. Neocaes. , Athanasius Orat. contra Gregales da bellii, Theodoretus Lib. II. haeret fab. Cast. Io.Quarto saeculo Prascillianus in Hispania Sabellii, et Manichaei dogma est amplexus, ex A ugustino Lib. de haereS. caP. Io. Inde secta Priscillianistarum , quae misere

turbavit Hispanias. Damnati sunt Priscillianistae pluribus Synodis, imprimis Caesaraugustana anno CCCLXXX. . Toletana I. anno CCCC., Bracarensi anno DLXIII. et aliis. Priscillianiis cum sociis capite daninatus est Impe-

9쪽

6 Theologiearum institutionum 'Lib. II cap. I. riali judicio , quod primum videtur capitalis poenae

in haereticos exemplum.

IV. Paulus patria Samosatenus, Antiochenus Patriar ' elia, circa annum CCLXII. docuit et ipse . Dcum unam csse perso iam , Nempe Palhem; deinde post Cerinthum, nebionetii, Carsioertite ι Theodotum, Arte nam, alios- qne 'veteres lia creticos , asseritis Christunt purum esse honi inditi, cui Deus l/aωr verbum, seu sapientiam , et virtutem suum indidit ri Spiritum Sanctum vero esse gratiam a Patre in homilies diffusam. In eo itaque , ut' 'bservat Leotitius Lib. de Sectis Act.3. . Paulus Samo'satentis.Sabellio discrepabat, quod .s'abelli is unam esse Dei periosam dicebat, quae tria haberet nismina ; Patilias vero noti eundem diccbat esse Patrem , Filium, et Spiritum Sanctum ; sed Patrcm ajebat esse Deum , qui omnia creasset ; Filium purum hominem. nempe chris iam sapientia' , et virtute a Deo plenum; Spiritum

Sanctiim gratiam Dei in hominos essu sam. Diio Concilia Atiliochiae habita sunt contra Paulum Samosa-

equm , unum anno CCLXlV. alterum antio CCLXX. 3In priori quidem callida dissimulatione Ρatres elusit,atis inictior; convictus , anathemate percrilsus, atquct dejectus est. Cum aulem Episcopali domo n. iii . incedere,' interpellatus Aureliantis Imperator , 'Iicet estiuieus, enui expulit , jussitque iis donmiti tradi, quibukitali Antistites , et Bomanus Pontifex scriberent

concedendam. Vide Eusebium Lib. VII. Hist. cap. 3. ei Theodorolum Lib. II. haeret. faue. CcP. 9.. Photinus Syrmiensis Episcopus, saeculo IV. Pauli

Salnos aieni haeresim ab inseris revocare aggressus paucisit in talis agrule Basilio δ' icyran damnatus est in Syno-

lo Syrmiensi anno CCCL l. ut omnes memoriae prodi-dcrutit veteres, Epiplinii iis meres. LXX.,Theodoretus Lib. II. litieret.I ab . con. I a. alii l. ita ut salsus hac in te videatur Garneptias Dissert. de haeres. et lib. Nestor. S. 5., tui Pochiniri blii fua ex parte excusare nititur. 'VI. Arius I resby ei Alexandrinus, saeculo IV. magnam Ecclesiae pestem intulit. Docuit, Filium Dei meram cSac creaturam , BNle mundum quidem conditam , sed laineti in tempore. Damnatus est primum in Syn

do A lexandrina 'ab asicaeandro frus Episcopo : sed cum

10쪽

II . De Trinitate. Ionge lateqtie linercsim disseminasset , pluresque inse-cisset I piscopos'; iisbyteros , Omitis lite cotiditionis homines , habitum est ut no CCCXXV. Coite illurn Nicaenum primum oecu melaicum, in quo damnatus est , jussitque Constantini M. Pulsus in exilium . ejusque libri combusti sunt. Post, fraude Aricinorum re- Vocatus ab exitio , misere periit. Il. Post Cottollium Nicaenum latius Ariana haeresis est dissus a. Innumerabiles Synodi tininiae sunt ab Arianis, novae l. limites procusae fidei formulae omnes 1amen Aviani in tres partes scissi sunt. Prima suit rigidiorum Arianorum, qui, cli ce Ae ιο et Euri Omro, Vcibum Patri dissimile μευ nstirmarii lilia Ilinc dicit Etannismiarii , Aeliani, iri Ansmoei. Allera Semicirianoriιm

liui , duce Basilis Avoranu, I cibum per omnia Patri

simile docebatil, rion lumen Constiti tantiale. Tertia , , inter duas priores inedia, conecdebat, Verbum esse Patri simile , sed non quoad subsumtiam ; eorum caput extitit Acacius Caesar tensis. Longa est Ariatii sini Historia.Vide Athanasitιin, Theodoretu/m, Epiρhanium , aliosque veteres. Multa de iis habet Tille nontius. Natalis Alex, concilia omnia tum Catholicorum , tum Ariano m. , Scriptoresque Catholicos , i ii Arianos olim oppria

gnarurat , accurate recenset. Historia autem Ariariorum, quam myburgus adornavit sa) , Variis rationibus improbala est a Viris doctis. et ira II. Macedonius Sciniarianus , Episcopus conflatililaopoli lanus . Spiritus S. divinitatem , qua in negaverunt omnes haeretici , qui dc Verbi divini lato male senserant , acrius oppugnavit. Ejus discipuli

Pneumatomachi , scit Spiritus S. tiosio vocati sunt. Damnatus est Macedonius in Concilio ConstantinooolitanαI., atque Episcopatu abdicatus anno CCCI .XXXI. Scripserunt contra ejus haeresim Athanasius

Serapionem , Basilius Lib. de Spiritu Sancto , Ambrosius tribus Libris de Spiritu Sancto. IX. Tritheitae , duce Ioanne Philopono , VI. saeculo