De Cognitu difficilibus In Praxi ex libris Avenzoaris per sententias dilucidatas

2쪽

SENTENTIAE DILUCIDATAE

Vmmopere admirarus sum , visos clarissimos in Aueneoarem edicum peritissimumse doctissimum inter Ara.. Calumniae inAuerbes inuebi,attegiarique imum nulgo omdine, nudaque methodo scripsisse,

potius sola experientias primo inchoare suos libros a tuenda sani tale ignotas deiniue plura locasse confuso ordine, Cbirurgica, Fbam maceutica, di tetica , s tanquam mera, multa absque rationibus docere ; at si altius L eculari, expendere pro 'Rit py0 ΛΠς. et eritate licet singula huius clarissimi edici cocta , fa rite aduersari, sententiam mutabunt se procrtim , cum GL Cilla, libr. 1 .infus dicat, si quis Elinguis usu discreta bene norit,hunc prooemio aliquanto maiorem medicum futurum, quam sine usu linguam suam excoluerit. Nunc medicis verbasupersunt; sed de H medenaei stientia ; morbi quidem non loquacitate, o garrulitate,sed remediys curantur.Merito Auenesar cum in his libris non ph stolossiam medicam pertractetine patho

siderat ,- tuetur praesentem cum nobilius , ut ibi que siccusso Hresmilibus, quam lapsam resarcire contrari,s immo Cel pus loco vitato ait , ut difficillima, sic etiam clarissima P 'FR 'est ea pars quae morbis medetur: in enumerandis auxiliorum materijs Indicationes primo curativas, praeseruatiuas, es' vitales elicit, secundo medicamenta, , tretio chirurgia Dubitatio. inauit; modo promiscue ratione temporis agendorum, Ut prurimum autem distam praeposuit, secundo iniuersalemina a pur-

3쪽

ordo in methodo medendi. De indicationibus

tribus Comp. med.qua . De extractis. .

Sententiae dilucidatae

purgationem, tertio Acalem. ordines quidem inter chira

glas , pharmaceuticas disisticaS materias ad placitum sent, necessis ate tamen etendorum, in urgentium, aliquaudo ina materita auxili, praeponitur alteri. Has omnes tutas, Iucundas, ω citaspraescribit, indicatas a rebuspraeter naturum, Morbo, causis, sti mplomate Metula viribus rebus, naturalibus, et niuersitibus,, particularibus f prater baec obiter docet summo cum ordine , ω methodo compositionem medicamentorum, o Ispe extracta me inalia, ω cibat a,, quorum inuenta recentiores nostri surpant breuitatem bu-ius Viri, experientiam doctrinam rationalem medicamenta selectu ,-tuta admirari licet ,pluraque experimenta: nam annis longam medicinam fecit. Patrem, Quum Me dicum habuit, a quibusplura colligere, discerepo it. His de causis medicinae studiosos hortor, etiam atque etiam r. st ut Aue arem magni faciant, ω prae manibus habeant, frequenter lectitent: nam summa cum aegrorum millitate me dieae artisgloria incambent. PQs vero pro viribus meosententias , quae obscuriores videntur,s sine probatione cίdiores conabi in reddere, ausa ue explanare indica π

patria, indicatu, ct materias eorum, rectamque adminia Hrationem, quantitatem,qualitatem, sic , tempus pe

Frutabimur , t stans medici nihil ab hoc periti simo Viro indieante, absente prohibente , Da meque mirtuteseumn cata saepe ab aetate,sexu, temperie, babitu corqoris , consuetudine, Aere, Regione, ,

annit more, documentaqusta clipiant ractici, oem Jriae medicam, Fath, uiam,smioticam, , quinque. Praeseruatiuam, o Curativam, uniuersalem, m particula' rem, , in uisitatione aegrorum, , conserutionibus, perpctimque baec capug ante octilos babeant res naturales hominiA

4쪽

praeternaturam causas, morbos , ωsymptomata quarta se dicationes curativas praeseruatiuas,atque ustales, quintopraesagia,sexto tandem materias praesidiorum Chirurgicas, Phamanaceuticas, atque Diautisas,earumq; rectum sum,quanis, quomodo, quantum , in locum.

EX PROOEMIO PRIMI LIBARI

prima sententia Auem ris dilucidata.

Db stillicidio aqua tepida in caput. U R prohibet Medicos destillare, sed

spargere aquam tepidam proprie super caput,immo iubet calidam,quantum potest substinere 3

Haec Auena .sententia videtur aduem

fari Galeno , qui Hatuit temperiem re nia uersi corporis, capitis aequalibus, si libus esse conseruandam, pueros molli habitu praedicor , fir calor uaui, i

bri, quod eu membrum frigidum, humidum, excrementis atens, mouet humores, asticis ' An magis humectat, quam decet, ur magis replet ' calida vero exiccae, abctergit, ab initquesu eruacinea, extra reuestit dissipando

Gyus in Dit capiti nihil aeqne prodesse, atque aquam stigidam, loquitur de infirmo capite peraeaaIem aestuaπte, sed ne altiluat reliquas parte; dorsi Vinae.

Prima sententia Primo de tuenda Dilucidatio destillicidio aquae tepidae in caput. DiIugdatio I

secunda. Celsus lib. I. c. ε Conciliatio.

5쪽

6 Sententiae dilucidatae S E C V Ν D A SE N Τ E N T I A

dubia AuenZ. dilucidata.

Vr panem bene fermentatum conuenienter, & optime malaxatum, & coctum eodedie post reces iam tamen caliditatis aquis: --tae ab igne iuuat sanitatis coseruationem, . rum vero frigidum post diem unum comedere , ita& calidum nocere Θe.a3.Σ .&a : Respondietur ex Celso , panem fermentatum citius'inae luςid ti0 η stiaricho corrupi,quam ammiu.sse. enimω agitatiouee, fremereto subactus, s attenuatus crabsitiem, lentorem amsit , facilius a calore Romachi elaboratur, in chialum v rtitur : nam deperdito calore igneo, extraneo,magis ea similis humanae complexioni . fucillusique eam conser .vat, ωsuccos,isspiritus moderatos gignit elutius τe-'ro dissipato calore , humiditate substantiali masse fermentit ubactae, salitae crassior, et terrectrior euadinspcrasios, visci sique succosparit, tardeque concoquitur, o permeat , calidus calore igneσUiritus Sex speties panis. put. CelFs dicit, extritico firmissima similago, & simila est; fit panis secundo, cui nil ait ademptum est ex tota farina, tertio infirmior ex farina cum furfure simo missus dima: quarto ex polline 1firmissimus vulgo volatili quin- Dpunii ect probi noti imbnti, at pauci exiguis ex siligia ne iidelicet em fore farinae infirmus: sem ex furfure insit mi simus sordidus , ptatris, deiectorius, canibus a commodatus. Hi omnessunt axes, eorum facultates p. ca vel multa , firma vel infirma alimeota in sex classes diui

o, ex Celsi, o Galeni aectis.

secundo. Secunda 1ententiayde usu panis, calidi, vel frigidi diluicidata lib. a. .

6쪽

dilucidata .

De carne recenti, G' metusta ,s etf.

Vr comedere carnem recelem statim post eius necationem,sit valde bonum 3i H ee doctrina desumpta eLI a Galeno Tertia lucidata. et ab Hippocrate,caro recensenecata calore et bu λlimea more racticara copiosiore a sudat, quam metusta, ω diu ad- α vetustae. seruata neque extraneas alteratioues est paga, qu seu au Neuro uasoibiliatiam immutant, ita oua Drbilia non nata, aut recentia ma- . .

gis notriunt quam metucta. gis nutriant.

QUARTA sENTENTIA DILUCIDATA.

De carnibus duris,mvsu alimentoque. VR dicit, quae exanimalibus habentibus

duras carnes, veluti sunt Turtures,Grues, x0ςius, 'Anates sylvestres, & similia, comedi post necationes ipsarum duodecim horis in . hyeme,aestate vero septem horis' Ani carne uapte natura dura frigiditate ,siccitate, Dilueidatio repletione succorum , re copia friabiles evaduntJatio temporis p. Friabilitas quidem en aptitudo sectionis inminutas partes, quae uero sicciora fiant oriabiliora redduntur dum istae

carnes perdurant duodecim horis hyeme, 'septem aHate,earum humiditas exiccatur, exhalat, quae lentorem, se Nis ditatem,st continuationem partium conseruabat,immo alimScalor praeter naturam, ' praeuius adjuttedinem exurgit, qui Demeper antiperistastim intro arrectus lentorem istum absumendo

7쪽

8 Sententiae dilucidatae

mendoseiabilitatem discontinuavumparit: H em et uro ob siceitatem, frigidiimm aeris diutius perdurant imputri

Cur hyeme xx ho. bilia: horae duodecim desiderantur: At aectate, quia facilius rimaestaῖςsςpxςm aeeenditur nativus marcore corrumpitur iis

aut contrario, aut marcore simili rictruitur septem hora hiilliis, Iussciuηt: Auento dicit se noste declarare causas borum esse ctuum, nesermoprolungeturi erusicuti duodecim, 6ρteratione regioni,. hor iv Hi*aHia io qua degebat ouen 'arsufficere valent, ita in regionibus temperatis frigidis locis tres,st quatuor mot m6di, hiabi die ber a expetuntur: Modi mero friabiliores carnes reddendi multi ,-marij experiuntur. Glij lente assant pedes avium minarum. Alij mortua umosus endum, Alii in Iebete ponunt auelanas,nisces,b Harorum. Ali=suffocatas statim inuoluunt pannis. Alij in aqua rigidam pluries immergunt. Alij eas an ferunt Petuus bulliente in aquam frigidamsaepe repenunt: Glij addunt, sus endunt ligno ficulneo. Hi omnes modi exsecundipostent , vel augendi per se, velper accidens calorem absumentem 'visciditatem, et tentorem sprofecto quo maius est animal, & grandius, eo

Lib.r. cap I7 robustior ex eo cibus Ce tectimonio. Inter domesticas vero quadrupedes leuissima suilla est: grauissima bu-Dubitatio. bula , an leuissima s quia fac lius concoquatur ob similitudio

iuilla ex Celso. Nem temperaturae Dumaπα , quam bubula an quia minus

alimenti dissipabilis praebeat , quam bubula terrectris, θcra fra plus alimenti est in carne, quam in alia re. Ua- id si visentiq; - ς' in quo plurimum alimenti est , vel fit i ita istum.' quod ex flumento , adipe, melle & caseo constat. Valen mitata lusi: ljorea aut , quae pedibus, quam quae volatu magis niti

quae volatu sidunt,firmiores sunt, quae grandiores aues, quam quae minutar, ut ficedula, turduS: atq, eae quoque, quae in aqua degunt leuiore in cibum praestant, quam quae natando scientiam non habent. Neque

8쪽

EX prooemio AuenZOariS. s

vero in generibus rerum tantummodo discrimen ; sed γetiam in ipsis, quod aetate fit, & membro, & solo & cae' seeundostias anilo,& habitu, nam quadruplex animal omne s si lactanS

est, minuS alimenti praeitat, immo quo tenuior pulluS eant carnes,& ut

cohortalis, est leuior: piscis inter saxatilia, quam in arena , leuior in arena, quam in limo: quo fit ut ex statagno , vel lacu, vel flumine eadem genera grauiora sint. Leuior, qui in alto, quam qui in vado vixit. Omne etiaferum animal domestico leuius,& quodcunque humido cito, quam quod sicco natum es , & deinde eadem omnia pinguia, quam macra, recentia, quam salsa, noua, quam vetusta plus alimenti habent; tum res eadem ma- De assis &elixisti. gis alit iurulenta, quam asina, magis assa, quam fixa . An quia eadem res elixa , iurulenta facilius concoquitur, et citius distribuiturper et niuersum, cum omni humido βι--Hantifico. Assa vero licet intrinsece humidior substanti-fe,plurima eius pars sicca exictat, δ' terreHris inutilis nutritioni, dictributioni: eo magi rixa,ut siccior, , ads-Hior: dicit celsus ferὸ quoniam utplurimum sed nonfmper vera estproposito, Ni quo malentior quaeque materia eR,M mivus facile concoquatur , sed si concocta .a , plus alat . ii Rβςψ Qq r Itaque utendi mater pro viribus modusq; omnibusprogenere sumendus imbecialis hominibus rebus infirmissimis opus eno mediocriter firmi m diam materiam optime sininent,6 robuctis apta validi ma est. plus deinde assumere ex leuioribuspoteu, magis in bis quae valentissima Dat rem raresbi debet. Haec Vel ui utilissima documenta Practici a Auea in boc Tromis manseseat

9쪽

10 Sententiae dilucidat aeQVINTA SENTENTIA.

Destiplicis, ae eoru cultate. t Vr omnia habentia fortem stiplicitatem , si

cutissent pontica, naturaliter fiunt siccata, crassa, dura, terrestria ξ dolorem stomachigeneratiae quamuis in eis Virtus aliqua confortandi stomachum reperiatur, COEstipI in que viribus, tenmorem, non crassiorium succism coctahunt per crassiora coctio enim fit per incrassationem , deinde in stomachis calidis, τ .e r ex Galeno, ω φ omes Auen conubuiunt : fauno vim I cum limone B r inrectae, o e

minta. cendum, de pomi uis dupliciter loqui ' primo dis his, De stipti eis positi qV Matuta matu utate confecta , rara enitam ense per pb IV. .cizies g, Vc deci mdo depolicis immataris antὶ Gaetutu j tura. Ita de acidis etiamsentientam est fontio, Mid a trient sanestibyrantiamsiccam, Iuccum exsecantem, scru sem incrassantemque :pontica vero immatura curi uua, pomu . lira, cus aute tempus suae mari iretionis habentpro-Ieno rennem scidum incohauctum , neque rictypermixtum cum Torreo: eis exprimavtur, ouccus iste octa

nuior, acpo ct maturationem , tunc enim a calore naturali,

proprio en facta imo humidicumpheo , crasis, maturatio, G perfectio: Gapropter iure dicit, nocent haec, quia Dut vi Conciliatio. excae Intia i gym naturalem Romachi , sermρησπ

10쪽

Ex prooemio AuenZoariS. I I

SEXTA sENTENTIA DILUCIDATA. Desattulentia flar Um. c.

CVr fabae licet decoquantur, non deponant flatulentiam,& nocumentum stomachi Θ DILUCIDATIO SEXTA color quidem igneus valetflatus absumere, terream seu Diluesdrito seli

Hautiam attenuare, aeream reddere ramogemeamque a

ceresse ortasse quia flatulentia eunaim abis, s de essen-rita subnantiae ipsarum; non autem aduentitia, nequit calore dissipari Z nam perseuerante temperamento, , essentia faba μνum semper remanet satulentia. Aecidentia quidem pruri disycile separantur: dummodo perduret temperametum, mi itur tamen satulentia ista coctione. Unde monend D*φ i statvlε i, durire si,qui ignorant calidum innatus esse cautim temperamerati,

ον de essentia partis inpuriori, tenuiori, Mubtiliori, cirpingui humiditatepotissimum commorante, ct per totam j-

Bb a fam