장음표시 사용
11쪽
sasque possibiles Iuberi mo, ne multiplicentur ejusdem phaenomen causiae, ubi una, simplex sat esse videatur λIV. Secunda ita se habet is tactuum naturasini eiu dem generis eaedem sunt caussae is uius regulae fundamentum in naturae simplicitate repositum esse norunt omnes . t sine si terrestria corpora ad nostrae telluris ce trum media gravitate seruntur. cur dubitaverit quis adfirmare planetas quoque circa solem rotantes ad Solis cenistram propria gravitate deserri quis insi per eandem non
agnoverit respirationis caussam in homine, ac in bestia pV. Tertia tandem ita apud Neintonum expressa legitur is Qualitates Corporum quae intendi, Wremitti ne queunt, quaeque corporibus omnibus competunt, in quilas experimenta instituere licet, pro qualitatibus corporum universorum habendae sunt. Eo porro fundatur haec regula. quod essentialia corporis adtributa nequeant alicui cor rideficere mare non solum de illis praedicari debet adtributis regula ista, quae intendi, Wremitti nequeunt, ut de extens e , divistilitate , figura, inpenetrabilitate e.
verum de illis etiam quae augeri, minui in eodem corpore possunt, ut de gravitate, seu adtractione elasticit te, porositate , C. VI. Solent autem hysici sere omnes, quamvis fatea tu solummodo corpus esse obiectum huiusce stientiae, non admodum se sollicitos ostendere circa ipsorum corporum
existentiam , sed ipsim libentissimo veluti indubiam sub ponere, praecipue ex quo eodem semper subcessi usuve nirent Phenomena, sive realiter, Me idoliter corpora ipsa
VII. Nos vero, ne quid inobservatum praetercamus, hanc volumus quoque sub initium examini subjicere, nullum veris
12쪽
bum habentes de Georgii Beriae Hibernensis opinione destruit enim illa omnem fidem, omnemque Divinam auctoritatem, quae nos certos reddit de corporis existentia.
VIII. Qua de re, quum Malebranchii vestigia circa ide rum originem hei sectati simus, hac etiam in re, non tanti viri auctoritate, sed rationibus ducti, ab illius opinione, quaquam recedendum esse judicamus dis imusque propterea cum ipso, non esse ad quaestionem revocandum , umimmoralis habeatur istius existentiae certitudo experientia
enim non interrupta, adsectionum constantia moralem exhibet de existentia corporis cognitionem : sed absoluto denegandum, Corporum actuasem existentiam metaplaysica certitudine innotescere. Nullum quidem argumentum poterit Physicus excogitare, quod essentialem ostendat connexionem inter actualem existentiam corporum, mentis
nostrae adsestiones, quibus corporea adtinguntur. IX. Statutum ergo quantum spectat ad corporis existen tiam , opus est hysico perscrutari quid nam sit corpus ipsum, seu in quo ipsus essentia , ac natura posita sit Sed ut hoc definiant philosophiae sectatores in varias, increpantesque distrahuntur sententias.
X. cripatetici siquidem existimant corpus ita posse definiri subjectum ex partibus constans, quae per se, ct radicitus exigunt extensonem ita ut per eosdem ipsemet e sentia stat in exigotia extensionis : Verum definitionem
hanc ipsis relinquimus bili, namque, non acturi Co pori haec potest aptari, idcirco nullis inniti rationidiis ipsam
M. Cartesus vero , eiusque discipuli per ea verba: edirpus est subjectum actu extensem, in trina actuali dimensione longitudine scilicet, latitudine,, profunditate ipsam coryoris naturam locandam existimant, eo quod nulla cox- poris
13쪽
poris idea haberi possit, nisi extensio concipiatur. At quum
haec extensio in longum, latum, d profundum etiam vacuo, cujus existentiam vindicamus numer XXI. Conveniat, placitum hoc hylicis expellendum esse putamus. XII. Extensioni artesianae penetrabititatis adtributum addidit Gassendus, ut sic a vacuo, sive loco omni corpore destituto corpus ipsum distinguatur Nilum porro ex ipsa inpenetrabilitate una simul cum extensione omnia materie adtributa, atque adsectiones non proficiscantur, hinc tenemus, male, ipsum se gessisse , illam arbitra tu est, in sela inpenetrabili extensione, corporis naturam locandam esse. XIII Melius itaque cum Recentioribus sere omnibus, de natura corporis absolute tuemur ipsam nobis penitus ignotam esse, revera siquidem quidquid in corporibus contemplamur aut adtributuna sientiale est, aut accidentale; quae omnia ipsam corpoream tantiam , ac natura su Ponunt potius, quam constituant.
XIV. A quamvis siteamur ignorare nos quodnam sit constitutivum illud, per quod intimam, Agicamque naturam agnoscere valeamus. tamen non veremur adfirmare nullum corpus naturaliter existere posse sine exire ne,
Winpenetrabilitate. Revera enim naturale corpus wextensum, inpenetrabile esse necessario debet XV De existentia , atque natura corporis actum est quantum nostrae methodi brevitas patitur jucundiora nunc per scrutanda veniunt, quemamodum sunt ipsorum corporum Proprietates, atque adtributa. XVI. Nomine vero adtributorum, proprietatumque corporum adpellamus adfectiones illas, quae semper corporibus naturaliter existentibus insunt, Me magna, sive par
va, sive dura, sive Mida steria corpora.
14쪽
XVII. sto ore proprietatum Universalilam triabu- Io intelligant hysici proprietates illas, quae omnibus omnino corporibus conveniunt, dissentiunt tamen dum harum enumerationem instituunt nos cum celebrioribus octo enumeramus: Extensionem, Divisinitatem, Soliditatem, nertiam, in itatem, uiscibilitatem Figurabilitatem , -- ωitatem, seu ut cum cπtonianis loquar, Adtractionem At de singulis breviter aliqua in medium adserre, hoc, strum postulat exercitiivn. XVIII. Qualiscuntque extensio fuerit, sive longa tantum, ut linea sve longa, Mata, ut superficies, sive
tandem longa, lata, prosunda, quae corpori, Qua- .cuo convenit, quamvis composita sit ex infinitis , minoribusque aliis extensionibus, displicet tamen quibusdam recentioribns, ut Muschembroechio, ea extensionis definitio,
quam scholae communiter tradunt: Extos est id, quod habet 'artes extra partes quum cium, inquit ipse, quam libet pars sit extensa, dicitur tantummodo extensum erito extensum, quod est, ut tradunt Logici, idem per Homdefinire . XIX. Miam propterea dedit celeberrimus Auctor hujus rei definitionem, nempe Multorum extra se invicem ex flentium coexistentia in uno, ut patet ex suis Elementis Physicis tom. I. cap. . Verum non est Cur simus de extensionis definitione solliciti, teste nim doctissimo Ohio lib. . cap. 4 definiri extensio non debet, siquidem estres simplicissimi, nullaque propterea indigens definitione. XX. Corpus itaque naturaliter existens debere esse necessario istensum, sic, est sui dubitet . An ver, omne id quod extensum est necessario corpus si hoc, anagnum Cartesianos inter, Moderniores la hos parit diis
dium . Adfirmant iiii eo quod judicant eu prorsus opu
15쪽
Is Diuueni extensionein vacu- , seu omni corpore destit tam negamus nos, sequentem propositionem circa extemtionem vacuam adserentes. . . L Existere, scilicet, acta in mors spatium vacuum Quum vero spatium hoc possit esse aut norine, aut coacervatum, aut Neminatum, sat est nobis disseminati spatii existentiam multiplici ex caussa revincere, atque demon
XXII. Quod si adversarii, nimis ortasse cariosi, quaeranta nobis, ubi nam natura essentiaque spatii vacui locanda videatura utrim nempe substantia sit, an accidens an positivum, vel negativum sit , iis similia; quum res admodum perplexa, M in extris ilibus dineuitati m obvoluta Philosophis adpareat, nihil auditae pronunciantes circa rem
hanc judicium nostrum cohibemus XXIII. Sed quoniam pluribus ex rationibus a numero XXI. mutuatis demonstramus, non omne id, quod extensum est Corpus esses quumque praecipuum extensionis adtributum sit divisibilitas, de qua celeberrima illa , ac dissicillima quaestio snter Mulosophos , a Mathematicos continuo viget an sci
licet extenso sive pura, sive solida in infinitum dividique hino judicium nostrum proserendi, substinemusquam cum pie extensionem sim vacuam, sive mathematicam, sive
selidam stine divisibilem esse in infinitum
XXIV. Ne autem error hac in re obrepat, divisibilitatem Sestilitate distinguimus. Divisibilitatis nomine intelligimus resolutionem, Wadsignabilitatem cujuslibet magnitudinis in suas partes Sectilitatis vero vocabulo intelligimus actualem, de realem partium segregationem Dum igitur divisibilitatem in infinitum tuemur, rejiciun s in osccto sectilitatem in infinitum, imo adseris ii creatas: vires suos habere limites, uiua quos obtinere amplius non possim minutissim rum M'tium separationem . XXV.
16쪽
Iis XXV. Ad infinitam porro Corporis divisibilitatem revinoecndam uti posse physicum non solum ratiociniis c m thaphysica petitis , sed otiam meometria depromptis, im dicantus . Extensio enim sive mathematica, sive Phoca, sive vacua eadem omnino est; etsi enim Geometrae extem
item nudo sumiam considerent perinde res se habet. Nam corpus non quatenus physicis qualitatibus praeditum,
sed quatenus extensum, divisibile dicitur. XXVI. Quod si ex nostra de divisibilitate sententia inserat quis finitam quamlibet extensionem partes in se conti nere actu infinitas, proindeque unum infinitum aliud excedere, hoc libenter admittimus esto enim ut absurdum v teres olim timerent: Unum scilicet is tin majus altero futurum, recentioribus tamen Mathematicis, Vallisio, Hospia ratio, Fontanellae, nuperrimeque Reverendus Grandio te orem est probatissimum . XXVII Insuper si quis scire desideret a nobis, quantast materiae divisibilitas, ad quam ope artis in Corporis divisionibus deveniri possit, reponemus adeo admirandam esse materiae subtilitatem , ut humanum captum pene superare videatur, quod pluribus expetamcnris, atque observationibus ostendere parati sumus. Quamvis non ignoremus etiam Joannem eillium de hac admirabili materia subtilitate eximia habere experimenta, theoremata pulcherrima demonstrare, quibus si non absolute mens nostra confirmatur circa veritatem propositionis xxiii , tamen ad ipsam adjuvandisa visi marim conducunt. XXVIII Sequitur nunc tertium materiae adtributum nia mirum figurabilitas quod autem corpus quodcumque, sivo maximum, sive minimum aliqua figura donandum sit, ex eo necessario descendit, quod finitam, atque determinatam habeat extensionem optime enim definitur is a veterminata
17쪽
ηata extensio, quam habet corpus, sive materia maec porro figura in corporibus concrctis inmutari utique potest , variari, sed nunquam ab illis abferri; non ergo essentialis est corpori haec, vel illa determinis figura, sed solum Agarabilitas.
XXJ X . At loquamur de primigeniis particulis dissidium non leve est NeWtonum ac Muschembroechium inter, ier ullium adserunt illi primigenia particulas uoquam deperdituras ite liguram, quam 1emel in creatione accepere negat alter. Nos Iuliones ex urraque parte consulente Mu-scli Ombroeciii Neae tono adliaerendum esse judicamus constans enim naturae ordo hoc probabiliter suadet; neque continuitatis lex, quam objicit vernoullius quidquam in contrarium evincit.
XXX. Haec autem persest durities. quain moloculis primis competer diximus, non in absoluta, spectatis nempe quibuscumque viribus aut supernaturalibus, aut etiam naturalibus possibilibus, sed solum relativa, spectatis scilicet viritius creatis , quae nobis huculque innotescere potuerunt. Quare unicuique adtendenti constat controversian Unc de facio osse, non vero de otii bili.
XXXI. Quaenam porro sit vera pthysica rcalis caussa, quae valeat summam hanc adhaerescentiam particulas inter primordiales producere, huic determinare non valemus comtenti enim sumus tenacitatis effectum credere, M substinere, etiam si aut nolimus , aut nequimus originem , caussamque ipsius adsignare. XXXII. Soliditas, quarta nempe Corporis univcrsalissima proprietas apud Physicos nihil aliud est, quam illud corii oris adtributum , quo corpus aliquod alteri e Nit , ne id se mi cum ipso in eodem loco existat, uno verbo, inperaetrabilitas hinc discrimen exoritur inter soliditatem, tauritiem, est enim
18쪽
18 durities firma partium corpreis connexio; ubi soliditas est penetrabilitatis repugnantia. Et revera omnia corpora, si
dura, sive mollia sint, solida sunt; at non vicissim omnia corpora solida, dura sunt. XXIII. Soliditatem, sive inpenetrabilitatem hanc unu versale esse materie adtributum, quod quidem non cor eticomposito solum, sed partibus etiam hoc est particulis componentibus, semper si naturaliter loquamur' conveniat, ratio, experimenta demonstrant, sive sit sermo de fluidis, sive de solidis corporibus. XXXIV. Obcurrit nunc inertia quintum materiae adtribu,
tum quo unisquoque corpiu proprium Ab statim tueri, a que confervare nititur; propter inertiam igitur 'rpus quietum nunquam movebitur , nec corpus motum unquam quiescet, nisi nova, peregrina adcedat caussa, quae sta, tum aut quietis, aut morus valeat mutare. XXXV. Qui dubitare audebit, an reipsa in materia adtributum istud adinveniaturi, motus acturam communicario nem, quam in corporum conlisionibus Observamus, se ignorare
fateatur necesse est. Quantitas enim motus, quae deperditur, aut communicatur ad evidentiam probat, corpus motum qui ri, corpus quietum motui resistere.
XXXVI. Si autem inertiae leges introspicere quis velit, luce clarius deprehendet , illam esse quantitati materiae proportionalem , duplam nempe in corpore duplo triplam in
triplo,, sic deinceps. XXXVII. Nonnulli utique sunt arbitrati, adtributum istud non esse a gravitate distinguendum, quatenus scilicet, si potius gravitatis essectus , quam verum adtributum a gravitate
diversum. At quam a vero philosopli isti recedant , illud vἡl maxime suadet, quod gravitas exercetur solii perpendicolariter ad centrum gravitatis, inertia vero se se manifestat
19쪽
Versus quamcumque directionem , sive perpendicularem, siVeobliquam ad horizontem. XXXVIII ramo nec desunt experimenta, observationes, quae revincunt gaudere corpus inertia etiam eo ipso tempore, quo propria gravitate deorsum ferri nititur, atque deorsum tenditur.
XXXIX. Neque postulent a nobis physici, utrum haec
inertiae vis sit proprietas ab essentia materiae descendens, an potius peculiaris proprietas a Deo maturiae in creatione tributa. Quum enim num xlli sentiamus nobis ignotam penitus esse corporis naturam, adfirmare hinc non audemus adtributum inertiae necessario ab essentia materiae descendere; bene vero quum omnia, quae corpora possident a suo Creatore adceperint, adserere ut possumus, vim hanc in sua creatione a Deo ipsi materiae concessam suisse.
XL. Si quid est in natura, quod a philosophis omnibus
maxime inquiri, iacituratissime pertractari debuerit, id ce te Sapientum omnium judicio est motus, quum non solum ignorato motu, ut Optime ait Aristoteles, necesse, quoque Naturam ignorari; scd tiam quod sublato Motu tollatur non modo Physica, quae corpus mobile contemplatur, sed omnes
quoque asiae silentiae, se opiniones, seu artes, quae sis motu peragunt nihil, ut sentit Epicurus. XLI Quum porro innumera sint, quae circa motus , uictis naturam , quaeque circa varias horum adtributorum e sinitioncs a variis Philosophis in scholis tradita fuerunt, hinc hoc ipsum solum advortendum judicamus discrimen
nempe maX in1rum adinveniri mobilitatem inter, motum
quiescibilitatem is quietem. Mobilitas enim, a quiescibilitas. omnibus omnino corporibus conveniunt, nec augeri , nec
inminui, nec tolli ab ipsis possint. Motus vero, 'uic in aliquibus tantum reperitur, continuo aut unum, aut au
20쪽
rerum extingui potest in corporibus pili Uno verbo mobilitas, quiescibilitas motum, quietem annuntiant in si tu sebili Motus vero, inulas in statu actuali. XLII. Ast quamvis idea motus simplex sit, adeoque definiri non debeat, communiter tamen apud recentiores phil 1bpho definiri selet Transitus corporis de uno in alium locum,
sive continua loci mutatio, vel λndem, ut ait Epicurus i singratio de loco in locum. XLIII. Sed relictis omnibus his, quae ad hanc generalis physicae partem spectant, hoc unum untaxat adversus Cartesium non veremur substinere Motus, scilicet , corporum
alios omnino perire , alios de novo emergeri ita ur non semper in mundo eadem motus quantitas perseveret. Adeo etenim a veritate alien semper vis sui haec Cartesii opi . ni, ut etiam illi, qui ad Cartesii partes in pluribus Esse . .etunt, hac in re ipsum turpiter lapsum esse adserere non
XLIV. Octavum tandem Corporis adtributum perscrutanis dum nunc superest, gravitatem scilicet, seu adtractionem vis etenim haec illa est, qua corpora ad centrum terrae, ad se invicem seruntur.
XLV. Neque negotium nobis facessit Turricellium summi ingenii virum, Magnique Galilei discipulum adserere haud
dubitasse, nullam csse in hac rerum universitate gravitatem, sed omnia absolute, in se esse levia. Quidquid enim ex . cogitaverit sive jocose, sive serio vangelista ipse Turricollius, hoc unum tamen adversus ipsum firmiter tenemus, extare nempe in rerum natura graVitatem absolutam.
XLVI. Quin imo progredimur ulterius statuentes, gravia talem hanc absolutam omnibus omnino corporibus convcnire, ut ex physica inductione iacili negotio ostenditur. XLVIl se se autem extendere etiam in Caelestia corpo