장음표시 사용
391쪽
Pavariae Dux hostem Pragiversus properantem inse-.quitur pus nae cupidus. E contra Bu- quoius cunctator egregius, a praelio abhυr
37 a persona, ὀ sciscitantibus in porta urbis, quisnam esset, ac de veniret, se unum de civibus Budinensibus esse respondens, facile absque ulla remora turbem intravit, & prout ab amicis praemonitus fuerat, in eandem domum Fririten bergicam se te cepit Jamque appropinquabat decretis coelestibus dest inata di - es, qua domitis rebellibus, & pro ligatis memorabili praelio
eorum exercitibus, Ferdinando Caelari tanquam legitimo Regi, Bohemia sua restitueretur. Non inconvenienter fortasse, nec lectoris animo injucundum aut taediosum me factutum at-bitror, si nonnulla quae in Marte Mora vico proxime in lucem edendo conscripsseram, hic in rem praesentem retulero. Sic autem habeo : x At Maximilianus relimis Stra Tecij curribus, & alijs impedimentis, quo expeditius hostem posset persequi, certiorque ab exploratoribus factus, An haltinum in proximis Unhossitio
campis aciem explicuisse, paratum forta de belli fortunam praedio experiri, confestim etiam suos arma expedire animosque
ad confligendum jubet; simulque Bu quoto, qui lentiore pallii
sequebatur, per citeres nuncios significari curat, occasionem cum Boi emis acie decernendi diu desideratam jam adesse, maturaret quantocytis iter. Sed eo serius, ac sub vesperam talidem adveniente, Maximilianus qui ejusmodi cunctatione oblatas rerum gerendarum occasiones, magna cum Reipub.jactura & detrimento, negligi vehementer dolebat, non sine indignatione a proposito iles stere, & praelium in aliud tempus differre cogebatur: interim tamen nihil a praeliandi ardore remittens, omnia ad instantem pugnam diligenti cura, quasi jam certo die crastina praeliaturus, sperataeq; victoriae finem impositurus, disponi ac praeparari jussit. Verum paulo post, ab exploratoribus, qui speculatum excurrerant nunciatur, hoste trita cognito Bavati consilio, cum sibi & loco disssus vereretur, ites pugnae copiam faceret, & sinistram experiretur sortunam,
392쪽
caltra rei totius summam indiscrimen praecipitaret, subita sug periculo praeli, subduxide, ac citatis passibus confus8 que canit xlla a se Pragam versus promovere. Quo audito M imilianus omnem ni ibin G, motam exosus, hostem etiam intempesta nocte persequi consti- persiait in protait: & quamvis bu quojus copias suas ex itinere de fellas, quo- posito,ia 'V3 minus educi possent, excusaret; admirantibus aliis ducibus, ', '.' si ς euchie praeter consuetudinem pugnacis animi, tota ista expe- hii u ditione segnitis quam par esset, copias provehentem, & adhuc Probirit. nihil remi illos e pertina i a itumina praelij abhorrentem multo sermone carpentibus; tamen ubi ab alijs occasionis opportu- .uttast na didicisset nilitata sententia, de ipse tardius licet eduxit, praemisio Gaucherio Burgundo Belgicae legionis tribuno, cum quingentis selectioris roboris equitibus, ut terga hostium lacesieret, ac non nisi illato fugientibus detrimento revertere
ercitus in Albo monte prope Pragam constitiuet, seqΠemum' Album Non. te & castra vallare caepisset, Rurinam pagum monti vicinunia tem, de caria ab I Iungaris equitibus occupatum, magno impetu aggreditum, munis, ipso qxici tui garos nihil tale opinantes,&solum equis corpori biisque curandis intentos, subita irruptione invadit, ac promiscue caedit: qui cum partim re silendo occumberent, partim equis conscensis evadere conarentur, alia inter haec Ba ro rum, quod supremam eis attulit calamitatem, supervenit pra cursoria manus, quae in eos vulneribus & lassitudine fractos Mungarorum debili atosque, pariter acerrimum impetum secit, ita ut egit - . Caesaria istis quingenti, vel caesi, vel capti numerarentur; reliqui incenso
c ij profugerunt. Fuitq; is Caesareanis Bavaricisque rei benξ gellae successus, veluti quoddam ictoriae paulo post sequentis praeludium. Caeterum Rohe inici exercitus duces, celeritate hostium ter s suis e vestigio' insistentium hastd mediocritet . Friderie aniperculsi, cum in ipso tanti discriminis negotio consilium capere cogerentur, ut qui suas atque hostium vires selio expende- ς - -
rent, fluctuare animis caeperunt: aestuandoque vehementer ,
modo in spem erigi, modo metu ac pudore agitati, postremo
393쪽
silium adver-RsDominum. Confusa .hostium consilia, Caesarianis prosuerunt Consultaclo Caesarianor uian pus committenda savarus pu- nam urget: Sustio ius contra dissuadet.
decoris atque salii tis suprema cura anzij, haesitate, num tessere infestis rebus, &detrectato certamine, intra Urbis maenia seia recipere consultius foret, an vero loco consistere, atque ipsam etiam praelii sortunam periclitari, quandoquidem commoditate loci superiores viderenturὶ Dumque in re tam trepida &ancipiti, q id sacto opus esset, cogitabundi deliberant, exploratores accurrunt certi, Bavatos jam figi sie ςastra loco non nisi quingentis circiter passibus remoto ε adesseque occasionem qua negotio facili opprimi possent, si mox primo diluculo, priusquam Caesariani, qui tardiore sequebantur gressit,ijs sese conjungerent, summo cum impetu invaderentur. Quod Antiat tinus, alijq; ductores non pauci haud improbare videbantur , , existimantes Bavaros post tam longum ae dissicile iter felicis debilitatosque, si non omnino cardi, aliquo saltem detrimento assici posse: nee fortasse huic consilio eventus defuisset. At contra dicente Hohenloto, qui certis consili j s& ratione innitendum, quam sortunae, quae ut plurimum lubrica inconstansque esset,rem committendam arbitratus, potius loco, ad obtinendam si praelio certandum foret victoriam, perquam idoneo sese continere, castra vallo & loricis firmare atque ita ulteriores hostium conatus praestolari censebat; nihil eorum tentatum est: Anhaltino sero postea indulgentiam suam detestante, quod non potestate militaris imper ij sibi delata usus, alienum contumax arbitrium, cum dedecore summo sequi maluisset. Sed non est consilium adversus Dominum . . Tandem conjuneus Caesarianorum Bavarorumque castris, ciun summo mane diei. Novembr. qui erat post Pentecost. IIDominicus, super pugna ineunda, denuo atque acrius quatria antea unquam, deliberaretur, & Maximilianus caeterique ipsius exercitus duces, nihilo remissoribus stud ijs praelium decernerent, consilio eluscemodi celeritatem adhibendam judicantes : Bu quojus cum quibusdam alijs cunctatoribus eximi is, rursum contra dis vadere caepit, id imprimis causatus, quod ea ercitus continui & longi itineris dissicultatibus, se si debilitatiq; essent. ultimo tamen gum justis adversa partia rationibus am-
394쪽
plius contraire non posset, &alij quoqueCaesareani duces ms- eam vicinem militi navandae operae desiderio fiagranti, ac pu-
snam poscenti noxiam asseverarent, pertinaciam eorum in ho-ilis perniciem convertendam ceni nit; qui et, alacrioribus ani-
is erant pugnaturi, qd a majorem conceptam 1 pem habebant, vict*ria: pr Murra, non Pragam modo, sed Zohemiam Omnem, atq; Provincias concorsores universas deiunctis uno prael iocellulas. Aderat huic militari Senatus confinito, ex ordine Tadsm De Discalceatorum Carmelitarum Saceidos, Dominicus Aragoni- auspide pugo xis, Vir integer uriae, ac lanctitatis opinione clarus, qui certam dcce Rixης
4 Deo Victoriam, utpote sibi revelatam pollicebatur. Noa dum tamen de tota ratione ineundi praeli j conveniebat inter duees; quomodo, quove loco impressio in hostes facie R da es in i b, titue
set; Bu quojus circumgredi montem, & Pragam versus a dea' deati odo& tro eiusdem montis latere, educere tutius putabat: ita futu- tione ineunda
ruin, ut boliemi ca a loricis circumdata, locumque opportu- PV. aum relinquere cogantur; alu se audendum montona ascensu non adeo ardnum, rectique eundum in hostem suadebant: atq; Baec lententia vicit, quae locum fecit cruento praelio posterii
Igitnt acie ad praelium ordinata, cum supremum in exer-
citri imperium pro navaro Ty llius, pro Buquojo adhuc et gro ex Te Di R ivulnere Redolphus Tieisenbachius accepisset Can uianis dex- ' iram, Bavaticis sinistram tenentibus, Maximilianus sui. pro mi
Iitari regeta dediti Sancta Maria i cujus essgies in vexiuio ejus praetoriano conspiciebatur auro fulgens. Nec minore cura Anhaltinus de Hohenio ius usi commoditate loci, dispo-ΩPte aciem, magna animorum alacri tate, ut prae se se e vidς rutiis, ptas, e bant tur, ad confligendum parati. Qui cum postmodum, circa in tb 'primam post meridiem horam, Caesarianos tympanorum stre- Manto ia itii, pitu, & tubarum clangoribus, signo ad praelium dato, montem . versus prugredi, ac rustis passibus contendere, ipsa a duabus partibus adoriri conspicium, totis quoque viribus sese ad repellendam vim expediunt. Propius ubi ventum
eget, magno quinque sublata catapte, abaa esstiania &pra
395쪽
M17ssa Arrs Pr GLOMBrno ordine concursum est, tormentis prius omnibus in Caesarianos exoneratis; neque tamen ullo notabili illato Amno, quod pilae supra militum capita praetervolantes, plus terroris, quam cladis adferrent. Nihilominus pugnatum utrinq; acriter, ac tanta contentione partium dimicantium, ut per horae semissem victoria, quam in partem inclinaret, anceps hac re videretur; vacillantibus deinde Caesarianis, ad Bohemos inclinari visa est: siquidem An haltinus & Turrianus juniores cum suis peditibus, ct mille quos ducebat Ioannes lenior a Bubna equitibus, tanto animorum ardore irruerunt in Bu quo janos, ut caesis primis ductoribus,& ' eunero tribuno capto, confestim legio non solum Pretineriana, sed & Ti essen bachiana, turbatis ordinibus nutare, signa deserere, postremo etiam receptui dare cogeretur. Verum i yllius, cum fortunam Caesarianorum inclinari videret, extemplo Crataium tribunum, qui in Bavarico exercitu dextrum cornu teneba , cum Lichtenstei-niana & Baveriana legionibu , An haltino objecit: ex quo restituta acies, ac redintegratum ab ea parte praelium atrox, Varium, & modo his, modo illis funestum; donec Anhaltino aliquot vulneribus, tametsi non lethalibus, affecto&capto legio ipsius tota fusa ac prosi gata, Caesarianis rei bene gerendae ini-xium praebuit .
Sub id tempus Croatae & Koraci, a Maximiliano Lichten stetitio dextrae alae praefecto, confligere jussi, Hungaros, quibus Bor ne missa in Hungaria illuliri quidem loco natus, sed in el5
cacis vir animi praeerat, ad octo millium num crum fortes in vaserunt; quos praedae magis, quam cause sociorum intentos primo statim congressu, incertum, fatali ne quapiam formidine perterritos, vel proditione ducis, quod fama tenuit, sed uel cs, vix tentato certamine in turpem fugam conjecerunt; ita ut ab
accurrentibus Hos kirchio &Stuben vallio tribunis, Porne mi ins e&alijs Hungaroruna praefectis familiarioribus, nullis verbis, vultisq; precibus, nullo itidem tam turpis fugae atq; dedecoris metu, contineri sistiq; potuerint. Qui dum per montis decli,etia in vicinam vallem pasi Motele, quλ data via ruunt, eaque
396쪽
emensa in Molemam effuso ae caeco cursu sese pr*cipites dant, in adversam fluminis ripam evadere conati,multi ex ijs spolijs'
graves gurgitibus abrepti, haustici; interiere. Hinc caeteri tanta parte auxiliorum nudati, remissius agere & fugam potius, dum ride- qu im ulteriorem pugnae fortunam circumspicere: nee mora, rci
eum paulo post tota Caesariani & Bavarici exercitus moles, in ad H, .ri
ipsa castra pleno impetu rueret, laterique pugnantium ad Ori- strates. retur ab omni parte, adeo instanter, ut pugnandi ac loco consistendi victis, nulla facultas, perexigua ad capessendam fugam, relinqueretur, equitatus fere omnis profugit ;peditatu tamen, licet ab equitibus faede deserto, praelium magnis animis viri- . busque nequaquam intermittente ; sed&hoc potiori ex parte brevi disjecto, & partim caeso, partim in fugam acto, illi imo omnium lesiones Turriani junioris, item Henrici se hii hi Comitis, quae ut plurimum Mora vicis constabant copijs, in ea ordinum ae rerum omnium confusione, non procul Palatio regio, Stella dicto, singulari pertinacia ip acie const ter perstitere. Hic namque i ociorum ignaviam perfidiamque detestatus, equo quo vehebatur propere descendit, pedesque inter pe- mitis schlai, dites acriter dimicando, ne hostem formidarent, neve in pedum pernipitate, sed in dextris vel salutem, vel immortalem apud posteros sui lausem sitam esse arbitrarentur, voce & manu exemploque hortabatur. Idem Turrianus fecit, qui tamen paulo post, frustraneos omnes conatus suos videns, fortunae ex professo adversae cessit, & conscenso propere equo in tutun abiit. Nee Moravi in tanta praeli j iniquitate, rabie quadam , ad usque desperationem incitati quod neque aliunde subsidium expectarent, omnibus dilapsis vel concisis ; neque si con- d Mora nunservatis ordinibus sese recipere vellent, possibile esset, e medio ' xxv tot hostilium catervarum evadere praesens exitium) segniores erant; qui contempta jam omni vitae cupidine, oppetere gloriose malebant, quam de turpi & degeneri fuga cogitare. Cumq; diutius, quam victores sperarent, dimicassent, postremo Caesa. Datiis di Bavaris in fessos debilitatosque vehementius irruenti
397쪽
Victoris Cae- iactatumian. Numerus Ca
Mλ ερτι IIs er C oxia tenuit, eum mortuus corpore texiti porro schilli, & qui sit. pererant Moravi cae legiones duces, quanquam concisa jam majore suoru commilitonum parte, fremente et ac frendentes, sortunamque praesentem, quod iniquior quam quisquam opinari potuisset, sibi accidisset, incusantes, cum aliquot adhuc manipulis vim irruentium pertinacissime sustinere conarentur ;ultimo tamen multitudine Victimi oppressi &ab Alberto ald-ste inio cataphractorum ductore, qui eorum saluti in eo tu premo discrimine singularit et studuisse videbatur, agniti, captiq;
Signa Bohemorum auro fulgentia ac coloribus distincta, cum reliquis fere omnibus peditum Rexillis, nec non tormentis dialijs impedimentis, in potestatem Victorum devenere . Inter alia militaria signa, venit in Victorum manus, etiam praetorianum Friderici vexillum, in quo depicta caelestis Si haera visebatur, cum hoc lemmate: II verti 1 scio. . utinam boni incipis animum ad tam tristia, mali consultore; non divertat lenti Periere ex parte Bohemorum aliquot millia, partim caesa, partim aquis hausta : quorum numerus haud facile iniri, siit diei potest; adeo res quantumvis recentis memoriae, in dubio et r. . sex tamen millia, aut circiter, interijste ferro vel aqua, pro comperto a firmari posse crediderim. Inter nobiliores captivos fuere, I taeter An halti nurn juniorem I Schii hum,etiam Di: x quidam Saxo - Vinari ensis, item Styrum bius & Rhe ingravius Comites, & aliquot Tribuni, centurioni sque aliquot obscurioris nominis. A partibusCaesareanorum & Pavarorum non nisi ducenti & quinquaginta de sidera: i feruntur: inter quos Ferdinandus Helfridus Comes a Meggati Chiliarcha, Carattaeus Neapolitanus equitum Magister, & Comes quidam Rethbergensis, Baro item petet semius supremus hospitiorum designator. Plures saucios exstitisse constat; ac inter alios Eo defridum Comitem Pappen heimium, qui inter caesortimae orpora repertus, prope a morte abfuit: vir bellicosus & acer, ae crebro ἐeinceps memora iis . Lubet hic apponere Epistolam, quam
398쪽
Maximilianus, pro sua in Sanctam sedem Apostolicam reve- L iis M. rentia dederat ad Paulum V. Pontificem Max miIi.ni sis Beati me Pater. Reserit tandem DEUS Ecclesiam Dan Drpi , hosties Eebe avis, ita Di Dηὸ Dictoriis, qua D e meri ν η' Victoria DEI vocetur. No equidem re venimus, vi- v a. nimus, pug β sentes fuim , sed Vicit Optimur DE, Had seri,it.' S, cui nos omnem Vidioris titulum, gratis .i mente, ex sociis . . se ilim . Veri man , Domini nobisic uir, quae hossem cae et poteriem Goteir. Nec sine inguiari PEI pro via entia fantam Oi-
o P e. qui idem Iair Gon Dominica Vige a cunaea post Pente. osten, qu risu Agni avo Evangelium praesegitur Reddite ergo Caelari, quae sunt Caesaris. Re didit certes Pulari . Ge- for I Uericus, quamvis invisus : qui ubi PDdem ui exercitus ae- c. te, cursoribus equis, uni cum coue e Regina clam Pragia ces ,
'hoc Catho cum agmen vicisse professas est. In qua DEI ori spe amis' quaedam rorsus a Munda.. Hostis eratu , nec det rani militis robore carebat. Hunc locus etiam
issem, nam in monte, medium mi lare ab Urbe D i a Ii mam contra nos aciem ae rexit; τ quamvisum Per, Exercitu, rotas e noecte iter fecerimm, rosiam ut os in asse i, o cum eo confligere licerer consti M. O- initio nobis ad norim iniquus videbatur er impar, cum Utex inopportuni nio sibi loco, nec minus munito, facilem in nos . .:m ἰabuerint. At demum rami a deliberatione, ante omnia Deo sidendum, Erope divina nitendum esse raci, ex iniquo etiam T inferiore loco, hostem a re sumus. Videbatur quidem noster exercitiis ub initium nonnihi Inutare, si mox resim is animis, ei alacritate suis in hoses, ut eos brevi e monte prosi garit, rom
men P r.e ea majora occupiarit, omnibus adverse partis, aut caesis,
aut in fugam actis. Ita dis est, fugati, fusi, caesi hostes ad interne
399쪽
numerus exerevis, ut quatuor mi ia interfectorem numerentur, eum aparte nostra vix ulanu ducentos desideniti, centeni fere laesi sunt. Praeter tot ex hostium numero caesos, quingenti capti, intoreos Principis A est ini liuo qui etiam graviter D s, a duo C mites. In e dem hac pugna, praeter centam vexilla, decem quoam ora curulia tormenta hesibu unt erum. Ungari, multis e
rum jam prosin itis, ut fuga se servarent, in Madavam flumen se praecipitarunt tranaturi mi e circiter in aquis interjsse dicuntur. Et hic quidem pug ,sor longam velitationem, ad horam tenuit, die, ut dictum, o Iavis Omnis, Sanctoruo, qui se ae uis bosib, insigniter Me ulti. Die sequenti, quifuit non tu Novembris, ta Dedicatio Ba
maioris, pars una Praga deditisin ad nos misit littera see tu Caesaris potes.iteposhoc futuram: altero ab hoc die, tam Vertio quam Nova Urbs P aga obedientiam Imperatori, siue excutione omni promiserunt. Io hoc anno Austria superior omnis Cae urifuse la, inferior trans vi ata re ab hoste liberatae, complures Bo- hemic tam Irbes, quam arces captae, ante magam hos lis exere tu prosistatuo occupata. Et haec Beati ima Pare DEI Die Victoria, nobis nimiis e decerp u. . DEUS vicit, re felitem hunc belli eventum Sedit; quamvis nondum bestam omne s nitum censem . Exurget forsan quod DLVS avertat) sequenti anno valentior be orum flamma, cui resi vendae majoribus oe sumpti-biu re viribuisse opis. Haec Sanctitati Vesra comendis narrare, simiais Ecclesia Catholicae gratulari par erat. Sanctitati Vesraequam plurimum me commendo, o , ut fili obeae ens, ad se an
osculum reve emer submitto. Praga ta. Novembr. Anno IDo.
Victoria mj Atque haec est illa memorabili. simul & miserabilis, quae molatu dirn . in Albo monte ad Pragam accidit, clades. Miserabilis: quod soli emi praepotens quondam fortissimique gens, antiquum gloriae suae decus, ac quicquid adhuc libertatis habuisse existimabantur, uno veluti ictu prostratum amiserint, ita ut temera- rios ac insanos inauspicatae rebellionis auctores, qui dulcem patri-
400쪽
patriam, florentissimum paulo ante Regnum, & suis nita gaudentem juribus Rempublicam, in subsequenter ingentes miserias & calamitates praecipitassent, justo reto omnibus diris do vovendos censeamus: quanquam, si Religionis causam pensare velimus, perisOmtu, si nonperist fem- Ζὶ Memorabilis a tem, ac inter celeberrimas seculi praesentis & praeteriti, quae a multis retro actis annis accidissent, merito connumeranda , quod rebelles male caeptae seditionis, ac ruptae per summunia scelus legitimo Principi datae semel fidei, inusitata clade obtuti, ac demum vel paenali ferto sublati, vel in exilium acti , paeas darent: bis infelices, temeritate in praesenti, exemplo inisteros. Adeo supra omnem humani ingeni j captum, fortui in bellio inconsulti impellis & temeritatis praeclara castigatrix e lse solet ; nec sinit bono perfici exitu, quae malo inchoata iant principio. Potentia scelere quaesita, nunquam ulli
Post pugnam Bavariae Dux, ut obtinendae, ita etiam pros quendae victoriae properus, & una Bia quojus, fortuna, cujus tam placidξ aspitantis beneficio, incredibili sane celeritate, ac praeter multorum expinationem, tantorum vitium hostem pronis' isent, utendum rati, castra dc exercitum ad Pragam propius admoverunt: ita ut eadem vespera agmina peditum urbis minoris maenia veluti corona cingerent. Anhaltinus senior &Hoheniolus, qui mox inclinata suorum acie, tam metu ingruentis periculi, quam horrore quodam Panico tanquam Coelo emista, supra modum perculsi Pragam mature concesserant,authores fuere Friderico ante portam Strahoviensem in vico Po- hora elicensi obvio, & de rebus suis anxie sollicito, experiendi Maximiliani animum, mittendo, qui viginti quatuor horarum inducias, intra quas rerum componendatum tractatio iniri pos set, flagitaret. sed cum non impetrasset, nisi octo horas, id liconditione tali, ut Regno & anneris provinci js, omnibusque in universum praetensionibus renunciaret, eodem adhuc vespere, ablata ex Sacrario S. ences lai, quod est in AEde principe,
P qcii Cotona, ct aliis quae sub tanta festinatione de meliori