Ciceroniana de vi naturaque legis disputatio. Ex lib. 2 de legibus

1쪽

a M. CIC. DE LEGEaremum quiddam, quod uniuersium mzdum regeret imperandi probibendίque sapientia. Ita principem legem istam 9

vltimam, mentem esse dicebant omnia ratione aut cogentis aut vetantis Dei:ex

qua illa te quam dij humano generi δε- derunt, re Ale est laudata. Est enim ratiomen que sapientis ad iubendu O ad δε- terrendum idonea. in Aliquoties iam iste locus a te tactus est, sed ante qua ad populares leges venias,vim istius coelestis legis explana , si placet, ne

aestus nos consuetudinis absorbeat, & ad sermonis more usitati trahat. M. A paruis enim, Quinte, didicimus, Si in ius Vocat, ni it. atque ei modiliges alias nominare. Sed mero intelligi sic oportet, oebo ct alia iussa ac vetita populorum vim non habere ad resfu- ia vocandi, a peccatis auocandi: quavis non modo senior es, quam araspo pulorum oe ciuitatum, sed aequalis illius

coelum atque terras tuentis oe regentis

2쪽

Dei. Neque enim esse mens diuina sine rationepotest: nec ratio diuina non hanc mim in rectis praus uesanciendis habet. Nec quia nusquam erat scriptum ut

contra omnes hostium copi in pontemnus assi feret, a tergoque pontem inte scindi iuberet, idcirco minus Coclitem illum rem gessisse tantam fortitudinis lGge atque imperio, putabimus. Nec si regnante L. Tarquinio nulla erat Romae sicripta lex de stupris,idcirco non corra illam legem sempiternam Sex. I virquinius brim Lucretiae Tricipitinodiae a tulit. Erat enim ratio profecta a rerum natura, em ad recte faciendum impelles, m a delicto auocans : quae non tum denique incipit lex esse, cum scripta est, sidium cum orta est: orta est autemsimul cumente diuina. Quamobrem lex vera at-

1 e princeps apta ad iubendum m ad vetandum, ratio est recta summi Iouis. Asentior, frater, ut quod est re

3쪽

M. CIC. DE LEGEctum, versi quoque sit: neque cum literis quibus scita scribuntur , aut oriatur,aut occidat. M. Ergo Duilla diuina mens, summa lex ent: item climin homine est, persedium in mente sapientis. Quae sunt autem varie oe ad tempus descriptapopulis , fauore magis quare, legum nomen tenent. Omnem enim

legem, qua quidem re te lex appellari possit, esse laudabilem, quibusdam talibus argumentis docent. Constat profecto a alutem ciuiu, ciuitatumque incolumitatem , vitamque hominu σ quietam oe beata, inuentas esse leges, eosque qui primum ei modi si ita sanxerui, populis ostendisse ea se stripturos atque laturos , quibus illi ad Friptis si cepi que

homines honesti beatique viuerent: quacum ita composita sandiaque essent, eas leges videlicet nominarui. Ex quo intelli par est, eos qμi perniciosa oe imum populis iussa descripserint, cum contra fecerint qμam polliciti pro si que sint,

4쪽

DISPUT ATIO. squiduis potius tulisse qua leges et ut perspicuit ei epositi, in ipso nomine legis interpretando , inesse vim oesententia iu-si,m iuris legendi. Quaero igitur a te, Quinte Put illi solent, quo si ciuitas careat/b ea ipsam causam quod eo careat, pro nihilo habenda sit, id est ne numeradum in bonis ' Ac maximis quide.

M. Lege autem careni ciuitas, est ne ob

ipsium habe ianullo locoὶ Dici aliter non pote E M. N ecesse est igitur legem

haberi in rebus optimis. Q Prorsus assisentior. M.Quid quod multa perniciose, multape i fere scisicuntur in populis,

quae non magis lexis nomen attingunt, quam si latores aliquas concessusu auxerintZ Nam neque medicorum praecepta

dici vere possent ,si quae infici, imperit;q; pro salutaribus mortifera conscripsterint neque in populo lex, cuicuimodi fuerit ista, etia si pernicisum aliquid populus acceperit. Ergo est Lex , iustoru iniustorsimque distin tio,ad illam antiqui, ma

5쪽

s M. CIC. DE LEGE rerum omniu principem expressa naturam: ad quam leges hominu diriguntur, quae Applicio improbos as iciunt δε-

findunt ac tuentur bonos. Qiraeclare intelligo i nec vero iam alia esse ulla

lege puto no modo habendam, sed ne appellanda qui de M. Igitur Tu tias O' Apuleias leges nullas putas

Ego vero ne Liuias quide. M. Et re LU:quaepraesertimvno ersiculosenatus, puncto temporis Dblatae s inti Lex auteissa cutis vim explicaui, nequo tolli, ne que abrogari potest. Jas tu igitur leges rogabis , videlicet quae nunquaabrogeturὶ . V. Certe si modo acceptae a duobus vobis erunt: sed vi Hir do1hf- simu ecit Plato,atque idem grauissimus philosopbom omnii, qui princeps de re

publica conscripsit, idems siparatim de legibus eius, id mihi credo esse faciendiι, viprius quam ipsam legem recitem , de eius legis laude dicam: quod ide m Zaleucu oe Charondafecisse video:cu qui-

6쪽

reipublicae causa leges ciuitatibus fluis stri erint. β uos imitatus Plato, videlicet hoc quos legis putauit esse,persuadere aliqui non omnia vi ac minis cogere.

Quid quod Zaleucu istu negat

vllu fuisse Timaeus ' . u. At Theophrastus autor haud deterior, mea quideflententia, meliore eum multi nominant: memorant Pero ipsius ciues nos,i clientes Locri se laesuiolae non fuit, nihil adre: loquimur quod traditu est. Sit igitur hoc iam a principio persuaseum criuibus, D ominos esse omniu rerum ac moderatores Deos: iaque quingerantur,eorugeri ditione atque numine:eosdemque optime de genere hominum merrari: σ

qualis quirique sit, quid agat, quid inste

admittat, qua mente, qua pietate colat religiones, intueri'iorumq; m impioru habere rationem His enim rebus imbutae mentes,hau me abhorrebui ab utili S a Pera sententia. βuid est enim verius,

7쪽

8 M. CIC. DE LEGE

quam nemine esse oportere tam stulte a rogante , ut in se rationem oe mente putet inesse, in talo mundos no putet Z agi υt ea quae dix siumma ingeni, ratione comprehendat. nulla ratione moueri puter λ Quem vero astrorum ordines, quem dierum noctiumque vicissitudines,qucmmensium temperatio, quem qua gignun tur nobis ad struendi; , non gratu esse co-gut,hunc homine omnino numerarines decet. Cumq; omnia quae ratione habet praestent iis, qua sint rationis expertia, ne sis sit dicere vlla remprsare natu πomnii; rerum: ratione inesse in ea cono tendum est. tiles esse aute has opiniones quis negetescu intelligat,quam multa fr- metur iureiurando, quantinalutisininaedem religiones, quam multos divini'ρ-pli 1 metus a scelere reuocarit , quamssandiu sit societas ciuium intempsos, Asimmortatibus interpositis tu iudicibus ursibus. Habes legis prooemiu: Ac enim hoc appellat Plato.