Diorthotica in Cornelii Taciti Dialogum

2쪽

Anio aliquot annos a Carolo Bartholdo ne inrichio, priusquam infelici suo salo

Regi montium russorum hinc discederet, dono aeceperam varias in Tacili Dialogum lectiones e codice Farnesiano excerptus, quas patre mortuo, in se riniis eius delitescentes invenerat. Ea nactus erat Mein riclitus, quantum contieere licet B. G. Niebuhrii beneficio, cuius singulari industriae eontigisse eonstat, ut librum, olim Romae in bibliotheea Farnesiana asservatum, inter eodices Neapolitanae bibliothecae Regiae Borbonicae reperiret. Verum euin Niobuhrius non amplius uno Aprili mense a. 823. Neapoli degeret, vix salis ei lii ad Charisii Artem Grammaticain, cuius editionem tum meditabalur, cum uni quissimo eiusdem bibliothecae s. conserendam suppetebat. Tantum aberat ui odicis

illius Farnesiani, quo iam pridem Iustus Lipsius Romae maximo libelli bono usus erat, iterum exeuliendi onus sibi iniungeret. Ipse certo in litteris, quas Neapoli datas commentarii de Vila immortalis viri Vol u. p. 508 et 10. continent, do opera in Charisio feliciter a se posita bis loquitur Taelli ne verbo quidem usquam sit mentio. Itaque dudum suspicabar, Niebubrium libri Farnesiani ollationem, ab linmanues Be kero in lucem prolatam, non sua sibi manu parasse, cum, ecce, schedulae illae eius ipsius viri docii, qui Niebuhrio mea quidem opinione operam suam commodaverat, nomen Suppeditarent in extrema enim collatione, quae doctain hominis Itali manum refert, haec Geitur subseriptio Conserebat Neapoli aleator Cyrillus II Kalendr Maii Annum non addidit, sive oblitus, sive quod Niebuhrio gehedulas coram traditurus nihil ulli nereis batur. Nempe pii catalogum codicum Graecorum M. Regiae bibliotheea Borboni eae Neapoli v. 1826 edidit, Salvator cyrilliis alium enim fuisse nemo mihi persuaserii iam inde ab anno 182 L eiusdem bibliotheca praesectus secundus erat, ut ex rid. Blumii nostri lin. tui. Tom. lV. p. 29. cognovi. Ex huius igitur errilli collatione, qua qui que soliis constans, e regione laxius ed. Bipontinae l. sectis paginis, codicis Farnesiani diserepantes lectiones exhibet, iebuli lanam quam vocant collationem tanquam ex sonte duelam arbitror. Est enim inter utramque, summam si respicis, mira lectionum eo sensus hoc uno disserunt, quod Cyrilliana mullo altera oeupletior est. Id ne cui Da dem suciat et coniectura meae fidem minuero videatur, non dissimulabo vereri me, ne Behheres ollatione Cyrilli, quam a Niebuhrio integram procul dubio et acturale

3쪽

scriptam acceperat, ita pro editionis suae tonsilio Sus Sit, ut non nisi ea ederet, quae mentoratu digna ipsi viderentur. Licunque re se habuit, non ingratum ore spero si quidquid apud Bo kerum aut deest nul liqii ratione a Cyrillo dissidet, id ne oppo tunitate, quam diligentissinio potero, indicabo non quo ad ea, quae liunde de eodice Farnosiano innotueriint, novi inde iniruin quiddam tremin, sed ut praestantissimi illius instrumenti critici noli lia a certior ii nusque erroribus obnoxia. Sicubi Pelionibus si la B adscriptu legitur, sciendum cst. ditionis eas esse Blpontinae, quas eum CFrillus silentio praeteranisisset, non iniuri BeLkerus, quamqua in plerumque, it par erat, dubitanter, o diei ipsi tribuit. Quod iudicium licet in universum consensu eorum, qui codicem postea inspexerunt salis comprobat uni sit tamen non deest, ubi virum κριτικωrατον alio sesellerit. Eiusmodi lectiones sierisco notavi. Denique ne illa quide in Farnesiana, qua nitnio brevilatis studio exherus interdum Ernestii annoto ii nibus nullis ancillis seclusa inseruit, millenda duxi, ne quis sorte, unde istuc ven

rini, miretur.

ED. ΒΕΚΚ. u. p. 496 l. Sepe . eloquentiae add. Eloquentia semper eum diphthongo scribitur in cod. Cyrillita. 10. mihi M. 497, 4 caeleberrim i 2. praessus 18. Pl m. 22. pprehendisti . 26. Leges quid Malernus sibi de- liuerit et agnosces quae nudisti, quod si qua misit 49η, i. recitatione . . o missis. Verbum muto te eadem orthographia scribitur, quoties occurrit in eod. s. 'Cyr. 12 Graeculorum 13. ggregares . l. causarum B. 499, t. mihi salis superquo A. in iis cogitvlionibus excusent si gratia B. 3. t ego enim. 14. inveniri non patiar Malernum societate plurimum defendi sed ipsum 500, 8 prospero B. 10 loricae gladius 12. sive in iudicio B.

4쪽

blI, 9. deeebat, superseripis o priori litterae e. 5. eruditionis ac 24. Messalla 512, 1. Antiquis eo credo audacius 10. abiisset, superseriplo absit it iste enitet 12. alius adae eontentus . 513, 2.exequemur t0. signi lieatione B. 13. Ccannis B. i5 Phylippi 20. ne respectum huius ovi i. si uti 22. est B. 5i4, 3 codein anno '. adscribilis l. Vt idus a statuae novem et quinquaginta l. se salebatur e pugnae l. Britanniae bl 5, 14 Servio Galbae 5 vocaverimus B. 17. illinam in illa pari imitatus esset 20. loque R i6, 1 qui pro C ione . sed . . antiquus 5. Cassii imquem reum faciunt Il7, 9 et ante Apollodori m. il videtur l2. erat

i5 quoi vix in ortina il8 8 exspectabit si aut Turpionis ut in bivii 519, 0. Aequidem latebor l2. anuli aut illi Do Furnio et oranio alios 520, 0 ei quo sit blimius l2. sive in i3 parte serum l . illae adu.24 teinpori 522, 3 dieendi genus d. sensus optet eum 10 laudatum 16 vel rubigino 22. nam et haec imitalus. Legi potest etiam in olivius Cyr. 2 , ii qui se unliquos Oratores vocabant b23, . simili easso QT eravituli1'. et quotiens QR a quotiens 20. planitas est 524, 0. et a vestrisit. Igitur exprome nobis 24 si comminus sui uir 525 T. si vero ' speciem l3. ciam qua rivis i5 eogitationem et sunt aliqua 23. et C. Caelium 526, 2 nee m. 14 frequens sicut his cla et exelamali 'A tenere .

527, 6. apparate 8. quidem B. 9. paulo anto plano milior adloquentia et temporum nostrorum mirutiis iratus 22.4 prima diseeplatione. Nam nec 28 8. etenim iam si mihi 529, 14 et bibacitati l noe praeceptores 26. laboratur l. habuerit B de curiis reseram 530 4 nobis . Diodotum B. 28 ut in iis artibus poeius implorent 31, 4 disserimus plerumque om. 5. tenebit venas 22 aliquid Om. spertos pro hi aptos 532, 1 locos. Dabunt liberaliter dehel B. 20. clium B. 523, 2 vis quoquo entidiani 16 non rhetorum 534, 4. suculiato et a loquentia l0. exercitationes l6. illud 22 in civitatu locum 535, 4 magnos T. sudibus 22 praeceptorilius B A 36, 10. M. Crasso i 2 dedi icuntur in scholas qui biis B. l7. et dieant B. 19. rhetoras 537, 7. Post verba ad peros iudices uentum es leguntur in codico sequentia verba mulium desicit in eremplaribus, quae reperiuntur. Cyr. . ita ina 38, 5 probabat 16 cum testimonio quoque in publicis non absentis 3 praemia ellain necessitas et commodo diserini 20. sed contra a stipulabantur clientulorum B. 26. vestras hae vel ra, qua el in 39, t. nliqi iuriorum . et eum maxime a Muliano 3 aedila l. dvorsarius eo serior per pugnas sibi ipsas desuinpsurii 540, 2 eriminibus oro . . ut secura velint in pilor est ita erit om B.

9. primus hae ili consulatu is trivae i i l. videtur diligentis .li iudex quam quando, super quar scriptos eam. IT eoartarent 542 6. quo-

5쪽

que m. B. IS accepimus l9. ne B 20. aut ullius do, 3 sicut RG nee bono formam s. horum non emendare l0. in ei vitalem nostram 544 6 obseurior gloria m. cum optima cito I6. vllas ac vestra tempora 20. bono inter verba uerius utatur ei sinierat Maternus interest spatium punctis

distincliti ac lacunam indicans. Cyrillus. Haec aelenus. linc Dialogum ipsum percensere libet, quo nullam Taeiti partem plures temporis homilii inique iniuria maculas suscepisse, nominem alere arbitror, qui libelluin prudentiae plenissimuin et divino illius ingeni Plane dignum cognorit. Quae vitia etsi salis inagno iuvero excellentium criticorum cura felicile exenierit, tamentionnulla elia innum resident, quibus remedia certatim adhibita parum aut nihil opis altulerunt. Sunt alia rursus, quae cum recta et integra vulgo habeantur, nihi quidem dubium non si, qui depravata sint et corrigi poseant. Ex utroque genere ain pauca proferam, cetera ulius, ubi videbitur. Cup. 2. Marcus Aper e Iulius Secundus, Heberetinacium ingenia fori nostri, quos ego in iudieiis non utrosque modo studiose audiebam, sed domi quoque et in publico adsectabar ele. Noli dubitare, quin errore librarii turbatus si verborum ordo. Quod vilium transponendo ita facillime snabitur quos est utrosque non in iudiciis modo studiose audiebam, sed domi quoque et c. C. 3. Iguur ut intrarimus cubiculam Malerni, sedentem ipsumque quem pridie seitaeerat librum intra manus habentem deprehendimus codicum lectio est sedentem ipsum quem pridie. Unde M. Haiiplius coniecit, quod hodie vulgatur. Verum ex aec rate loquendi lege part sedentem requiri pronomen eum, vel quod in Dialogo eius prope vicem nonnunquam subii, ipsum. itur Lipsianum lectionem sedentem ipsum et quem praeserrem, nisi leniori medela corrigendunt videretur sedentem ipsum quemque. C. . Tum mihi supra tribunatus e praeturas e eonsulatus ascendere videor, tum habere, quod si non in alio ruur, ne eodicillis datur nec eum gratia renu. Mirum est, qua in varia Daque partim incredibilia excogitaverini viri docti, ut ex avo, quod fraudem luanifesto prodit, boni aliquid lieorent. Resus inen est eiusmodi, ut remedium non longe necesse sit repetere. Si enim pro in alio, non ita violent mutatione facta, in nobis legas, optiine, si quid iudico, ei sententia veritatem et ferinonis urbanitatem restitueris ibid. Oui non illustres es in urbe, non solum apud negotiosos e rebus intentos, sed etiam apud acuos et adolescentes, quibus modo et recta indoles est e bona spes sui ualmius reel ex Boottichori coniectura scripsi qui tam inlustres. Sed quod idem pos et in urbe excidisse et extra urbem statuit, vereor, ne addidamentum non magis Taciti manum reserat quain quod Rillerus nollem in ipsiana ordinein recepisset et ineetero orbe terrarum et in urbe Nec vero llaasius, quo offensionis scilicet causam amoliretur, salis aule et ante in urbe uncis inclusit. Ne multu. Lego: Qui tam lustres

6쪽

sunt in urbe Cormipleta fluxi ex eo, quod antiquitus auri duarum litteraruit compendi i seribi solebat. Vid. Walilior Lex Diplom. p. 38, 3. Ceterum Tacitus ipsec. 12. nec ullas Asinii aut Messalae liber tam illiutris est, quam Medea Opidi aut rarii

Thyestes.

'. 10. Ne eae satur offensa necessitudine officii aut side adroeationis avit formit e subitae dictionis impetu meditatus eideris au elestisse personam notabilem et eumaucioritate dicturam. Quod vulgo ante elegisse legitur aut cum frustra Rillerus expliacare lentasset, e eoniectura uaasius hanc, almius etiam scripserunt. Neutrum credo probari posse. Alteruti enim miruin quam oliosum est, allerum ad exprimenda in quam henera latinius perspexii, sententiam parum estieax corrigendum, ni fallor medualuarideris ultro elegisse. Eodem sensu ultro apud Taeitum cum ut ibi saepius, tum in oeuno Dialogo te repellium legitur: . . ultro rogare, e 19. tium admonere c. 32. v tr deridere. Vid Doederi. 3non ill p. 108. 7. c. 2. Nemora vero e luci e secretum ipsum, quod Aper inerepabat, tantum mihi

assertin poluptatem, v inter praeripuo carminum fructus numerem, quod non in strepitu, nec sedente ante ostium iuualore, ne inter sordes ac Herimas reorum componu

tur seu secedi animus in loca pura atque innocentia, fruiturque sedibus sacris. nisTacitum credat strepitu ita nudo hic posuisse, ut, quem diea strepitum, intelligi nequeat Milii non dubiuni est, quin scripserit quod non in strepiι urbis, nec sedente ele. R spondet nimirum Maternus ad id, quod Aper . . dixerat, poetis, si modo dignum aliquid elaborare velint, relinquendam esse urbis iucunditalem et celera ossicia deforenda. '. 7. Stasue aeae et quinquaginta annos, quibus msae Dirus Augustus rem publicame iι adiice Tiberii tres e riginti, e prope quadrielinium Gai, ac bis quaternos denos Claudii et eronis annos, atque illum Galba et Oιhouis e Vitellia longum et unum annum, a Malam iam felicis huius principatus Mationem, qua rapasianus rem publieam foreι eentum e viginti anni ab inseritu Gereonis in hune diem olliguntur, unius hominis aetas. Excidisse ante unius suspicor id est, quod cum olim pro more una illerat seriptum esset, error tanto proclivior erat. Atque haec formula, de qua vid Buhith. vi Veli. Il. 23. legitur etiam . . . 22. c. 26. Quodque is auditu fas esse debeaι, laudis e gloria e ingenii Deo plariaque iactan contari saltarique commentarios suos. Unde ruin illa foeda et praepostera, sed tamen frequens quibusdam Melamatio u oratores nostri tenere dicere, histriones diserta saltare dicantur. Vulgala lectio ae tamen frequens quibusdam exclamatio nihil nisi ominenium Beati Rhenani est, qui ex quatuor, quae in libris sine sensu legebantur verbis sinu his elam et, unum illud suum quibusdam con-llavit parum selieiter. Postea alii aliter oeo perquam asseelo mederi aggressi sunt Velut nil terus hoc modo frequens stetit histrioni amor e exclamatio, uaasius:

7쪽

frequens saeculi huius foris et Melamatio. Halmius tale aliquid exspectari ait 'sqvens, Heu sellis, plaudentium vel fautorum exclamatio. Quibus e conieeturis quoniam nulla meo quidem iudicio ad verborum integritalem quicquam laeti, lenia , si quid melius possim. Pul igitur legendum frequens, ut sic diserim, clausula et exclamatio in quo ne quid temere mutasse videar, ante omnia tenendum est, in e dice Farnesian non eis, ut apud ex herum est, legi, sed diserto Cyrillo estante era, quod compendium est seripturae pro lavsuis. Vid. Walther. l. l. p. 3, 4. Deinde prosim syllhbarui transpositione ut si correxi his autem, sive quod in eod. Farnes legiturris, ex male intelleel viae orium cst. Ita enii oliui pro diaerim lite scriptum fuisse, eo magis adducor ut credam, quod eandem sigiat non solum pro diri et dixit, verum

etiam pro diaerun in usu fuisse, ex membranaru in raelatione didici. Iain vero formulam, si diserim, qua Tacilus in ipso Dialogo, ut nitos loco miliam, bis e a 4 et 40. usus est, lenio non videt, insolentiori vocis clausula usui molliendo servire. Proprie enim clausula dicebatur, eum histriones, peracta subula, a spectatoribus, ut sibi plauderent, postulabant. Vid. Casaubon ad Sueton. Aug. 99. Hoc loco ad exclamationum genus transfertur, quo, ut histriones, ita oratores lianc temporis, quoties plaeuissent, ab auditoribus efferri solebant. Vix opus est, ut addam, clausula es exclamations si iuxta positis, exclainationem designari, quae, eum ad finem venium est, ollatur. Exeinpla huius loquendi Ihrmae, quam Tacitus tinpense amat, dedit Boeilich. Lex. Tac. p. LXXX sqq. c. 27. Neque enim hoc ossis desideramus, disertiores esse antiquos, usu apωι me quidem in eo fesso esι, sed ausas exquirimus, quas te solitum tractare paulo ante diristi, plane milior et eloquenliae temporum nostrorum non iratus, antequam super offenderet maiores tuos laeessendo Deest in odis dixisti, quod ipsius supplexit. Verum alius serpsisse ulcus suspicor nec hoc unum modo verbum hausisse. Nempe quod sequitur plano milior cici, nimis hiat, quam ii in Dialogo serri possit. Vide, uin scripserit: paulo ante dixisti, cum esses plane milior. Gravius lΑboratii, inae iis cohaerent et

eloquentiae temporum nostrorum non iratus in odit Farnes et Perizon est aeque vitiose plane miliore eloquentia et temporum nostrorum miratus iratus, rnetor litum

quod cod. Perizoti milio eloquentia habet . t i de Doederieinius nam aliorum conatus longum est roserre hoc exsculpsii plans mitioris eloquentiae temp. nostr minus iratus, idque fastus, praeeunte Ilulmio, recepit. Ego corruptae icclionis vestigia nihi videor pressius sequi legendo plane mitior et laqueatiae temporum nostrorum nou ita iratus. c. 3l. De quibus copiose et carie et ornate nemo dicere potest, 1 is qui emnoeit naturam humanam et tin in ulvm pravitatemque citiorum e intellectum eorum, quae neque in irtutibus neque in citiis numerantur offendi in his oe intestiretum, quod unde pendeat, frustra ita oris. Nemo enim cognoscere intellaetum latine linquam dixerit. Eivendo et intellectum habe eorum.

8쪽

C. 32. Et Cicero his ti opinor, verbis refert, quidquid in eloquentia Fecerit, id

a non rhetorum, sed Academias spatiis onae tum Ilectissime llaasius post rhetorum inseruit ossicinia, sumplum illud e Cic. Oral. c. 3. fateor me oralarem, si modo sim aut quicumque sim, non rhetorum OLFcinis, sed ex Academiae spatiis extitisse. Unum stat vitium, quod Acidulius priden animadvertit Seribi enim oportet id se non in rust in ossicinis, sed Academiae spatiis onaeeufum. De neglecta iteratione praepositionis in id. Valch ud Taci Agrie. e. 35. c. 33. E Maternus. Mihi quidem, inquil susceptum a te munus de peregisse nonim rideris ut inchoasse tantum et elut estigia ac lineamenta quaedam ostendisse ridearis. Nam quibus instrui veterea ratores soliti sin dimissi, disserentiamque nosιrae desidiae et inscientia adrersus acerrima e fecundissima eorum studia demonstrasti. En novum corruptelae excinplum, qua nilii in ioc libello frequentius. Excidi niuitrum post quibus, quod ius in an liiliosis poscit, artibus. Statim enim alernus vello se ait id quoque ognoscere, quibus exereuationimus iuvenes iam forum ingressuri conlirmare ei alere ingenia sua soliti sint. Cui Messala respondens. Juoniam initia, inquit, o semina veteris eloquentiae satis demonstrasse videor, docondo, quibus artibus antiqui oratores institui erudirique soliti sint, persequar nunc eaeercitationes oriarii. c. q. Ita nec praeceptor deerat, optimus quidem et electissimus qui faciem eloquentiae, non imaginem praestaret, nec adrersarii et aemuli, ferro non rudibus dimican-ιes sed auditorium semper plenum, semper nonum, eae inridis et urentibus, ut nec bene ne male dicta dissimularentur. Cum in libris esset ut nec bene dicta, primus ex coniectura

Rodolplius AgricoIa ne mala addidit, quod postea in Oinnibus sero editionibus haesit. Nec

sane loco id cedere iuberem, nisi in odicis Furnos lectione ut nec reciter dicta, quae sensu aperte carei alitii quiddam magis reconditi latere suspicarer. In mentem venii eorrigere nec bene eo secus quo ipso, si quis θια ηυεί o olim cin no De seripium eininerti, depravatae lectionis vestigia dueere, vix opinor, dissilebitur. C. T. Ergo non minus rubore quam praemiis stimulabantur, ne lientulorum loco potius quam patronorum numerarentur, ne traditae a maioribus neeessitu sine ad alios transirent, ne tanquam inertes et non suffecturi honoribus aut non impetrarent avi impetratos mala verentur. Nescio an ex illinorum usu scribendi sic reponi oporteat: ne tanquam inertes et non sufecturi honores aut non impetrarent etc. Si in iliter Tacilus Germ. c. d. arma sumere non ante cuiquam moris, quam citatas suffecturum prob eerit videtur honoribus, ab homine curioso voei suffecturi superscriptum, mox, ui sieri solet, in textum irrepsisse, vera lectione temere suinmotu.lbid. uis ignora utilius ae melius esse frui pace quam bello mari Plures t me bonos proeliatores bella quam uae ferunt. Similis eloquentiae eondicio. Nam quo saepius steteri tanquam in aete, quoque plures es intuleri latus e raceperit, quo maiores

9쪽

adeersarios aerioresque pusnos sibi ipsa desumpserit, tanto allior et Messior et illis nobilitata diseri nibus in ore homimιm agit, quorum ea natura est, ut secura velint. Ut nune leguntur verba eloquentia exhibent prosopopoeiam, quae ultra prosae orationis modestiam est et Floro quam Tatilo dignior Nec tamen scriptoris ea culpa est, sed editorum, qui ex ingenio suo et ipsa et nobilitata reposuerunt, cum ipse eod. Perit niani, nobilitatus Farnesiani de nitantur. Eiusmodi videlicet remedio cavisse sibi via debantur, ne, quo utrumque referre liceret, deesset. Ego vero librariorum iniuriam iniuria seriptoris corrigi nolim. Quid igitur Paulo anto scribondum est: Nam quo a pius steterit orator tanquam in acie. Ita interposita oratoris mentione, hoc simul pr sieitur, ut etiam proeliatores iam habeant, quocuin iusto componantur. Denique in ve bis postremis, quae et ipsa mutila nec integritali a quoquam restituta sunt, mihi legendum videtur quorum ea natura est, ut cipitia, non Meum velint ita, inquit, o mines natura comparati sunt, ut certaminibus aleae plenis delectentur, quietem ac securitatem sustidiant. Ancipitia pro periculosis est etiam apud Tacitum loco non absimili, nisi. l. 6. Pro eretis et olim partis noea, ambigua ancipitia malebat.