De tabe mesenterica dissertatio inauguralis quam ad medicinae lauream in lyceo magno Patavino obtinendam proponit Josephus Pellandi Bergomas e Alzano

1쪽

JOSEPHUS PELLANDI

PATAVII

3쪽

TABE,ESENTEM

, Ii hodi;ni, non moviti; ε morum corruptela procedentibus, vel Favo ingenio, inconsultaque intemperiunia mimo iis miniatur; sed adeo infelix

est, ut quamvis insons et sibimetipsi nocere impar sit, tamen innumera et idem dira aegritudinum serie opprimatur. Hujusce sententiae veritatem tabes, senioris in infantulis et puerulis requentisainin obveniens testatur hic enim morbus modo sponto U, minus persectam eorporis parvulorum Ompuem, modo autem eulpa illarum, qui valetudini insanium tuendae praesciuntur exsurgit. De tabe itaque, senterica pavea exponere pro dissertationis meae inauguralis themate hodie mihi proposui. me nomine, sed aptius e uer mesente iridis chronicae, adpellatur morbus nidam decursus lenti. parvuli pri mus, immo peculiaria, in quo abdomen aurum iactui, miduin dolens est; dum saries, a tuaque superiores marasmi nota praeseserunt. Parvuli in tabem meaenieruam magis disposui valentem et robustum exhibent corporis habitum

4쪽

quidem, ast praevalentiam in ipsis systematis sympliatici eouspicuam ostendunt parvuli pingues, edones, absque cura et studio alti, in morbos lymphatibcos et racliitidem proni postremo qui de repente increverunt tabe mesenterim sicilius corripiuntur.

Morbi prodromi vel potius signa primae ejus periodo reserenda, sunt vomitus materie mucosae adpetitus inordinatus, satus, diarrhoea ventris vespe sua tumefactio, regionis hujus ad normam reditus niuiuiiuus, urinae lacteae, acidus culaneae transpirationis odor, respiratio tuaequalis pulsus intermittens oeulus languidus facies sine gradations et loci constantia colorata frons palleseens, lingua sordida, saliva densa balitus gravis, adpetitus depravatus, earuncula lacrymalis pallida, tristitia, crurum agitalio genuum debilitas, dolores in lumbis et genibus gra alivi, alternasio interdum sensus delatigationis et erampi in extremitatibus inferioribus prodeunt. Paullo post et sensim sensimus vel ouus abd me magis elevatur prominentiis et depressionibus, quae numerari usque possunt, si scabrum; adpetitus apud aliquos parvulos imminuitur, apud alios contra adaugetur; post cibos ingestos aegritudo exasperatur; venter tumidior sit, urinae retinentur, os saliva, pletur, nisus oritur in soporem alvi ejectiones irre gulares modo, modo pervicax atri istipatio, seminque autem diarrhoea ventrisve esseaenis fluiditas

5쪽

ad hane valde accedens est equuntur. Consistunt excrementa saeualia, pappam aeninunt, sive fguratae flavescentia sunt paullatim albida et liquid evadunt, colorem creiaceum, argillosum sumunt et se

tent; tunc vermes uberrima copia manifestantur Ac--n morbus adeptus venier quamplurimum iumei, crebriores et voluminosiores comparent prominentiae non amplius interdum, quum intrativa gasis contentis praetermodum distendantur, percipiuntur tunotam jectiones alatnae alimenta fere indigesta osserunt, pulsus celer ei frequens est; artus et facies emaciam tur cutis arida vel anserina aut similis, facies cerei loris, genae versicolores, modo rubrotallidae, aut livescentes, labia albida, aut rubra et arida conspiciuntur; sitis ineri lebilis, sames vorax, moralitia molina somnus brevis et eis talus comites gra diuntur; confestim marasmus succedit, ascites saepe supervenit, mors tandem tot lautaramus turbarum

scenam claudit.

Cadavera insanium tabe menterim inieremi rem per necroscopiam inmeia exhibuerunt mense Hanam mucosam intestinoriun gangraena deprehem,aam; intestina ipsa indurata, contracta, incleem adhaerentia, ganglia mesenterica volumine adaucta, i terito rubra, dura vel in putredurem conversa, non

nulla conglomerata massas constituentia, quarum

volumen valde inerescit, aliquas parie rubescutit,

6쪽

dum aliae in suppurationem abierunt. Contra partes magis morbo cornem membranae mucosae intestis

malis ganglia mesenterim profundiu laesa et via mine adaueta reperiuntur epiploon atrophicum et nigriean si hepar et splen suppurantia aut scirirbosa, cystis selle repleta sunt; vasa h mphatica me--nterii dilalaia observantur; serostias copiosa in abdomine saepe colligitur raro pancreas gangliorum ad instar mesentericorum laesum, induratum nempe aut molle, aut in purulentam usionem perversum inventum est. Neque solum in abdomine hujusmodi corruptiones evenire consueverunt, pulmones etiam tuberculosos et suppurantes, Pleuram spissatam et strato aibuminoso obductam serosam etasionem in pectore pericares et aracnoidea cerebrumque ia-terdum eo ueto mollius anatomici palliolos πι-

derunt.

Morbi, de quo famur, causis adseribuntur lactis materni primis praeserum vitae menalbus defeeius; incompleta meconii evacuatio, lactis abusus et ali-

inevit vulgo rimauua, lactis nimis densi, pappae,

alimentorum nimia solidorum, crebraque oequentia exhibitorum, sarisaeeorum male praeparatorum, πι-norum aciditate peccantium, sicerarum actium, --nae subactae avniae, alimentorum omnium postremo usus indigestorum et indium, vel nimia nutri- eoitum, particulisque uitantibus onustorum. Potua

7쪽

ferridi et stimulantes, liquores almola divites rece

seri merentur inter substantias menteritidei infantilem producentes, dummodo saepius largisque quantitatibus puerulis exhibeantur.

Tabes mesenterica post colicas neonatorum, rebteratos vomitus, quamdam peroicacem diarrhoeam, crebras indigestiones, et vermium in intestinis pra sentia stitur vehementis irritationis immo potius inflammationis lubi intestinatis consequentia non ram repentina insanulis atrophiae, seu tabis mesenterbeae evolutio, propter huiusmodi ad ganglia mesenterie irritationis propagationem esse potest incongruus usus abususque oleosorum, absorbentium, et praecipue purgantium inter scrosularum mesenter, carum efficariores causas haberi debent Morborum eutaneorum in infantia labes mesenterica interdum est succedanea post rubeolas et variolas in Menam

prodire se est, rachitidis saepius sistit c.mplicati nem, alias consequitur frequentius apud insantes elaeis depulsos quam apud laetientes observatur a cundam prope dentitionem exsurgit, nulloque magia Deo communior morbus hie eontingit quam inar phorotrophiis salsoque rusticos et inopes prae di btibus tabi menterieae obnoxios esse credebatur, quum insanulis allophia apud parvulos quorum a rentes in opulentia vitam degunt, frequentissime o eure morbi insuper evolutioni Avent in seisidua

8쪽

et humidus, habitatio in locis humilibus, obscuris, ori sunmim cum aquarum libella paribus Tabes mesenteri parvulos lactentes aggrediens, quum processus modibosus ulterius non impulsus est, facile debellatur; curabilis pariter in ejus primo stadio esse solet, dummodo puerulus contrariis sub conditionibus versari queat quo magis vetus erit, eo laesiones graviores evenient, et hinc minus saustu exitus sperandus erit. Quum vero morbus hie aegre devincatur, ubi neque altiorem adeptus gradum sit maximi intereat illum praecavere atque arcere, statim ac prima phoe nomena sibi exclusive propria comparuerint. Prius quam amen ad therapiam et propbylaxi indica dam descendamus pretium operis est pathologicam morbi conditionem investigare, erroneoquo ideas, quae nostris usque temporibus de tabe me senterica viguerunt, brevi sermone eusitare. Tumorum praesentia sub parietibus abdominalbbus apud infantes tabe mesenterim laborantes perceptorum, nimius Mogliis moeniericis inlluxus com cessus, praecipua enim adssimilationis organa considerabauturin nonnullae vacuae theoriae humorales et mechanicae nexus membranam inter mucosam in testinorum et illam sanalia obvestientem intercedemtis ignorantia; excedens horum evolutio in puerulisi; be mesenterica enecatis, pathologos eo impulerunt,

9쪽

consistere arbitrarentur. Principium inde sumentes

Mortim ebriiserorum praeconceptam obstructionem gangliorumque per quae transitant, auferre omnino truduerunt. Hujusmodi imaginaria plerumque obstructio condensationi, collectioni, stasi depravationique cliri tribuebatur, hinc spe fore ut tot abbgerentur turbae, remedia quae uenuareni, liquo sacerent, lauderent, moverent, renovarentque brium tali ratione perversum commendata sunt atque eodem tempore quo tabes mesenterim morbus stricte mesenterii considerabatur , magis ad ebrium quam

organo adsectum palliologi et inici mentem

Convertebant.

Antequam tutior fulgeret physiologia, versusque saepe incertos pathologiae dirigeret, medici ad curandum morbum, de quo dicimus, vicium anim lem, copiosum et salubrem, usum amarorum quavis sub forma pharmaceutica, purgautia, rictiones siccas, balnea stigida, ad intervalla et indiscriminatim pra dicaverunt, neque semper in errorem lapsi sun Nonnulla ninesse transiviri laudem habuere; ox da auri et chloruretum baryi aliqua cum utilitate quoque arrepta sunt hisce tamen saepe irritis auxiliis morbus sire semper insanabilis tabes mesenior,

ea habitus est cognitio tamen indolis ei sedis morbi per anatomen palliologicam et physiologiam indaga-

10쪽

lamim, casuum elballum numerum profecto bniimit, atque pretiesertim si methodus a re alatu imaiituenda adhibeatur. Tabis moeniemeae eaum attento subjicientes ex mini videbimus aliquas in culi primitus agere, cujus senetiones ad intervalla consuetudinis i modum supprimunt tali equidem se habent pacto him, himidum, lucis desectus, quorum causa circulati va' orum lymphaticorum in superscio corporis praeva let; imminuitur ibi vitalis activitas, dum sanguineus orculus interea centra petit et quum hie, ubi id utingat organo prae caeteris consuete stimul tum aggrediatur, quod in pari ut tubus digerens est, sic primus causae hujus morbiscae in ius in turbata digestione a secundaria ventriculi irritatione procedente, consistit prodit hinc excessu adpetitus, aut cilborum fastidio, juxta irritationis gradum, vom, tu vel saltem vomituritionibus, balitus odoro acido, rubore apicis et marginum linguae cum punctulis Prominentibus, nec non pustulis parvis aliqua in linguas parta comparentibus; quae reliqua in eius extensione pallida et muco obducta caeterum s minuive observatur. Hos inter limites morbus non

raro moratur; verum si ventriculus alimentis acti

in organorum digerentium obsiMentibus repleatur, illumque, ut digestio perficiatur, magis quam pares exesieni si ibi praesui iussismii, dea, mese