장음표시 사용
11쪽
lusus, palaestra, navigatio, pilae parvae IUSUS, Saltatio, vectura, gestatio, Venatio, PUTE Tinatio, Sermo, clamor et mOtus, qui manuum agitatione P Cragitur. IIorum omnium levissima species est deambulatio in plano, quae post cibum assumtum Ieniter instituta n Ullam omnino noxam affert, et literatis non solum maXime proficua est, sed in stomachi vitiis etiam commendari meretur.
Cursus, pilae parvae I us ac Saltatio, Cum vehementiori motu peragantur, plethoricis praecipue ac iis, quibus vasa sanguifera teneriora et qui ad liaemoplysin inclinant, nec minus phthisicis, gravidis, debilibus nocent. Equitatio in Ieniorem gradariam et graviorem Seu Succussantem merito distinguenda est. Illa huic salubritate anteponenda est; nihilominus tamen iis hypochondriacis, qui
obstructione Viscerum abdominalium laborant, Conducit Sucincussa tio , quoniam maximus impetus ventrem inprimis inferiorem ferit, unde non modo mesenterii et intestinalium glanduIarum Obstructiones reserantur, Sed et Stases humorum in minimis vasis discutiuntur. Praeterea ventriculi et intestinorum robur augetur, et sanguini pristinus vigor resti
12쪽
Lenis autem et gradaria equitatio, quia omnes partes aequali nisu ct motu aguntur, Citra ullum Virium deci ementum ac Iassitudinem universo corpori magnam utilitatem anfert; perspira tio enim quam Commodi88ime Promo Vetur, Sanguinis circuitus Salutariter augetur, edendi Cupiditas excitatur, et ipsa mentis alacritas eXtollitur. Haec igitur corpus movendi ratio a medicis Celeberrimis plurimi aestimata egri
A tque praeprimis Syden hamus illam iis homi nibus, qui
dispositione phthisica, scori utica et cachectica male multati SUEt, magnopere Comine dat. PulmoneS etaim, alia quo vis-cora imbecilliora respiratione I eniter aucta et motu hoc molli, grato et placido insigniter Toborantur. Vectura, qUoniam viscerum compagem molli Concussione agitat et hac ratione humoriam decubitus et StagNationem, quae vasis Vetiae portae admodum familiares surit, resolvit et dissipat, hypochondriacis Singulariter accommodata est et corpus a diuturnis praesertim morbiS vindicat. Expedit
etiam iis, qui ob magnam corporis debilitatem, viriumque
iacturam motum vehementi OTem SuStinere nequeunt.
Peregrinatio ad iuvandam sanitatem omnibus fere Corpo-aeis exercitiis longe antecellit, Si in loca opportuna, aero Sa Jubri temperata et amoenitate situs iucunda suscipitur, quia
13쪽
non Solum cum continuo motu, Sed cum gratissima etiam animi relaxatione et recreatione coniuIacta eSt; animus enim, dum frequens novarum Terum VarietaS OCUJOS PaSCit, a gravioribus curis avertitur et mirifica delectatione assicitur.
Ad peculiarem quoque motuS Speciem Pertinet Sermo Seu clarae vocis exercitium; VOCis enim contentione non modo respiratio intenditur et sanguis citatiore Cur8u per pulmoneS movetur, Sed etiam Sanguinis Circuitus per univer- Sum Corpus acceleratur et ideo calor et PerSpiratio augetur. Haec vocis eXercitatio iis praesertim, qui Studiis vacant, valde accommodata est, quia stomachi vitiis, quibus serii Musarum cultores plerumque obnoxii Sunt, opitulatur, quin meditationem intercipat. Etenim inter Iocutionem uberior fit succi salivalis asiluxus et repetita diaphragmatis commotione abdominis viscera leniter conquassantur, id quod ad discutiendas, si quae adsunt, tiram OTum Stagriation CS Perquam utile est. Vocis eXercitatio, ait Hi Ppo Crato S, a Coena valde commoda eSt, et ea Tepletus utatur ). Egregie quoque suam hac de re sententiam ita CX ponit Plutarchus: Usus sermoni S voce pronunciati quotidianus mirum dictu' ' lib. III. de diaeta f. 23. et de insomniis q. 3.
14쪽
quam utile sit genus eXercitationis non ad sanitatem duntaxat, sed et ad vires, non quidem athleticas eas, aut quae Carnes augeant, sed qrii a principibus corporis membris, penes quae vitae potissimum facultas est, naturale Tobur, Verumque vigorem ingenerat At vero quemadmodum moderata vocis exercitatio apprime fructuosa est sanitati, ita nimia vocis intensio et sine ulla intermissione continuata Capiti Praesertim atque pulmonibus infesta eSt, quia sanguis nimio, quam par est, impetu ad haecce organa urgetur. Quam ob rem ple thorici, Sangui
nei et ii, qui ob imbecillitatem pulmonum ad phthisin et
haemoplysin proni sunt, a nimia sibi vociferatione caveant. Frictio senibus maximo et languentibus commoda est; cutis enim POTOS aperit, auctoque calore maiorem sanguinis influxum allicit, et sangui Dem attenuando ei HS CITSum acce- Ierat, atque perspirationem opportune promovet. Neque minus amica est ventriculo et debilitatae digestioni egregie Succurrit. Frictiones autem frequenter instituendae sunt molles ac prolixiores, ita ut per universam cutim blandus
15쪽
Gestatio denique, omnium exercitationum mollissima, imbecillibus potissimum et gravi ac longo morbo ita infirmatis, ut ob viri tam iacturam Se ipSOS u OUere nequeant, aptissima et quam maXime convenienS est. - His expositis de iusto harum exercitationum moderamine adhuc quaedam niOnenda TeSidiat.
rianiaum. Cum hae motus species, de quibus hucusque disserui, valde diversae sint, vehementiores nimirum, temper3tae et leniores; medici prudentis est, pro Terum et Corporum diversitate con Venientem eorum USum suadere, Vel noxium abis
usum dissuadere; Praestantissimum enim quodvis remedium, nisi opportuno tempore, ordine ac regimine Cum prudentia adhibeatur, nocumentum magis, quam emolumentum sanitati asserre poteSt. Cum homines ratione temperamenti, aetatum, Virium, habitus corporis, alarii temporiam, victus et climatis insigniter disserant; hinc cuivis homini adaequuti corporis motio
16쪽
quaerenda ac indaganda est, quae liberum et aequabilem sanguinis circuitum iuvet, quae VireS alat, neutiquam Uero defatiget aut destruat. Ita robusta corpora ac duro victui assueta graves et Iaboriosos motuS citra ullum incommodum ferre possunt, qui imbecilliores maiorem in modum debilitant. Id generaliter notandum est, moderatam CCrpOriSexercitationem natUrae maXime optabilem, immoderatam vero ipsi mirum Quantum EXOSam ESS2.
Ingestorum inprimis potissima Tatio habenda est, ut eorum quantitati motuum concitatio eXacte respondeat; qui enim multis laboribus perfungitur, eum plus comedere, et qui plus comedit, eum frequentiori motu CorpoS exercere OpOT-tet: qui vero parcius laboribus vacant, iis liberalior ciborum usus interdicendus est. Verissimum ideo Hippocratis est essatum: Qui comedit, san US eSSe Non poteSt, nisi Iaboret Mensura igitur ac proportio Iaborum ad ciborum multitudinem pro diverga CorPOTUm, TeSpectu StBtUTae, aetatis, anni temporum ac SitUS regi Oniam constitutione probe
dimetienda est. Sapienter hac de re Hippocrates ita iudicat: Contrarias inter se vires habent cibi ac labores. Verum') Lib. I idem. Q
17쪽
IS inter se miXti, conserunt ad sanitatem: Iabores enim ea, quae insunt, ConSUmere Solent, Cibi autem et PotuS ea, quae evacuata Sunt, explent ').
Ii, qui succis pIeni sunt et Ii umiditate turgent, maiori et constantiori motu perfungi debent: ma clienti autem et in quibus velocior SaraguiniS CUrsus obtinet, parcioribus labori-
bus exerceantur oportet. Id in foeminis qUam maxime conspicuum est, quae, immicta ut plurimum temperie praeditae, saniorem longe minUSque valetudinariam Vitam degunt, si paulo liberiori motu corpus ventilant, quam si vitam colunt sedentariam. Gravidae praecipue, Si moderato motu utuntur, melius vaIent, quam qUae fontinuo otio indulgent. Exeris citio enim corporis ea CONSUmuntuT Tecrementa, quae in otiosis accumulata et matri et infanti molestiam pariunt. Νε-que minus nutriceS, quae motu ac labore Corpus Circumagunt, salubrius lac infanti praebent, quam quae continuo in cubiculo detinentur otiosae. Quemadmodum autem humidis et spongiosae carnis hominibus Saluberrima est temperata exercitatio, ita haec siccioribUS et macilentiS minus accom
modata haberi debet. Hac de causa Aristoteles pingui-
18쪽
hus ac obesis vehemens suadet corporis eXercitium, ut prospera sanitate fruantur 'b. Et Hippocrates corpulentis itinera Velociora imperat; graciles vero, iter facturos, dit lentis passibus incedant, hortatur At vero alia quaestio haec est: Utrum motus ante vel post prandium et coenam Suscipiendus sit 8 Gravissimi auctores, in quibus Hippocrates et Galenus praestant, in
eo consentiunt, exercitationem corporis Semper ante ciborum assumtionem Summa cum utilitate institui et tempora idcirco motui celebrando maxime idonea esse matutinum BG
circa vesperam et quod cibum pro Si me antecedit, quoniam in hisce temporibus digestione peracta id, quod adhuc recrementitium in corpore sit, perspirationis Ope quam Commodissime dissipari ac distari possit. Illam contra corporis agitationem, quae Sumtum cibum Statim subsequitur, magno cum incommodo coniunctam esse a firmant, qUia motu vehementiori alimenta maturius, quam par est, eX ventriculo
praecipitantur et perspiratione inutiliter aucta, qua vis digestiva laeditur, debita eorum solutio ac digestio impeditur.
Lib. III. de pari. tinimal. Lib. de diaet m
19쪽
EXperientia quoque hoc comprobare videtur; equitatione enim vel vectione a prandio instituta id sieri solet, ut cibi ad duo donum ac ventriculum Tegurgitent, Unde si tus et ructus pro Creantur, et Simma Clio, praesertim in hypochondriacis, tunc maxime, Si pinguia et acida, vinumque in prandio
a SSum Serint, ardorem et angu Stiam inducunt. Magna quoque in alvo reseranda motus vis est et efiica.cia, si debito tempore et iusto moderamine instituatur. Intensior autem Corpori S eXercitatio alvi deiectionem nunquam praecedere debet, quia hoc motu humores ad corporis ambitum propelluntur et intestina exsiccantiar. Hanc ob rem iis,
qui alvum iusto fluxiorem habent, labor ac motus apprime convenit. Id proinde frequenter accidit, ut iis, qui alvo liquidiore et fere di arrhoeica laborant, Si peregrinent Ur, alvus
siccescat et ConStipetur. Eadem eX causa rustici aliique, qui duro labore corpus exercent, alvum sicciorem et duram habent.
Id etiam bene animadverti debet, motum primo lentiorem aggrediendum esse, qui postea Sensim accelerari potest; omnis enim subita mutatio minus tuta eSt, quod Butem Ped e tenti m et per gradus peragitur, absque periculo plerumque suscipi potest: ita, si a diuturna quiete fortior corporis
20쪽
commotio teratatur, Sanitati plus obest, quam prodest, quia sanguis CraSSUS et copiosus, vehementi agitatione impulsus, per minima vasa difficulter traiicitur, dumque restagnat, vel ad vicina vasa regurgitat, dolores vasorumque ten8ioneS CUm insigni corporis languore oriuntur. Ut autem motu8 omni ex parte sanitati conferat, Sub
aere Sereno BC temperato Cum celebrare Oportet, qualis dua-
bus horis post Solis ortum et ante eius occasum obserVari Solet; aer vero calidus vel nimis frigidus salubri corporis exercitationi neutiquam accommodari debet. Aer quidem SerenUS et temperatus iam per Se Optimum vitae pabulum ac sanitatis praesidium constituit; maior tamen utilitas accedit, Si motus opportunUS consocietur. Atque inprimis Quaelibet aeris intemperies vitanda est; aere enim immoderate incalescente si fortior motuS adhibetur, Sanguis accenditur, perinspira tio plus iusto augetur et corpori debilitas inducitur, aliaque mala accerSuntUT. Cavere itaque De CeSSU OSt, monente
Hippocrate, a sole meridiano, tempore praesertim aeStivo; mane autem ac VeSperi institutae corporiS commotiones sanitatem egregie adiuvant. Frigus Non minus nocet, ita ut corpus, dum fortiori motu exagitatur, nunquam aCri frigido committendum sit,