Preclarum opus Cyrilli Alexandrini quod Thesaurus nuncupatur, quatuordecim libros complectens et de consubstantialitate filii & spiritus sancti cum deo patre, contra hereticos luculenter differens Georgio Trapezontio interprete, ..

2쪽

C REVERENDO IN CHRISTO PATRI AC DOMINO.D.GUILHELMO BRICONNETO / EPISCOPO LODOVENSI DIGNISSI, IVDOCVS CLICHTOVEVS HUMILLIMAM,S,D,

in parua illis debetur gratia sacratissime presul:qui sua idustria

contra hostiles incursus munimenta parant quibus aduersariotien tela retundantur irriti fiat eorum conatusci insultus inanes,Vn,

. de Archimedes Syracusanus magnopere celebratur authore Plu Archimetarcho l cum Marcell' duX Rhomanorum Syracusas obsidione d premeret: ipse uaria excogitarit machinameta ratioe geometrica fabricata tarsit,' quibus hostium nauigia tormenta et machinas magno impetu elisit urbem Naxcrii's diutius incolumem ne caperetur seruauit. At uero longe maiore gratia 6c laude cumulandi sunt ii:qui suo studio incertamine litteratio vetitatem licet imuincibilem opprimere contedetiuspicula contuduntlarma reddat imbecillatet collans signis eos in fugam uertunt.ut no prevaleat cotra syncere fides picestate demonica cohors et insana impioru caterua: sed obstruas os loquetium iniqualet uictrix ladem ueritas plagatis hostibus gloriosa triuphet,la quos enumero merito inter ceteros habedus est Cyrillus Alexandrinus . inclytus ueritatis catholice satelles Iopugnator ac signiferi& orthodoxe fidei contra hereticoν rabiem desensator acerrimus, i duodecim primis huiusce operis libris Arrhianos Eunomianosq; oblatrates in filiu dei et deu uerit benedicium

uesaniam mulataria damnans. Duobus uero postremis esusdem operis libris Macedonianos refellit blasphemates in spiritu sanctu et inter creaturas ista connumerantes:qui rerum omnium creator let deus est,quos itidem multiplici diuinorum eloquiorum authoritate rationibuslex ea depromptis imanifeste impii arguit erro is,Porro in hoc authore tanta est disserendi Iubtilitas Macrimonia itantum rationum acumen oc robur i ta exuberas doctrine copia deniq; tanta conuincendi aduersarios fides energia & emcacia:ut ipse exem sseum optimo iure proponatur omnibus i qui de rebus sacris diuinasi mysteariis disserere debeant,quod intuetes attentius considerent quomodo G stris Pruris et sanctis eloquiis sua depromenda sint et contexeda ratiocinia laut Puro inferiorum scientiarum fonte. neq3 in re tam ardua flatilia agitanda sormismata: captiones inanes aut argutiole proponede, Que cum nihil aliud quam patiant multiloquentiam: ab omnibus plane et potissimum sacris dis finis i merito explodi teliminari let exsibit iri debent.Huc itaq3Thesauru nais presenti libro titulus inscribitur gazis Persicis ac Attalicis opib' preciosio urem: minime passa est grauissima tua paternitasino minus bonarum litteraum splendore a Maris uirtutu dotibus adornata iampli' abstaditu in agrodditescere,siaci municato q tua est humias ex larila Reveredo pretio

3쪽

Dionysio Episcopo Tolonensi fratre tuo lab urbe Rhoma misso in publicum

offerri uoluit ad communem omnium utilitatem, Cui quidem operi et ipse ii, hens meum quantulumcum labore sum impartitus ut castigatus lamplissimi tui nominis et Domini Dionysii statris tui patrocinio in luce meat i ac gratitudinis animi mei ob singularem tuam olim et frequeter in me beneficentia nugia obliuione obliteranda i non obscurum apud te sit argumentum cui me totulat clientulum dedo ac deuoueo, Vale preuilum decus litterarum qi et litterautorum fautor et columen, Parisus lanno domini, i s 3 3,

4쪽

Totius libri index, . CIndex capitum primi libri Thesauri Cyrilli,

Ea uomodo respondendum sit Arrianis i interrogantibus utrum unum sit

in melius atl digni' est deulpatrem uocari u ingenitu. Cap.II. .i, is, ingenitu i substatiano cst sed modi substane significatiuu, Cap,III, λ. Σ ingenitum i substantia non est sed solummodo deum non esse genitum significat. Cap, Illi. Fo,ΣAduersus eos qui dicunt:q, erat duratio quando non erat filius, ct testimonia scripture:unde colligitur uerbum dei eternum esse. cap ,V, Fo,3,

in non sint pater ante filiumquis ingenitus siti sed coetemus sibi semper Lait genitus flius, Cap,VI, Fo. ς, in. idiuisibiliter et absq; corruptioe pater ex seipo filiu generat.cap. VII , ,s Ad eos qui dictit:utrii uoles an noles pater genuit filiv. Cap.VIII. Fo .s Adueriscosqdiit: patri sed uolutarici' simile esse sit tu, Cap,lX, Fo, Capitum secundi libri index, C in patri consubstantialis est filius, Cap,I. Fo,i3, Filium patri cosubstantialem esse: proposito textu, Vado ad patrem meum

et patrem uestrum deum meum et deum uestrum. Cap.II, Fo,is

De consubstantialitate patras ct filuallo textu proposito,q, pater meus malorme est, Cap,III, Fo,i , .equalis filius patri in euangelico textu proposito,Non surrexit inter nautos mulierum maior Ioanne baptista. Cap,IIIl, Fo,is, Tertii libri indeX. Resutatio expositionis heretice:et expositio sensus uerit euangelici textus, ego in patre et pater in me M. Cap, I, λααDe similituduae filii adpatre et si fili'no est nature mutabilis inem de seris subsistans sed ex ipse substatia patris genit' sicuti uere filius, Cap,u, Fo.2s,m substana patris filius est:nec extra productus t ut heretici aiunt.et quos Diam non extra productus idco similis patri M. Cap,IlI, Fo.2s. Desitriclitudine patris et filii similiter proposito textu, Nemo bonus: msi solus deus, Cap.ssu. Fo, is 4 In quarto libro hec continentur, C per participationem ad imaginem dei formamur, Cap,I, FO.29 Item de similitudine patris et filii essentiali:euagesico textu .pposito. sicut enim pater habet uita in seipso sic dedit et filio uita habere in seipso, Cap,II, Fo.3o iudex capitum quinti libri. Aduersus Arrianos: qui proposito prouerbiorum textu. Dominus creauit

me t principium uiarum tuarum in opera sua ,simpliciores seducebaudicentes D filius creatura esset. Cap,I. Fo,u, Aduersus causa opter qua heretici putant creatura esse filiu dei ,Cap,Π,Fo,MAduersus obiecta hereticoru:quib' docere conaturi quonia filius Quis creatus ra sit creator tame est quod creaturaru propriu no est. CV,sil, FO, 3,

5쪽

dei uerbum lcreatura non sit, L GP,V, Fo,3 s. Oh scriptura uerbis abutitur nonnunq. Cap,UI, Fo.3s, Deeodem prouerbiorum textu.domis creauit me initium uiarum suarum. et ante omnes colles genuit me, CapAu, Fo,37.

inuo itelligic illud in texturuerbiora.ate secula fudauit me,cap.VIII. ,3s, Sextiliori index CDe eternitate filu:et iniseparabiliter ex substatia pris emanat, Cap,I,F.39. De eodem:uidelicet g nlius creatura non est, Cap.II, Fo. o. Q . non est idem indeo:generare et creare, Cap,m, FO,Φ1. Inlaptimo libro hec disseruntur. Aduersus eos qui dicunt la. filius non est uerum patris uerbumsed aliud natura a pater. Cap,I. Fo.Φi. Deeodem alio modo, Cap,u, Fo,Φx. Aduersus aliam Eunomii obieetionem. Cap,ul. Fo, 3. , uocabulum uerbi sufficit ad significandam ex patre filii generationem eternam Cap.HI. Fo, 3 In octauo libro hec determinantur. Eunomii obieetio ex textu apostoli ,Ideo ed deus eum exaltauit: et dedit illi Domen quod est super omne nomen. GP,I, FO. Φ, serentius pre illis nomen hereditauit, Cap, In nono libro hec continentur, in. natum esse et factum esse:indisserenter nonnum in sacra scriptura inutieniuntur. Cap,I, Fo,Φs De eodem:α uidelicet filius creatura non sit, orosito textu apostoli,considerate aDostolu et pontifice confessionis nostre thelum Christu:qui fidelis est ei et fecit ipsum, Cap.II, Fo. s. in tutus non est creatura .proposito textu aetuum . iat igitur omnis domus Israel quia dominum ipsum et Christum fecit deus huc mesum quem uin crucifixistis. Cap.III. FG, 9. De eodem proposito textu, De die et hora illanullusnouit nec angeli celorunem filiuCrus pater solus, Capam, Fo,Φs, Capitum decimitati index CDe eodemadest de consubstantialitate filii et pat is,proposito textu, paster diligit filium:et omnia dedit in manu eius.etu, omnia michi tradita sumar x ,et a non possum ego a me lacere*nc sed sicut audiol iudico. ceterisiuiusmodi, Cap,I, Fo, i. De eodet Usto textu. Data est mihi omnis potestas, et glorifica filiu tuum. aut uniuersaliusde eos, filius glorificatur et aliquidaccipiat. Cap.lI, Fo, α.

Ad rius ea que dicuntur ab hermas:quia C tua seruit,et quia duali nunc

6쪽

anima mea turbata est,et transeat a me calix iste,et tristis est anima mea sceleram huiusmodi, Cap,li I. Fo,s3. De eodem. uidelicet si filius non sit creatura. proposito teXtu illo, primogenietus totius creature. Cap ,llu Fo, Φ. De textu euangesico.sedere autem a dextris meis aut a sinistris meis: non est meum dare. Cap.V, Fo, s. De textu evagelico.ut cognoscant te solum deum uerum et quem misisti Ih

sum Christum, Cap,VI. Fo, sFilium patri equalem esse proposito textu euangelico ,Ihesus aute proficiebat sapientia letate et gratia:apud deum et apud homines. Cap,VII. Fo, 7, De eoae ,proposito textu apostoli ,Cum uero sublecta sibi omnia fuerint:tuclcipse quoq; filius subiicietur ei qui sibi cuncta subiecit. Cap. III. Fo. 8, Rurium de eodem proposito textu evagelii .Pater glorifica me illa gloria qua habebam apud te antri mundus esset, Cap,IX, Fo, 9,

CVndecimi libri index. Aduero dicetes: de' nihil plus sciat de substatia sua lil nos sciam' ,et quiequid ipse scit de seipis:totu id homines quoi scire possunt. Cap.l. FO, 9, Index libri duodecim,

Authoritates ostendentes filium ideum esse secundum naturam: non creauturam ex epistola beati Pauli ad Rhomanos collecte. Cap.I, Fo,si, De eodem ex epistola Pauli ad Corinthios prima. Cap,Il. Fo. 63, Rursum de eodem ex epistola ad Corinthios secunda, Cap. III ,. Fo, M. Iterum de eodem.ex epistola Pauli ad Galatas. Cap.Illi, Fo. σε.

Eiusdem comprobatio ex epistola Pauli ad Ephesios. Cap,V, Fo, ssEx epistola beati Pauli ad Philippenses:eiusde*positi ostensio ,Cap,VI.Fo. 6s Insuper eiusde manifestatio:ex epistola Pausiaci Colossenses,Cap.VIl, Fo, 6sDe eodem proposto ex epistola Pauli ad Thessalonicenses, Cap,HII .Fo,s Insuper de eocllam:ex epistola Pauli ad Hebreos. Cap. IX,Fo, εγει epistola Pauli ad Timotheum prima:eiusde declaratio. Cap.X, Fo. 6s

Rursum de eodem proposito ex epistola ad Tim theu secuda ct ex epistola ad Titum. Cap.M ,vo, Ss Ostensio diuinitatis siti dei: exactibus apostolorum, Cap.XIl, Fo, o Declaratio eiusdem: epistola Iacobi l Petri Ioannis et Iude.Cap,XId. Fo, o Eiusdem quot comprobatio eκ euagelio secundu Matheu ,Cap.XIlII.Fo, i, Postremit ei aedem ostensio:m euangelio secundum Ioanne. p ,XV ,FO.73, Capitum decimitertii libri index, spiritus sanctus deus uerus est, si ex substatia patris et filii emanat I et per filium creaturis donatur, Cap,I, FO, Sin spiritus sanctus deus est et eandem operationem cum filio nabens:nec est

alienus a substantia filii ,et si quando dicitur deus habitare in nobis: ipse spes, tus sanctus est qui in nobis habitat. Cap.II, Fo.so Spiritum sanctulperiectu esse: nec quicuin eo esse imperfectu .Cap,III ,Fo,si.

7쪽

Deci quarti libri index. Authoritates si turei ostendentes se spiritus sanetis natura deus est et

non creatura: in Pauli ad Rhomanos sumpte. Cap.I, Fo.s3. Rursum de eodem:ex epistola ad Corinthios secunda , Cap,III. Fo.sq. Iterum de eodem: epistola Pauli ad Galatas et Ephesios, Cap,IIII. Fo,ss. De eodem, I uidelicet spiritus sanetius deus sit ueluti deus uerus de deo uero ait ideo creatura esse no possit.ex epistolis Iaco, t Petri et Ioanis.cae,V,LssDe eodem ex euangelio fecundum Matheum et Ioannem, CaP, I,Fo.3ε, Indicis quatuordecim librorum Thesauri tillii furis. De eodem mep I prima ad Corinthios. Cap,II. Fo,sΦ

8쪽

C CYRILLI ARCHIEPISCOPI ALEXANDRINI LIBER CLVIAM PELLATUR THESAURUS: ADUERSUS HERETICOS. Or FILI ET SPIRITUS SANCTUS UNUS DEUS CUM PATRE SUNT AD FRATREM SUUM NEMESSINUM PETENTEM CONSCRIPTUS AGE ORGIO WAPEGNTO TRADUCTUS,

D maximos nos labores tua charitas frater Nemesine hortatur Quid enim aut ad intelligendum magis arduum taut ad explana a dum difficilius Q uera speculatio que de saneta consubstantialim trinitate habetur presertim cum tenuis omnino atq; imbecillis acitantam rem comprehendendam mens hominis sit, Lingua uera huiusmodi:ut uel que in marata sunt tuta possit exponere, Accesilit 7 pulchritudo diuinc ueritatis sic latet: ut solis lintegro animo &syncero in quiretibus I investigantibuslouasi celestem thesaurum pateat, que secim: merito audiui.uestri autem oculi beati sunt quia uident: et aures quia audiuti Luce,u . Non tamen labori succubimus sed in ipso Christo speramus rem penitus ardua per spiritus sancti gratiam absoluere, sperantesisuscepimus, Nihil aliud mi intadimus dicere u se thesus dominus est.ld uero non aliter Q in spiritu sancto dice, mus ut Paulus ait,Nullus inquit potest dicere quia dominus Ibesus: nisi in spi, i,COH,ix ritu sancto,Nam quoniam multi no uereturan beelzebub dicere anathema Ihe, sus: scripture sensum ubiq; deprauates Jc uolutate sua spiritus sancti uerbis am ponentes red emptorem et dominum suum N ipsi negatest oc ceteros laqueis ad errorem suum deducentes eqvu atm utile putauimus ut tu mones γ ecclesio filiis consulere et ad singula que illi ueritati opponat. breuiter scdilucide respo dere, riuS enim et multipleκ Arrianoria Eunomianorumq3 error est c multis modis uere se predicare simulat,Nam sicut muliercule turpitudini dedite ueste atq3 auro ceterism ornamentis et turpitudine suam occultanti et non preuidentes ad perniciem attrahunt:eodem modo ista uere religionis gentes scripture authoritate errores suos conantur tamum recita qui uigilanditer oc cum ratione scripturas legunt: dolis ipsorum non capiuntur , sed ueram amplexi fidei professione clamant,Benedictus dominus:qui non dedit nos in camonem dentibus eorum,Vt igitur aperte falsitatem dogmatu eorum omnes perspicere possint:ordine re breuiter ad singulas eorum calumnias respondebimus, Hoc enim modo non paruam putamus utilitatem legentibus per gratiam christi futuram, DII

C THESAURI CYRILLI LIBER PMMUS,

9쪽

I Arriani nos aggrediatur iterrogates utru unu sit Uingenitu est aris duo ut cu unu certe dixerim' loc in patre id retulerim': iter creaturas filiu conumerare cogamur,sic respondere oportet. Primu ,qa Huola iet idostolia hoim iterrogatio est.Multa eni ingenitu sigmficare iumem seritu est:qd n5du factu est let in fieri potest. sicut a ligno imolia: ocabere statua ,Ingenitu rursu diciT:qd nua factu est nem fieri me .ut uerbi gra:triquiaris figura nec fuit nec erit una Urilatera. Na si Utilatera fiet: stati aliud erito triagularis. Ad hec igenitu dicit quod quis sit oc tu statinua tame eκ aliquo

sint .Cu ergo multis modis ingenitu capias dicat O uelint in deo enitu signi, ficare .Relpodebui Arsamqdnuo genitu sit,Primu igic: indocte interrogasse illi fateac dein nos dicem':um esse isenitu. in si ex hoc iserat necesse Oino relut genitu et factu filiu cofiteamur: qm unus solumodo igenit' liis pater sit: hee audiat ,Si sapima sc uirtus et uerbupatris fili' est terati s p in patre uerta re sapima Nutri': est fact' postea hii' si sic appellas Oc sic est.Sed queadmodum eo de' l oc de lutae lume inuisit:sic ex ingenito igenit' l hoc est ex no fustonsi fust'. Tale nam oportet esse uerbu: dis etia est si ipsum genuit.sic ei paterne substatie .ppriu uere inerit in filio ei' , hil ergo phioetcu unus pater sit no nullus: uerbia quoq; να ipso in Q ee factu.Inpre mi semp esse: oc unu cu ipso Ioan.io, Opter nature immutabilitate esse itelligiC. Quod ipse quot de seipso ait, odi pater unii sumus.ων unu diiudidentate submue significavit,qa ueroldum isa duo scidit U EGgiel qdi in una deitate tapreheci , CPreterea si pris Llam,i φ, i mutabilis imago fili' est:ut pr in ipso uideas sicut scriptu est. Qui uidet meruidet Npatre meum esse est no esse factu cofiteri: ex pie n6fusto emanat.

Quo em in eo Oseetu est spici una Inon factu poterat s dia si primitiuu in imagine sua uiderata certe hoc erit queadmodu illud.Quare si filius fust' est:&μ

ex quo imago mata est. αuod si absurdu est erit orio imago no facti simialiter no secta. Preterea. at' ille Moses creatione hois narrasido iducit dice 3 Gene is rem.Faciam' holamstam imagine di silitudine nram, Cu igi mam dicat: duo signat luna scilicet spu quoq; scio itellecto,Si ergo i hole uno eade pris ec filii uiudes imago in nullo certe iter se dissimiles erui. Factu uero di no fustu:dissilia sui No est ergo Lest' fili':ne dissimilisyri ee iueniae/Accedit.is a sacra scriptura Φ

Sicut igit in istis no est fili' de nuero tam sed ad creaturam natura istol e termnorii potestas tedit ,Sic N in ingenito id est no facto: ad filiu sed ad creaturas paratio fere,dr aut unu esse solumo no iactu: qm pter unii deii in facta sui. melius atq; dignius cst deum t patrem uocari a ingenitum, Cap,II, Omen patrismi ii nomen necessario intellectu in seipso inducit Nola eniri huiusmodi altem peraltem itelligutur ,Nome uero igemti: ψ de' scilicet genit' no si genitoaxati fustos a me a opponit, Si crgo necessaria est

fidesib' san, trinitatis cognitio: oc q patre dicit filiu intestigit p que pater est. qui uero ingenitum appellat genita di facta ex opposito uidelia quibus necessario qui factus non est disturguitur, certe multo melius est inde appellare deum'

10쪽

unde fila quot cognitio sequituriu indefunde creaturas memoria subdis qnihil ad cognitione sancte trinitatis coducit, Et qui patre notauit:deu ab ipso significauit quod est,qui uero ingenitu dixit:ab eo quod non est,Pater enim filii estigenitus uero risi est, . aut ab eo quod est lil ab eo Ad non esti corno dius deii nominam' inde psycuu erit, dia si quis ineffabile inciprehesibilem illa natura deu appellabit recte ab eo nominauit quod est .Na cu deu dintullam natura significauit , Si quis aute eo quodno est ipsam significet innocete uel ideprauata appellas natura:uere quide diciti sed no iano deu significauit. Na holes quoq3 indeprauati et innocetes dicuntur:angelos etia fandiosi tales esse credimus. Ab eo igitur quod estium' et couenietius de' fgruficabitur qab eo qd no est, CPreterea ,q genitu creatura aliquadosgnificat fili' quom hac significatione ingenitus est i quia creatura n5 est, Psalmista mi canes ait ad filiv. Propterea unxit te deus aeus tuus oleo exestationis:pre participibus ps, Φ.

tuis ,Si ergo aliud est quod participat aliud quopticipat aliud eni in alio itet ligedu est,particiscit mi filio gcnita:hoc est creature aliud erit prosecto filius d genitu hoc est creatura que ipso participat,no est ergo genit'ad est creat'. in si no est aliud a re genita et creatura nil'I nec sem natura ab ea disti st': quid in opus participati sues quo pticipare quispia poterit eo qd ipse estsingenitu buatian5 est: sed mogi subnane significatiuum, Cap,III. digerum quasi principiu occausa:N est oc intelligitur,Nulla aute prini sic tu inatu principiu est simile aliquid sibi aut mimile habet. At mi, ni festu est genitu dissimile prorsus igenito esse ,opposita mi sunt, Noest igitur ingenitu substatia: sed substatum de qua dicitur ino esse tali modosgmficat. Sed dicet Arsan aliquisl substatia quide ingeniti nomie no significari sed differentia,Id absurde dicetur,m si Ois differetia in substatus inspicitur mecesse nobis erit substantia querere cuius hec differetia sit. Sicut uerbigra animes dissitarem' lessem assererem' substana animata sensitiva: in hac lubtialia differetie inspicius. Aliud mi animal ronale est:ut homo taliud irrationalaeut equus,Quare substatia presupposita: differetie postea itelligunc. Si ergoingetatu differetia est:queratur substacia cuius differentia est. No enipol differetia ipsi' substatie rone possidere, I Preterea si genita substatiaestinec significatiuu id de quo dicir genitu no sitiquomo fili' dissimili serie patri ex quo genit' est Na si hec nota repugnat inter se per significa es

expositas nihil Ohibet similest substana pri filiu esse ait eni ingenitia pro substatia capi cisic sc genitu caperer,Substatia uero substaue cotraria no est: i tu utraq; substatia e , Ad hec si omnelngenitu cuilibet genito dissimile: uere pia Scelloe quom genitu cuilibet genito sile. Sed filius quis genit' sits nulla in habet similitudine ad ea q genita id est creata sunt est mi lup omne Creatura,No ergo sta uagenit' pater est:dissilis erit filius ipsi scim naturaletam eo getat' est, Na sicut quis gmit' est:omnes tamen creaturas excedit nec ullam ad ipsas habet similitudinem: sic non privabitur similitudine ingenitiuuis ipse genitus sit. CSed ingemtu aiunt m deo substatia sigruficare asseri