Collectorum medicinalium libri XVII. Qui ex magno septuaginta librorum volumine ad nostram aetatem soli pervenerunt / Joanne Baptista Rasario ... interprete

501쪽

DUODECIM V s. si Smyrna vero, hoc est myi rha Boeotica incisa radix est

arboris in Boeotia nascentis eligito eam, quae myrrita sua uitate odoris resert.

Sonchi sunt duo genera alterum agrestius est,&spinosius, alterum tenerius, iescum . caulis angulosus, subrubescens, inanis, soli in ambitum ex interuallis disiecta. Sparganium soli habet gladioli angustiora tamen: in summo caule ueluti, lulas, in quibus fructus est.

Spartus seu te ei vir las longas obliorum expertes, lirmas, non fragiles serens. idem siliquas, ut phaseoli, pro ducit, in quibus semina exilia, ut lenticuli, continentur itos luteus, ut albour olet. Spondylium soli a platano quodammodoliant hahibet, ad panacis accedentia similitudinem: caules cubitales, aut maiores, foeniculo similes. in cacumine semeseseli simile, duplex, crassius tamen, candidius, de plus ceris habens graveolens flores albi sunt radix alba, raphano similis. palustribus, cx aquosis innascitur locis. Stacte nominatur pinguedo recentis myrrhae tuis, cum exigua a lita,&praelo expressa est autem odoratissima, pretiosaq secum per se etiam unguentum faciat, cui stacta nonaen est probatur ea, cui oleum adniixtum non sit,&quae in exigua portione maximam uitiata a beat calfaciendi, quae proportione myrrhq. caeteris calfacientibus unguenti respondeat.

Staphis agria, id est herba pedicularis, aut uua tami nia, blia habet labrii schdiuisi, col: culos rectos, nigros, florem fati similem: fructum in solliculis uiridibus, ut cicer, triangulum, scabrum, in nigro subsul-uum. interna pars alba est, gustu acris 'Staphilinus, hoc est pastinaca sy luestris, a nonnullis ceras, hoc est cornu dicitur, habet ginoidi solia, sed latiora. subamara rectum seri caulem , asperum in quo in bella est anetho similis: in qua lores albi, in medio paululum quid purpurascens quasi croceum ra

502쪽

dit odorata est, xcocta estur.

Stear, hoc est adeps vulvae conuenit recens anserinus,aut allinaceus,&sne sale conditus . nam qui salem asti mpsit, utero insensus est: item is, qui pro' oressu temporis acrimoniam conti xit Exo; recentem aliquem capito, membranulis exemptis in no uam sile ollam quae altero tanto capacior sit, quam adipis modus, quem curare velis, comjcito:&vasdi-lioenter opertum ardentissimo soli exponito liquatum subinde adipem in aliud picatum as,usquedum totum fluxerit, excolato tum loco gelido reponito, at

Que utitor Quidam pro sole in seruenti aqua, aut tenuici molli pruna fictile constituunt. Est etiam alia curandi adipis natio ui ius modi ubi membranas exemeris te itur. in fictile coniectum exiguo, trito' sale

consipersum eliquatur tum linteo panno desecatus, revonitur: acopis utiliter additur. suillus vero - 2ninus adeps hoc modo curantur recens,praepinguis,

Qualis a renibus detrahitur,adipem in copiosam aquam pluviam,&quam rigidissimam conij cito, membranulas adimito, manibus diligenter subigito, ac confricato, quas distringas. tum alia aqua saepe ablutum in ollam fetilem dupli capacem imponito aquam nundito ut adipem supetet, lenibus prunis admoueto, ac rudicula a 'itato. ubi eliquatus sit, colo in aquam transse fundito Tac restigerari sinito. rursus ex colata dili-penter aqua in aliam ollam prius lotam coni)cito:&: qua astasse, permittito ut sensim liquefiat amotuna deinde ab inni, breui spatio sic dimisum, ut sex subsidat in ortarium spongia ex aqua prius madefactum

uersato ubi coire coepit, residens in imo sordes eximitur, tertio sine aqua liquatur liquatum Orta xium iterum es sum, purgatum in fictile coni; cito,

operculo imposito, perqua frigido loco reponito.

Hircinus velo, ouillus, itemque ceruinus ita curantur. Capitur, ut diximus, ah cuius horta in adeps, lauatur in ac membranulis purgatur, ut in suillo ostendimus: in pilam conijcitur, ac manibus fricatur aquam paulati m

503쪽

ooz CIM V s. 8 paulatim astundendo, donec nullum sanguinis uestigium excernatur, nec ulla pinguedo supernatet, sed a qua limpida reddatur deinde in ollam se item conij-co, astus aqua, ut superemineat, lenibus prunis ad-naoueto. agitato cu totus suerit liquatus, in aquam 'ersato,&refrigeratum, ac totum in si item iterum indito, eliquato. idem facito, quod in caeteris. tertio vero loco citra aquam liquato, ii pilam minore perfusam excolato,&vb refrixerit, reponito, ut de suillo admonuimus. Bubuliis quoque adeps arenibuς detractus membranulis purgandus est,&marina ex alto petita abluendus in pila contundendus diligenter, aspersa maris aqua ubi totus fuerit dissolutus,in fictilem ollam coniuciendus. marinet quae tantum indendum, quantum lupernate non inmus,quam palmi altitudo sit tum coquendus depriusquedum proprium odorem abiecerit additis ad lingulas adipis atticas minas quaternis cerae Tyrrlieni caedrachmis .colandus vero est, abietis, quae in imo residebant, sordibus in nouum scille reponendus opertus' interdiu in sole tenendus, ut exalbescat, ii rus odoris aboleatur. Taurinus vero ita parandus est tauri adipem recentem, ex renibus capito, in amne fluenti abluito, membranis exemptis in ollam fictilem coni j cito fatis parum inspergito, liquefacito. tum in aquam pelluci dam per colum traij cito, ubi coepit concrescere, mani-ous 'ehementer confricando iterum lauato, aqua faepius insusa, atqueeficii a donec optime elotus videatur ac dein tegro in ollam coniectum coquito cum pari vini odorati portione ubi autem bis sterbuerit amoue ab igni ollam, sinito adipem ita per noctem es se. sequenti die siquid foedi adhuc odoris relictum sit, eundem adipem in aliam nouam fictilem ollam conij ci to, ac vinum odoratum astundito, Meade, quae prius, s cito, donec omne odoris uirus amiserit. Liquatur:

d in sine fale ad quasdam affectiones, quibus sal aduert tur . veruntamen qui sic paratur, non admodum cani

504쪽

aut vitulinum adipem non curatum seruare imputrem velit, sic aciat. capiat recentem, cuius velit, adipem eum 5 diligenter lauet tum in umbra super cribro sic cet. bi si catus uerit, linteo inuoluat, manibus vehementer exprimat irio lino traiectum umbroso in loco suspendat: post multos dies noua charta inuolutum si ioidissimo loco reponat permanent etiam

incorrupti a ii pes, qui in melle reponuntur. Stachvs frutex est marrubio similis: qui longiora, sluraa soli habet subhispida, uia, odorata, alba,

irilia asitem plures ab una radice prodeuntes, easque marrubii virgis candidiores oritur in montanis, aspe-

'' ita si, iri iustuli; iuxta Galliam, contra Massiliam,

quae Stoechades appellatur, prouenit atque inde etiam ei nomen est ductum herba tenuibus surculis est co-naathymi, sed solio longiore, eaq; aliquantulum acti Eustu,&subamara est. Stratiotes, qui in aquis nascitur, hoc nomen inue nit, quia sine radice in aqua supernatat. solium habet

semi eruiuo simile: sed tamen malus.

Stratiotes uero mille lium, paruus frutex est, pusillus,dodratalis, Metiam maior habet soli avicularum pennis similia, breui admodum, ac disiecto soliorum ortu soli agrest cymino maxime sunt sua breuitate similia sed sunt etiam breuiora umbella hirsuta eli, sed densior, Radultior in cacumine surculos ex Ilios perit, in quibus insident inbel anethi instar. flores albi, parviq; nascitur praecipue locis subasperis, S potissimum Uica semitas. Strychnon hoc est solanum , quod hortente it,

frutex paruus est cibis aptus, multis concauus alis, foliis, iris ocimi, maioribus, latioribus . fructus rotundus, viridis ubi maturuit, ni er, aut suiuus .m' noxiis ustus herba est.

Est etiam aliud solani genus, quod halicacabum vocant, solijs antedicto similibus: latioribus tamen .cu-

505쪽

DUODECIMUS. suius caules, cu adoleverunt, humi sternuntur. Ductu infert in solliculis rotundis vesicarum instar, rusum, lae-uem, acinorum uti forma quo utuntur etiam ad componenda serta ii clui coronamenta consciunt.

Strychnon vero hoc est solanum,quod soporiferum vocatur, ab aliis halicacabi, ab aliis calliae nomine appellatur estq; rutex multis densis, caudicosis aegre fragilibus caulibus soliorum pinguium plenis, malo cydonio similibus flore rubro, lulia naagnitudinis,

in saxosis nas itur. Strychnon vero mani pon, hoc est furiosum , quod alii person alii pentodryon vocant, soli habet erucae sed maiora ad canthi, quem, da rota nominant, solium accedetia . caules ab radice proceros emittit denos, aut duoden os vinae altitudine, in quibus oliva superposita sunt capitula, sed hirsutiora it platani pitulae: maiora tamen crassiora flos illi niger positorem, fert fructum racemi sorma, rotundum, ni orum, ex denis aut duodenis acinis constantem, hederae corymbis similibus, , sicut uua, mollibus. radix alba est, crassa, caua, cubitalis montanis, vento persatis, platanis consitis locis nascitur. Styrax arboris cotoneo malo similis lachryma est. excellit caeteris flavus, pinguis, resinosus: ruinos habens albicantes , quam plurimum in odor: s bonitate permanens, dum emollitur, melleum qu cndam humorem emittes. talis Gabalites est,Pisidiacusq; de Lycius at niger, si tabilis, sui furaceus deterior est. Reperitur quoque achryma gummi similis, pellucida, ira Vrrham olens, sed ea perexigua est. Adulteratur suae arboris sic obe quam uermes ei Oserunt. admixtis melle, atque iridis sedimento. alijs rebus quibusdam . Alisceram aut adipem odoribus imbutum ad solem ardentissimum cum styrace subigunt per laxa cribri foramma in aquam frigidam, tanquam vermiculos exprimunt, venduntq;: hunc'; scolociten, a vermium sigura nominant atque imperiti hunc ut minime adulte aluna, caeteris anteponunt: ad intentam odoris fragrantiar.

506쪽

grantiam nihil anim una aduertentes nam qui fraudis expers est, is est admodum acer Carterum non secus qua thus,torretur, naturq;: ex eo suligo colligitur. Sycomorum aliqui etiana sycaminum vocant cuius fructus etiam sycomorum propter imbecillem ignauum iustum nominatur. Grandis arbor est, sco similis multi admodum liquoris, sol ijs mori. fructum te aut quater anno seri, non ex ramis, ut ficus, sed ab ipso caudice, caprifico similem, sed grossis dulciorem: ae sine granis interioribus qui' nisi ungue, aut erro scalpatur, non maturescit Copiose nascitur in Carii, Rhodo, ac locis tritici non feracibus in caritate autem annonae, propter fructum, quem continuum seri, auxilio est fructus aluo utilis est, sed exiguum alimentum praebet estq; stomacho alienus . Liquor ex arbore cothoitur vere prius, quam fructum erat, lapidis ictu fuit: in cortice contus, nam si altius vulneretur nihil emittet . Lachryma colligitur spongia, aut lana: ac siccata,&inpastillos redacta scilli uale adseruatur

Gi mitti etia in Cypro arbor genere ab hac differens: siquidem solia no sycamini, sed platani gerit fructum vero seri pruni magnitudine; sed dulciorem in caeteris omnibus similis est ijs, de quibus modo diximus. Symphytum peti qum in petris nascitur, ramulis origani , tenuibus, capitulis thymi totum vero est ligno sum, atque odoratum iustu dulcius. adstringens. radicem habet longam, subrufam digiti crassitudine. Symphytum quod alii pectora vocant, caulem bicubi talem emittit, aut maiorem, angulosum, inanem, Ut solachi caulis est circa quem non ex magnis interuallis folia sunt hirsuta, angusta, praelonga, ad bu glossi formana.&secundum eos angulos, caulis stricius est soliis a sine ulis alarum cauis prodeuntibus flores fert luteos & uctum in caule, ut verbascum. ac totus denique caulis, atque folia subaspera lanugine quadam horrent, ac tangenti pruritum excitant radix subest, cuius extremitas nigra est, interior vero pars alba,&glutinosa. 'Hi Schinos

507쪽

DUODECIM vs. Schinos, hoc est lentiscus, nota arbor est: cui totivis adstringendi inest nam fructus, solia. cor tex ramorum radicis, parem vim habent. Exprimitur etiam succus ex cortice radicis soliisq; in aqua seque adeo decoctis,ut satis sit ubi vero refrigerata sint, soliis abiectis , aqua iterum coquitur, donec sat a spisesa, quam nael.

Schoentis,id est iunctis vocatur alter laeuis, alter ve-IO acutus, qui in mucronem desinit . cuius etiam duo sunt genera. nam alter sterilis est, alter vero fructum edit nigrum, orbiculatum, cuius crassioresa carnosiores sunt calami. Est etiam tertius uneus antedictis carnosor: quem holo schoenon vocant: ipse lis ructum in cacumine supradicto similem parit.

Teucris herba est virgata, chamae dryi similis, soliis tenuibus , ciceris sigura . plurinia vero nascitur in Cilicia in ea parte, quam Cissa de Gentiademq; nominant. Telephium , quod alii agreste semperuiuii, alii agrestem portulacam, alii muscum vocant talia, caulem habet portulacae binas alas habet , qui in singulis soliorum geniculis cxoriuntur ramuli a radice sex aut septem exeunt soliis reserti crassis, carnosis & glutinosis fores albi sunt nascitur vere, in vinetis, di cultis locis.

Tithymali genera sunt septem: quorum masculus characias, quasi vallaris dicitur, ab aliquibus propter

comam, cometes, ab aliquibus vero anaygdaloides, ct ab aliquibus obius foemina vero myrtite Vocatur, quem quidam a nucibus cary item vocant. alius

est paralius, quern quidam tithymalida nominauerunt: alius est helio scopius, alius cyparissias, alius endro des, alius pla typhyllos appellatur

Tithymali, qui characias dicitur,caules cubitum ex cedunt , rubri, liquoris albi, laciis pleni . solia in uiretis olive similia, sed minor, an ustiora: crassactio nolo'; in quorum summo coma est, qualis in iuncorum

Virgis sub ipsis vero caua pelvibus similia, in quibus

fructus

508쪽

sis fructus inest oritur hic in asperis hontanis locis. Liquor ex onmiti thy:nal per messem colligitur, ramulis concrestis, tum disiectis, ias conclusis quidam erui sarinam adiiciunt, ct in pastillos digeiunt, qui erui magnitudinem impleant. alii siccati, cubus

tres, quatuorue guttas instillant,&, cum inaruerint, reponunt per se etiam lusus in pila, ct in pastillos redactus reponitur. Dum vero liquor excipitur, neque vento expositum esse hominem oportet, neque ma num oculis admouere: sed antequam ad excipiendum liquorem accedat, corpus, ac praesertim saciem Sc scortum adipe aut oleo cum vino perungere. I auces etiam exasperat. Foemina uero,quam myrtitem aliqui vocant,&cary item nominauerunt, similis daphnoidi est, suapteci; natura alba est: lolia habet mytti, sed maiora. litana,&in summo acuta, aculeataq;. viticulas ab radice mittit dodrantales fructu ni alternis annis nuci similem seri qui leniter linguam mordet. hq quoque asperis prouenit locis . eius liquor,eiusq; solia, tructus eandem vim habent, quam superior, eodem modo reponuntur.superior tamen est es scacior.

Tithymalus vero, qui paralius dicitur, quem tithymallidem, aut meconem appellauerunt, maritimis locis nascitur ramos habet dodrantales, rectos, quinos, senosue, subrubentes, a radice prodeuntes in quibus

solia sunt deinceps digesta, parua, sub angusta, oblonga, lino similia . caput in cacumitie densum, orbiculatum in quo frustus instar erui, varius flores albi, totus deniq; frutex, radix q; copioso liquore albo abundant hic etiam ad eosdem usus, eodemq; modo, quo

superiores, as eruatur. Qui vero helio scopius, quasi solis assecla nominatur, portulacae habet folia, tenuiora tamen, rotundiora'; ramos quatuor, aut quinque ab radice lodiantales mittit, tenues, rubros, liquoris albi copiosi plenos: caput anethi sorma. fructus, ceu in soli j includitur.

Circumagitur huius coma ad cursum solis unde ei nomen

509쪽

me est ductum . nascitur potissimum in ruderibus, circa Oppida liquor fructusq; ex ioc, ut ab aliis colli- guntur qui eandem vim, sed non ita efficacem labent. Cyparissias caulem profert dodrantalem. maio- rem subrubescentem ex quo soli pino similia exo-

aluntur teneriora tamen, tenuiora'; omnino autem

pino nuper nascenti sititialis si ex quo etiam nomen intren t. elthle quoque liquoris albi plenus, eandem, quam superiores, vim habet. Dendro de vero, hoc est arborescens, in petris na-acitur,fiondosius ex omni parte, multa coma reser tus, liquoris plenus, ramis subrubentibus, soliis muris tenuis, fructu characiae simili. hic ad eadem effica

eodem modo, quo supra dicti, reconditur. Pla typhyllos hoc est lata soli habens tithymalus uerbasico similis est: cuius liquor, radix, soli per aluum aquosa trahunt. pisces itidem necat, lusus &aqua insipersus id quod etiam ij, de quibus supra di i

nius, efficiunt.

Pithytisse, quam aliqui Larmentum, vel crambion. vel palation, et canopicon vocant, specie a cypari Diatithymalo disterre existimatur unde inter tithymalos haec etiam numeratur. cauleas urgit cubito maiore, geniculato, holis acutis, tenuibusq; vestito pini milibus fores habet exiguos veluti purpureos fructum latum lenticulet instar radicem cadidam, cras sana, quo iis plenam . quibusdam autem in locis valde

grandis invenltur.

Tordylon, quod aliqui seseli Creticum vocant, na-lcitur in Amano Ciliciae monte. exigua herba est surculosa; semine rotundo, duplici clypeos simili sub-

acri, aromatico .

Tragoriganum paruus si utex est agresti serpillosimilis folio. ramulis pro locis autem, in quibus ori r tiotibus solijs inuenitur; glutinosusq; rc . ς VR Rgoris; num est tenuioribus stiria

Viis solus, quod marrubium quidam vocaverunt. Optinm vero cst Cilicium, Smyrnaeum,4 Creticum Tragacantha

510쪽

rid es pmdeunt: in eis soliola tenuia, numerosistitit indu bii medij aculei se proserunt solii op rti, arid ' re it, firmi. Est etiamnum tragacantha lachryina ui, V lnerata radice manans concreuit in qua stat ea, quae pellucida, tauis, gracilis, pura. sub l 'et i ii solitiam hibet si similem. multo minus,

ouai rea nutrite quia multumaceris habet . quocirca laeserius conficitur,&aluum emorit. Truseium in Creta solii nascitur soli virgas, seu ctum elitisci seri omnia tame minora Liquore etiam

bet, Idicem albam , tenuem , sylvestri raphan si tum quod seorpium, aut tragoriganum Voca

pra terram grandis imagnitudine dodrantis aut maore soliis vacat . pusillos tamen circa ramos ceu cinos habet rusos, tr tici magnitudine, acuminato cacumine, multos, gust Π i dieitur breTra pol os,id est barba hirci,ab aliis coma dicitur,ore uica: ee soliis croci, radice longa, duci, magnora caulem calyce . in summo nigrum semen, Vnde nomen est inditum herba sui apta eli.

men viticulas habet longas, per terram in soliis duras nastitur secus sumina, inare uomorum est alius aquatilis, qui in si in '

comam exerens, pinam recondens liabet solia, lonoum pediculum caulem in summos iii mim, inii: o adsunt: ei capillamenta xiae: pyς fructus, ut alteri, durus nam uterque adstringit, re

ba tribulorum equos saginam:&senaen eorum dulcer