Petri Magni Oratio in funere Alexandri Farnesii S.R.E. cardinalis. In eundem Elegia Francisci Bencij ..

2쪽

ORATIOIN, FUNERE. ALEXANDRIFARNESII. S. R. E. CARDINALIS '

V N ay A M existimaui Patres Am

plissimi futurum , t de Farnesij Camdinalis laudibus ageti verba deessent. Nam qui orbe terrae uniuersum splen -dore sui nominis & beneficetia pera- 'gravit: quem patronum prouinciae , nationes , eccle siae innumerabiles agnoscebant: ad quem reges maximi suis in rebus arduis confugere solebant : eius laudum etsi dissicilius exitu, quam mitium reperias :tamen cum cogito tam salutare terris lumen extinctum': quibusdam quasi tenebris ingeni j mei vires obruuntur : ut nec quid dicam, nec quemadmoduni dicam satis expeciire possim. Non cst ea mobis animi firmitas, ut eloquentiam dolor excitet. opprimit potius, &siquid est in me facultatis, infringit: meq. d agendum omnino inutilem reddit. Conemur tamen : acerbitatemq. luctus ossici j necessitas vincat. Quando enim in tam benρficum Principem grati eri. . A a mus,

3쪽

PETRI. MAGNI

mus, si non illi extremum hoc quidquid est muneri

persolvemus Nec vero commemorandis maiorum laudibus tempus teram: nec Farnesae gentis decora e priscis annalibus eruam. Hoc faciendum es et , si apud Indos, aut Persas , non apud vos dicerem P.

A. tametsi nullam esse opinor nationem tam immanem & balbaram , quae nobilitatem Famesiae gemtis ignoret. Illud unum non sic : nullam umquam

in hac urbe familiam pietate, ac perpetua in Christi Vicarios obedietia Farnesiis Principibus praestitisse. quamqua enim illi semper egregiis Delli pacisq. artubus fioruerunt:hac tame virtute praecipue gloriatur

Ex hac familia ortus Alexander Farnesius Petri Aloisj Ducis F. Pauli III. Pontificis N. annum agens quartum decimum ab auo in ordine Cardinalium le-situr . Eam dignitatem non desidiae occasionem, sed ad omnia praeclara studia capessenda stimulum ratus, mirum quam breui profecerit in optimis disciplinis , praesertim in iis,quae ecclesiasticos homines decent . Saepe enim' dicere solebat, nec milite ignavo, nec clerico litterarum ignaro quidquam turpius.Erat Paulo III. Pontifice collegium Cardinalium, ut & hodie, resertum summis viris, atque omni virtutum genere praestantibus. Fuit enim Paulus in legendis p tribus miro delectu . quippe intelligebat, honores de munera ecclesiastica, quoru ipse distributioni a Deo praepositus fuisset, bona esse totius Christianae rein

communia, in iisque tribuendis habendam esse rationem omnium, qui in orbe Christiano sunt, o niumque spectari merita oportere. Itaque virosi ctissimos undique conuocarat, Polum, Contarenum, Bembum, Sodoletum, Ssondratum: Cervinum item, atque Caratam, quorum uterque deinde Pontifc

tum alius post alium adeptus est. Sed &Barthol

meum

4쪽

meum Caualcantem ultro accersivit, atq. in intimi consiliariis habuit virum doctrina, eloquentia, ciuili

prudeutia, nobilitate clarum. Horum Farnesius ac talium virorum consuetudine fruebatur. ad horum exemplum fingere se studebat. horum vocibus eius aures personabant. Ac rerum quidem earum, quae certa ratione & arte traduntur, doctores habuit in

litteris omniq. honesta disciplina illius aetatis facile

Principes. prudentiam vero non solum assiduo maximarum rerum usu, ac prudenti Inrorum homin uni consuetudine adeptus est, sed multo etiam magis admirabili sapientissimi Pontificis institutione. Is ut

quidque notatu dignum acciderat, obseruationes ac praecepta quaedam, & velut axiomata nepotis auriabus instillabat: quae saepius usurpata si non artem constituunt, certe non multum ab arte distant. Hoc

adiumento Farnesij diuinum ingenium, quam pauci Flonga aetas contulit,eam bre ui sibi parauit, in iuuentute prudentia Nam quo pacto res tantas,tanta cum laude ., tam adolescens agere potuisset, nisi ad excellentem naturam excellens institutio accessisset ξ Vixdum enim vicesimum annum attigerat, cum Leg tus ad Carolum Caesarem missus est, ad comprimendam Gandauentium seditione in Bela as expedito itincre properantem. Toto illo in itinere cum Farnesio Caesar de rebus grauissimis ad rem p. pertinentibus aegit, sine ullo internuntio, siae interprete. Hinc iuuenis indolem ac potius absolutam virtutem atque prudentia admiratus dixisse sertur, Collegium Carsed inalium si ex talibus viris constet, profecto senatum similem nusquam gentium reperiri. Atq. ex eo tempore Carolus maiorem in modum Pauli III. sapientiam suspicere coepit: cum quantus ille vir esset, ex eiusmodi nepotis institutione cognouisset. Francia scus

5쪽

PETRI. MAGNI

scus praeterea Galliarum rex & aliis virtutibus, &animi magnitudine insignis , cum Imperatorem Caro' lum de Farnesium Legatum Lutetiae Parisiorum apparatu regio accepisset: in tot maximoru principum congressu ab uno Farnesio nunquam oculos deiicie bat. tanta illi morum suauitas inerat, in sermone hilaritas , in actione dignitas & verecundia , in vultu maiestas, in verbis fides. Nec minimam fuisse cauiasam existimo Henrico Francisci F. Galliarum regi, Dianae filiae Horatio Farnesio despondedae,perspectam in fratre indolem. Biennio post aliam legati nent obiit amplam & honorifica. Missus enim a Pa

lo III. Pont. Max. cum Carolo V. Imperatore S Ferdinando Romanorum rege Vormatiae congreditura de quo bello Lutheranis inferendo sic egit, ut continuo decernerctur. Deinde anno interposito,cum Paulus Pontis Carolo Imperatori aduersus haereticos bellum gerenti magna Italorum auxilia mitteret, L gatus tertio in Germaniam proficiscitur, cum Octauio fratre, Parmae & Placentiae principe, earum c

piarum duce. Ibi cum principibus & militaribus viris de bello consultationibus intererat: cumque Caesaris rogatu, quid quaque de re sentiret,& ipsi dicendum esset: praefatus modestiae suae consentanea,ita de singulis disserebat, ut omnes in suam sententiam traheret.Nam in Alexandro Farnelio Cardinali a prima adolescentia ad ultimam senectutem,suit, ut plerique nostis, acerrima quaedam,& velocissima visi genii, ut&defuturis cali iis me coniiceret, & depraesentibus verissime iudicaret. Ac mihi quidem in

praeclaras eius actiones intuenti, haec interdum c

gitatio subit animum. quibus cum illi res fuit, fuisse

reges omnium maximos,potentissimos, rerum gest rum gloria scirentissimos . tempora,si umquam alias, dissi-

6쪽

dissicilia ac turbulenta, ardente bello Italia, Germania, Gallia, prouinciis aut fluctuantibus, autha reticorum iraude distractis. aut Pontificatum quindecim annorum, si ad publicam utilitatem resera modicum; si cum aliis conferas, diuturnum. interea Farnes uni omnia gubernasse. Legationes omnes aut ipsum obisse, aut quibus voluerit deiblisse. ad auum, atque ab auo per ipsum omnia proiiinciarum ac principum negotia manasse. ut quodammodo cuncta consensisse, & quasi conspirasse videantur ad eius prudentiam consummandam. Quid de iustitia, ceterisque virtutibus dicam Mitto urbanam hanc iurisdicti nenx, quae quamquam fere omnifamagistratibus pendet, mire tamen illum anxium ac solici turn habeoat, minacis illius dicti memorem, Non esse malum in ciuitate, quod non faciat dominus. A nullo autem

genere hominum tantopere cauebat,quam ab iis,qui nouo quodam nomine,p'stremis rei p. temporibus reperto,cognoscendiscriminibus intersunt, qui putante sontium pecuniis aerarium ausere, id praecipuum esse regenti si munus. hos ille suspectissimos habebat, praeserti in si quem eorum animaduerterat e paupere

diuitem factum. Omnes autem nouimus, quam acerbe increpare sblitus sit, siquis eorum, quorum ille in iudiciis causisque disceptandis opera utebatur, munuscuir quid acceperat. Hominibus autem Farn sae ditio ais, etiam rusticis atque humilibus, non

solum atria , porticus, ambulationes , coenacula, sed de interiora ac secretior.i cubicula, magis quam

cuiquam familiarium , patebant. Est hii nanitas, peculiaris ac propria Farnesiorum principum vi rus. alii duram prouincia in nacti sunt, quicumque aliquando, illis in administranda parte quapiam rei--rub successerunt. Tcuis est, ut alia omittam, A u

7쪽

PETRI. MAGNI

nlonensium ciuitas: qui Farnesij clementiam , aeqtum talem, ac singularem numanitatem expert i, summis ad caelum laudibus tollunt. Venio nunc ad uberem illum atq. inexhaustum liberalitatis& beneficentiae fontem. Heic nouum atque inauditum difficultatis in dicedo genus experior P. A. Nam ceteri,qui ignota atque admirabilia huc interdum asserunt, in eo laborant, ut ea quae dicunt, indubitata vobis & vera videantur. mihi labor omnis in eo uersatur, ut quae scitis, quae vidistis, quae saepius experti estis, ea dicendo consequi possi in , neu minor atque aridior expectatione vestra oratio videatur. quod omnino ta men euenire mihi necesse est. ais enim tanti principis benefacta aut verbis aequauerit, aut digne laudaritΘQia is umquam fando enumeret, quantos ille pauperum atque egentium aluerit gregesὸ quot viduas sustentaritξ quot orborum puerorum millia suis sumptibus educarit quot virgines dotarit quot honestas familias humanarnm rerum vicissitudine in rei fami liaris angustia lapsas erexerit quot viros nobiles a pactria exulantes, & religionis caussa profugos victu, vestitu, rebusque necessariis iuuerit quot iuuenibus, ut honesto litterarum otio seuerentur, alimenta praebuerit quoties ingente captiuoru in numerum a Tu carum seruitute liberarit)quot aureorum millia quotannis in pios usus erogarit ξ Vereor in hac parte diutius immorari, ne, quod ille celare studuit, ostent re videar. Quid verbis opus est Farnesj benefice tiam, quo te cumque verteris, tot aedificia,tot sacrarum aedium ornamenta , huius ipsus templi parietes

loquuntur. omnis ordo , omnis aetas, uniuersa ciuiatas uno ore testatur. Vidistis, cum corpus efferretur,

ut ipsa sibi luctum, ut ipsa sibi iustitium indixerises

,ra omnia, plateas omnes, omnia templa, reliqua onse

8쪽

o RATIO

nia templa , reliqua omnia urbis loca deserta, praeter unam viam, qua simus ducebatur ξ Vidistis, qui fietus, quae lacrymae, quantum populi desiderium, quae frequentia hominum, qui concursus ξ Audistis, quae voces, qui gemitus querentium splendorem curiae ,

praesulum decus, ortus terrae lumen extinctum. a clamationes omnium, patrem patriae,parentem pauperum appellantium Θ Quando umquam tale aliquid vidimus i Atque utinam ut hoc vidimus, sic& beatorum spirituum choros mortales oculi cernere potuissent: quibus ille comitantibus, laudesque Deo canentibus, e corporis viriculis in caelestem patriam euolauit Θ profecto spectaculum illud mulio vehementius nostrum omnium oculos, mentesque rapuisset. Qii an tam enim fuisse putandum cst ex hac accessione illarum beatarum mentium voluptatem Nam si Oxeunte ex Aegypxo Israelitarum populo, montes Oxultarunt ut arietes: si homine uno poenitentiam pente caelum gaudio exultat: qua laetitia caelum Usum, omnesque caelites ex duisse credimus, tanto sacerdote in beator u illud perenne domicilium tra seunte Nihil igitur eius nomine doleamus. nil iam de Farneso demissum aut humile cogitemus . vitae potius beatissimae reeordatione tanti viri desiderium leniamus. Quid enim boni contingere vlli poterat, quod non illi abunde contigerit ξ qui magnis princiapibus ortus, quales ipse, quantosque principes retia querjt, scitis. qui cum primum per aetatem licuit, honores amplissimos ita gessit, ut egregiis actionibus partam gloriam nulla umquam abolere fossit obliuio. qui quam ab ineunte aetate, virtutis, prude tiae , pietatis expectationem concitarat, eam quotidie magis magisque superauit, idque ad extremum,

eumdemque beatissimum vitae diem. Quid erat,quod

B illi

9쪽

illi amplius optaremus An ut nobiscum perpetuo maneret at hoc nec ius fasque est,nec naturae consent neum, nec faxit Deus , ut ipsi heic perpetuo mane mus , vitaeq. huiusce semper fluctibus agitemur. Quando igitur ei iusta persoluimus , nihil est quod ibium amplius lugeamus. mortui lugeant mortuos sitos. Nos autem quibus haec quae dicitur mors,immortalis est vitae initium, dum in hoc curriculo vel samur, ut sabeuntes portum solemus, faustis illum acclamationibus,quod ad huc secimus prosequamur: eiusque labores honestissimos imitemur, ut& pra mia consequamur. Sic& voti compotes crimus, ut cum illo perpetuo vivamus. quod &eius facta recolentes assidue cum illo erimus,&exhuius vitae carceri -bus emissi, ubi ad calcem l . il

venerimus, cum eo i tu .

perenni ac scin 'l'.

10쪽

F V N. ALEXANDRI

CARDINALIS

ELEGIA

ED ITE iam lacrimae: via iam ' laxataquerelae est: -υὸx properat tarzis non bene pas

sa moras a

carceris angusti Angum is ignara re Sat memor officν,non memori amodi: scessu, Turbida vox properat,siepto 'pelut aggere torreme isibipraeclusum per xadapan is iter: arurmurest rauco primum increpat: impulse una Impetus: tandem qua data porta ruit:

Tum strepitu intenti conantia si tire frangit,

Fertur,'indomitin in mare fortat a M. Maenus Alexander Farnesivi occidit .eheu