장음표시 사용
2쪽
Disputationum, Articulorum, Sectionum, &Quaestionum.
De Lagibus Dremis, ct Humanis. Pag. I.
De Legibus in communi. 3Quaestio L Da natura, ct donisine legis. ibid. aestio II. Utrum lix necessariis debeas esse ad bonum eommune ordinata , ct eommvnitati praescripta. TQuaestio III. Sitne de ratismors ut luna fit, iustὶque feratur, er quia obliget in perpetuum, idque sub praecepto. Is Quaeres I. Quoeuplex, o qualis β Legis divisio. 2 Quaeres II. -- δει praecipui Legis ARTICULUS SECUNDUs. De materia , ct ob ligasione Legis Natur
Quritio L curiam ' materia circa quam Lex Pqviuralis versatur. ibid. aestio II. Qualiter, re ad quid Lex naturalis obliget. go
Da Letis 'Nasu is immutabilitate. 47
aeres III. Quaenam sim eausa Leris. ibid. aestio IL Utrum Lex Naturalis admittere possit dispensat em, oe interpret tisnem, seu uifidam. Io aeres: An Lex naturaeis admittere pos aeres Iv. Quinam fm legis esse rus, ct
Quaeres V. Quaenam sim legis proprieta
De Lege narurali. 23- ARTICULUS pRIMUS. De Nativa Legis essentia, mincipiis , ct
Quaestio I. An ct quia fit lex AEuma. Qtiaestio Il. Qualis , ct quotuplex fit, ux
Quaeres: An ipsa Lex aterna divina Eue aestio I. In quo maximὲ eo fiat, oer menda sit 'aliis Letis essentia. ibid. aestio IL Quoiuplex st Lex naturalis. sentia, vel aestui Persona approprietur.
3쪽
Qtiastio III. obiam aurme Dei Legi Iu jiciantur. ibid.
De Lege Postiva, o Scripta, qtiam Vet rem, or Mosaicam appellamus. 7 Qiaestio I. Quasnam Vetus Lex habuerit causas. 76 Quaestio II. Qualis, ct quem ob finem Lex fis lata fuerit. 83 aestio. III. Quot, ct quae fuerint prae- ea a Veteris Legis. 88 Quaestio IV. An is quando Lex Vetus abrogata fuerit, ο ιbligne defarii. I Quaeres , Qualis , ct quanta fuerit Sancti
Auguriini cum S. Hieron'mo de legali observantia post Evangelica Iers promulgationem controversa, ct disceptatio. Io6 Quaeres II. An Petrus vere fuerit reprehensibilis, στενὰ non autem fimulate amulo reprehensus. III
De Lege Evangeliea. IIa Quaestio Ι. An, ct qualem notam Legem chrissus innituerit. III aestio II. Qualiter notia sex praescripta fuerit, o quae praecepta contineat. II6 Quaestio III. In quibus praecipue o Lex disrat a Veteri, eamque excedat. I 22
De existentia , ct eaos Legum Humana
Quaestio I. An , quid , ct quciuplex fit
Quaestio II. Penes quoi resideas legislativa potestas. 132 aestio III. Quinam legibus humanis te
Quaestio L circa quid Humana Leges ver sentur. ibid. Quaestio II. Qualiter Humanae Leges obli- I 3
Quaestio III. Quas treditiones Lex requι- raι, uι revera obliget. rq8 Quaeres: Ubinam humana Ieges debeaηι promulgari, ut obligandi vim censeantis habere. Iso
De Legis Humanae relaxatione per confusetudinem, Abrogationem, Dispensa timem, Interpretationem, oe Privilisum. Is
Quaestio I. Quid, re qualis fit consuetudo. ibid. Quaestio II. Quid , quamlex , ct qua lis fit Lex faserabilis, seu Privilegium. Is 8 Quaeres I. Quid sentieηdum sit de Gmmunicatione , ct Confirmatione Prietile Iiorum praesertim Regularibus concessorum. Quaestio III. cuot modis variari, ac mutari possit Lex humana. ibid. Petes , An superior post dispensare erga seipsum. I 66 Quaeres, An, oe quaester Hum a Leger ηι interpretanda. 168 TR Duilirco by Coosl
4쪽
De Legibus Divinis, ct Humanis.
Irum 'tὶ tibi videtur , Lector , quὀd praetre usurpatam , bactous
usitatam a nobis scribendi , Grenique metbodum , qua fingulor sentem tirarum libros tribus dumtaxat Tractatibus detineandos , O, ordinandos esse duκimus, ut euηM TMOlogica nostra Amata eodem ordine , pari que nomenclatura eobaererent ; Jam tribus Tractatibus evolutis , quibusto a se ni labri materies videtvr exhausta ν eis tamen quartum bunco ectimur. At tua , arbitror, cessabit, si quae sit , d miratis , dum res cieris nos reηβulto quisem , in tui gratiam tu fuisse auspicatos ue ut videlicet in eodem secundo ucstri raduuiei operis Tomo , velut integro eorpore omnibus sibi debitis partibus constante baberes nedum universam Creaturarum omnium encyclopeiam tribus distιηctis ordinibus delineatam , sed certas etiam Leges , ac Regulas, quibus errata quaequet μοι in fora ordinaηtur, dimisis Mi praefixis mandatis in
Neque enim solis seminibus a praepotente Opifice praeseriptas esse Leges existimodum est ;ipsis namque totius Unimes compages , quam Mundum anellamus , ποηηs positis , servarisque Legibus in tam discordi elementorum concordia , eadem quae fuit ab initio, etiam nune perseverat. Quid enim putes iratum mare , quasi vitreis armatum montius nunae pulsare caelum, nune terram avellanx , totoque corpore veluti jurens , is, insaniens in universam terram, quam prius operiebat, non resuere; nisi quia rerum renditor, cum append
rei fundamenta terrae , quibus flaret in aeternum etiam Legem ponebat aquis ne transirent fines suos p inde merito aiebat i e Iobum alloquens cap. 38. Circumdedi mare in terminis meis , &c. suaeris quisnam sit terminus quo Deus mare continet ne foras erumpat, o, continentem aquis obruat e Luculenter emicat id maeius Seleve. Orat. I. Nudat Deus aquis terrae dorsa , quibusdam velut in Ccllis maria concludens , dum imperio in abystum utitur pro claustro, & arena, quasi habena sermidabili mare continet, teyram liberam servans a besagi eluvione. subit mox aeque eleganter ι Fertur illud quidem fluctibiis alte elatum; ubi vero terminos attigerit, revertit, refugitque , & mini vocem littoribus inscript m clim intuitum fuerit, purvatis fluctibus termini positorem adorat. suis explicet quam regulata temporum varietate , immutabilique vicissitu- cune Caelorum, is, Urorum motus recurrant, ut veluti in paginis clementorum, & voluminibus temporum divinae institutionis doctrina legeretur λ ait S. Prosper lib. a. de
Nec verὸ bominem suo relictum espe arbitrio eensendum est , quo nullir legibus instruatur, qvibus rectae rationi, ae virtuti ιonsentanea sectara, is, prava declinare queat 3 Mus enimi prino est, is, iubendo per Legem, e , per gratiam a uvando , non solum ut qua raea Iuni nosse, sed etiam exequi, volesit . . . Apparet igitur quam ordinalo , quamque stricto vimis praesens Tractatus cum praeceden-
5쪽
ibus cohaereat. Illud etiam non modisum lavat, GOd pereati euritu vis baberi mi absque exacta Legis notitia; maximὶ cum Hxerit A Mur ad Rom. T. Peccatum non Cogn vi nisi per legem; nam concupiscentiam nc sciebam nisi lex diceret, Non concupisces: Ortuit ergo ad persectiorem, ae Feniorem distulatisnum ae pereatis intelligentiam , facem praeberet sequens de Legibus tractatis : suocirca non immeritὸ raeologi lepes sibi proponunt examisardas , in ea versantur materia, quae fibi communis es eum PMdπbis moralia bur, is iuris utriusque , Pontificii nimistim , ae Caesarei , L Boribus. At versantur lino praestantiori ratione quam rarisopbi, qui de legibus tantum scri erunt, es, tradiderunt ea,
quae lamine naturali cognosci pisunt, ae udicari, conducere ad hominum mares recte instia tuendos . e , ad Remmbheam in pace, ac secura eoη ruta, iustitia continendam. Nobiliora etiam , Ianctiorique confideratione circa leges occupantur , qvirm Iurisperiti Caesarei 3 nam qui ius civile tractaηt, suppositis principiti generalibus 9bilosopbiae moralis , ad
6- luss tamanas , O, civiles revocare conantur tradunt, evocant in particulari is
gres ipsas, enisi autboritate randitas ad seMtuendos Reipubliea mores pulticos , in oriane ad externam linitiam, is, parem reipublieae fovendam , ae servandam : Pontificii vera , qui Jus Canonicum profitentur , dijutant de legibus aruboritate metessica praeferistis ; quat nul l pectant regimen, ordinem publicum in Melium coetu flabi hendum et quo nempe iusta moderatione, administratisne Sacramenta couerantur, Eecisastiea sene ιa dispensentis, ordinum functiones, qua Aeet reverentia, venerati e exerceantur; δεηique uι pax, culina moinatis in universo flatu Ecelsameo servetur. Theol vera πω soliis dae legibus divinis potivis, quae proprie ad illis pertinent, utpote quae Dei revelatisne innotescant, verum etiam de naturali, is, bumana dumtant; sed ob altiorem fram, quam inteηδεηι nilosopbi, ae Iuris peritis nempe ad conscientiam Maelium benὸ formandam, instruendam circa obtigationem Ajusmodi legum , necnon ad alia rigendas tamanas actiones in ordine ad merisum, aut demeritum vitae aeternae , ων quatenus conducant ad salutem, is, Mem supernaturalem assequendum . Idque prinant non solum ex principiis moralibus, ibi natamali lumine cognitis; verum etiam ex principiis Ddi ; δε- clarando videlicet qualiter leges omnes a Deo Legislatorum omnium Principe ducere debeant
originem , Husque auibrestate firmari, iuxta illud Pravero. 8. Per me Reges regnant , de legum Conditores jussa decernunt. Non ergo a suscepto me deviabimus , praesentem Tractatum de Legibus instituendum a spicando; siquidem baee materies Theologum spectatue quam ut conruenti ordine expendamus,1ιxta servatam a nobis bactenus scribendi metiadum , praesentem Tractatum tribus disputationibus absolvemus: quaram Prima eris de lege naturati. Secunda de lege divina . tertia de ius humana. suibus majoris claritatis gratia, praemittenda es sequens.
6쪽
V Ariam esse nominis Legis accepti
nem , diversamque ejus appellationem , tum apud sacros, tum
apud prophanos, nemo Theologorum est qui nesciat. Etenim Scriptura secra legem pluribus titulis ili ustrat, & significat: eam enim interdum nomine voluntatis appellat. Sic Psalm. Ioa. Notas frit vias suas D mis Israel voluntates suas. Sic pariter a.
Machab. I. Det vilis cor omnibus ut faetatis ejus voluntatem. Interdum illam Leis ac I cernae nomine exprimit. Si Proverb. s. Μαπ- datum est lex lux via vitae. Alias 'g'nvocitat, sic Psalm. I. Proficiamus a nobis Jupum ipsiorum. Et Matthaei II. Iugum meum Dave est. Nonnunquam legem praecepti nomine explicat, sic Psalm. 38. Pro lsran D mini lucidum . Saepius mandatum nominat, sic Psalm. II 8. Tu manissi mandata tua
custodiri nimis , de Matthaei 19. si vis ad
vitam ingredi serva mandata. Communiori autem ac magis vulgato nomine lex appellatur. Cujus quidem n minis triplex est usurpatio: Prima quidem communis, & impropria, pro quacumque regula naturae, artis, ZE actuum humanorum. Lex naturae hic appellatur non illud rationis dictamen singulis hominibus ingenitum, quo quisque novit quid rationi congruat aut repugnet, sed quae rebus omnibus
ab Authore naturae est indita; nihilque aliud est quam ipsa rei cujuslibet propensio, qua sertur in id quod sibi conveniens est qua
ratione S. Paulus inclinationem appetitus
f nsitivi in bonum sibi congruum , alpellat
gem membrorum, legem peceati ad Rom. T. Lex artis ea dicitur , quae complectitur regulas juxta quas artis opera formari debent, ut dicantur persecta; sic dicimus leges
Crammaticae &c. Denique lex morum est norma seu regula quarumcumque actionum tam intellectus quam voluntatis.
Strictius autem, & magis proprie lex dicitur quaevis resula morum sive justa , sive iniciua, qualiter Tyrannorum praescripta leges aicuntur. Sic Ilaiae Io. Vae qui condunt leges iniquas . Sic pariter S. Isidorus legem usurpat lib.2. Eom uiarum cap. Ita dum ait, kiem esse constiturinem populi quam majores natu eum plebibus μηxerant. Strictissime autem , de in adaequata significatione, lex usu patur pro Ordine rationis ad bonum comis mune stabilito, de ab eo qui curam habet communitatis promulgato, cum obligati ne ad ejus observantiam. De qua posteriori legis usurpatione sermo laturus est insequentibus quaestionibus.
De natura, is itiora legis. Non immoramur in adstruenda, & asserenda legis necessitate, de existentia ueeam enim aperic satis insinuat ipsa creaturae intellectualis desectibilitas, & exigentia; cum enim ipsa plerumque a sine honestatis, in quem debet collineare , deflectat, &exorbitet; opus habet aliqua regula qua veluti manu ducatur ad eum finem assequendum. Quae si vera sint de sine naturali, longe debent esse certiora de supernaturali, qui cum omnino captum , de vires ipsius
creaturae rationalis prorsus excedat, & humanae menti naturaliter sit ignotus 3 non
potest quisquam ad illum pertingere, nisi, de altiori lege dirigatur, & supernaturalibus auxiliis adjuvetur. Id ipsum probat ipsa maxima legum utilitas ad institutionem, & conservationem Reipublicae, cujus salutem in legibus constitutam esse merito dixit Aristoteles s. RM-toricorum: leges enim a Republica siquis auserat , animam ipsam a corpore divellet; siquidem ubi desunt leges, furta, homicidia,& quaelibet alia scelera impund gramantur, unde vulgatum illud Augustini, Remota J stilia, quae per leges potissimum stabilitur, quid sunt regna , nisi magna latraeima λ Cui etiam consonat illud Isidori lib. . Etymolog.
c. eto. Factae sunt leges , ut bumano metu humana coerceatur audacia , tutaque fit isteν
improbos innocentia , is, in ius improbis fr-mί io stipplieis remexetur nocendi facultas. Solum itaque hic suscipimus explicandam Iegis naturam; quocirca Notandum primo: Legem secundum nominis Elymon dici vel a ligando, quod homuri A nes
7쪽
ncs liget, de c bliget ad sui observationem; qua ratione Deus de perduellibus Judaeis conqueritur Ieremiae 2. Co egisι iugum meum, νupisti virevia mea, dixisti : Non serviam . Et Matth.a . hristus Pharisaeorum hyr crisina, Ze duritiem insinuans, ait, Alli ant
era gravia lyc. 1ecundo lex dicitur a legendor, quia leges, praesertim positivae , legi,
de promulgat i dcbent postquam institutae sunt, ut subditos obligent ue vel quia homo legit in ipsa lege quia agendum , quidve
omittcndum sit: vel denisve, quia leges olim scripto tradebantur ut ad omnibus legi, &intelligi posciat. Hinc lsidorus l. 2. Elymolog. C. IO. Re interis , inquit , iηter k-gem , morem , quia lex scripta s , mos et αδ si veliflate probata consuetudo . Denique lix dicitui ab eligendo, quia lex omnis dictat quae sint eligenda, quaeve respuenda: Haec autem postrema derivatio nominis legis aptior videtur, & at rem magis
Notandum I. Quod etsi lex a legendo non absurdu censeatur derivari ν potissima tamcnratio legis in sui mone scripto vel audito non est constitvcnda, sed in rebus ipsis quς imperantur vel prohibentur. Folarii ructa imis rerum est fici i vel non fieri, non pro- prie mandatorum aut sermonum, inquitis Guillelmus Parisiensis tractatu de legibus,, cap. I. Qui cnim imperat currere , non
verbum imperat , 1ed cuisum ipsum ; neque qui obedit, verbum currendi sa- cit, sed cursum ipsum propric ue sicut igiis tur propric rta vel fieri vel omitti dicurix, tur, ita proprie imperari, dc prohiberi; is quare etiam propric imperata, de prohi- is bita sunt, res figuratae veIo sermones :ri prςcepta igitur , & mandata, & lex pri- ,, N.O, de p:oprie leguntur sicut & intel- ,, liguntur; res enim sunt proprie quarum se proprΚ', de primo intellectus quaeritur . s M utique coormat tiIterius ibidem diais cevs . Regulς honcstatis, quales sunt ,
, , Deum cste honorandum , Deum esse ti- mendum, I .iam este ad orandum : omnem, , horninc messe diligendum: omni homini, , consulendum, sive illae regulς scriptς tintis exicritis, sive non: & sive audiantur ex-ri tellii, , sive non: vere sunt, & tencndς.
Et obligatus cst linusquisque debito ho- is norandi Deum debito lue timendi cum , is sive legat solis scripturi , sive non: de siveis audiat hςc foris, sive non. Et ait hunc m
a dum se habet de aliis, quet sunt debita per se; Iicci verum si, quod major notitia al- is titudinis , 8e potentiae Dei, debitum tim , ,
noris, atque timoris ad eum , 8e obliga- sitionem augeat. Manifestum i3itur est,quia, is& regulaenonestatis, & debita, sive obli- Agationes agendi quadam, & declinandi , , quaedam, sunt cestantibus omni sermone Latque scriptura; & quia praevaricatio, & is
peccatum similitcr sunt absque his, qua- rire quaedam lex ex necessitate est praeter is hoc. Amplaις. Tota honcstas induo ita n- ister in anima est , honestas inquam vitae is humanae , & morum ι honestas autem is vitae, & regulata, & ordinata, dc m derata : Non autem regulata est, vel m. Mderata , vcl ordinata, nisi honestate; nec is decora, nisi honestate . Quare totum id ouod ordinat, rcgulat, moderatur , & ,, ecorat vitam humanam, in anima est; ,, est igitur prster sermones, at 3ue scriptu- , ,
ram , cum illa soris sint. Clim igitur vel ,,
lex sit, quae ordinat, regulat, moderaἰur, is atque decorat vitam humanam, manife- , ,stum est veram legem esse in anima. Am- ,,
plius: Quid est lex vera, nisi ars qusdam ,, aut sapientia recte honesicque vivendi pCmnis autem ars , & omnis sapientia in is anima est; quare si vere dictum cst, quia rivera Iex ars est, & sapientia recte hone- ,,
sicque vivendi, vere lex est, & vera natu- ista lex in anima . Inde ηcrudit quod magis proprie magisque veraciter lex dicitur quod est in mente, quam quod cst in scripto vel v
ce. Cujus autem facultatis actus sit lax, an intellectus, an vero voluntatis ut appareat.
Notandum tertiὀ: Legcm proprie duobus modis usurpari, Primo quissem pro actu, idque veI quatenus cst in legislatore; vel prout est in subdito. Secundo pro eo quod rema net per modum bcbitur; suum nempe semper conservans vigorem ab eo tempore quo promulgata fuit, donec vel a Principe revocetur, vel contraria ac diuturna consuetudine abrogetur; ratione cujus vulgatum illud Jurisperitorum , lex semper siqvιIur. Lex
autem quatenus actus est in legiSIatore, plures actus specie distinctos con notat, & involvit , tam ex parte intella ctus, quam ex parte voluntatis. Primὸ quidcm includit intentionem boni communis procurandi. judicium speculativum, quo judicatur m ὸia aliqua esla bono communi convenientia , vel disconventcntia . Tertio judicium practicum dictans haec esse vitanda a subditis, haec amylccteiada . suartὸ voluntatcni
8쪽
ua legislator vult qi dam fieri vel non
eri. ipsummet voluntatis adsum, quo idem legislator vult obligare subditos ad shae lcgis observantiam. Sex ὀ denique actus impcrii quo talem observationem praecipit. Quatenus aulcm lex sumitur pro actu
qui est in subditis, includit, Primo actum intellaetus judicantis sibi necessarium, &congruum esse legcm observare. Secundo actum voluntatis, quo libere vult, & acceptat legis observantiam. Hinc controversia movetur apud I he Iogos, in quonam ex his omnibus actibus natura legis proprie consistat: sunt enim qui doceant cum S. I homa lepem essentialiter consistere in solo actu intellectus. Ccnsent aliqui cum Cersone tib. a. de ρα state Ecelso. consideratine I 3. Legis naturam in utroque actu intellectus, & voluntatis este constituendam I communis est aurem subtilis Doctoris discipulorum sentcntia, illam in solo adtu voluntatis Praecise reponendam esse. Quae sententia priusquam firmetur, sit
CONCLUSIO PRIMA.LEX in tenere reia describitur Regula
perseverans actaenum bumanarum, rue nua vel praescripta, propter bonum uinne, ab eo qui gerit curam communitatis, O in eam auctorιtatem supremam obtinet, pr
invigata , obligans ad aBquid facundum, aut
Dicitur I. Regula ; quia lax formaliter,& per se indicat agenda, & omittenda, in
quo generi cc veluti convenit cum synd aesi, de conscientia; hae namque sunt etiam tegulae.
2. Perseverans, ut lex distinguatura sim-lici mandato, & praecepto, quod pro ar-itrio, & voluntate praecipientis tollitur 3 lex enim clima prima rectitudine, dc veritate, quae DeuSest, originem trahat, climque prima veritas, de rectitudo ex natura uia sit immutabilis 3 lex pariter aliquam immutabilitat cm, de perpetuitatem involverede t ratione sui, licci nonnumquam mutationi sit obnoxia, vel ratione materiae cui applicatur, vel ratione finis ob quem conditur: sic leges egre moniales, εe judiciales veteris legi, , per adveniuntem novam legem cessarunt, & revocatae sunt: priores quidςm, quia cum essent umbrae, disgurae futurorum, adveniente veritate des runt: posteriores vero, quia clim prςscriptaecssent populo adhuc servituti mancipato, cessare debuerunt ad praesentiam legis Evangelicae , quae iugum suave es ,-onus tive: quippe cum amore praescripta, & promulgata fuerit, amoreque adimplenda sit. Actionum humanarum s cisii enim lege.
Se praecepto Angeli ligari possint, de ad
aliquid faciendum aut omittendum astringi, de Angelicis tamen actionibus scrin nem hic non instituimus, sicut nec de actionibus hominis naturalibus, de necessariis, quippe clim illae ad honestatem dirigi nequeant. 4. Indita, vel praescripta, ut tam lex naturalis, quam pollitiva, divina, Ecclesiastica, aut politica sub hac definitione in
s. Additur propter bonum commu es cum enim finis legis sit reipublicae inlicitas, eam ad privatum commodum detorquere non licet. Hinc merito dixit S. Isidorus libr. s. Elvmolog. capite s. Erit lex λαφ. . . . nullo privato commodo, sed pro communi civium utitisate Vcripta: Deus, nam-ue aut respublica alium in sinem pol a tem superioribus non contulit, quam uoleges fercndo commune bonum procurent. Hinc inter regem, de tyrannum id interest , quod ille publicum , hic privatum
commodum in administratione, de gubernatione quaerat. 6. Promulgata ab eo qui curam communis
iis babet, auctoritatemque, iurisdictionem in eam istiset: Qui enim alios ad parendum , &.obediendum compellit, nece Dium est in eos supremam potestatem exerceat qua scilicet potestas in Legislatore ordinata est ad regimen communitatis, dedistinguitur a potestate privata, dc Cec nomica quae residet in capite privatae familiae, v. g. in patre rospectu filiorum, hero respectu famulorum, quibus potest dare praecepta domestica non Leges praescribere. Oportet ergo ut illa potestas Iegislatiaua in communitatem aliquam protendatur.
Opus est etiam ut sit suprema: non enim in communitatem jurisdictio sufficit ad Leges condendas, depraescribendas: Haec enim pro ibro externo in plurimis reperitur limitata, v. g. in judicibus ordinariis, ociu- pcrioribus subalternis, quibuS competit quidem volitici regiminis auctoritas, non tamen legislativa potestas.
9쪽
et Denique subditur Obligans ad Hiquid, θω.u: Lex distinguatur a monitionibus, exhortationibus , consiliis, instructionibus, &c. quae nullam obligationem inducunt, sed
tantum directionem 3 I ex autem nedum dirigit; sed & ad aliquid faciendum, aut
omittendum obligat. Hae autem omnes aut saltem praecipuae definitionis particulae enucleati iis insta examinabuntur quo Legis natura clarius appareat.
T Ex firmasere est actus voluntatis prae*ρ- poens actum intellectus , quo Lmilator
viatical materiam legis convenientem es uisub Algatisast decernatur. Haec est Do toris in I. d. qq. n. 2. ubi ait; Dira quὀd Lines ali de generales reme de operaialibus diuantes missae sunt a valuntate divisa, non quidem ab intellacta Hvino , ut praecedit actum
voluntatis ivinae: Quibus Doctor apertc significat divinam Legem non in actu divini intellectus I sed divinae voluntatis esse formaliter reponendam: Sed idem a simili dicendum est de Lege humana, Civili,
& Ecclasiastica Mopter paritatem rationis r Ergo censet Doὶtor quamlibet Legem in actu voluntatis esse constituendam. Probatur Primo , In eo actu formaliter ratio legis est constituenda quem Scriptura sacra ad Icgem significandam de exprimenda solito usurpat : at Scriptura sacra Legem ordinarie sιgnificat per actum v Iuntatis: Ergo in illo ratio Legis est reponenda. Major constat: Minor probatur ex il- Io Psalmi 30. In eapite librisoriptum est de metit lacerem istantarem tuam, Deus naeuι volui, is, Legem tuam in medio eordii mei. Et Ps. ΙΟΣ.
rex asserit viassuas Μον L filiis Israel volunta-ressuas, idest , Leges, & praecepta sua. Et
tis eum, bifaciatisrius voluntatem , idest, ejus Legem seivetis, S impleatis. Confirmatur ex eo quod Leges civiles dicuntur esse Principum placita; nam lib. I. 1. de Prine. dicitur: Ivia Principi Naeuit,
Dos babet vigorem. Hinc S. August. de Civit. Dei lib. 6. Arburaria, inquit, Principum pro Legibus erant. Insuper Aristoteles in Rbet νιυ ad Alexandrum e. r. amrmat legem esse communem emitatis consensum: Et Cicero lib. i.
de Legibus docet, Legem ab electione ictam ese se; bcd placitum, cons lassi probatum , , quod ab electione procedit voluntatis ais clum im riat: Ergo in voluntatis actu est
Nee valet reponere cum Thomistis praefata testimonia insinuare quidem Legem es.se. actum voluntatis; Non quidem elicitive, sed solium connotative , & praesuppositive, ita quod nulla sit Lex quae aliquem
in legislatoris voluntate actum non supponat, vel connotet; in eo tamen volunt a tis actu non si formaliter reponenda. Haec,
inquam, replica nulla prorsus apparet: Tum quia simpliciter, & absolute praefata testim nia Legem voluntatis a tum appellant, dum
cam vel voluntatem, vel placitum, vel consensum, vel clectionem nominant: Tum quia magis voluntas praesupponit actum intellectus, quam intellectus actum voltintatis, maxime in eis operationibus quae non sc tum interius formandae, sed etiam exteritis promendae sunt per applicatiori insecultatum exteriorum, quod utique ad voluntatem, non ad intellectum spectat.
Probatur id ipsum ratione 4 heologica, Ad
eam secultatem spectat essentialiter ratio Legis, ad quam pertinet ordinare in finem I ad eam autem pertinet ordinare in finem. ad quam ipse finis pertinet: Sed tania tam ad voluntatem finis assequendus pertinet: Ergo , &c. Μaῖον constat , Lex enim nihil aliud est, quam manuductio quaedam,
qua creaturae rationales in suum finemr e lovesuti tramite deducuntur. Minor etiam
est evidens ; Siquidem oblinum voluntatis est ipse finis comparandus; finis enim, &bonum invicem convertuntur; bonum au. tem ad voluntatem spectat, sicut verum
ad intellectum . Deinde , Munus Legis , ejusque propria ratio per quam ab aliis actionum humanarum regulis distinguitur, consistit in decreto obligativo quo moventur subditi ad recte operandum , seu ad eliciendam operationem Legi consormem: Sed movere ad exercitium operationis, in ordine ad aliquem finem , 1pectat ad voluntatem; quia, ut mox dictum est , objectum voluntatis est finis qui est primum principium in agibilibus: Ergo lex ad voluntatem pertinet.
Denique , Ad hanc potentiam pertinet
actus legis essentialiter ad quam pertinet esse regulam humanarum actionum : sed voluntas est ipsa regula humanarum acti num: Ergo, dic. Lex enim essentialiter in actuum humanorum regu
10쪽
De essentia Legis in communi. 7
ra. & mensura quaedam . Μinar etiam est
evidens . Siquidem divina voluntas in pti- QUAESTIO SECUNDA.ma regula ad quam collineare debent omnes creaturarum rationalium actus, ut re-itariam lex necessario debeat esse ad bonumcti , & periccti censeantur : juxta illud commune ordinata, commvηitati Christi Domini oraculum Matthaeis. Ita praescripta. te ergo, vor persecti, sicut Pater vester ea
Isis persectus eis: Voluntas autem inaela- D Raesens quaestio prioris est appendix , torum , & Principum est saeunda regula II & explicatio ; in qua videlicet defi-
rectitudinis earumdeira actionum, & quae- nitimis lepis particula quaedam explicandam ejus divinae voluntatis participatio :itur nitidius, & amplioti discussione ae Ergo, dcc. Quae hanc adversus micrti l declaratione probantur quatenus nempenem proserunt Thomistae, solii in probant legis conditiones, quae ad propriam iptius secundam partem nostrae Conclusionis. rationem jectant explanando , ipsius se-Nempe d Lex praesupponat actum in- nuina differentia constitutiva facilius intellectus, quo LegisIator ludicat legi, ma-inotescat. Quocirca
teriam commu uitati congruere, qua rati Notandum mimo: Certum esse Iegem ne- ne interdum lex in Scriptura secra nomi- Cessario ad aliquem, vel aliquos serri ac dine lucis exprimitur, sic Pstim. 4. signatumirigi debere, nam inquit S. Paulus ad Roma- super nos lumen vultus tui: l sal. I 8. Prae-ino 3. scimus quoniam quaecumque lex loqui-ceptum Domini lucidum illuminans oculos .itvr, iis qui in lege sunt, loquitur: Lex ergo
Prov. o. Mandatum lucerna es, O, Lex lux,lquaelibet essentialiter quandam habitudinem sed lumen ac illuminatio ad intellectum connotat ad eos quibus praescribitur; subin- pertincnt; cum illuminatio in spirituali-ldeque ad explicandam eius rationem, necessus, nihil aliud sit , quam veritatis ma-lsatio decIarandus est te: minus hujus habitu-nifestatio , iuxta illud ad Ephes. s. omneldinis, & ordinationis. Constat insuper legem quod maniβ satis tamen est; ad que lex a-iquamlibet ad hominem tanquam ad suumetum inrellectus importat ac praesupponit Iicon naturalem terminum dirigi debcre , si- quapropter S. Aug. lib. delibero arbitrιο c. o. qui lem inseriores creaturae legis proprie di- Legem appellat ratisnem summam cui sem-ietae non sunt capaces I utpote cum sint inca- per sitemperandum es . lotio namque ne-rpaces actuum moralium, qui per legem di- cessario ad lationcm Iegis desideratur, ut rigides ent, ee rmulari. Licet autem An
ipsa justa prudensque sit ; adeoque etiams geli divinae legis uiscipiendae, & implendae
suo modo subditos dirigit per intimatim capaces existant; de ipsis tamen sermo nonnem, & significationem legis politae, pro- est impraesentiarum; maxime cum hic expli-pria tamen legis directio, quae fit per im- candas leges suscipiamus, quae hominem adpositionem obligationis ad aliquid effici cn-lfinem suum naturalem aut supernaturalem dum, vel omittendum , in solum actum ordinandum spectant. Unde 1blum deter- voluntatis est refundenda : Unde ipsa et- minandum superest, an si de ratione le- iam voluntas quodammodo illuminat, &lgis ut pro aliqua multitudine praeisi ba- instruit; qua ratione S. Anselmus Lib. Mitur , an vero ad unicam personam etiam voluntate Dei eap. q. ait, Voluntatem Dei elidi risti possit.
magistram bumanae voluntatis, quateηu1 mm- mandum secunia: Communitatem distin-pe ista dimina voluntas obffect e prFssa cre igui posse duplicem: unam quidem ex natu ruris νatione utentibus, monstat eis quid in ira , alteram ex instituto. Naturalis est earum voluntas a lecti, quidve refugere debeat, qua homines invicem conveniunt in eademnan secus ae manus statua in via demonstrui rationali natura , quae ad societatem, & conquis euodum M. Constat ergo quod lexis . versationem ordinatur; Homo namque, ait
maliter in actu voluntatis constituenda Aristoteles, est animal ad socretatem natum,st; praesuppositive tamen intellectus utim , aptum: Posterior vero est hominum con- Gonnotet. junctio politica, vel mystica in eadem congregatione, eodemque Metu. Priorem communitatem respicit lex naturalis, quae per lumen rationis unicuique homini proponititur ι quia non sertur ad unumquemque ho