M. Antonii Mureti Oratio habita ad illustrissimos et reuerendissimos S.R.E. cardinales ipso die Paschae, cum subrogandi pontificis causa conclaue ingressuri essent. Anno 1585

1쪽

RE VERENDI S s.' DOMINO

Episcopo Culmensit, Christophorus Narseuicius S. P.

S I tibi nuper meum, nunc mitto Mureti orationem, grauem sene Crelegantem, quam in amplissimo patrum purpuratorum Collegio habuit Romae,non ante longo,quam e vita excederet,tempore', sic Vt Craneae cuiusdam voci, quod aiunt persimilis rideatur. Magnus vir ille Cr admirabilis fuit, σ ad naturam eximiam, variam Cr multiplicem eruditionem attulit.

ded quod, de Scipione olim Romae, id hau eio, an vere de Mureto hodie dicier Uurpari queat,stietate ipse minus istum verendum iam laudem fuisse, Virtutem eloquentiamque ipsius pertaesos, hominem c sint fastidire coepisse,quippe re rerum fere omnium, se er rirtuti a quas quaedam e ii

e . Nos interim certe trecabimur Deum Ορt. Max. ne quemadmodum hunt rui dices m , ast sexcentesim tum entem, a natosso So dnηum. copia praefantiaque Ingeniorum, nobilitari voluit; ιta non neundem, bae felicitate terminari sed er alterum item Centevarium,fori patiatur. Tu νero Reuerendissime Praesul, qui Cr ine es docta miu Cr docti, praefantibusque riris imprimis deleStaris, ciιm multis aliis do trinae eringrest ipsus monumentis, tum Cr hac oratiuncula , quam opis pervulgandam hise curaui, Mureti desederiumsubleuato. Efficit profecito, ut quam iste ideam Summi Pontificis exprimere oratione voluit; erus vivum exemplum in hoc Pontifice habeamQ. Hate. Craconi XVII. Iulis. Anno M. D.

LXXX H

2쪽

Agnum vobis hoc tempore negotium Impossium

est, Patres amplissimi, di tantopere ad salutem ac tranquillitatem uniuersae Christianae reipub: pertonens; ut haud scio,an ullum sit eoru omnium, quo rum , pro summa dignivit, quam in Ecclesia obtinetis, Vestra procuratio est, quod singulari quadam 8c extra ordinaria praepotentis Dei ope magis indigere videatur. Dec randum enim vobis ac decernendum quodammodo est; qui, ecclesiae in terris summo cum imperio praeesse ac praesidere;quis in puppi sedens, clauum tenere,& periculosissimae nauigationis cursum regere ac moderaci; quis pastores ipsos pascere debeat, cuius, ut supra vulgarem hominum conditionem elati, resiponsa Pro oraculis,nutus Pro ratione, iussa pro legibus futura sint. Quaquam igitur ea sapientia estis, vix ut quicquam vobis subiici . Possit, quod non ipsi animo prius conceptum meditatumq; te etaeatis: non iniquo tamen animo ferre debetis,Vos ex veteri co-

suetudine, quid in eligendo pontifice vobis sequendum 1it, etiam ab infimis hominibus admoneri. Nam 8c nemo ita sapies est, . 'quin audiendo sapientior fiat: Ac ea est Dei benignitas, ut saepE . rudibus Sc imperitis ea dicenda suggerat, quae audita etiam sa

pientibus prolint. Dicturu Sigis ui obsessor vocri er

cum in cuius nomine huc conuenistis; ut mihi exigui temporis attentionem ne denegetis. Atque Ut hinc PotisSimum ordiari ut arduum ac difficile Episcopi munus est, ita ardua quaedam inae-piscopo.inuentu difficilia aequiruntur. Oportet, ait S. Paulus, Episcopum talem esse,ut in eo nullus pateat reprehentioni locus. Quo dii in aIiis Episcopis requirirur; quanto magiS in eo, qui , , quanto episcopi fac ei dotibus,tanto ipse caeteris episcopis antecellit Quando autem quisquam reperietur, dignus qui in illum honoris ac dignitatis gradum euehatur, si omnes in quibus aliquid culpari poterit,repudientur Sed hoc non ita rigide ac pig

acte accipiendum, etiam vetusti patres monent. Nostia enim omnium, qui vivimus, ex bono malom permista natura est: 5 aut angeli essemus, si nulla nos improbitatis macula contamina

xet : aut &Deo 5c hominibus intolerabiles, si nulla vitiorum no-

3쪽

ttrorum serdes adurista bonitas temperaret. Non igitur quaerendus, qui simpliciter omni virtutis genere excellat,nullo ne leuisismo quidem vitio asperius:quem ab omni nota ac reprehensione integritas vitae nullis unquam violata macuIis vindicet; nunquam enim res ad exitu perduceretur: scd qui Zc praecipuis virtutibus inter aequales emineat, ec vitiis, ut non omnibus .at is certe careat, quae in priuatis hominibus singulas familias,in principibus maxima piperumq; imperia euertunt. Apud Xenopho tem barbarus quidam adolescens, cum equum eximiae bonitatis quem habebat, libenter se alicui spectatae virtutis viro, donat rum esse dixist et,idque apud Cyrum professus esset: Ego vero, ait Cyrus, ostendam tibi, quomodo etiam si clausis oculis ieceris, aberrare a tali viro non possis. Simulque eum glebam humo sublatam in confertissimum agmen amicorum, quos assidue ci cum se habebat, iacere iussit: &, Quemcunque, inquit, eX eis contigeris,illi equum tuum dono dato. neque metus vllus sit,ne

aberraueris. Omnium eadem est virtus, eadem temperantia, eaqdem multis spe stata documentis fortitudo. Si de vobis Patres amplissisimi, idem dici posset, ut e vestro nobilissimo honoratissimoq; consessu,nec aetate, nec vi atque experientia reriam. nec

uitatem sustinendam ; non magna deliberatione opus foret: neque ullam in partem,quis ei ex vobis praeficeretur, admodu in- 'teresset. Sin verius est, ut in stellis alia aliam nitore & claritate vincit;sich vobis alium alio esse iis bonis &ornamentis quq Po-tifici conueniunt, instructiorem ac si1periorem : Ac orandus summis precibus Deus,ut iudicia vestra dirigat: 8c vobis intendenda omni studio mentis acies, ut ex omni numero vestro eum potissime qui aptissimus & publice utilissimus futurus videtur, de

ligatis. Ignoscite, quaeso, si quid paulo liberius dixero. Non enim ea nunc res agitur, Ut auribus seruiendum sit. Dicenda quae Urgent, quae tempus, quae rei magnitudo postulat. Omnis cogi ratio cognationis, amicitiae, utilitatis priuatae, ab hac deliberatio

ne procul abesse debet: ne, si quis ita eIigitur,& ipse, dum erigitur, corruat, ec alios secum in idem exitium Praecipites trahat. Si

4쪽

ου nauigatura de gubernatore nauis eligendo consultarent, nemo reperiretur Vsq; eo improuidus, i eum qui sibi aut amicissimus aut sanguine coniunctissimus, ac non eum potius qui intelligentit simus & exercitatissimus esset, ei muneri praefici vellet; ec de siperet, si quis in communi naufragio, quaesticulum aliquem si una ubi laluum ac proprium fore putaret. Vna navis, qua Omnes vehimur, ecclesia est: quae quantis hoc tempore pro ccIlis ac te pestatibuS agitetur, nemo non videt. Et erit quisquam ita no imprudens modo, sed inhumanus 8c impius, qui in tantis periculis, publicae salutinc tranquillitati quidquam anteuertendum putet

Exulent a Vestris omnium animis talia omnia Patres ampliisimi: α, alus OmnibuS ircumcisis atque amputatis, ea tantum in futuro Ι'ontilice, quae bono Pontifici nec eliaria sunt,requirantur. Via dentur autem quinqte praecipua e quae in eo spectari oporteat. Sanctitas morum,Irudentia, Doctrina, Caritas, quae, Vt Veris

sime dixit Apo sitolus, Perfectionis vinculum est, & Auctoi itas. de quibus singulis V bi q am breuissime fieri poterit, dixero, finem dicendi faciam. 1'rinum igitur requiritur sanctitas morum. nam quo ore audebit alienavitia reprehendere, qui ipse propriis madear Q diro sici 'em auat m, si ambitiosiam .hci id clem acriminarium si libidini ac Oliptati mancipatum, ViXille conet, ius ne habenda quidem Vitio in lus sa crosanctis comitiis euet. Avarus cmitate eXhauriret: , oua quotidie populis onera imponeret: sacra ac profana Omnia volatia haberet: omnem tu pitudinem , congerendae ac coaceruaadae pecuniae causa, susciperet: nilail amplum aut magnificum ainaret animo: non de gloria Dei aut utilitate publiea;ied de arcis saccis suis implendis perpetuo cogitaret. Non est Patres amplisit mi non est eiusdem ingenii pecuniae seruire, et hominibus imperare. Duos impuros homines Stratoclem 5c Dromo cliden aiunt olim tractationem reip. me sSim auream vocari solitos. Non est credibile quequam ex vobis ita animatum e sie ;sed tamen Procul absit aes

bemaculis ecclesiae, si quis Pontificatum messim tibi ac suis fore auream putat. Ambitiosus omnia perturbaret nihil usquam quietum esse Pateretur: bellis orbem terrarum concuteret; dum in

5쪽

orum titulos, ditionem, dignitatem augeret, Sedis Apostolicae dignitatem in quodlibet discrimen adduceret. Quid crudelem

re recenti semper cruoi e gaudentem, Ultionis cupidum , igno

scendi nescium, cui pro virtute ira sit, pro consilio furor, pro ra tione impetus;quomodo blandissimo illi ac lenissimo patris no mini responsurum esse censetis Quid, si quis se voluptatibus vinciendum ac constringendum dedit, earum m turpius imo is,

mulatu nexus 8c irretitus, in earum coeno, tanquam sus, Perpe

tuo volutatur; quid ab eo boni sperari, aut quid mali potius non metui potest Libere, vobis audientibus, de Vit's Ioquor. Nus quam enim tutius est accusare vitia, quam cura eX iis qui audiunt nemo est, qui ea quae dicuntur, suspicati posit ad se pertinere. Si quis igitur est, quales plerosq; omnese vestro amplissi mo splendidissimoq; Collegio esse compnium est: sed tamen fieri nullo modo potest, ut non 8c E vobS aliqui excellant, qui tota vita nullam significationem auariti,dederit:qui siue in magnis opibus natus, siue E tenuibus ac i dicis ad ampliores copiosiores m perductus, omnem pecuni ructum in subleuandis e

gentibus positum duxerit: qui arcare main nunquam turpiter af ferentibus, honeste petentibuq s Per a Dertam habuerit: qui ad gloriam suam nihil ad Dei gloiam omnia Perpetuo retulerit: qui vπ fuga atque abstinentia, oluptatiim maximam sibi voluptatem captauerit:qui vetareanimi magnitudinem in ignoscendis, non in ulciscendis iniremis consistere iudicauerit: eius demum ores aptissimi sunt adstersonam illius, qui &harum & omnium Virtutum exempIar po sectissimum fuit,in terris sustinenda. Se cundo loco dixi requiri prudentiam , quam Vere Aristoteles ait esse propriam vumtem imperans. Eam aeterna illa veritas, Chri nus dominus ac Deus noster cvm morum integritate ac sinceritate coniunxit his verbis:Esto e simplices sicut columbae, prudentes sicut serpentes. Sed vdendum est,ut,quid prudentia sit, intelligamus: rieque ita eam accipiamus, Ut vulgus solet. ulgus enim eum prudentcm vocat, qui multa simulare ac dissimulare nouit, multa mentiri, eos quibuscum agit, commodi sui

6쪽

reperire, quibus id quoquomodo adipiscatur. IIIa vero prudemtia non est, sed calliditas, versutia, malitia; aut, si prudentia est,

carnis prudentia est, quam se perditurum minatur Deus, quam mortem esse Paulus affirmat. Vcra prudentia est, & cdgnosceret

quid petendum fugiendum et sit: Sc quibus vi e 1m ipse eo Peruenire, tum alios eodem perducere commod, ' possit: nilud temere atque inconsiderate agere, sed una quis i .c in re, quid rerum,PCrsonarum, locorum, temporum Varietas postulet, diiudicare. Miserum qui alium fallit si se idcirco eo quem s r rudentiorem putat. Fallit ipse se, & induit multo pernit es in laqueum, quam quo implicare alium parat. Quanto p identior, qui neminem fallit. Deo enim timilior est, qui neque fallexe i que falli potest. Dixi praeterea in Pontifice requiri caritat . , quam Apostolus 5 martyrio 8c fidei montes transferenti ante Ponit: sine qua nihil Deo acceptum est ; Deus enim ipse caritas est. Pontifex autem, cum communis pater 8c sit,& vocetur,hoc . ipso nomine admoneri debet;paterna se caritate erga omne ho minum genus esse oportere. Addidi doctrinam Sc eruditionem: quam qui Pontifici necessariam no putant, magno in errore Ver latitur. Iubetur Aaron in vel cri lege gest me supra pectus suum doctrinam ec veritatem iubetur nunquam insatiauaritim ingredi sine sonitu; quo significatur voluntatem Dei ab eo debere populis praedicari. Labia Sacerdotis , ait Malachias, custodiunt.1cientiam. Paulus ad Timotheum, episcopum esse oportere, ait, aptum ad alios docendos. Haec aiunt quidam: Pontifex etiam in doctus per alios obire poterit. Isto modo poterit etiam bonus lyricen clia, qui per alium canat: ecbonus medicus,quior rotos Per alium curet Sed satis sit. breuiter enim de auctoritate gice dum, quam ultimo loco Posui: quaeq; ex iis, de quibus ante dictuna est, efflorescit. Auctoritatem autem voco potentiam aPUd

principes εc apud populos firma 8c diuturna virtutis doctrinae opinione quaesitam. Ea Pontifici hoc praecipue tempore neo cessaria est, propter eas gentes quae ii fide Sc obedientia. S. R. Ecclesiae desciuerunt, quae reuocari ad sanitatem vix poterunt, uisi eius, qui Praeerit, auctoritate moueantur. Agite igitur Patre Samplis.

7쪽

amplissimi, proponite vobis ante ocesos communem nostrum omnium parentem ecclesiam, ex vestro nutu pendente,& quid a vobis statuatur, summa cum cura ac soIicitudine expectante. Illa vos Christo genuit, illa educauit, illa ad summo proximum

honoris gradum prouexit: nulla VobiS maior cognatio, quam cum ecclesia: omnes omnium caritates una illa complexa est; quae nunc dilacerata, distraeta, diuulsa, obsecrat vos, ut aliarum omnium rerum obliti, de sua tan 'um tranquilitate, qua vestra quoq; condi etur, cogitetis. Deus omnium bonorum auctor eam vobii ibus mentem atq; animum inspiret, Vt non coeco& temerὸi ' , R inuitos etiam, Vt interdum fit, ac quid agatur nescios rapiente paucorum motu ; sed certo maturatoq; iudicio, eiusmodi Pontificem concordibus suffragiis quam primum deligatis, qui dispersa colligat, lapsa erigat, deprauata corrigat, in firma corroboret, turbulenta componat, efficiatm, ut neq; Pii V. admirabilem illam sanctimoniam vitae ec excelsitatem animi, aut Gregorii XIII. inexplebile propagandae religionis studium,& effusiam atq incredibiIem 5 omnibus seculis depraedicandam in omneS gentes carita 'ξ ac beneficiem iam uesideremuS.

Einuo