장음표시 사용
11쪽
in gelii Athesi&solatio, quam saciles, quam mites & sapientae
dominὸς sint habituri. Quin de ipsi senes interdum, quorum nutu, ac lupercili6 publica rn nititur,liabitata quondam hospitia, cum voluptarte reui sunt, vi Pomped Magni exemplo uureatos salces his foribus sub .
mittunt,& pro sessoribus , quorum animas farre suo tuentur, de ae , aequi imas aures commodant,&ab Orchcstra in popularia transce
Sed quid dixi paucis exceptis, nobilissimum quemque haec loca ste
quentare Neminem unum, hinc excipi ius fasque est. Nam etsi quia eam sunt, tuos nascendi sors in turbam genuit,& iniqua satorum lex ses communes male diuidens, innoxia paupertate damnauit; quum pii
mum huc appulere vulgo eximuntur, atquc inter minorum gentium patricios allecti, natalium tenebras clara luce discutiunt, atque ingenuita: tis, & equestris annuli iura una cum laurea consecuturi, suturam nobilitatem auspicantur, quae in quibusdam,aliena tantum ,& inutile nomen iactantibus, consenescit, ac desinit. Disciplina, atque institutio pareti aut accipit, aut ficit, & studiorum sodalitas, quos comparat, aequat . Virtus omnibus patet, neminem excludit , &ut ait Romanus philoso phus, nullus non Rex a fetuis, nullus non seruus a Regibus ortiis eth. Vimis inquam C um recludens immeritis mori, occupanti parata , non est seminis, sed rectae institutionis , sed laboris , & exercitationis fructus,clarior inter obscuros, addente stimulos, atque industriam ac ente recti met gistra paupertate, cum tortuna premendo ad vigilare ius siet; non exigua nobilium parte luxu, ac delici s fracta ,& torpente , s .ro aliena incrementa non aequis oculis limante. Saepeque euenit, ut inouos istos, ac municipales cquites, Cecropides indoctus , cui sicut in statua nihil praeter nomen est, sectetur,&colat, prenset, ambiat, i iisque vectigal pendcns,se ac fortunas suas trepide commendet. Alibi nascuntur nobiles, hic sunt, imo ex seipsis nais, sibique omnia debentes, inanes, atque adscititios humanae superbiae titulos haud quaquam inuident.. Neque tamen magna capite centorum turba Gymnasium arctat, Astatum popularem inducit, longe maior adolescentium de sumino loco numerus, ex nobilistimis prouinciis,ex opulentissimis Vrbibus, exantiquissimis famili , ex toto terrarum Orbe , auitae nobilitatu praesidia, di incrementa hinc petit. Huc inclyta Germania, illa Romanis aquilia impervia, triumpbataque nragis, quam domata, illa Imperiis Sedes A gutia, natos suos mittit, ut sapientiae praeceptis animum componant , altioribus stud ijs enitescant, non laboris inodo, atque induitriae, sed modestiae,&mansuetudinis specimen, ae documeratum ceteris praebituri. Indidem Bataui, Sueci, Dant,atque Hςl vj, totque liberae ciui-
12쪽
tates,&respublici , totque alij populi , acinorum glima tarentissim.
uondam contumeliosε barbari appellati , nunc rectissimis studiis, atteue optimis artibus , & forentissimis Academijs, usque in Italom vidiam exculti, quaerunt in hae terra, quod patriae laudi , ae is eram
Nequaquam illi inopes, atque hominum mendicabula, sed veratior indoles,& ingenui sanguinis iacies, cultusque, de vitae splendoeeximius, & tam longinquis itineribus ,&diutinae in his locis morae lus. sciens sumptus testatur, praeclara in re civitatis principibus adnu merati. Quin&ipsa Sarmatia, totoque orbe diuisi Britanni, atqmis vltima Thule, ac rigidi Septentrionis tractus, de mundi extrema , licetraeuissimo bellorum turbine concussa, Senatorum , ac Palatino semina huc destinant. Neque ita dudum Gallica, atque Hispanica nobis litas haec iubsellia numerose implebat, nullaque Orbis pars vacabat, quae
stes suas, ac vora huc non transmitteret.
Vt nihil hic de Italia dicam, ipsiusque Italiae regis , totque Urbibus
amplissimis,hinc animi cultum,ut dignum indole Latia,petentibus. Nunc parcius,postquam tot nouis Academijs , totque subnascentibus quotidie scholis Hesperia oppleta est, hocque,& Bononiense Gymnasium , memblatim conuulsum, & is partes distractum, velut mi illa sanguitieesan niit:.haecque duo exundantia literarum flumina, quae,ceteriss mam, aquasque auferebant, tot sessis conscissa,&in ignobiles rivos diducta; ut olim Gyndes ab irato Cyro dispersus, minore gloria inopes undas trahunt. Cum olim sola Bizantium,& Berytus Iuris oraculo toti
Ipsa I ridentum semigermana Vrbs, Latio inhila, utriusque prouinciae igenium miscens, Noricamque ferociam Italica lenitate temperans, salubri Coelo, ac diuite solo laeta, sed magis Chriltianae religionis Comit in , & Catholicae rei summa ibi peracta exultans,iuuentutem suam no bilis otia auidam , ad has scientiarum nundinas dirigit, quae Italis candorem , Germanis solertiam, atque industriam approbet, emeritis stodiorum stipendi, , manu,& consilio, operam, di fidem, Caesari, atqua Imperio approbatura. Sed ferme ex Veneta ditione, Se circun tectis late populis nobile hoc
corpus conflatur: hinc rebur & lacerti, i,ine laetum iuuentutis examen , hinc diues adultae gentis scelus, eaque celebritas, ut huius comparatis necatera Italiae Cymnasia litus, ct solitudo videantiar. Et ex Vrbe quidem domina, non patricius modo sanguis, ut dixi mus, sed secundi cr-dinis , interioris admissionis cilics lectit simi, ex vetultissimis famil)s, ii ccreparabili fide, ac sedulitate, arcanorum reipublicae, veluti magno rum initiorum conscii, custodes tripodum, atque Oraculorum inter-
13쪽
eretes, saerorum apicum administri,& Senatus aediuml, In tantae sortunae , & sinctioris ministeria spem hic edac 'tur . - .
Heic Graecia scientiarum omnium , non magiitta modo, sed parens , satis Ata pressa, immitis Otomanni reliquiae, ex illa extrema conuula Imperi j lacinia, victos Deos, atque Argolicae nau is lac amenta trahens, Veneta liberalitate excolitur ,& se haperfundenti; barbariae strenue reopuanans, antiquae laudis, cui nulla par est, fugitivam memoriam egTgie tuetur. Redditae Helladi Athenae,&quondam terris doctrinamin. nerata Cecropia tellus, hinc sapit. . Illyris quoque& regna Liburni, & Adriatico cbtenta, quondat Adriatici regnatrix Dalmatia, prolem suam, veluti sorilegas apes, Mularum vireta depascentes,huc effundit. Qirae iacentis pelagi, belliquet non una tempestate iactata, multisque casibus defuncta, solatia fati tulit, quod lub Veneta mansuetudine, linperiis fities,&titulos aucturae', conquiescit, salutis portum nacta, gentium omnium portus, & statio fidissima. Clara rebus gestis,& indomito Statiorum, idest Getarum robore, orbi sorini data, Turcarum horror ,& scopulus: clarior Cae. rum Imperium abdicantium, praelato terris omnibus secreto, Urbibusq; triumphali manu conditis:doctrinae luce, ingenia vigore, atque auit mi opibus ,& scriptorum prouentu clarissim/. - - Et ut ceteras Vrbes locorum posito, ac situ, ne qua te polipoutam queratur, breuissime perstringam, Fel tria,&Bellunum Graeci, ac Latinis sanguiuis vetultissimae , quondam victricium legionum stativis, ad Italiae tutelam insessae, per inculta saxa, culta ingeniis pectora ostenta res, Martio robore,& studiorum gloria origini pates, generosa stirpe bas sedes illuminant, decusque ingens Gymnasio acduut, de accipiunt a Rhodigium, nominis augurio, forem virorum referens, beata te rarum lacunditate, prouinciae horreum , literarum penus , opes suas huc quoque transfundit, nec disciplinam niodo hinc trahit, sed clara docentium nomina Gymnasio commodat, ingeniorum, ac frugum ferocissima. in I rTaru sium, vetustate originis haud ulli te irae postponenda, & ro . tunae varietate ad memoriam posteritatis insigms, peregrino Marchiae titulo,& vetere Longobardorum solio, plurinus urbib' praesta as memora bili in Venetos side , atra die Cameracensis lair inij, quae prope ultima rebus fuit, recuperati per continentem Imperi j initium, &plum, scientiarum rudimenta hic ponit, quibus perinde ac bellica laude semper praesulsit, etiam olim publico Gymnasio inclyta, quod huic n
nro insertum, di veluti adoptatum, non leue eius amplitudinis incrementum fuit. Sed insens Tatuisio secus, a tot calicis, ac muaicipus
14쪽
quibus cingitiir. & eoronatur , accedit. Quae sicut frequentia &celei
britate , vix Vrhibus concedunt : ita procul ab Urbium illecebris , & c 'mptesis, prisca fide , ac parsi nonia, antiquis moribus ,& inflexibili Iustitiae cultu , magnum Assessorum numerum, atque inexhaustam Iudia cum incuriam Principi suppeditant. Qui postquam heic industriae, ac modestiae specimen dedere , statim a subsellin, ad Cathedras,& Trib nalia transeunt , incertum maiore doctrinae, an integritatis comine
Sed nimium quantum se prole tua Gymnasium iactat, & circumspicat, ubere glebae,& arbusti honore ,gaudentis naturae opus ac Voreti tractus deliciae, regia aedium magnificentia cultuque ciuium, ac nitore, caeterarum Vrbium victrix Vicetia. Vbi Cereris, ac Liberi patris certamen , di quod de Campania dictum est,temulentia nobilis succo per omnes terras inclyto , ac Serum vellera prouocans opificium , non perinde mirarculo sunt, quam tenuiatoris Coeli temperie, ingeniorum amaena faecundiatas,facunda virorum pectora, Veneti seri cura , & blandimentum, ad Ii fis nodos, & aenigmata soluenda soleta acumen, nusquam uberiore oro
torum latu, ut plures in illo Imperisse gloriae domicilio causarum patro ni indidem sint , quam tota simul prouincia nutricula causidicorum
Ager ipse tot clari nominis castris, ac municipijs consitus, ac redim,
tus Vrbi decertans , super rerum Omnium pro veΠtum , nouo miraculo
mentem obstupefacit: estossis montibus,& in immenium porrectis cunicul s, per subterraneas specus, & latomias,perpetua testudine suspensus, soloq; in ima telluris demerso, Inseris innoxie admotus: hae ratione hos iuni insidijs subductus, ciuibus usque in delicias blanditur. Cum ex illa nocte, ex Aeoli claustris,&ventorum ossicina, per occultos meatus, α caeca spiracula , lenis aura persatilis, nobilium Praetorus gratam opacitatem astundar, in cellis Falerna conglaciet , S medi, iurentis signi atrdoribus brumam inducat . Hinc avocat nos, omniumque ora in se conuertit Veronae pubes generosissima. De qua Vrbe, ut eam Strabo appellat,amplissima, satius est G. lere quam pauca istari. Illud dirasse susticiat, sicut antiquitate, celicie-inentia,& nobilissimae fertilitatis agro , S Rheticis vinis , Ealcino tantum. posthabitis, nulli Vrbium concedit: tot olim Regibus, atque Imperat ribus, loci amaenitate captis, habitata, & ut eius populatis cecinit, Italiae: semper florentis ocellus: ita admirandis antiquitatis teliquijs, Praeci. rue venerabilis Amphitheatri mole, quo nullum illustrius vetuitatis mO- numentum, hodie extat in terris, temporis, ac barbarorum iniuri)s inui- cum . Romam ipsam prouocat,& uno septem geminos colles. urbs ip-
0-hipatrum , qqa nemorosi vertice tumuli virida δ' i
15쪽
tes cuneatisn sinuantur, & lambente pedes Athesi, remita ripa uni inag, ne in undis ludunt.Praeter tot alia Romanae magnificentiae unitamenta , quae veluti alta cadauera ingenti situ obruta, ipsis ruinis , Vrbis opes , dc magnitudinem o lentant. Sed quod est instituti operis, nostriq, argumenti , aeterni nominis scriptorum latura,reliquas Vibes antistat. Et cum vno, & altero scriptore illae se iactetit, iraec pluribus,tisq;in genere suo suminis iure gloriatur.Naa & lepidum , doctumq; Catullum ,& Catullo , ac Ciceroni tantopere laudatum Nepotem Cὀrnelium, & omni laude sublimiorem Plinium , naturae interpretem, Se miraculum, & Architecturae parentem vitruvium, Margumenti humilitate minime spernendum aEmilium Macrum protulit. Et recentioris memoriae Domiti uni Calderi nulla, inter prunos literarum in Italia inli auratores: tum Fracat borium,incertum medica, an poetica, facultate nobiliorem, utraq; Apollini acceptissimum: duosq; sea igeros , non hominum , sed virtutis nomina, qui ipsis Maianis Principibus, sicue originem debent, ita nomen abistulerunt: unicumq; Panuinium Romanae historiae parentem ,&Fastorum reparatorem felicii si num. Praeteriodalios, qui ut olim Olympionicae,immortali laude patriam coronarunt . Nec posteri degenerant, seueris studi inuigilantes, qui olim dicentur, nunc intelliguntur. Grande vobis incitamentum, o iuuenes inde orti, iniunctaq; necessitas, tantum decus aemulandi; ne postquain hic ludo,&Ctio meliores dies contriueritis, vobis iure exprobetur, intrare imbelles in alienum triumphum .
Sed quam te memorem Brixia selix prole virum, totq; Heroum matersiecundiis maeQuae licet belli stud js acet rima, quibus post Insubres, Cissalpinae Galliae princeps temperes habita: nobilioris chalybis ven si decimperatura,serrum auro mutas, prael tantius auro, quia illud ilietur, etsi pugnetur utroq; , quodam Mineruae, ac Vulcani connubio, literis o iniit bus,ac disciplinis remollita, victrici lauro hederas inisces, nec minus Iynlaphis,totaVibe crepitantibus,quam ingeniorum scatebris irrigua.Quodq; vere de te Magnus Scaliger cecinit. Coelunt hilaruaa, frons laeta Vrbis , gens nescia fraudis. Vere gens ite scia fraudis. Nusquam dissidentia menti verba, nusquam velata blanditi s odia, de peior odio amoris stimulatio.
Procul sucus, de fallaciae: antiquus candor, pectus apertum, prisca sides, de simplicitas, ignota seculo nomina, aut irrisa. Fides inquam cui vix comparari queat altera. Olim in Romanos, flagrante bello Punico, sociis passim deficientibus, conliantissime cultae
Postea in Venetos , paci belli incendio ambultos, nullis terroribus co cuila, nullis fracta periculis, nec una obsidione, ultra Saguatinos labores, toties undante ciuium tanguine, tot ducum laneribus, ac supplici)s, num
16쪽
haud leue sularum I induratae aduersis patientiae nobile exemplani praeabuit. Cuius constantiae, ac sortitudinis merito, magna pars procerum Venetae nobilitati adscripta, & patricio sanguini infusa, nequaquam M ioribus suis inuidet, quibus eadem illibata fides, Romanae ciuitatis decus peperit. Sic tantorum auorum numerosa stirps, ex patriae serocia,-M sarum mansuetudine temperata, heic ingenti spe, toto simul pectore arripit artes honestas. Tu quoque non paruam debitae laudis partem seres Crema,parua quidem,sed fama ingens , quae rerum praeclare gestarum gloriam per terras omnes extendis , fide in Venetos ad ultimum inuicta, resurgentibus as Perrimi belli partibus in eo deficientis prouinciae angulo,diutina obsidio. ne,Vsque ad extrema, acerrimo ministerio sustentatis. Infestis tunc Uen tae rei fatis, obex , & mora. Par quoque pacis artibus, nec literarum indi-ga: nec minus mollissimae carbasi, nebulas a quantis,& sindonis in delicias expetitae, liciorumque,quam ingeniorum subtilitate nobilis . Extrema hinc prouinciae pars , non vltima Iaudum , Imperij limes , aestons,nos ad se rapit. Vos miror celsa Orobiorum Pergama, tam situ, quam literarum cultu sublimia: scandentes e vallibus arces: Coelo con termina Parnasi iuga: Cyrrhea Torquati antra, vix Andibus concessura, Salii xum scopulis Pierij oloris nidum . Sed magis miror, veteribus proditum,Orobios, altius quam selicius sitos esse. Quanta enim selicitas, veluti in specula, subiectam oculis immensam planiciem despectare, si uente messe, & viridanti gramine pictam et tot intercurrentibus amnium venis distinctam:tot collibus generoso palmite, atq; olea vestitis, consitam Θ Quid tenuissi iiii Coeli, ac purissimi Solis tractu vitales auras carporeφ Quodq; praestantius est,iabore, & patientia domare cautes,& soli aspritiem mitigare,atq; exundantem incolarum multitudinem, per cuncta terrarum dispersam,parcum genus,&quaesiti tenax , sedulo ministerio, quaesitaq; minuto, institoria solertia, breui ingentes opes accumulare , eo acumine, & sagacitate, qua facile capiantur quicunq; rudi, pinguique plebis loquela, atque oris tumultu, tardas mentes,& hebetes animi
sed summa felicitas est , dare magnis exercitibus Imperatores, dat literas,& per omne aeuum victura scriptorum nomina, & praeter totiu-ris, & antiquitatis peritia insignes, praeter Epici carminis tubam, Petrum Maileium tulit, styli maiestate ,& eloquentiae flore veteris Historiae scriptotabus aequandiana, &nouo Orbe patefacto, Latinis literis illvitrato , cum ijs, qui eum aperuere, merito decertantem . Verum quo tandem narrari debet opere altera Venetae prouinciae pars ugens ipsius prouinciae, totiviqi Italiae decus, ac munimentum Iu
17쪽
catu ap It,post diras clades, seruitium,imperiumque fortuna varianaee,potentioris praeda primum,mox sedes,donec iugum sortiter eluctata, Venetum Coelum clarius faceret:super Iulij conditoris nomen , totq; sarum,& Longobardorum sceptra,sola ex omnibus, sacrum,& venerabile PATRIAE titulum, ab ea urbe promerita, quae Iibertatis pariens, accentium alumna ficta est. Tu hoc ipso stlix ,& eminens, quod sola filia
Olim quidem gelido ab axe proruentis barbariae porta, atq; Arctoae
tempestatis specula, nunc Italiae claustrum ,& murus aliaeneus, Turci ci impetus repagulum. Sed firmiora moenibus ciuium pectora, toties Scythico acinaci obiecta. In medio dat iura gentibus Vtina, non pastorum, S convenariim asylum, sed ex totius Italiae, barbaris inundatae naufragio ereptae lectissimae nobilitatis portus, &perfugium,mixta tot Vrbium de-- Cora, & virorum prima complexum. Verum ne tot naturae usq; in delicias indulgentis , totque fortunae mu neribus intumesceret, disiectum in proximo, olim Capitolio decertan iis Aquileiae putre cadauer , ac bullum respicit: superba fati imperia victuris aeterniam ingenius repensans: praeter tot Themidis Antistites, amaenioris literaturae proceres, Cornelios Gallos, totque Amalthaeos, Robe tellos, geminos Aleandros, Palladios, Persios, orbi largita: implente siseblimium poetarum mentes generosi lyaei nectare,&Castalio rore, ac Musarum fluentis potiore pucino , olim Augustae potu, ac vivacitate, Se tinis, ac Falernis praelato , nunc principum mensi inter vina principatum adepto. Haec igitur regio , quae tot florentia proselibrum lumina Gymnasio dedit, dat quoque aemulam tanti decoris iudentutem, Spartana nobilitate, nulla in parte maioribus concessuram. Vltimum Italiae latus Histria,Orationem quoque nostram claudet: ausa quondam Romana arma lacessere, ac stangere r& cum ipsis Venetae rei primordijs, de maris imperio,& virtute contendere: postea mariti. mae gloriae, totqne expeditionum socia & particeps, nunc quoq; fide,atque ingeniorum cultura cum ceteris Vrbibus contendit,quantumque Ob praeclarae iuuentutis institutionem Gymnasio debet, tantundem decoris, communicatis eidem, nunquam interiturae gloriae professoribus,circumfundit,& imputat. Haec tot urbium laudatio , rudis illa quidem, & laudis inops , vero
minor,ac merito impar , in hanc Vrbem redundat, inquam veluti in Oceanum,tot nobilium amnium capita influunt ,& ditibus undis indorecurrunt. Redundat in Principem uniuersa , cuius inaudita liberalitate, transferendo huc, quod usquam egregium fuerit, Gymnasium viret, florcique,& per eminentissima cuiusque professionis ingenia,canescet seclis Maumerabilibus. τ
18쪽
aut hanc assentati cnem esse credi postulat, nae ille sub larua latens, seiron esse hujus patria ciuem manssesto prodit , sed peregrinum aliquem Vibis huius gloriae infensum. Nemo enim, nisi eat patria nouerca sit , praecipuum patriae ornamentum , ac decus, quo ceteras Vtris supereminet,&suo sibi beneficio obstrictas habet, conuelleret, atque in merentes hospites periculosis salibus laceraret ,&alterius famam cum suae damno proscinderet. Me quidem nunquam poenitentia subibiν Vrbis studiorum parentis, atque alumnae, totque aliarum , illam liberorum pignore nobilitantium Iaudibus liberalius indulsisse. Sit sane ista assentatio, dummodo nemini displiceat , nisi invido. Certe honestius est , & tutius , Principi optimo , tanquam parenti, di surgentis iuuentutis spei, tamquam liberis blandiari: quam aut falsa doctrinae persuasione sibi alientari, aut in ostentati nem scenae gaudentis opprobrius , alienae laudis obtrectationem populo gratificari. Nos interini, ut placemus istos, quibus non satisfacimus , quiayiuimus,Pallori, ac Febri sacraficiemus.