Panegyrici veteres

151쪽

EUMENIus origine Graecus in Galliis natu est August

duni qua in urbe temporibus illis florentissima, et Nin rum artium velut aede, ipse Pan. IV. 17. avum suum, cum esset octogenario major, quondam docuisse. ait, hominem Athenis ortum, Romae diu celebrem, mox in ipsa urbe Perspecto et probato hominum amore doctrinae, atque hujus 3psius operis Veneratione detentum.'Ipse cum in aula Constantii Hori Caesaris esset magister sacra memoriae, id est, Iibellis et epistolia diciendis, signandisque rescriptis praeesset, tanta cum ingenii et eloquentiae praestantia amplissimum illud palatii munus obiit, ut in duentium scholarum moderatoris demortui lacum a Constantio auspectus sit. In crina rei actis Constantius Eumenii eloquentiam et gravitatem commendat, et geminata ejus pensione, sexcena millia nummum hoc est 26260 libras Francicas is pro salario attribuit, caP. IV. Quam pecuniae summam Caesari obsecutus accepit quidem, ut ipse ait, 'quantum ad honorem spectabat. c. X VI. eam vero ad AEduentium scholarum instaurationem impe dendi potestatem sibi seri, habita eam in rem hac elegantissima oratione, petiit. Numerosam sibi sobolem fuisse testatur Pan. VII. 23 ubi conversa ad Constantinum a num oratione: maximas inquit, 'numini tuo gratias ago, tibique quod superest commendo liberos meos, praecipueque illum jam summa fisci patrocinia tractantem, in quem

152쪽

IM VITA AEUMENII. me totum transtulit pietas. . . . Ceterum quod de omnibus liberis dixi, lata est, Imperator, ambitio. Praeter enim illos quinque quos genui, etiam illos numero, quos provexi ad tutelam sori, ad ossicia palatii.'Quo anno natus sit, et quo obierit incertum est. Certo haud admodum juvenem eum fuisse oportet anno Christi 296 tum cum haec dicta est oratio, siquidem ejus filius jam tum magistratum gerebat amplissimum. Et Pan. VII. I. subitam dicendi facultatem negat bono sibi convenire, qui mediae aetatis amplius non esset. Et cap. XXII. optans ut Constantinus Augustodunum aliquando veniat: Sed enim. inquit, 'ista selicitas viderit, an adhuc meae debeatur aetati.

Quatuor ex his Veteram Panegyricis Eumenio tribui

solent Quartus, quem pro restaurandis AEduensibus scholis Augustoduni dixit coram viro persectissimo, hoc est, coram Lugdunensis primae praeside, opinor motiovaro, ut in notis ostendo anno 296 ut apparet ex imperatorum

Caesarumque Victoriis quae c. X l. Perstringuntur, quaeque in hunc tantum annum cadere possunt, ut in imperatorum

Diocletiani et Maximiani Augg. et Constantii Caesaris

Vita observavi. Quintus, quom Treveris coram Constantio Caesare ut ex Paneg. cap. IV. patet: Mabenda est ratio temporis Caesare tanto dum Ioquimur. Duobus Augustis, et Galerio Caesare absentibus, ut manifestum est ex caP. V.

ubi eorum praeclare gesta perstringens: Haec aliis. inquit, celebrabo temporibus, iis ipsis, qui gessere, Praesentibus:'sub finem anni Christi M. post occisum Allectum, recuperatasque Britannias, ante Lingonicam Constantii vici riam, de qua Verbum nullum est cum Maximianus Aug. Mauros oppugnaret. Quanquam hunc nonnulli incerto auctori, et Rhenanus amertino aut Belgae cuipiam ascribit fortasse quod hujus Panegyrici auctor diu se HInisso initio dicit, cum tamen Eumenius hoc ipso anno Panegyricum dixerit tum quia habitam a se coram Maximiano orationem ait, quae non extat. Sed ut hunc et sequentes duos Panegyricos Eumenio tribuam, sacit et simi-

153쪽

VITA RuMANIL Imilitudo styli, et quod de institutione puerorum, et ossicio Palatino passim habet. Septimus, quem item Treveris,dio ejus urbis natali anno Christi 310. coram Constantino dixit, paulo post ejus natales, qui, sicut est in Kalendario vetere apud Bucherium, in tertium, mari incidebant. In fine hujus orationis imperatorem invitat AEduensem urbem venire ne gravetur. Cumque anno sequenti imperatoream urbem ingressus restitui publica aedificia jussisset, et cives tributorum remissione sublevasset AEduenses ipsum Eumenium, cujus eloquentiae singulare principis beneficium acceptum reserebant, statim ad imperatorem legarunt Treveros, ubi in celebri legatorum coetu, qui eo undecumque ad quinquennalia principis celebranda Venerant, Flaviensium nomine Constantino gratias acturas, octavum Panegyricum habuit.

154쪽

BREVITER EXPOsITA

EMMENius rhetor sui Augustoduni, metropoli uomini Gallia, quae urbs eo tempore liberalium artium cultura multum floruit. Ibidem olim et Eumenii avus docuerat, octogenario major, homo Athenis ortus, Romaeque diu colebris. Vid Eumen Orat. Pro Restauri SchoL cap. XVII. Inclaruit Eumenius circa exitum saeculi a Christo nato tortii; at incertum est, quo ille anno natus, mortuus emerit; quanquam ipsum ad ingravescentem aetatem prooemisse, ex Panegyricis reliquis intelligamus. Obiit ilIoin aula Constantii Chlori, artes sustinens magistri sacrae memoriae suamque interitatem, et ingenii praestantiam

Caesari mirifico approbavit. Hinc et Constantius in litoris ad Eumenium datis, quae hujus orationi pro Instaurandis

Scholis cap. xlv insertae leguntur, testatus est, se ipsius eloquentiam, et moram gravitatem ex muneris aulici administratione compertam habere adeoque et eundem hortatus est, ut salvo honoris palatini privilegio, professionem oratoriam repeteret, atque in Augustodunensium civitato mentes adolescentium ad vitae melioris studium excoleret, neque putaret hoc munere partis antea honoribus aliquid derogari, cum monesta professio me potius omnem, quam destruat, dignitatem. Qua de causa et duplicata pensione sexcena millia nummum ei a Caesare quotannia sunt attributa. suam ingentem pecuniae summam Eum

155쪽

VITA AD MENII i . . scΗWAREIo. Imanius honoris causa quidem accepit, et in accepti rationibus perscripsit; sed deinceps, peculiari oratione habita, a Caesare petiit, ut sibi liceret illud ipsum salarium patriae sua, expensum referre, atque instaurandis AEduensium scholis, quas Maenianas vocat, destinare. ihil attinet, hoc loco

Commemorare, numerosam sobolem suisse Eumenio in

capite enim ultimo Panegyrici, quem Constantino Augusto dixit, huic liberos suos quinque commendavit; quorum unus jam summa fisci patrocinia tractarit. Equidem hunc rhetorem sibi vendicat civitas Cliviensium, qui adhuc ostentant statuam tripedaneam, quam Eumeni Rhetoris emo tradunt. Cujus status imaginem non tantum apud essem erum in Annalibus Cliviae, et apud Frisium in opu culo Balduini de Calceo cap. 12. sed etiam apud M. Braunium in Comment de Vestitu Sacerdotum Hebraeorum, pag. 390. videre licet. Cui opinioni, praeter Rhen num, et alios quosdam, inprimis savit ictius in Herculo

Prodicio. Sed Pictio seciam opposuit Iustus Lipsius in

Excursibus ad Taciti Annal. II. Ρrobavitque omnino Eumenium Rhetorem Augustoduni in Gallia, non vero ad Rhenum Cliviopoli, studiosam juventutem docuisse. ANque hoc vel ex ipsius Eumenii Panegyricis satis manifestum est nisi sorte credamus, Eumenium jam ante ossicium Palatinum Cliviis instituendae pubi vacasseri postea Vero, quam conspicua magistri memoriae dignitate lanctus fuerat, Augustoduni professoris munia obiisse, et sublimioris do trinae partes docuisse. Cum enim ex Constantii Caesaris literis pateat, Eumenium jussum suisse oratoriam professionem repetere facile conjici potest, illum jam ante ea tempora alicubi in juventuto docenda versatum fuisse. Taceo, quod idem colligi queat ex initio ejus Panegyrici, quanquam de Cliviensium scholis nihil usquam memoratur. Ceterum, an illa vera statua, et imago Eumeni Rhetoris sit, quam ostentant Clivii, jam non disputo. egat id Lipsius negat idem Braunius. Hic vero loco citato: Persuasissimum mihi est. inquit, statuam, quae liviis in aula conspicitur, non magis Eumenium Rhetorem, quam

156쪽

Neb adnegarem, Alexandrum Magnum, aut ipsum Hediculem referre. Non enim rhetorem, sed militem certissimo inhibet. Reliquit Eumenius aliquot ingenii sui mon menta. Ex Panegyricis Veteribus et odio a nonnullis quatuor, ab aliis quinque tribui solent, quos Vir celebere. Io Alberius Fabricius in Append. Bibl. Latinae p. 484. m nauit. Nec male existimavit Tillemontius Hist. Imperat. tom. IV. p. s. intercidisse Panegyricum, in quo Eumenius ut ipso sub auspicium praesentis anegyrici innuit, Maximiani Herculei Iaudes prius exposuerat. Habuit vero is hanc rationem, quam nunc damus, coram Constantio Ioro, quem dicente Panegyrista, Stetisse, ex cap. IV. intelligimus. Neque affuere tunc Augusti duo, Diocleti nus et Maximianus, Caesarque Galerius quorum laudes se in posterum coram expositurum esse promisit occasionem huic rationi habendae dedit victoria Constantii, quam ille, occiso Allecto, et recepta Britannia, anno Christi ccxcv I. reportarat. Non autem necesse esse Puto, ut suspicionem Rhenani, hunc ipsum Panegyricum amertino potius, aut Belgae cuidam, quam Eumenio salso attribuentia, jama sonam.

157쪽

In Exordio diei quantum ibi metum affert Ioel insolentia, tantum se disendii

causa recreari.

DisTRlBuTro I. Augustoduni seholas esse instaurandas. II. Qua rationai possit sana sumtu publieo fieri, eam III. . A .mentem Imperatorum a Caesarum esse, ut non templa modo et publiea opera, sed multo magis AEdilenses seliolae, Bagandleae faetionis irruptionibus ollapsae ad Gallies nobilitatis educationem instaurentur, eap. Iv. uuis principibus litera tantae unquameturae fuisse, .cap. V. In tellectum illud eum haram aehalariam moderatois mortuo alterius s. o-gandi curam susceperunt ipsi per sese, et ad hujus professionis ommendationem eum elegerunt, qui omium in palatio gereret amplissimum, cap. VI. Si veterea ei virtuti, Has studio dueerentur, templa statuebant, Constantium pro suo erga literas amore has sinoia eroeta velim eaP. Iμ. Ab earum situ ipso probat instaurandas esse, eum quia in media urbe, tum quia inter Apollinis templum et inervae, RDIT. H. Ans. Rexeena millia nummum pro magisteri an salario sibi a Constantio data ad hoc opus se conaturum, cap. L. Sto enim digniorem se hae principis liberalitate futuram, eum eam ipsam in Patris usum ontulerit satis sibi esse ad gloriam quod ea summa sibi demeta sit. Ita, futurum ut omnes intelligant, se non avaritia duetum ad id metumaecessisse, cap. XII. nilibet pretio anteponere se literas, quibus Gallieae nobilitatis institutio sibi a Constantio ommendatur, cap. x II. Litera Constantii, cap. Iv. ae Caesaris humanitate ad instaurandas scholas ineitari se, eap. v. Pecuniam illam scholis propter quas sibi data est libenter dare, B in quibus olim avus ipsius oeuerit, velis se imperat ,rtim in restituendis operibus publicis pietatem, quantum fert res sua, imitari. Par esse ut non minus eloquentia, aut potius eloquenti. sacra oca reflorescant liberalitatis principis, Ram Mers orbis partes, .

P. XVII.

158쪽

tur ingenia, hic praeliantur. Ibi prolusiod hic pugna committitur. Hic plerumque velut sudibus et saxis, illic Aemper telis splendentibus dimicatur. Hic sudoro et quasi pulvere sordidus, illic insignis ornatu Iandatur orator. 5. Ut, si uterque, experiundi causa, ossicia commutent, alium quidem turbatum sonus' et strepitu armorum, alium quaedam' triumphi scena deterreat.

CAP. III. I. Scio haec, inquam, V P., neque me sciens

salio et idcirco tantum abest, ut me, relictis docendi praecipiendique rationibus, aptum atque idoneum putem, ut hoc ipsum, quod vel uno die, atque una de re in sorodicam, veniam magi possim sperare, quam gloriam.'

G ob idipsum, quod semene una de re ruforo dicam, optare debeam, ut venia potius, quam, laus mihi tribuatur. latione.- Edd. antiqniores, itemque Patarol. praeliatur Baun et Cellar. secuti Acidali et Livinei conjeeturam,ritiae cod Plitean et Gud 2 suffragio firmatur, habent proeliant r. Edd. vett. Ibi meismo Bavn. ori tegendum se prolamo, quod extat in et Putean Bert in et Gud me pisum MBalduio Bis serumque et Putean et edd. antiquiss. Pro sudibus et saxis, Lipsius ouj. dibus et hastis. ox puisere ordibus Pant Steph. et ale eitat Μarkland ad Stat Sylv. v. 2. I 08. sed ex ingenio sordidus emendat. arkland l. l. ita laudatur omestur, ex quo tamen ipse orator essingit.-5 Proturbatum, quod e codice Jaeger scripsit Arnigenius, R. Steph. habet turba ; d. l. vett tubarum. Gud habet etiam turbatum alium quaedam trium Lare. Locus plerisque auspectus Livineius quidem tolli jubet, ex superioris hus Perperam repetitum Mena abest ab editis in s. quod Jae. Docia

Baune vidit, est quaedam triumphi Mena Sensus non obseurus serensem oratorem vilitas triumphi et victoriae, quae in seliolis est, deterret. Plus tueri et majorem gloriam vietor orensis causae eonsequitur. Illud, si Verniectio, se a voeatur ni dicuntur semita reges. Cellar Pro deterreae, quod in ceteris legitur, Cuspinianus habet deterreant. Ea vero scriptura, quam nos exhibemus, nititur suffragio et Puteani, ne non certiani. Pro quaedam Gild habet quendam. Schaeargius onjicit theriri l. amphvheatri Mena, ubi se gladiatores pugnabant.' aeger. CAP. III. I Seio hine i inam hine velph. neque si sese fauo al. ap. Putean Meendi resisti edd. ante Grut resistis Oeendi Bertin et Guelpi, ut Meipso Vett edd. vi Me ipsum eodd. oert Guelph. Exe Sehon. et Livin. Be

Mereis studiorum Quae in scho halivm quidem turbarum starbarimi lis fierent sonus Fori et scholarum exercitatio Pealiantia' eidali et Livineti ne comparantur. emendationem sequor, in aliis editi Ilium quindam lauta J In veterinibus eat proeliatur. mani seripto, quaedam trium i Mena.

159쪽

2. Quanquam in hac oratione, V. P. Ioci tantummodo insolenua, non dicendi novitiae perturber siquidem idio tuto, quod non modo contradicendo nemo audeat impedire, sed omnes potius, quibus divina Principum liberalitas, quibus urbis istius restitutio, quibus optimarum artium celebratio grata atque jucunda est, summo gaudio et favore suscipiant, ut senianae illae scholae, quondam pulcherrimo opere et studiorum frequentia celebre et illustres, duxta

cetera, quae instaurantur, opera ac templa reparentur

3. Ita quantum mihi trepidationis affert locus, tantuma levat causa dicendi. 4. Quam quidem ego V. P., duas in partes' arbitror dividendam ut prius disseram, quam sit ex usu et ossicio opus illud ad pristinam magnificentiam reformari deinde, qua ratione id possit sine sumtu publico, o largitione quidem rincipum maximorum, Aed tamen

cum aliquo meo erga patriam meam studio et amore procedere.

CAP. V. I. Ante omnia igitur U. P., divinae Imper torum Caesarumque nostrorum providentiae, singularique in nos benevolentiae hujus quoque operis instaurationes

NOTAE

C-res se inusiseri Augustodu Rhenanum. nenses schola iselebres erant vel R Disa in amas J Distributio, qua Tiberii tempore: siquidem Taeitas bifariam orationem dividit. In priori Hisi xii 43. dicit nobilissimam Gai parte ostendit Maenianas scholas es-liarum sobolem, liberalibus studiis se instaurandas: in altera vero id ibi operatam. Quod ad Augusto suis sumtibus esse faciendum, atque dunensem, non vero Augustoclivien in hoc opere deerelam sibi a Con-aem eivitatem referri debere, Lipsius stantio tensionem esse impenden- in excursu ad hune loeum probat dam. munia validisque rationibus contra ' Imperas um Caesarumque Imp Dj0jtjgsui OO le

160쪽

RUM NIL ORATIOrendum est, qui civitatem istam, et olim ratem populi Romani nomine gloriatam, et tunc demum gravissima clade perculsam, cum latrocinio Bagaudica rebellionis 'obsessa, auxilium Romani Principia cirrogaret, non solum pro admiratione meritorum, sed etiam pro miseratione casuum attollere, ac recreare Voluerunt, ipsamque ruinarum ejus magnitudinem immortalibus liberalitatis suae monumentia dignam judicaverunt, ut tanto esset illustrior gloria restitutorum, quanto ipsa moles restitutionis immanior. 2. Itaque maximas pecunias, et totum, si re Poscat, aer rium, non tempIis modo ac locis publicis reficiundis, sed etiam privatis domibus indulgent 3 nec pecunias modo,

ferenda est. Ox Batavisa rebellumis edd. ante Putean. Vide Noti. Varr. Deinde, pro irrogaret, quod servant et Livin Bertin Guelph. et Cuspin. irrogantem exhibent edd. veit in earet, aut implararet eom. Baian. maumaιιοιιεν ed. Η. Steph. liberiatis a- Guel . di am indicaverunt cod. fert.

ratores Dioeletianus, et Maximianus: Caesares vero Constantius, et Gale

rius.

Fraterno pop. Rom. nomine De AEduis sermo est, nos Tullius ad Att. I. s. ' populi Romani fratres appellat, et Tacit Annal. I. Primi AEdui senatorum in urbe jus adepti sunt. Datum id inderi antiquo, et quia soli Gallorum raternitatis nomen cum Populo Romano usurpant. Paneg. III. 2. AEdui primi omnium inter illa immanes et barbaras Gal- Iiae gentes plurimis senatusconsultis fratres populi Romani appellati sunt. Posset id sexcentis aliis Ioel confir

mari.

Barandis rebelltimis Non m-ιarie ut Rhenano laeet, tune enim Batavos Romanis amicos fuisse u tum est, immo varia a Franeis injurias, propterea quod Romano imperio fidi esse , mepisse, ne dum intulisse Romanis. Deinde quomodo eo Batavi penetrassent Bagaudae autem iidem qui seditiosi et latrones. Baganda latrocinium, tumultus Popularis, seditio. Prosper. Eudoxius a te medicus, pravi sed exercitati ingenii, in Bagauda id temporis mota delatus ad Chunnos confugit. Et omnia pene Galliarum servitia in B gaudam eonspiravero. Salvianus lib. v. ' Quibus enim aliis rebus agandae facti sunt, nisi iniquitatibus nostris λ Romani PrincipiaJ Nempe clandii Aug. hujus nominis secundi, eu-jus opem AEdui a Bagaudis obsessi implorarunt. At is otthleo bello

intentus suppetias eis venire eum non potuisset, ipsi post septem mensium obsidionem, urbem suam Ba- gaudis eorumque duei, cui Tetrieo nomen aperire necesse habent. Ex quo loe colligo Bagaudas non aximiani primum tempore adversus Ro

manos onjurasse.