Panegyrici veteres

361쪽

co sTANTINO AUG. Ix. 21. 1431 ima lavacromni, Rheno, Danubioque praetendun inexcu. hia agunt, latrocinia compescunt, certant denique eum victoribus int, civili bello victi hostibus comparentur. 4. Nec tamen id mirum videri potest, cum qualemcumque Llitem sortissimum facias tuo Imperatar, exemplo. nenim sessus praeliis, et expletus victoriis, ut natura fert, otio te et quieti dedisti; sed eodem impetu, quo redierna in Gallias tuas, perrexisti ad inferiorem Germania limitem magna acilicet intercapedine temporis, ac brevi locorum distantia post annuam expeditionem statim bello -- spicatus, a Tiberi ad Rhenum, immo ut omen et simii tudo nominis, sic et tua, Imperator, magnitudo animi pol

licetur 4 Tusco Albula ad Germanicum Albim prolatur

imperium.

NOTAEu omnium primus mansurum, ni ait r. m. Mi saevus audebat Aehil Tacit. Iv. 20. theatrum extruxit la Ies. pide quadrato ad exemplum illius, cum victo auri ad est, addunt quod Μitylenis viderat bellomithri se tuis,in eum illis pugnaturi uondalleo. Erat antem in modum hemi tra ommunes hostes, ut qui anta veli, cujus ab utroque ornu seenas civili bello viet anni, hostilibus bel- erant, eum singulis aris, quarum una is nullo modo se aliis inferiores νε Baeehl, altera Gna Dei erat, in cujus manti

honorem ludi fiebant. . a Tuam aurum ni et Tiberis,

Nobiliam is ero my Thermas teste Plinio si ab aquarum albe- Traiani, Titi. Agrippae, Syriaeae, dine dictus est fluvius Hetruriae ε- Commodianae, Severianae. Antonia labratissimus, Romam interluens. Is nae, Alexandrinae, Neronianae, Dio de seipso apud Ovid. Fast. v. 641. vitianae, Romae nobiles fuerant. sevit et Aleides turba omitatus 3 Praetendunt prinisaeua .LForte Achiva Albula, si memini, tune tril- praetendunt, ut Livineio placet. Pa hi nomen erat,' e Virgil. En v tr.eati Paneg. eap. Vix Iberum 232. Amisit verum etns Albula no-inum inaras, jam Istro praetenda men. dee.

has. id est, tendabas, ut Virg. aen.

362쪽

I4M NOERTI PANEGYRI sCAP. XXII. I. Quisnam iste est tam continim ardor 'quae divinitas perpetuo vigens motu ' Omnium rerum intervalla sunt. 2. Cessat terra novalibus; dicuntur into dum flumina resistere; et ipse dies noctibus acquiescit tu, Constantine, solus insatigabilis bellis bella continuas, victoria victoriis cumulas. Quasi praeterita sint obliterata, si desinas, non putas te vicisse, nisi Vincas. 3. Ruperat fidem gens levis et lubrica' barbarorum, et robore atque audacia lectis eruptionis auctoribus, institisse Rheno nuntiabantur. Illic obvius affuisti, et praesentia tua, ne auderent transitum, terruisti. 4. Et jam videbaris rem votis tuis secisse contrariam, quod inhibita eruptione, non sore materia victoriae, sed inopinato consilio usus. 5. Abeundo enim, simulato nuntio majoris in superiore limito tumultus occasionem stolidis ac seris mentibus obtulisti in nostra veniendi relictis in occulto ducibus, qui securos adorirentur. 6. Quo cum venissent, consilium tuum a quitur ortuna. Toto Rheni alveo, oppleto navibus d

vectus, terra eorum ac domos moestas lugentesque popu

latus es, tantamque cladem, vastitatemque pedurae genti imtulisti, ut post vix ullum nomen habitura sit.

Quiestat humus novalium tempore. 1 Per noctes quieuit. asserebatur naιionem mobilem etfactarem me cinaedisse, selaetis ribi duribuaad eruptionem faetendam. Dissimulans nuntium tibi allatum esse grauioris seditionis in superioribus AH ius imperii eo ιviae.

CAP. XII. I Rhenan et Ate . ingeris motu; et Putean Exe Sehonho . Puteol. Livin. aliique codd. et edd. vigens motu et sic Acidal.-2 et Livin. et aeri. M ipse dies; unde Livin. ovi aedis ipse dies Bertinoso istae noctibusu Cuspin. et aia ipse noetibus. Memorabilis lectio. Jarer.-s Menonuneiabesur et Putean 'Collective aeeipi potest vulgata. Arata. Etiam videbaria add. vett. Etiam deest in atri. Et jam videbaris ori Livin et Aeidat quod reeepit aeger. abeundi enim simu o metu et PutBam abeundi etiam Μceri. Vide Noti. Varr. ferinis mentibus edd. ante Arnix. feris menιibus et Putean. Vet. Livin. Bertin. Μ seri qui seeuιο primus edidit Livin. deinde rut Patarol. Paris. M aeeur moert. et Lirin. Pulsol. Cuspin Rhenan Steph. ann. Cellar. Pro maestas, et Pute n. et Mearl. habent funestas. Edd. anis Iaeger post illud nomen; et Putem, post vix uum nomen; et Livin. post eis illud nomen; Bertin post uix inum nomen ; unde Livin. ori ullum i moeri post vix inum nomen.

NOTAE

Gena Dei et labri J Ita Franeos diatur, quod supra observavi.

appellat ut Romano Imperatori blan Et da lettamJ Lege Miam.

363쪽

CONSTAN*INO AUG. IX. 24. 433 CAP. x III. I. Ite nunc omnes, si placet, hacturae tiones, et exitiales vobis movete conatus habetis exemplum 2. Quamvis enim Imperator noster amicorum re

gum admittat obsequia, idque ipsum valeat ad laudem vi toriae, quod a nobilissimis regibus timetur, et colitur; -- geri tamen gloriam virtutis suae gaudet, quoties provocatur.3. Nam quid hoc triumpho pulchrius' quo caedibus hostium utitur etiam ad nostrum omnium voluptatem, et Pompam munerum do reliquiis barbaricae cladis exaggerat Tantam captivorum multitudinem bestiis objicit,' ut in grati et perfidi non minus doloris excludibrio sui, quam ex ipsa morte patiantur. 4. Inde est, quod, cum exitum dinserre t liceat, perire sestinant, seseque letalibus vulneribus si mortibus offerunt. Ex quo ipso paret, quam magnum ait, vicisse tam prodigos fui.'CAP. XXI v. I. Facile est vincere timidos et imbelles, quales amoena Graeciae, et delicias Orientis educunt, vix leve pallium. et sericos sinus, vitando sole, tolerantes, et,

NOTAE

Bestiis obserit J Reipsa Constan Io dati, saevientes bestias multitudine tinus Franeorum reges Regaisum et sua fatigarunt. Asearieum bello aptos belluis dil Exitum dimereri Forte exitium,niandos jussit Treveris in theatrum id est, mortem. induci, et Pan. II cap. 42. Pube ' Tam prodigos surJ Nulli enim aere qui in manus venerunt, quorum quo in bello metuendi, quam qui donee perfidia erat apta militiae, nee salute sua non sunt soliciti. feroeia servituti, ad poenas speetaeu rixam pauismJ Sumsit hune Io.Dj0jtjgsui OO le

364쪽

IM INOERTI PANE YRIOUssi quando in periculum venerint, libertatis immemores, ut aerariis lipeat, orantes. . Romanum Vero militem, quem qualemque ordinat disciplina, et sacramenti religio comarmat, aut trucem Francum, serina sola carne distentum,

qui vitam pro victus siti vilitate contemnat, quantas molia sit superare, vel capere ' Quod tu, Imperator, et num in Italia. et in ipso conspectu barbariae paulo anto secisti.

s. Ita in ullo discrimine omnia genera bellorum, armorum, hostium uni tibi cedunt, cedunt ex omni etiam mem ria condita literis monumenta virtutum. 4. Νec vero iantummodo vetera illa dictatorum, et consulum, ac dein eps magnorum Principum, sed etiam rectissima et pulcherrima

Divi patris tui acta superasti; sordet enim alios ex proximo tempore comparare ipsum, inquam, Divum Constantium, jam primis imperii tui Iustris, rerum gestarum

laude cumulasti.

CAP. xxv. a. Invitus hoc sorte accipis Imperator,

Ra illam in modin edurali sunt ori se illud audis non iubenter. et edd. vitando sola; odius conj uuando soli Dis alea. Livin qua min que ordinatur; et Livin. Cuspin. Rhenan ceterique e d. et edd. q. lamque ordi ι. oe qualemque at speetum Aeidaliori pro quo Livin. eon, qualemcumque Μox, proueeιus aulaeuuat Rhenan. Cuspin. Steph. l. vett. ν victu avi eono Rhenan pro Metua aut vilitate et Uuin et sic ori. Putean. Hodios, Acidal. Vide Notti Varr. .issi adiperare, omisso ris, ori Livin. Et imperator en nalia Puteol. Rhenan Steph. Livin. Quod tu imp et in naua Rhonan. Acidalius conj. Tu imp e pridem in Italia ... paulo ante palam feriatiis vel Tua . e in Iιalias nisan et nviperia nasias Exe Lang. Exe Sehonhov. Μseri et Cuspin. etiam nuper. 4 Rhenan. Η. Steph. Rivin veterae distatorum; et Putean Exe Sehonhov. Puteol. Livin et recenti. v. sis distatorum. ox, sed etiam Gentissima eori. Aeidat. Iam p. inmersi uintras, omisso tui Bertin. p. Livin.

NOTAE

eum Paeatus eap. s. Illos tenero Romani male habiti erant. perlueentes amictu, et vix leve ear In Balia Caesis axentianis. hasum vitando sola tolerantes, id a meo metu barbariaJ In Gerasa- est, ad vitandum solem viae finibus. Quem nais veI Forta quem viris tui J Constantii. qualemcumque, ut suspieatur Livinei proximo temporeJ Ut Numeri us, id est, quem, qualiscumqne sit, num Carinum, Carum, Probnm, modiaeiplina militaris et sortem saeit, et ianum, Tacitos, et alios deincepaordinat. Hun avi imperatores haud multo cla- meem Francivis A quo saepe riores. Dj0jtjgsui OO le

365쪽

-NsTANTINO AUG. m. 435 d ille, dum dicimus, gaudet e Mo, et jampridem catus ad sidera, adhuc crescit in filio, et gloriarum tuarum gradibus ascendit. 2. Purgavit ille ataviam,' advena hoste depulso tibi se ex ultima barbaria indigenae puli dedidere. Ille oceanum classe transmisit, tu et Alpes gradu, et classibus portus Italicos occupasti. Recuper vi illo Britanniam, tu nobilissimas Africi maria insulas, quae populi Romani fuere provinciae. 3. Ignoscat, inquam, Divus ipso Constantius. Quid habeo, quod comparem Italiae Africae,' Romae 4.merito igitur tibi, Constantine,

et nuper senatus signum Dei, et paulo ante Italia scutum et coronam, cuncta aurea, dediearunt, ut conscientiae debitum aliqua ex parto relevarent. Debetur enim, et Asopo debebitur et divinitati simulacrum aureum, et virtuti ac tum, et corona pietati.

Cam xxv. I Caspin Rhenan Steph. Livin. Rivin. l. voti e pridem . eatuas et Livin aetam pridem uo sua Bertin. MIaim ridem ομι- quod Teceperunt Grat et raeenti. 2 Batavum aduenam solus habet Livineius; Batauiam advena, ὁ . et Livin. Cuspin Rhenan inima barbaris edd. Tetti et Steph. v. barbaria Livin. Grnt et recenti. Iaeptus dedere Cuspin Rhenam Steph. Livin. Rivin. p. dedidere, eonjeeturam Livineii, primus dedit Gret..umque seeuti sunt re nit. -Mammamati Rhenan Steph. Rivili ut eon, Aeidal. e. Da misit Livin. P. Steph. Et recenti. a Ignosea tandem ima Cono Maritus quid habet quod eompararet, ste conj. Aeidal. naeamtine e - odd. antiquisa item Steph. Rivin. Conatantinerim'. θυι expuncto, malit Rhenan Comatantiae et pridem eonj. Acidat. Conarentineae nuper et Putean. Livin. P. Steph et reeenti signum dedi P. Steph. Livin. signum Dei deduorut Baun. Deus et Livin Bertin. Cuspin. Vide Noti. Varr. Dei Rhenan. Et enim saepe debetur Rhenan Steph. Rivin. Debetur enim, eis e debatur et Putean Vatiean. Cuspin. Debetur enim et saepe et Livin Bertin. Exe Lang. Debetur enim e som debebitur e diu Μoeri et Exe Sehonho unde Ortit. Debetur enim e saepe debebitur dis quem sequitur Jaeger ruinter assentiri non ausus sum. Amιg. Debeι. en m diuini aliis arm. ann. Cellari Debetur enim et diuinitati sim Paris Patarol. In eontextu Livineli laeuna est v eonaeisπι- debilum aliqua ex parte .... saepe enim e Memdebetur et diu. Cuspin divinitia tuorum s m.

NOTAE

Jampridem Ante septem annos, P afriri maris invisaJ An Sardini. nempe anno Christi sos. am et Stelliam, ubi mentinis gras Par in is Batauiam Supra satum legimus are autem,ea,

Pan . . eap. . . Pauεν I. terraneum, in quo sita sunt, Ameam saP. 4. teumque appellat propter vieiniam

366쪽

436 iΗcERTI PANEG. ONSTANTINO AUG. IX. 26. CAP. XXVI. I. Quamobrem te, summo rerum sator, cujus tot nomina sunt, quot gentium linguas esse voluisti, quem enim te ipso dici Velis, scire non possumus sive into quaedam vis, mensque divina est, qua toto infusa mundo, omnibus miscearis elementiae et sine ullo extrinsecus accedente vigoris impulsu per te ipse movearis sive aliqua supra omne coelum potestas est, qua hoc opus tuum ex altiore naturae arce despicias te, inquam, oramus, et quae- sumus, ut hunc in omnia saecula Principem serves. 2. Parum est enim optare tanta virtuti, tantaeque pietati, quem Iongissimum habeat vita, processum. 3. Est certe summa in te bonitas est et pietas et ideo, quae justa sunt, velle debes nec abnuendi est causa, cum possis. am si est aliquid, quod a te bene meritis denegetur, aut potestas cessavit, aut bonitas. 4. Fac igitur, ut, quod optimum humano generi dedisti, permaneat aeternum, omnesque Co stantinus in terris degat aetates. 5. Quamvis enim, Imperator invicte, jam divina soboles tua ad reipublicae vota Successerit, et adhuc speretur sutura numerosior illa tamen erit vero beata posteritas, ut, cum liberos tuos gube naculis orbis admoveris, tu sis omnium maximus Imperator. CAP. xxvI. I Puteol. Livin. P. Steph. quin toto infusa Cuspin Rhenan.

NOTAE

Felix Carthago illud Virg. n. r. 726. tamque Quot gentium lino J Sua enim . infusa per artus en agitat mo- apud varias gentes varia esse non em et magno se corpore miscet. tantum Iovi, sed singulis Diis nomi- Soboles tu. J Constantinna, quemna, notum est. ex Fausta Μaximiani filia jam susee

367쪽

DE AUCTORE,

ET QUO TEMPORE AC LOCO HABITU SIT. Ex Ed Delph.JPRONUNTIATA est haec oratio, ut ex ipso initio manifestum est, anno Christi cccxxi Kal. Martiis die natali Caesarum Crispi et Constantini, cum ineunte quinto anno, vota quinquennalia solverent, ac decennalia susciperent. In quod tempus Constantini magni quindecennalia concurrebant, ac pro ejus vicennalibus Vota nuncupabantur. Aberat Constantinus, ad quem tamen agarius conversu ratione 'Praesentem. inquit, mihi alloqui videor, qui etsi conspectu abes, revelli tamen mentibus non potes. Haec oratio agario sine controversi ascribitur de quo Eusebius in Chron. ad annum Christi occxv. magarius, imquit, insignis rhetor habetur. Et Hieronymus ad an Chr. cccxxxvi I. agari rhetoris filia in eloquentia patricosequatur. Hanc Eunomiam, Virginem Christianam appellat naidus Pontacus in suis Chronio fretus, ut ipse ait, quatuor Vaticanorum codicum auctoritate Nagarii quoquo apud Ausonium mentio est, in Prosessor Burdigal Epigrammate V. An vero agarius hic noster sueri ille, quem clerus assiliensis, in quo lectoris munere fungeb tur, cum Oresio Episcopo Arelatem ad synodum suffragiis delegavit, dubitat noster Ioan Bap. GuesnaFus in suis Provinciae Massiliensia annalibus.

368쪽

SYNOPSIS PANEGYRI cI.

In Exordio probat ejus diei laetitiae, qua Constantini itidem et Caesarum quinquennalia elebrantur, parem ab oratore eloquentiam afferri non

posse.

DrreniB Io videtur esse et I De Caesaribus Crispo et Constantino. II. Da Constantino Augusto. I. ARM Jam Crispus Franeos et Germanos exemplo patris obtriverat. Iam Constantinus seeundum eonsulatum gerebat, eap. II Quantus uterque sit existimari potest, tum quod patri Constantino, quantum ad speciem eorporis virtutesque spectat, similes sint tum quod sint illustribus ejus laetis instituti eap. xv. Institutionem hane utrique gratulatur. II. Pans. Transiturus ad Constantinum, in summa ejus praeviare gesto um arietate, eap. v. quod primum Oeeurrit arripit. Constantinus domito Maxentio, eap. I. itia et elemens est in victoria, cap. VII. Cum erudeli ho tyranno consertur, eap. III. Quem mitigare elementia atqu. adeo oblatia foederis legibus voluerat, e . Ix. Ille reaeetis pacis eonditionibus, cap. . Constantini imagines solo affigit, eap. xxx. Cujus injurias non tam memor Constantinus, quam ejus, quae illata erat patriae, armaeapit, eap. III. Adsunt ei quasi caelo derepente lapsi milites, cap. rv. Iampridem e Bleste anxilium senserat eum ferueissimis regibus Mearim et Regalso aptis imperium felieiter auspicatus erat, eap. v . Cum Fran eos, e . xv I. Bructeros, Clamasos, Eruseos, Vangionas, Alamanos, Tubantes ad bellum eoaetos uno impetu fuderat, eum dissimulato habitu in mediam aetem protressus eum duobus barbaris manus eonseruit, e P. XVIIr. Si igitur ad liberandam Italiam Alpes transgressurus e P. IX. Sem clam eap. xxx. Taurinos, eap. XII. Brixia soronam eap. Tv. Aqui eiam, utinam capit, eap. xxvII. ae tandem profligato menti exercitu, ipsoque Naxentio Μulvii pontis ruina oppresso, eap. XVIII. Romam vietor ingreditnr, eap. xxx. Hujus vietoriae fama ubique spargitur, eaP. XXXII. liberalitate et sapientia anum Romae splendorein re tituit, eri Dj0jtjgsui OO le

369쪽

xxxv quid non expectare praeterea urbs debeat a Caesaribus D Utriusque fortitudo et bonitas mirifie laudatur, cap. xxx I. In fine, post tam multa sapienter a Constantino ordinata, id optandum unum dieit, ut ea perpetua sint, eap. xxx III.

CAP. I. I. DIOTURUS Constantini augustissimas laudes, qui tantum ultra omnium saeculorum Principes eminet, quantum a privatim ceteri Principes recesserunt, et dicturus in coetu gaudiorum exultantium, et laetitiae gestientis, quam cumulatiorem solito beatissimorum Caesarum quinquennia Prima secerunt, sentio, nullam eloquentiam nec optari, nec concipi posse, quae dignam afferat aut tempori gratiam, aut materias copiam, aut vestris studiis acultatem. 2. Iactat quippe se nunc cum maxime alacris lanium ac beata d votio. ec operta mentium rimari necesse est; extat

in vultu cujusque hilaritatis publicae decus, et in aerenis frontibus animorum indicia perleguntur. 3. Non enim se capit exundantis laetitiae magnitudo, sed dedignata pectorum latebras, ita multa et candida soria prominet, ut intel-

Livin. Grnti Paris Cellar Patarol. Iudiri praeseruntur; et Livin. Cuspin.

NOTAE

Quantum a privatisJIdipsum Grais iis, quo Constantinus omm Pateffgori Magnus de Galliae regibus dix ante quinque annos Caesares desigit Ep. v. s. ad Childebertum Franeo narat. Ex quo loco patet, non imperum regem: Quantor inquit, ratorum modo quinqtiennalia, ut ad toros homines regia dignitas anteea Pan . III not. observavimus, cela. ait, tanto eterarum gentium regna, rari solita, sed et Caesarum. regni vostri proseeto ulmen ineel. φ Operta mentium Ut 'amara en-st. Tarnm, abdita torrarum ;

370쪽

I4M NAZARIL PANEGYRIOUstigatur non ingentior esse, quam verior Nec vero medi oribus bonis gaudent, qui exultandi modum non habent. CAP. II. I. ruimur nos quidem praesentium maxima voluptate, sed lenocinatur his jam futuri ratio; et, quae temporibus disparata' sunt, animorum praesumtione ju guntur. 2. Quintum decimum annum ' maximus Princeps salutaris imperii degit, sed auguramur jam vicennalia, et venturi fidem superiorum elicitate sancimus. Quinquennalia beatissimorum Caesarum occupatos in gaudiis habent, sed in destinatis decenniis jam vota properantia, et apes Volucres constiterunt. Horum dehinc compinea propagabimus optabilis boni seriem. 4. Ita omnia, quae ex Principibus nostris prospere veniunt, continuatos frucius serunt, nec magis recepta delectant, quam expectata juverunt. 6. Verum quid agimus, vicenis, aut jam tricenis annis circumscribendo, quae aeterna sentimus Ampliora

misero summis bonis uriantur, qui ιαιuia sua modum non ponunt. Meundissime quidem fruimur bonis praesentibus, sed hi dueundiuviem addis futurorum amo Mevasa, et quin temporum intervallo diserata sunt. Et judieamua ex felicitiae priorum emporum, quid in fuιurum per erat

Gud Μ eri Rhenan indiei perieruntur.- Gnelph. bonis gauderet, improbante Arnta. aed exsutianιi seri improbante Jaegero. CAP. r. I ruimur quidem nos edd. ante Arnix. F. nos quidem et Putean et Gud disseparata sunt Rhenan Steph. rvt. Paris. Patarol. Cenar. disparata sunt et Putean. et Livin Bertin Gud et ceri probante Aet-dal.-2 Maximus Winem salutaris imperii annum Bertin. p. Livin. Duritate sentimus Rhenan Steph. Livin. Rivin. at ante Grut L sanximus Bertin. f. meimus et Livin. Cnspin. Grtit et recenti. f. sanetamus nelyh. Guelph. mutato ordine, sed jam a destinatis Memniis vota Rhenan Steph. Livin. Rivin. l. Tett. Mueres eo ιieverinuo Bertin. Cuspin. Grui. et recenti.

NOTAE

Disparata dissem lay an is, leo earmine, quod hoc ipso anno parata ut Viennensis habet edi Christias . oram Constantino protio nuntiavit, erius fragmenta opera Pi- Quinιum erimum annumJ Con thoe in lueem exiere. Itaque in eo eurrebat IS. Constantini annus eum armine, Sanete Pater inquit. Caesarum quinquennalibus. mos au reetor superem, vicennia laeta Autem erat, ut in quinquennalibus vota tisto, et decies erescant solemnia publica pro decennalibus. decimo natis. Idipsum constat ex sexcentia

quinto anno vota pro ieennalibus ob nummis, VOTIs. X. V . et OTIs