장음표시 사용
11쪽
prope ineredibilia memorare, quae ante, vel statim post natum puerum solent interdum oriri ex inperitia, errore et superstitione Plebejarum se- ninarum, quibus cura contra legem commissa est sustinendae naturae in dissicillimis partus ahoribus Satis est, ut nonnulla vitia observem, in quae consequens Physica educatio incurrit. Quamvis lascivum usum, quibus ad arcendum frigus, et ad curandam tacilius prolem a prima aetate mulier manum admovet, in controversia aliqui ponant, tamen sere necessarium major pars arbitratur ac praedicat. Verum ignorantia illarum mulierum, quae fasciis utuntur, efficit saepenumero, ut hujusmodi usus istantis saluti, explicationi et incremento noceat. Nos, inquit nZer,
filios nostros tanta diligentia fasciis Dol, imus, ut oideantur ultra centum millia passuum ablegati: quod quam sit gra se ac molestum, sui ceret uncoice tantum si duodecim horarum vatio in nobismetipsis
experiremur. Si quidem optima corporis et singulorum membrorum positio; sed haec incommoda sit, nisi mutari possit. Hinc insantes irrequieti
sunt, et in diversas partes Sese contorquent. Praeterea ob pectoris compressionem, ob dissicilem certe, nisi impeditum, pulmonum et diaphragmatis motum, ob vetardatam sunctionum in visceribus abdominalibus actionem humorum aequilibrium tollitur. Quamobrem observamus oriri pal- Pitationes, tusses, sus cationes, cardialgias, O mitus, indigestiones, obstructiones, vigilias, her-nias, et tiam ossium csormitates, unde gibbo-SOrum, ancorum distortorum multitudo existit;
12쪽
quodque magis est, observamus imminui facilius diametrum in ossea pelvi puellarum quae sarie omnia nec America, nec si videt, in quibus regionibus hujusmodi mala consuetudo minime Ioeum habet, et homines optime crescunt et O
Nimis longus essem, si abusionem H cunarum persequi vellem, et praesertim errorem nutricum, ne dicam etiam matrum plurium quod natura refugit et reclamat quae relinquunt insantes suos in uno cubiculo clausos, per dimidium diei saepe, aerem respirantes, quem carbonum vapor, sordidarum lasciarum foetor, ciborum, lucernarum, nutricis exhalatio totum inlicit relinquunt insuper in propriis sordibus ac fame et siti etiam torquent, nec audiunt teneros vagitus, quibus frustra ipsi auxilium precantur. Quod si Dutrix tandem commovetur et adest, sinum Pandit, eum, inquam, sinum, a quo infans quum laccorruptum labore, solatio, et abstinentia avide hauriat, augeri sibi molestias sentit. Quid dicam de praematuro usu paparum, quae et copia et qualitate saepenumero Perniciosae in causa sunt indigestionum, verminum, maciei, colicarum, calculorum, convulsionum atque tumefactionum Nonns praeterea inter scelera, quae innocentissimam aetatulam immerito plectunt, reponenda est pessima illa consuetudo optatorum medicamentorum ad impediendos agitus, unde insantes somnia
i V. Zuebar. latineri. rolubio de somno in lautum s agilaudue motuque unarum.
13쪽
tulos et stupidi evadant Qua quidem re haud scio, an aliquid esse possit magis nocens atque
Ex his, quae pauca diximus, patet, hominem ab ipsa insantia nocivarum causarum actioni ob noxium esse propter imperitiam et ignorantiam eorum, quibus quum insantis custodia commissa sit, tanta caecitas animum occupat, Ut naturae vocem minime audiant et sequantur, turpitudinis autem notam, a qua cetera animalia longe sunt, si hi inuri stultissime sinant. Quamquam vero omnia insantiae suae pericula, quibus etiam ad extremum vitae deduci potuisset, aliquis superet tamen progressu temporis novae, ut ita dicam, pestes insurgunt ex quarumdam consuetudinum licentia, quae physicam constitutionem admodum assiciunt ac debilitant. Profecto fimbriae, pectoralia et aliquae machinae, ad quas parvuli damnantur, ut citius pedibus suis consistant et ambulent, sunt compressione sua insternum, et in cartilaginosos costarum Processus et
quare necessario, ut in sua politia medica obse vat Franck, thoracis consormationem vitiant, et incommoda toto vitae tempore nocentia inducunt.
Homo quidem in naturae statu editus majoribus longe viribus praeditus est per prata reptando incedit, donec stare ex se discat, quod ante nosiacit. Regionis quidem ala insantes sere vix nati in storea humi protens libere et sine ullis vinculis versantur, et quum ad anni dimidium perveniunt, incedere jam possunt, atque adeo cur
14쪽
Quod nos magna admiratione afficit, illud est, hominem in societate positum, quamvis ratione
reteris animalibus PraeStet, esse iisdem multo nis feriorem In ea arte, quae insantiam dirigit, et etiam arte directum raro talem evadere, qualem Tevera esse oporteret Parentes nolunt saepe filiorum curam suscipere alii necesse est sibi uisi modi onus sumant, quorum aliqui tam solertes et callidi sunt, ut omne studium et omnem scientiam in educanda prole ostentent, et se Vere necessario jactent quamvis aliter omnino se habeat res. Itaque haec falsa ducationis species vanas atque etiam lanestas alendorum insantium methodos in societatem invexit. At mehercule
quid dulcius, quid jucundius matri esse Potest, quam filii sui vitae et commodo invigilare et provideres Potestne inveniri aliquid, quod ostici gravitate, et naturae voluptate par sit Attamen mulieres nostris diebus sunt hujusmodi, ut illi tam serio ac tam dulci negotio inepta et insulsa praeferant; ex quo evidenter dignoscitur, quam ipsae futilia degustent, et quam male ab initio fuerint
institutae. Sane deplorandum maxime est, seminas, quas natura ad sublime matris munus destinavit, huic eidem deesse, quod ceteris omnibus gravius et sanctius esse oporteret. Fit autem haec culpa magis in iis mulieribus manifesta, magisque dominatur in iis, inquam, mulieribus, quae Omnium errorum jugo victae et subactae sanctis-aimam naturae vocem nec audiunt, nec Sequuntur, qua ad alendam prolem potenter pertrahuntur. Atque haec inter graves reeensenda est
15쪽
e fas, cur homo ignorantia haud raro et supcr- stitione oppressus non jam naturae et rationi obosecundet, sed sutilibus et perniciosis consuetudinibus cedat. Nimirum a feminis, ait celeberrimus Genevae
philosophus, prima hominum educatio pendet, quum ab ipsis quoque plurimum pendeant mores, cupiditates animi voluptates, atque ipsa felicitas. Observat historicus Tacitus, primis reipublicae
romanae temporibus, illustriores matronas omnem
vii tutem et gloriam suam in filiorum institutione collocasse et e contrario queritur ipse acerbissime de matronis aetatis suae, quae Iuxuria et mollitie emuentes rem maximi momenti negligebant. arcus Fabius Quintilianus conditionem miseram suorum civium lamentabatur, eosque d-cebat, antiquas matres Prolis educatione unice oblectatas suisSe.
Quod si quantum temporis seminae inanibus studiis atque artibus tribuunt, id totum insumerent in implendis iis muneribus, quae liberorum instituendorum ratio postulat illae quidem aperte εuirent, operam suam ad Physicam et moralem hominis educationem, et ad totius societatis honum valde conferre. Sed hoc non solum matrum est omcium, sed etiam patrum, quippe quia ad utrosque felix exitus, et utile rei commoduni pertinet i . Cato quidem gravissimus ille vir et sapientissimus civis, diligentissime providebat, ne quid vel minimum tenerae proli et adhuc in e
16쪽
nis degenti deesset, quod aliquo modo necess3vium arbitraretur Scimus, Themistoclem lusisse eum filio, et maximam inde voluptatem retulisse.
unc vero quasi pudet plures ad arx et levia descendere cum liberis suis; sed non pudet proli Superi immortales et perversa hominum mensi non pudet agere curam de canibus et equis, quos
custodiri et ali summa diligentia jubent, et illum
interea negligere, cui vitam dederunt, et qui honorum heres, et Patriae spes esse aliquando debet. Silentio praetereo damna ilIa propemodum infinita, quorum causa repetenda est ab iis, qui puerorum servidam et alacrem aetatem in intempo-stivo officio continere volunt, qui eosdem ad quictem, et ad solitudinem damnant, qui irrequietos semper Pueritiae motus sedare vel etiam tollere conantur nihil dico de infirmiore salute, quae Per annos consequentes inducta est, si qui minis, verberibus, Poenis, aliisque hujusmodi cogunt juventutem ad studia et ah res nihil de animi corruptione, quam interdum parere potest coli giorum et seminariorum disciplina, si male adhi-hita suerit unde fit, ut si minus apta, aut minus vigilans sit atque prudens, sexus praesertim virilis nec comenienter insitam imaginandi vim sO-veat et ad grandia excitet, nec exercitio et agitatione corporis sese confirmet et corroboret; quae quidem si ita adhiberentur, non solum a moestitia et a languore, sed etiam a secretis voluptatibus, quas vitiosa solitudo secum assert, pueros longe distraherent.
17쪽
IS Consecto autem hoe primae aetatis curriculo, quid miramur, si adolescentes otio indulgeant,
inanem vestium elegantiam sectentur, muliercularum amore capiantur, earumdem mancipia fiant
et totam vitam voluptuose degant si valetudini damna importentur, animo jam vitiis fracto, et convulsionum frequens molestia subsequatur, sita adem citius, quam oportuit, mors immineat, et filii relinquantur hereditariis morbis, et moribus Perversis adflictati λRestat, ut aliqua dicamus de phusica puellarum institutibne, in qua magis errores praevalent. Ab illa itaque repetamus opus est causas primas, quibus humana spe cres degener fit. Nam seminae Sunt, quae quum ad edendos filios natura destianentur, maxime interest, si depravata Constitutione careant. Harum organici textus perturbationem et languorem pati possunt ex solitudine, in quam saepe muliebris sexus relegatur, ex vita inerti vel nimis arcta et laboriosa, ex otio et mollitie, quam mores divitiis corrupti inducunt, ex
impedita salubri corporis exercitatione, ex rimo dico studio quaerendi etiam necessarii commodi, atque exipsa cupiditate sectandarum nugarum, qua usque a teneris unguiculis, matrum SuePehortante exemplo, maxime abripiuntur. Ad haec accedit lex praepotens quarumdam recentium On-Suetudinum, qua mulieribus praescriptum est, ut circa pectus aliqua arctissima vincula congerant, quae ego torcularia dixerim unde interdum foetuum deformitas consequitur, quos uter gerunt.
Accedit impudentissima membrorum denudatio,
18쪽
16 qua omnes omnium tempestatum injurias excipere
coguntur, jubente ea lege, quam diximus. Id au. tem in causa est, cur morbosae irritabilitates -riantur, et nulla sere mulier sit, quae laetissimo physicae constitutiom et salutis robore nuptias ineat, generationis muneribu fortiter fungatur, et sanam omnino prolem sussiciat. Inter ea, quibus vita indiget, illiad prorsus ne eessarium est,. quod reparat quotidianas mixti organici iacturas Atque in hoc nimirum nunc imis morabimur, ut societatis Prosperitatem Oh serve mus, quoad physicam constitutionem attinet. Ex omnibus animanuhus homo est, qui majori ubstantiarum varietate ad alimentum utatur. In hae etiam parte heneficium naturae clare Patet,
quae homini id concedit, ut faciliori et multiplici modo suis necessitatibus suaeque vitae bono S lissaciat atque provideat. Sed ipse ingratus hoc donum sapientissime argitum dedignatur, et Sui-Ipsin hostis luxuriem et lucrum quaerit venditione substantiarum, quae per se vel arte factae nocent, et insana compositione ciborum, qui totiorganismo reapse detrimento sunt . Inspiciamus, quae So, nutrimsuta Pauperum, quae publica laniorum avaritia et venditorum turpis cupiditas in prqpatulo habet. Nempe carnes sunt vetularum juvenearum durissiriae, quas tot artus exhaustas lacere et fortasse ues in secit Sunt an-cida, corrupta et foetentia animalium CorPora, quae Postquam in obscuris gelidisque penetralibus latuerunt, prodeunt in hominum conspectum v.-rie et simulate praeparata, et quibusdam aroma-
19쪽
tibus et sale condita dulce venenum palato exhibent. Frumenta vero ab initio male tosta, vel diu in horreis servata, ut pecunia inde turpissima comparetur, negotiatores ditissimi inter puram Cererem commiscent, et Per minutos mercatores famelico vulgo venalia saciunt. Sequitur fraus in ipso pane Praeparando, ut improbum genus non appareat, Vel Pondus crescat Acerba aut putre-sacta Poma, Saturata quos humor Olera sunt vegetabiles substantiae, quae per olimia fora prostant, et Pauperum obolis inhiant. Satis est oculos habere ad horum malorum seriem videndam, quam proiecto Popularibus morbis originem dare ad unum omne asLirmant. Quanta ego nunc proserre possem de adulteratis spirituosis liquoribus, quos culae intemperim-tia ad infringendam salutem excogitavit Quam magna in salubribus materiis profunditur venenosarum substantiarum copia Cujus rei ut innote Scat veritas, processus legendi sunt, quos ad vinorum analysim copoli, Beriand HebenStreit, Plouquet, aliique huic medicinae politicae argumento dediti instituerunt, remque rarissimi Ponderis existimarunt. Praeparationes lumbi X. gr. ad dulcem saporem vino adjungetulum, lumen solutum ad depurandum, alcoo ad augendam vim, ut infinitam aromatum copiam omittam, in quantam societatis periarciem redundant Praeterea v luptuosa gulae aviditas, qua ad vitiosam voracitatem, et ad excogitandas inusitatas ciliorum prae- Parationes impellimur, ut exquisitae fiant gustus deliciae, nonne innumerabilium malorum sons et
20쪽
I8 origo est Αromaticae quidem materiae, et spiri- tuos corrupti liquores, quorum infame est commercium, facillime miscentur animalibus substantiis, quae victui quotidiano inserviunt. Itaque insurgere observamus cardialgias stomachi ardores, sanguinis turgescentiam, Congestiones viscerum,1 nflammationes, hydropes, Vertigines, poplexiam. Incredibile dictu est, quantus in tota Europa USUS sit aromatum, quamvis mantis Sta Prodeat eorumdem adulteratio tam exquisita et delicata contra leges magistratuum Publicae sanitati consulentium a
Verum non modo pessima alimentorum ratio, Sed etiam ipsa temperantia in Physicam constitutionem directe agit, quod jure observandum a nobis est. Certe ex same et siti metiri oportet modum cibi et potionis sed quotusquisque est, qui limites utriusque cognoscat, et Sese intra eoSdem contineat Quotusquisque distinguit naturalem ciborum appetentiam ab illa aviditate, quam condimenta excitant nostra serculis immixta Quae quidem non solum addito stimulo totum organismum perturbant sed etiam dynamicas stomachi proportiones amiciunt enormiter, et localia et universalia incommoda in animali machi- Da gignunt. Abstinentiae exempla multa qui lem ex historia depromere possumus, unde maxima sobrietatis bona arguuntur, non ita ero tem Perantiae AuguStus, primus ille Romanorum im-Purator, Pauci,simo cibo delectabatur minimi cibi erat, ut Sueto tuus hinc quam longae ius ipse sue rit, Omne coin pertini habent Newtonius autem.