Tractatus pathologicus

61쪽

TRACΤΑΤ. ATHOLOG. II quando corpus onere insolito graV tur, nec potis est artus attollere quod veram plethorae speciem nec conutituit.

Secundo, Qualitas sanguinis , aut in ordine ad rasimo Constitutionem, aut in ordine ad consistentiam specta

tur.

Vitiata sanguinis qualitas, in ordine ad cra lim', cacochymia appellatur quoniam autem ad naturalem debitamque sanguinis constitutionem , multis conditionibus simul opus est inde consequens est sanguinem multis constitutionis vitiis alaerari posse. Sico'. ut sanguis rit se habeat , naturae suae solius particeps , ab heterogenearum partium consortio immunis esse debet : peccabit ergo eo nomine , si puris guttulis , quas ab interno abscessu legit, aut si globulis mercurii , vel

integrantibus mineralium quorumlibet ramentis, gravis sit, quibus potatione , respiratione , aut percutis spiracula admisia sone inquinatur. 2'. Quandoquidem sanguis ex natura constat diversis quatuor

substantiis, seros , lymphatica , fibrosa globulosa sive purpurea , certa

62쪽

proportione, certoque ordine invicem temperatis, consequens est si harum unaquaevis excesserit , defeceritve immoderatius , nativam proportionem perversam , sanguinem ire exinde vitiatum

iri multifariam : sic sanguis serosus lymphaticus erit, ut in pituitosis, si se- rosa substiAtia , vel lymphatica Dcrausus , tenax , viscidus fibrosus , ut in melancholicis , si substantia fibrosa tenuis, penetrans , mobilis , facile excandescens , ut in cholericis, si substam tia purpurea praetermodum dominetur; Primum constitutionis vitium , intem peries pituitosa , alterum intemperies melancnOlica tertium intemperies bilios , haud cincongrue vocari possunt, si cum Antiquis nomine convenire pla- Ceat 30. Duo sunt activa sanguinis principia, salin sulphur , a quibus potissimae

cruoris proprietates dependent : haec in statu naturali e proportione temperari debent, ut neutrum neutri ossiciat tasecus acciderit, inde variae fient sanguinis depravationes; si verbiis salia

vel aequo copiosiora, vel a sulphurum Compedibus nimis evoluta in expedita fuerint, sanguis salinus erit, acer mor

63쪽

TRACTAT PATHOLOG. 33dax, rosioni comparatus si contra alia nimis deficiant , vel strictius sulphure Vinciantur, atque adeo sulphur primas teneat immodice , sanguis oleo sus, inguis , iners , axungiae similis futurus est;

his addi debet nimia terreni principii

copia in sanguine, quae cruorem lutulentum terreum ericit. 4'. alia quae sanguini ex natura propria esse , gnoscimus, naturae quidem neutrae sed mediae volatilitatis sunt , ab acido quod chylus lent sussicit assiduo contemperatari modocumque a naturali statu desciverint, hinc numerosa morborum cohors exoritur , quibus sanguis alteratur; sic si acida, aut sal -acida , quantitate abundent, aut energia polleant nimia, anguis pravus, acidus si acria , aut salso-acria , sanguis pravusi acerra si salsa muriatica, sanguis pravuS muriaticus, sive salsus aut ammoniacalis erit. In his enim alium anomaliis, innumerae serme differentiae sunt, peneS O-lem , figuram , soliditatem , duritiem

motum, Volatilitatem : unde millenae resultant Variarum concretionum Ombinationes L quas vix animo Conci-

64쪽

pere, nedum explicando accurat describere licitum est sed ad Medicam

praxim , cujus satagimus , satis est memorata salium vitia nosse, quae sensibus ex effectis obvia sunt, atque adeo appropriatis remediis oppugnari commodi possunt ad illa enim caetera quaecumque, quae scrupulosius inquisieris , si Cile revocantur, Wiisdem auxiliorum generibus subleVantur.

Qualitas sanguinis in ordine adeon seserentiam trifariam vitiatur OQ. di sibivrione, dum sanguis tenuior, dilutior fluxilior , est,in omnis consistentiae fere expers et ut in cachecticis. 2'. Ex sc-eatione , quando sanguis defectu seposivehiculi crassus, Viscidus, tenax grumosus, sive res nosus sit : ut in hypochondriacis. 3'. Coagulatione , cum sanguis , affusione acidorum , in floccos varios multiformes concrescit rigore ebrium intermittentium. Tertio , in sanguine tres sunt moturnaturales , motus partium in se inviscem , circulationis Quiditatis qui singuli certos fines habent, quos ultra Citraque nequit consistere sanitas undo novae morborum differentiae in sanguine.

65쪽

Cena minuitur , Vel augetur praeter modum augetur febribus quibus Cumque , ac praecipui in ardentibus minuitur in chlorosi, seu Iallidis virginum Coloribus 2 iari modo motus circulatorius, vel intenditur, vel remittitur intenditur in febre quacumque potissimum in causo remittitur Ver , vel in toto corpore , vel in parte peculiari: in toto quidem corpure , in syncope in parte vero Teculiari , in variis cruoris stagnationibus P. Vitia motus Uuiditatis cum commemoratis consistentiae vitiis plane coincidunt , atque adeo flentio praetermittenda sunt,

ne actum agamus.

g. III. De morbis lymphae. I In de chylo sanguinedix usu

lyaaphae apprime conveniunt sicut illi, sic ipsa impliciter peccat quantitate, qualitate motu.Ρζιm , peccat quantitate, aucta , ei imminuta aueta quidem , ut in Lethoga, unde vasorum plenitudo intenditur ἔ

66쪽

imminuta vero duplici modo, vel imminuta in toto corpore , ut in eVacuationibus nimiis, immodicis vel immi nuta in parte tantum peculiari , ut in atrophiis particularibus. Secundo, lymphae qualitas Vitiatur vel in ordine ad constitutionem crasim ejusdem naturalem vel in ordine ad consistentiam. In ordine ad crassem, multiplex esse solet lymphae vitium , quia multae sunt Conditiones, quae in lympha naturaliter desiderantur; sic v. g. f. urita inde ergo lympha prava erit , si eterogeneis puris , sanguinisve partibus inquinetur; ut in abscessibus , .sugillationibus internis aQ. Apta conveniensque proportio serosae, seu que sub stantiae 3 partis elatinosae quae ignis calore concrescibilis est . quibus duabus lympha naturaliter constat hinc ergo lympha tenuior , fuXilior , quosior erit , si seros substantiaci crassior Ner , tenacior , glutinosior , si gelatinosa pars dominatum immoderatius tenuerit. 3'. Debita salini , sulphurei, terret elementi ratio penes quantitatem mixtionem unde si salina copiosiora

67쪽

TRACTAT PATHOLOG. 37sint, vel nimis evoluta lympha acrisin salina essi sulphura abundent, Talia intricata sint, lympha pinguis, iners , oleos ausi terreae partes immodich assiuant , lympha lutulenta, in tophos , nodosque

gypseos concrescere apta nata est. .Q.

Certa salium , quae lymphae insunt natura proprietas sic in statu naturali solent illa subacria esse, vel subsalso-acria, ut ex levi virore , quem lympha tincturae florum malvae Communicat .

manifestum est i inde degeneria fiant quocumque modo 'multiplex lymphae vitium suborietur sic , . . si acida aut salso acida fiant , lympha acida : si acria , aut salso-acria nimis actuosa, acris mordax si salsa, muriati ca , salsa , muriatica , Mammoniacalis sutura est. Lymphae qualitas in ordine ad con s- sentiam trifariam alteratur : ' Dispo- Iulione , dum limpha immodice tenuis A fluxilis est , a cohaerentiae , sive consistentiae nullius particeps. 2'. Exsc-catione, quando lympha , dissiato serota vehiculo , crassescit oena fit. Q. CoaguIatione , cum lympha acidorvin

68쪽

miscela in ruinos insp satur. Tertio , in lympha motum unicum

naturalem agnoscimus, ni iminum circulatorium potest ille dupliciter laedi , si

augeatur, si remittatur augetur in febribus , nempe qua proportio de C- Celeratur motus ipsemet sanguinis , intenditur eadem proportione lymphae motus aemittitur ver , Vel in tot Cor-POre, ut in anas arca vel in parte peculiari , ut in Cede te.

s. IV. De Morbis fermentorum digesisoruim,

ΚΕ Rid ENΤA, digestionem seu chy-mosim etficiencia, duo admittimus sa livam lympham stomachalem haec ut destinata munia impleant , debens Certa quantitate suggeri in dubita pollere qualitatera hinc dupliciter pec-Care tantum possunt quantitates quali

tate.

Primo , peccant quantitate, Vel eXu- Peranie , nimia , ut in boulimio vel imminuta, deficiente, ut in anae

69쪽

ΤRACΤΑΤ. ATHOLOG. 39Secundo, qualitate vitiantur , aut in ordine ad constitutionem , aut in ordine ad consistentiam. Multiplex est qualitatis vitium in constitutione , quia ad naturalem eorumdem Constitutionem multa debent Concurrere , P. nempe puritas ; quapropter

fermenta digestiva vitiosa erunt, si alienis bilis, urinae partibus inficiantur. α' Aptus salini, sulphurei elementi consensus inde si alia copia, vel extricatione peccaverint , fetanent elficaciora , ut in fame canina; contra Vero,

si sulphur copiosius fuerit, nimisque

fixum , sermenta vel inertia, ut in nap- Petentiari vel nauseos , ii in fastidio futura sunt. 3'. Debita salium natura illam autem acrem, vel subucrem demon

strat Physiologia ; si ergo alia horum

fermentorum acida , aut acido- salsa aCria aut acre- salsae nimis actuosa , Vel 1alses muriatica evadant, varia inde Ciborum consuetorum odia , ut in cibi fastidio; vel anomalae absurdorum appeten tiae fient, ut in pica & malaCid.

Fermenta in ordine ad coni sentiam mes habent duplici modo I ' Ruid eate nimia , dum luxuriante sero ita d,

70쪽

luuntur , ut aquosa , vappida . es eta sintra qualia in apema, vel in dige*tione aCida. 20. Crastitie , cum , salibus desectu seri in majores moleculas coeunt, bus, nimis actuosa energica fiunt, ut in indigestione biliosa, latrabitaria. Caeterum, quae de vitiis sermentorum digestivorum hactenus dicta sunt, caeteris quibuscumque recrementis haud aegrε accommodari possunt atque inde methodo simili , morbos eorumdem assectiones facili opera deduci quamobrem huic tractationi supersedendum

esse ducimus , ne tempus in re ape=ra, Mevioris momenti terere Videremur.

De morbis compositis. simplices morbi ii sunt qui, unica

tantum ratione , naturalem hurnani corporis oeconomiam depravant, quales suis

pra recensitici sic compositi illi qui eandem , plurimis modis simul, labefactant ;compositi enim tripliciter dicuntur et o dum morbi solidarum partium cum aliis solidarum partium morbis junguntur a'. dum morbi fluidarum