장음표시 사용
461쪽
. TEMPLI ORJΕΝSIS in confiniis reperitur. Ophrys Monorchis. 8. PRAEDIUM ATTINGI , in rupe habet plantam in plandia nobis nullibi visam: Silenem rupesrem. 9 PRATUM YFLENSE. Inula illicina. 1 o. RAEDIUM HUSBY in possessione . h. Doct. ros Hydren, in campis uratiso fleri sequentes plantas, ut Sedum album. Dianthus elloides. Sedum serangulare. Erigero acre. Sedum annistim Angelica 3 Vesris. Mnium catharticum. Polygala Uulgaris.
Urbe per telonium, Fier ling Tulle dictum, egres Florae Alumni, quidem longum instat iter, equis' curribus rusticis, ex ipsa paraecia umkilensi saepe conductis, per Unius cum dimidio millia ris succi ci spatium, ad ipsum templum umkilense, via regia vehuntur; ibi in pagis pernoctantes, postridie sub ipsa matuta, Ducem suum indefessum, per prata sylvestria, eaque plurima, nec non atras sylvas, humidaque deserta comitantur per integrum milliare, usque ad extrema ipsius paludis Jumkilensis, ubi sequentes inveniuntur herbae: I SYL-
462쪽
1 SVLVA DESERTAM atra paludes saepe, minus frequentes alioquin plantas alit, ut: Arundo calamogra lis Ranunculus Lingua. Scirpus θlvaticus. Juncus fissiorinis. Campanula Ceroicaria Lychnis dioica. Calla paluseris. Rubus coelisus. Carduus eterophγllus Equisetum imo um. Hieracium paludolium Equiserum Hlvaticum. Gnaphalium Bloaticum Lycopodium annotinum.
2. PALUS JUMKILENSIS, repleta Hypno scorpioide, ursis aqua inundatis, ejusdem generis herbas proseri, quas supradicta Vittids-bergenses, ut sunt Care limosa, edicularis
Scept Carol. Utricularia vulgaris minor. Caeteroquin circum psallam rariores, ubi praeterea: Schoenus albus. Splachnum ampulla eum.
Equisetum limosum Ophris Corallorhiza. Hypnum scorpioides Ophris paludosa. 1. PLATEAE URBIS PSALIENSIS offerunt ex
itinere fessis Florae Alumnis, plantas locis ruderatis' inhabitatis proprias, ut sunt: Myosotis appula MalVa rotundifolia.
Chenopod urbicum Antirrhinum minus. Bryonia alba Leonurus Cardiaca. Chenopod. Bonus henric Marrubium vulgare. Cochlearia Coronopus Artemisia Absinthium. Hyoscyamus niger. Senecio Dulgaris. Salix fragilis Anthemis Cottila Cynoglossum Icinale. Urtica urens. Erysimum Alliaria. Urtica dioica. Geranium cicutarium. Olanum vulgare.
463쪽
Curios diligentesque naturae scrutatore IuVenes, psaliae florentes, hoc modo Herbationes suas Bolanicas, mense inprimis unio, absolvunt, ut noscant patriae agas, quas aliquando Vertant in usum proprium, in commodum rei publicae, inque gloriam admirationem Creatoris.
464쪽
cientiam aturalem, quae cognitionem trium Naturἴ regnorum complectitur, esse omnium scientiarum utilissimam, generi humano maxime necessariam, inde elucescit, quod hominibus non aliunde, quam ex his innumera illa, quibus ad vitam transgendam indigent, desumere datum est adeo ut quidquid economiae nomine Uenit ab his dependeat immo vero nihil aliud toto hoc in globo, quae terra dicitur, in sensus nostros eXternos cadat. Quae videmus, olfacimus, gusta-WUS tangimus, Omnia, quocunque demum modo contrectamus, ab alma matre Natura, producta sim
465쪽
sunt, atque idcirco dignissima, quae accuratissime examine Naturῖ Scrutator. Sic quidquid ad viatam sustentandam, quidquid ad necessitates subist vandas, ad fastum luxumque pertinet, hinc accita pitur. Quod si harum rerum fabricam considera veris, eo sublimiorem illam si ac subtiliorem sit spicies, quod omni sapiens' Omnipotens Archi
tectus has construXit unde omnia hominum artita ficia, cum Naturalibus collata, tam ilia merito reputantur, quam longe imbecillus homuncio infra infinitam Summi uminis Majestatem postus est. Porro si mutuam harum rerum habitudine: in qua ortum, propagationem' conserVatio em, qua tamen absque ceterarum obtinetur destrUctione, perpenderis, itidem deprehendes certissima infinitae Saapientiae vestigia. Atque hinc existit pulcritudo atque elegantia Orbis, adeo ut hoc nostro amaeaniorem ne mente quidem concipere possis. Quod cum ita 1t, mirabundus mecum inquisivi in au sam, quare scientia illa, upe lice Summi conditoris miracula Xponit, tamdiu acuerit, a paucissimis adquisita Magistris illa, inquam, quae, me judice, communissima esse debebat, quare non dudum ad fastigium evecta, sed nunc tandem e solido quasi exstruenda fundamento Sed persentio in caussa esse Objectorum, quae hic consideranda sunt, immensam multitudinem' varietatem. g. I. Etenim cum haec Scientia considerationem intendat in claram rerum naturalium cognitionem, ' denominationem, upe ab aliis percipi queat, se quitur, requiri hic descriptiones, quae contineant characteres, quibus unum ab aliis discernatur. An- te vero, quam hi characteres confici possint, oportet Scientiae conditorem singula lustrare, ut tot characteres evolvat, quot ad claram descriptionem desideis
466쪽
desiderantur. Totum autem Terra orbem peragrare, omnia loca rimari, singula objecta contemplari, notas, quibus dignoscuntur, observare, haec tandem Omnia memoria tenere, hominis industriam Vel maximam, excedit, unde necessario haec scientia, quae notitiam tot rerum, longissime dissitarum, supponit, multo evadit dissicillima. Hi ne naturae Consulti recentioribus hisce temporibus Musu instituere caeperunt ubi mirabilia, undique conquisita, tanquam in orbis quodam Amphitheatro liceret conspicere. Sic possunt plures conjuncta opera suppeditare materiem, qua cum insigni cmolumento utatur Scientia condendae Antistes.
Innatum esse tantum non omnibus, tota die comperimus, Ut res rariore admirentur, neque
vero quisquam facile tam est stupidus, ut ne per instinctum quasi naturae feratur ad contemplandum res naturales in Museo forte alicubi conspiciendas, licet plurimi eas per transennam quasi spectent, proinde parum percipiant vel utilitatis vel voluptatis; quae tamen utraque tanta inde resultare potest, debet, ut, qui in peragrando toto terrarum orbe aetatem consum ierunt, intra angustos Muse parietes, plura animalia plures plantas fossilia plura, immo vero, multo plura spectare queant, quam per itinera, labores, pericula' impensas spectaverant unquam. Ejusmodi useo carere is neutiquam potest qui scientiam est concinnaturus. Et si respicere Velimus qui X. g. Bolanica scientia excusta sit, deprehendemus Gallos, Anglos, Belgas, et Veios, ingentem egetabilium copiam stitisse felicissimis ingeniis excutiendam, quae illa ipsa accuratissime pensitando, eo tandem perUenere, ut imen aliis gentibus de suo lumine postea accendere aluerint.
467쪽
3. U. Itaque non possitam non meis madere commilitonibus, qui dulcedinem amaenissimae cientiae gustarunt, atque utilitatem perspeXerunt, ut in ju
ventute comparent rerum naturalium copiam, quo
in maturior aetate' atriae in hoc studiorum genere, Meipublicae prosint. Musteum non dissicillime instrui fateor, interim tamen hoc, quidquid est negotii, peculiares nonnullas requirit regulas Optime quidem novi, commilitones meos in hac re multo esse exercitatissimos; e multos etiam novi, Xtra Academicam societatem constitutos, qui res naturales colligerent libentissime, si methodum colligendi perspectam haberent. His ut subveniam, brevissimas hic sisto regulas, quas in colligendis rebus naturalibus .iisdem reponendis sequantur has ut boni consulas, B L spero me facile a Te impetraturum.
Conquiruntur autem res naturales Vel vivae vel mortuίe quarum illas quidem his praestare fateor, cum dilucidissime ipsarum mores' ingenia
obserWare liceat Uerum enim Vero cum non cui
vis suppetat facultas eas comparandi, brevissime tantum illas perstringemus. Iuni autem 1 Vindaria, quibus Quadrupeda Varia, Ut Cervi, Elephantes, Rhinocerotes, ameli, Simiae, Tigrides, Leones c. continentur. Morum alia li- aere vagari queunt, alia vincienda sunt, ne saltu aufugiant, alia caVeis includenda, ut Ferae, ne per ferociam noceant. Ibjusmodi autem UiVaria raro, nisi apud rincipes, videre licet, cum sepe altiores, spatia ampliora, ministeria assidua, atque impensas requirant largas. In Gallia vero prope Ver- salm splendidissima ivaria regia, ut reliqua taceam, conspicua sunt.
468쪽
ornithotrophe seu loca clathris ligneis, seris reisue septa, arboribusque consita, in quibus Aves
consideant nidificentque Solum pulvere stratum sit, in quo pediculos abigendi gratia, se volutent; aqua alluat, in qua natent vel laventur Arena praesto sit, sine qua pleraeque alimenta digerere nequeunt. Hinc tamen Accipitrum gens excludi debet, quippe quae, rapto Vivere adsueta, ceteras facile depraedaretur Viculas. Amstelodami penes Blaujan conspicitur hodie cavea elegans, qua multae aves Indicae, ut sittaci c. includuntur, ubi memoratu dignum est, quam modeste animalia, idem fatum passii, se invicem ferant, ut Simiam in se Cervus quiescere patiatur, si ita cum Simia. Apud Nob quoque n. Praesidem vidimus his annis, quidem summa cum delectatione, Simias, Cercopithecos, Meles, eiuros, ures brastianos, Laros, Coccothraustas, Pavones, aliosque alites. a Piscina in quibus varia piscium genera aluntur, ubi usque adeo cicurantur saepe, ut sibilo, quasi signo, arcessi queant, Walimenta de manu offerentis recipiant. Quemadmodum Europaei domicilia sua variis emblematis ornant, atque toreumatis, ad eundem modum hinenses in suis aedibus splendentes CZPRINO auratos, capacibus fovent vasis murrhinis seu porcellaneis, escam ipsis porrigunt manu, oculos egregio hoc spectaculo pascunt.
4 Entomodochia cum loculis variis igneis, parietibus vitreis, alvisque e tela fetacea confectis, primum seculum hocce nostrum vidit apud
curiosissimum Reaumur. His carceribus mancipantur larvae, quo metamorphosis earum, mores oeconomia spectentur.
s Numquis pro Vermibus receptacula adhuc instituerit, & pro Amphibiis ignoro, sed posteris
469쪽
tamen, nisi a nostri seculi curiositate valde degeneraverint, arridebunt forte ejusmodi instituta. 6 Horti Bolanici, quos Vulgo Paradiso nuncupant, comprehendunt egetabilia peregrina, ubi aedificia vario caloris gradu fovent etiam serventi Soli adsueta. Hi maXimo usu se commendant; nam praeterquam quod exoticas spectare licet, etiam congeneres hi es adfines sistuntur, ut militudo discrepantia facillime obserUetur.
7 Crγptae in hortis, inprimis ad fonticulos,
diversis coruscantibus ornantur Lapillis X. gr. Μicis, Stalac itis, Crystallis, Pyritis, Corallis, e- trificatis, ut Abyssum simulis penetralia Telluris
Quae superiori capite recensuimus UiVaria, ornithotrophia, istinae, Entomodochia, Paradisi, Cryptae, ingentes Omnino requirunt sumtus. Necessum ergo fuit, ut de mortuis rebus colligendis servandisque solliciti essent Naturae curiosi, quo diutius durarent usui essent. Atque harum oblectio Museum dicitur. Itaque UsRA continentres mortuas, e tribus naturae regnis comparatas,
quae quemadmodum colligi debeant' servari, nunc jam indicabo. g. VII. AEdiscium ipsum, quod rebus, quae collectae
sunt, servandis destinatur, e latere cocto construi debet, elatum, cum pavimento lapideo, amplum, sed in longitudinem magis, quam in latitudinem extensum, gypso obductum, fenestris pluribus, qua ad Septentrionem Vergit, illustratum, ut sussiciens lumen, absque tamen solis aestu, admittatur. Ff a Coris
470쪽
Corpora naturalia in suis quaeque locis reponenda sunt e regione senestrarum. SerVantur autem 1 Per se, h. e. sine praevia praeparatione. si Siccnta' chartae agglutinata. 3 Excoriata, coriis sic sussariis.
4 In vasculis vitreis, superinfuso aliquo liquore. f. VIII.
Non memorabo hic diversos liquores, quibus ad corpora in lagenis vitreis servanda usi sunt, quorum quidam ita sunt consecti, ut ne Vaporent, alii ne extrahant Tincturas corporum, quo nomine Sp. V. culpant, quem tamen prae reliquis equidem probandum censeo. Verum enim vero, lagenas ita obturare, Ut ne Sp. V abeat in auras, hic labor est.
Namque nec charta cerata, neque Ombranae, neque folia stannua aut plumbea hic sussciunt. Operculis Vitreis lagenas occludere, molestissimum est, praeterea per angustissimos oros avolat spirituosum. Hamo in fundo vasis facto corpus serUandum adligare vasculum Sp. V. repletum ita invertere, ut ima superiora sint, dissipationem spirituum egregie impedit, praesertim, si vasculo inditus, atque ad oriscium advolutus, illud penitus clauserit; sed hoc insignes impensas requirit. Interea tamen in id niti debemus maxime ut Sp. V. retineatur, cujus avolatio plurimas impensas adfert.
g. IX. Ipsae ero agens ex vitro perspicuo consectae
sint, cylindricae, in margines duos dilatatae, inferiorem c. quo stabiliores sint, superiorem, quo Obturari queant. Magnitudo sit aequabilis, ut tamen rationem habeas corporum, quibus capiendis destinantur Angustiores enim postulant animalcula