장음표시 사용
11쪽
non In gratiam Veteranorum; sed ad tyrones juvandos ; quorum conditio non patitur, ut multa discant nullo duce; verum postulat inter severiora IeVamen, non augmentum , non accessionem infinitam laboris. Iidem vero, si jucunde, si via aeratione, si exemplis haec tradas, sub onere nun quam satiscent. Habent enim alterna quietis quid- dam: suisque vicibus non tam . distrahunt mentem, quam recreant; cujus haec est mira conditio, ut nequeat intendere iisdem , verum varietate studiorum levetur; ac initium novi operis peracti solatium evadat. Sic apes non ex uno genere, sed soribus innumeris jam mel, jam ceram legunt: ipsique homines malunt uti cibis Variis, quam eodem; cujus ingestio non temperans et nauseam habet, et cruditatem. Ergo i disciplinam vastissimam amplexus de illa sic praecipio, ut Vulgaribus dimissis tanto latentius cetera persequar. Surget ex his ipsis seges copiosa: eritque per comprehensonem tot rerum saepe maximus in minimo labor. Nam aecidit omnibus breviariis diligenter consessis, ut auctori exhibeant tantundem molestiae, quantum lectoribus commoditatis serunt. Statuo autem primis capitibus quaedam generalia, quae
ad criticos, ac censores aequuiter Uectanti I. Ars
12쪽
. Cognitio indolis et natum Hrtis eritis
L. Ars Critiea eum sit facultas recte judicandi. nemo potes agere Criticum vel censorem , nis ελει Dibus judicat; habeat in numeratρ, et his intime imbutus R. l
Hae praevia lege, cujus est maxima evidentia, . cuique nemo repugnet, mox domum remittuntur Σπ
obtrectatoribus sua qxseribere, juxta cum ignusura. xissimis ignari sunt omnium eo spςctantium, quorum volunt diribitores haberi. En primum ac praecipuum fructum germanae Critices t quae velut alpectu iugat illud examen fucorum, qui litteratos circumstrepunt hodie, saueiantque aculeis jam felle tinctis, jam veneno. A. quibus magnoperec ontendam, ut ferocia tantisper posita discant privatim, quod publice doceant. Et vero faetient; modo eis auferatur unus alterve scriptor Vernaculus . Quibus assueverunt. Una tulisti omnem sapientiae apparatum , qui supercilium facit majus, coma, ut circumspiςiant se tam insolenter , ac si parentes essent, vel restitutores omnium litterarum. Fontes nusquam viderunt, ex lacunis omnia habent: factique at pompam et ostentationem , suae nuditati alienas vestes obtendunt.
Hag vero juvat illis detrahene in oculis omnium , apud quos captant pOPularem auram.
centuriae minutorum judicum, qui contenti
13쪽
i Furtivis nudata eoIoribus; ut habet FLAccUn, noster φ. Si enim frontem non perfricuerunt, et quid superest pudoris , desistent ab amentia, qua praedieant de rebus suis; ne audiant demum, Diaeilius esse obtrestare, quam scribere : et fere, quod Hi R ONYMus jam admonuit , nullos protervius
judicare de aliis, quam qui ipsi esseere nihil
Cum autem seribarit ventris causa, veniabile sit per me, quod judicant, quae non intelligunt; verum istud quis ferat , quod etiam illa, quae nec legerunt
IL Potes quis agere infinem Criticum in foro suo,
m ira Ars , ut supra dixi , saeuitas est judicandi
eontinens de rebus, quaS quis tenet, quarumque notit1am'. - sit adeptus. Ergo non est ex aequo et bono, non audire quemquam pronuntiantem de his, quar' - cognita habet multo usu, quorumque notitiam prae ceteris sibi paravit; si fors deficiat in aliis, quae huc non pertinent. . t
Atqui hoc solenne est illis, qui in Theologia,
Iure. Philosophia quid pretestiterunt. Putant arbitrium omnium rerum penes se esse: et cum . horum ignarus ex merito sibi quid sumit, quasi de injuria expostulant, contra legem Omnem aequi-
14쪽
Cognitio indesis et naturae Artis erithae. r
tatis, et prudentiae ; objicientes eorum inscitiam, quae neque professus sit aliquando, neque nune
assectet. Sed suum produnt dedecus, non aliorum; cum elatione mentis hue Venerunt, ut gloriam litterarum, quarum ipsi expertes sunt, in videant bene meritis , atque modestis: habentque aegritudinem ex eo, quod debet jucundissimum esse; quando praebet opportunitatem fruendi alienis laboribus, suaeque inopiae impendio minimo Ievandae. Huic vitio nulli tam dediti, quam Seholastici, quibus satis est ad despuendum quemlibet, 's stadium Academiae non decurrit, nullaVe Iau- .rea fuit ornatus. Scholas, ajunt, non trivit, et Iudicat de littera - l litteris lQuare istis, quorum causam ago, proVidendum unice, ut lucro apponant arrogantiam magistrorum Seholae: tautoque minus etiam ipsi saleemmittant in alienam messem ; perdantque gloriam,
quam in suo genere amplissimam sunt consecuti, si morbo simili laborantes miscent se illis, quibus pares non sunt: quaeque nunquam sive serio , sive feliciter tractaverunt. Neglectio hujus praecepti multos perdidit hac ipsa aetate; qui poterant laudem certissimam sibi parare in uno, si non plura
attigissent. Cum enim se continendo intra orbiis tam nee in ceteris rudes essent habiti, secerunt, ut jam nee ibi inveniant fidem, ubi maxime .excellupi. Exempla haud procul habeo, Verum ejusmodi, quae possint in offensionem incurrere. Praeteribo proin, ac silentio involvam. . ' A CAPUT
15쪽
Cognitis nece sitatis, et utilitatis Artis eriticae.
ulti tantum absunt, ut hujus artis necessitatem quamdam aut utilitatem agnoscant, ut deprimant potius omnibus modis, habeantque exosam: quin mala nostra potissimum in illos conferant, qui ejus ludum aperuerunt. Quam in rem verba CLUVIONII repetunt, neque in Galliis ante Franeiscum primum , neque in Italia ante captam Constantinopolim , cum maxime Vigere coepit critice, Atheum quemquam reperiri Hi mihi nunc placandi sunt; quod spero, me aequiores post habiturum, quando viderint, me nullo discrimine, quod ex vero opponi possit, non tantum assumere, sed etiam impendio confirmare. .
a. Ingens hodie abusus Criticur isque haud dubia ex Sebolis Protesavitium quod i fatentur '' ad noros homines, delatus. Usus, et Aee Omodatio.
Legerunt multi libros eorum, qui dissident a nobis: ac propter existimotionem sive litterarum sive probitatis non attenderunt, haec ingenia carerefraeno , quod nostris merito injectum est per re- Verentiam , quae instituto majorum Ecclesiae maxi-
Ipse RicI Agnus Si Mora fatetur. fimul ae studia liberalla in Europa vigerent, mox Graece, ae L lina doctos tantis,er , veterem Ecclesiae interpretem coepisse in ton temptum .dduoere, piaesertim it Ioa. qui sibi potissimum elegastiam Iiserarum arrog sient. i ' at nos alibi ostendimus.
16쪽
Cognitio necespiatis, et utilitatis Artis eritier. 9
rna debetur. . Primus quod sciam sub medium superioris saeculi JOANNEs LAuNOIus vexillum sustulit; de quo Galli populares dicebant, soleraeum quovis anno aliquem Caelitum m ara depellare. Verum et alia multa loco movit, ceterisque Viam.
aperuit ad majora audenda . Res ista in Galliis. processus magnos habuit, succedente mox NICOLAO RIGALTIO, atque omnia notante, quae ritubus Ecclasiae adversa in speciem legebat. . Demum, per alios ad omnes nationes instar pestilentiae per
manavit. Quod dudum conquesti sunt virL cordati , ae litterarum si qui alii amantes quam plus rimi. Postent utramque paginam implere horum
gravissimae voces; debet autem nunc abesse; nemorentur alio properantem. Unum comittere haud possum, ut praeteream sapientissimum hominem , ac de omni. Critica meritum praeclare, JOANNEM MABILLONIUM , quem ea res aegςrrime prosecto habuit. Sic enim. in Tractatu de Studiis nasicis Parte N. cap. I 3. eum stomacho expo.
stulat: Adeo impudenter sa Criticen intelligit
obutuntur, ut Eaud minus, qηam ex errore , 9 igno. rantia, detrimentum mens inde patiatuς. Tameraria avo materias suapte sponte definiunt, sno praevio eorum examine: et nedum in eorum distipone, de quibus inhumanis ae naturalibus scientiis communiter agitur, talem sbi usurpant potesatem; verum etiam in iis, qua spectant ad orthodoxa Fdei sigmata. Super his
17쪽
enim arbitrario plura iden dem assererit; majori sana fiducia , f Oecumameum enuntiaret C cilium. Est Are forte inter morbos unus esse depresienditur , queis yra sens saltuum misere laborat; quandoquidem s praecedent bus seculis noxia snsplicitatis , nimiaqua creduιιtatis vitium ad cribitur, nostro sine avo nil fere ab iis , quaam se raditos ingenio jactitant, reci itur, quin pratisi serum censima plane subdatur. Haec qui legit, vocem ipsam Veritatis audire se putat; sed hodie minora sunt Vero.
II. me ipsum ostendit , necess tas incumbat Theologo, ut temerarios petat iisdem telis , quibur, i in tur: erigatque machinas ex ipsa Critire ad illum perpetuum a fiatum excipiendum. Usus, et Accomodatio. αεμορ Non tam actum agunt, quam deridicula sunti: ., ' qui praesidio Syllogismi, et arcanis Metaphysicae
M., - Vatoribus Mamores o ponunt: putantque ερώδε contemptu, auctoritate, ignavia ipsa negotium absolvi. Quibuscum per Deum i minime senti-- mus. Nam ex quo tot monstra existunt ab inseris, ac caput tollunt. congrediendum paribus a mis. Non id agitur, ut eludamus, ictumve delinemus ; quod fecerunt hactenus viri non i
docti, sed qui eius scientiae, quae debet fidem E
esesaificorum codicum tueri, nec nomen Pereepe runt. Nempe habent sectas suas, quae se putant absque hoc placere sibi posse: ae ingenia in hoo consumunt, ut ceteris aegre faciant, qui in hareminime jurarunt. . Porro
18쪽
Cognitio nuessitatis, et utilitatis Artis eritiem. rrΡorro qui nomine Antistitis delectes iuvenum
habent, formantque sacerdotes , vetustatem sacram raro commendant: nec ejus pericula capiunt. Unde illi toti in quaestionibus, quae Examini subjuciuntur: et quibus putant scientiam, non di eo saeram , sed etiam humanam omnem contineri. Nil ergo novi, ut nomen urbis, veI libri insontis putetur haeretici esse : et talia multa contingant, quae ne referri quidem possunt sine catholici nominis opprobrio. Aceedit, quod libri hue pertinentes rari sum, stantque magno pretio: nec sere, praeterquam imbibliothecis , reperiuntur Itaque tyrones ducubus earent: et quia a magistris audiunt, crepum dia haec esse, ne quidem Conciliorum collactionem nori
runt, aut cujusquam Patris proham editionem rnesciunt, inquam, an in ulla Historia. dogmati vieina, fides rata sit; an nutet, vel in dubio verissetur etc. Accedit obsequium caecum, quo exeupiunt omnes allegationes: ne quidem cogitantes, Ioeos plerosque ste truncari, et corrumpi, ut testari debeant adversus eum ipsum , cujus nomen gerunt. Quod si Verba fiunt eadem, nec quod praecessit, nee quod sequitur, eonjunctum his vident; ut tam susta sit, quam Vetus querela, ex centum sententiis veterum Vix duas, scut decet, exhiberia Summistis, ac Doctoribus scholarum.
Istud eum alli multi, tum ipse Sirmondas . qui est tame mitabili temperantia . in Antirrhetico his eristobravit, cum ' cie canonibus Leelesiae veteris illi sermo esset.
19쪽
Rωῆ.rem Est ergo apud multos ignoratio ingens vel zi,-is. sacrae, conJuncta cum damno nihilo minori non tam Theologiae, quam ipsius religionis; cu-. jus rationibus minime convenit, eum Versamur in exteris, et domestica negligimus. Quod debebant eruditionis hujus o res alieno malo ab iisdem discere, quorum viam, ac rationem in docend hodieque sequuntur. . Contigit enim superiori aetate, eura cathedrae scholarum subtilitatibus personarent, velutque spinis quibusdam sepirentur, ut bonae litterae pessumirent ubique, terrarum, acuumero nullo haberentur. Ita alii, consueto na- , turae vitio, cum Valerenu arte judicandi, ha -
rentque exosam barbariem, dominatu tanto cera, vicibus incumbentem, in hoc vires univers s e Pertum ibant, an possent loco pellere inolita studia, Musisque, a quibus per austeritatem multi absterrebantur nativam elegantiam - restituere.
Ergo impense colebant humaniora, addictiquet Philologiae toti erant in Historia, Poesi, Rhetu- .rica, Grammatica emendanda. Quo factum, ut paulatim magisterium sibi vendicantes , cum sperarent vi verborum, ac nOVa eruditione se multita esscere, non solum proscinderent adversarios ac ludibrio exponerent, vexum etiam per lux riam ingenii vel de sacris proserrent ambigua,
a pertumve in errorem interdum prorumperent. In ea collisione animorum et scholarum, cumirent omnia in pejus, unaque mores in plurimis labem secissent; pars autem neutra quid conce, deret,
20쪽
Cognitio necessitatis, V utilitatis Artis criticae. 13
deret, denique hoc consecutum est, ut a verbis et artibus ad dogmata veniretur. Unde miser di-
sterptae Eeclesiae status , ac mala innumera, quae sine lacrimis vel enarrare , vel audiri vix possint. Res tam in aperto est, ut si dictis nomina sola quorundam ut VALLA E , FICINI, MARULLI, REUCHONi, WlΜPFELINGI , ERASMI, HUTT NI, PiRΚΗΚΙΜERI, ZiΕGBERI , FLAΜINII, MORATIE, PALEARII, STEPHANORUM , PALINGE- , Ni I adscribam, transactum plane sit de tota qua stionea
Hate si seirent squam multa. enim ignorant, qui sibi soli sapiunt, et a , suis videntur omnia edocti Τ ) sed mitius agam , haec si expenderent apud se residui Seholastici, pigeret pristini fastus,
qui prohibet devexa aetate quemquam audire mincta monentem: sed etiam distipulos abstinet a tam salutaribus , tam neeessariis discendis. Verum homines opiniosi, quae nunc nemo ipsis exincutiet, saltem cum Vita ponent; ego Vero, tot aliis distentus, nolo bonas horas conterere, d Pascique mentem recordatione tristium. Quae ipsa est causa, quod triennio abhinc eonceptam osse talionem de Praeputiis ' Seholasticoram sucerescontibus abrupi. Sussicit summorum Theologorum verba subjicere , digna existimatione, et sapientia ili rum. Et quidem S. AMBROSIUs 'sola 3I. et Ita, nunc I 8. ad Vesentinianum Imperatorem ait: Nudis alas ad perdiscendum sera es. Erubescat senectus, qua