Iatrologismorum, seu medicinalium obseruationum Pentecostae quinque vtilibus praeceptis, ... quibus diuersa, eaque curiosa prout aduersa pagina indicabit in calce adduntur opuscula. Opus certe, non tantum physicis dogmatibus redundans, sed multiplici

391쪽

s 3 eum lapide hemati m. Ouae omnia nihil proficie,

. bant, immo in deterius seinpereuehat. Sic sta ii. tibus iussi, ut aliqui ministiorum ipssim conuiciis Peterent , atque interim , dum indignatus aeger respondebat . & furor arma ministrabat, alius minister meo iussu cum cratere magno, Digida aqua repleto psum a tergo inuade cum iogenti strepitu , & clamore sere totum made fecit. Statim ingenti timore oborto, acisi a tonmeato aliquo perculius fuisset bellico, sanguis quie uit, dc hemorrhasia mirifice suppressa est, aegericonualuit.

Vrina per perinium monstro se reddita. '

OBSERUATIO XV III. οOPtimum, ex Aug. lib. r. solii. in animo est sa

pientia , pessimum in corpore est do. Ior. Summum igitur hominis bonum est saper , miramum malu aolere. Sapientia etenim beatitu-idinem aliquo modo secum assiet, dum quiescit ani-vius ', dolor vero infelicitatem saepe parat, diam tor-qurtur corpus. Hinc maximum esset gaudium, si α corporis, & animi felicitatem assequi liceret; vi rum aliquando si in una parte felices , in altera in selices sumus Prudenti lii mus ciuis inter nobiles Romanos insignis, ut erat ingemo, utexteritate, dia probitate excellens, ita e conu.3rso miserrimus erat Propter morbum, qui pertinaciter ipsum totquo bat. Cum calculos aliquot in iuuentute, in vesica S s a OrtOS

392쪽

ortos, per urethram eiecisset, senio affectus, novo,&immani morbo correptus fuit. Nam urina no amplius per urethram egrediebatur , sed perforato Perinaeo in una Parte,per aliquot tempus urina fluxit , donec ab arenulis ,& calculis simul conglobatis, ibi propter urinae transitum, via in totum cla si est. Quo facto Natura,in parte Perinaei propinquiori, aliud sibi parauit iter ad urinae egressum, &obturato denuo iecundo aditu, ut in priori diximus , Natura semper nouum egressum quaerebat ita& taliter,ut replicatis orificiis, quae post modum In lapides desinebant, totum perinaeum cum ingenti stupore lapidosum esset et quo facto, cum urina, nec per mentulam, nec per Perinaeum egredi posset ipsius totali suppressione facta occubuit. Schen chius in lib. 3. obseruat.medicin. Obs 34 I. assert aliqua exempla de urina, quae per Perinaeum reddebatur , sed sine hac Iapidi ficatione.

Calculi in Urethra absque ulla noXa per tresct quatuor menses retenti. OasERVATIO X II X.

l . .

NAturae, ex Aristotele lib.2 de Coelo, mirabilia multa sunt, quandoquidem ipsa Dei ministra plurima recte gubernat, ac regit: quae, inter alias dotes, quibus decorata incedit, hanc habet, quod Manda conciliatrix, & sui foetus sollicita sit, testante Cicerone lib. r. de Natura Deorum. Hanc

diligentiam, solertiam , iudustriam , di sollicitudi

393쪽

nem maximE, luper alios, Medici intuentur, qui ut naturae motus sequuntur, ita naturae Portent admirantur. In calculo tanquam in h'ste saeuissimo , illa sicut egregius miles classicum canit, nec sistit, donec, aut triumphum concinat, aut victa succumbat. Aliquando vero pedetentim, &Prudenter, non aperto Marte, inimicum superat. Sic prorsus patet; dum calculum a renibus descensum in Urethram protrudit, qui, cum non possit statim expelli, paulatim a Natura postmodum eij-citur . Vidimus enim aliquando in medio Vrethrae per tres,& quatuor menses retineri, donec re serato aditu extra prosiliant: isti calculi magnitudine Phaseoli , etsi fixi in Vrethra apparerent, tamen urinae impedimentum nullo modo secunia afferebant, quin immo neque dolorem, donec tra- facto debito tempore, non nobis, sed Naturae cognito, Per urinam excernebantur. Bauhinus apud Schenchium per annum vidisse testatur in Vrethra subsistentes lib.3 sect.2 Obs 287.

Saltatores in senectute Artetici sunt. 'OBSERVATIO XXX.

Haber hoc voluptas omnis ,

Stimulis agiti emes Apiumque par volantem

Vbi grata mella fudit c . 'Fugit, O mintii tenaci Ferip icta corda morsu .

394쪽

326M Boet metro 7. lib. 1. ideo aiebat Venusinus liba .epast ad Lollium

Hoc facile audire postant illi, qui in iuuentute Iaetantur, ut in senio Plorent Inter quos praecipue admonendi sunt , qui perperuo inrer saltu, choreas sese exercent, quoniam facillime cum ad senilem peruenerint aetatem arteticis cruciatibus ovi puta,chiragra, s d facilius phdag a , corripiuntur. Hos plures obserti aut, qui cum iuuenes inter primos saltatores connumerarentur, senes postmodum baculo innitetri es arteticis doloribus torquebantur, etenim saltatio frequens, hos procreat morbos

Ad Tineam puerorum optimum re medium.

OBSERVATIO XXXI. SIc amator ex vetersi Poetarum Caralectis apud Petronium Arbitrum Amasiam suam alloquitur . s

dia bella, puella, candida , Mibe bene superas lac, o litium, 'Albamque simulrofam νι bidam

Aut expolitum ebur iudicum . Pande puella, pande Capillulos Flauos lucentes , ut aurum n tidum.

At si inter illos Tinea , tanquam anguis in herba ,

395쪽

residet, Miser amator, quid facies 3 Videbis thesau

res tuos evanescere , diuitias tuasi alε dilabi, merces tuas baufragio dissipari . Aurui enim in crinibus contentum, eXam n non patiens, statim quasi fui mine percussum , di prostratum, iacebit. Tunc enim , cinni Cic One q. Reth. nouor. confiteri cogeris, formae dignitatem, aut vetustate extingui, aut m0rbo, des ores ro. Crine enim, si ut PuFchritua inem augent, , ra, quat ordinz1unt, a Lmorbo corripiuntur,xt in Tinea,faciem deturpant. Nos huic morbo optimum obta uauimus remedium plures etenim, qui eos si se hi, praesertim pueri , pristinae fuerultu: restitutii sani latii Videlicet, fiat νnguentum, sis phure, axungia, & fuc- εο limonum, vizicumsς , istasis ,non evulsis prius capillis, fit inunctio su bi viuetae in istat, vespere per tres vices...ψlpernis diebuβ, dummodo peius corpus pursatum meritincta inunctique per dies quin quo sequentes nihil agi debet, qui a transactis fiat a b- ludit Ocapixis, cum hinctimve ines uarum. Videbis lector mi nempe breui tempore morebum superari, nec ampliu u egredi si eum dilige iijs supra enarratis apelicetur invii lio, α Postmo-

396쪽

De Chalibe . & ipsius tuta praepara-

O B s E R V A T I O X X X I r. IVlius Caesar Benedictus in Romano Lycaeo struditissimus simul, &doctissimus Medicinae Professor haec in consultatione r8. Medici a. de Chalybe pronunciauit Chalybis usus, quem nonnullimelancholiae Hyp Ondriacae alexi pharmacum v citarunt , & Paulus Aegineta, Plinius, Aetius, ori-hasius lienosis praestantissimum esse remedium noideo prodesse credendum , quod pondere obstiu-ctos reseret artus, Vt Perhibent nonnulli, sed quia ut Mercatus insinuat, abstergendi , aperiendi, repurgandi vi polleat , sulphuris, mercurij, aliorum que metallorum potentia . Sed plurima in Chalybis usi animaduersione digna elucescunt. Primo. Chalybem in substanti

nempe ipsius limaturam, aut crocum Martis, non solum non auxiliari, quin immo summum afferre nocumentum, quandoquidem, ut in sectione moris tuorum apparet , in fundo ventriculi reperitur, α ibi validisti me adhaeret. Itaque in substantia nequaquam administrandus,plures enim incommoditates secum affert. Secundo notandum est chalybem in liquor . vel ut melius dicam,Chalybem potabilem, qui coni. muniter administratur, non solum non iuuare, se ietiam summopere laedere, quoniam praeparatur Curebus acidis, de quibus sic loquitur Hippocrates devictus

397쪽

victus ration. in morb acutis textu 29. caeterum ut in ta inma dicatur , ac redines , siue aciditates ex aceto, amara bile abundantibus magis contetrunt, quam atra bilarijs. Amara enim dissoluuntur, &iupituitam transeunt, dum ab ipso attolluntur . Nigra vero fermentantur, & attolluntur, ac multiplicantur. Acetum enim nigra sursiam ducit. Μulieribus autem Omnino magis aduersatur acetum , quam viris. Dolores enim uteri inducit . Et experientia probauimus multos melancholicos, & plurimas mulieres in menstruis retentis , quibus frequenter chalybs iste potabilis imperatur in deterius omnes lapsos. Tertio obseruandvin in chalybe adesse sulphur arsenicale , siue volatile, & Mercurium cruduno,quq duo imqediunt maxime virtutem suam . Idcirco prius limatura ipsius debet in igne excadescere, in quo partes sulphure ς arsenicales, & mercuriales . non siXae facillime evaporant, dum interim remanent in ipso Chalybe hoc modo praeparato Sal cusulphure, & Mercurio digesto, quibus mediantibus insignes virtutes possidet. Ex his itaque duo proponi possunt modus in sumendo tutissime chalybe , ut sine ulla noxa opera

tiones perficiat suas. Non negauerim tamen sumi posse in vino, in quo per tempus conueniens infusus fuerit Chalybs integer, aut eius limatura ; &magis nobis placet, quam suinere in substantia, &in liquore cum rebus acidis Praeparato , ex r tionibus supra dictis. Verum modus a nobis propone di fortasse meliores erun r. Reperiuntur aliqui, qui cum rebus acribus, salsis , venenosis, aquis fortibus Chalybem corrodunt , sed hic modus pessimus Tr . est,

398쪽

est , quanqpam postea fiant dulcurationes , quae

qualitatem noxiam impressam nullo modo auferre possunt Primus ergo modus prouenit cum maxima diligentia Primo recipe limaturae Chalybis quantitatem sufficientem re pone in crucibulo , donec excanduerat , sed citra fusionem, auferas ex ignς , &limaturam in vas, siue discum vino albo refertum, extingue ,&ablue: abluta limatura ponatur in vinbra supra petiam lineam nouam ad exsiccandum ν; quo facto recipe istius limaturae chalybis hoc modo praeparati drachmam unam, vini albi libras decem; videlicet ponatur limatura in paruo sacculo ex petia linea noua constructo in vas vini, quod recipiat libras ipsius decem: sed succus debet pendere in medio vasis, & filo vinctus superne , ut in centro sit.Vas porro diligentissime obturari debet, n e exhalet aliquid , & relinque per 24. horaS, quo

tempore elapso, utere hoc vino Chalybeato in prandio, ante prandium se in coena , vel quomodo libet, & excellentissime paulatim operationes tuas perficit, si saltem per mensem integrum ipsius usus prorogetur . Et in hoc nulla conuenit regula in ficiendo , vel non faciendo eXerciti O . Solum . egrotus eo tempore ab aceto, & acidis abstinere 'debet, quoniam si acetum i n cibis administrabit, facile dolore stomachi vexabitur; & hic obseruatio insurgit pulcherrima, quantum errent illi, qui cum aceto Chalybem praeparant; acetum enim, & Chalybs infen- iusimi limi hostes , &ex litis dilobus potiuS .venenum, quam medicamentum praeparatur. Remanet dicendum, ut vas, in quo Ponitur limatura, & vinum, habeat per quatitor digitos supra fundum

399쪽

33 iotificium in quod immittatur fistula aliqua lignea. ut vinum pollit egredi, dc nos possimus claeder quando libet. Aliqua supersunt dic euda nem POvnu in vas non superest, sed duo debent esse eodem ordine praeparata,& repleta. Necesse est insuper animaduertere, quod quando vinum fuerit circa me. dietatem,debemus desistere, dc ipsum nouo vino replere, &alio uti, donec pari modo vini medietas in cibis consumpta fuerit, & sic alternatim dupu-ci vase debemus uti. Nec praetermittendum est, quod aliquando limatura, temporis, mora nigredinem contrahit , & sacculum inficit; ideo debemus

omnibus octo , vel decem diebus limaturam eX trahere, abluere cum vino albo , sacculum nouum co-ficere, & denuo, ut prius re aptare. Vltimo loco notandum est aegrotante, eo tempore, quo vino utitur Chalybeato , debere nullu aliud, vel inpradio, vel in coena sumere vinum,grauiter enim erraret, sed

eo solo debet uti; & utatur feliciter , quandoquide,

ut saepius obseruaui nec colorem nec saporem variat, nec odorem . Haec recepta, ut a fide dignis audiui, a Serenissimo Hetruri et Duce emana uir, quidquid sit,optima est ratione, & experimento confir

mata.

Secundus modus, ut primus incipit, sed in pro cessu variat: diemus etenim, ut supra dictum sui elimaturam Chalybis in crucibulo ponere, abstrahere, & abluere in umbra ; quo facto ad Solem feruentem aestate media apponatur , irrorando sepius eum succo cichorij siluestris , donec limatura totaliter in aeruginem conuersa fuerit, tunc cum spiritu vini secundum artem, cum igne primi gradus, aut in Sole seruenti,extrahes tinctu tam in vase her-

400쪽

332 metico , videlicet in Gemellis , aut Pellicano ; de canta postmoduin, dc usui reserva, de quo capiat

mane aegrotuS drachmam unam cum vino , vel ius re,& exercitium faciat. Proposuimus haec lector benignissime, ut in tanto medicamento , quo frequenter Medici utuntur, errata non committantur.

Vermis cineritio colore marinum repraesentans serpentem. OBSERVATIO XXXIII. Sic cum Scaligero , qui ex Agathia hoc transtulit epigramma , cum tua senesccnte amasia loqui poteris derelictus amanS. Illa prius factu turgens, iactare eapillos Sueta prius, pexis illa Dperba comis,

Sueta meis des demis ilitidere ; formam Perdidit: huic digitos ruga senilis arat. Vbeγa bubsidunt ceciaeit fores , lumina marcent νAnnoso titubant balba labella sono. Canitiem vindex voco Numen Amoris, ct aqvum. Iudicat, O tumidis strenua poena Senit. Thais illa, infelix amans, cuius amore consum

plus infinis, nil aliud est, quam putridum cadauerν quam corpus foetens, quam Ostium, & vermium spurcissimus fasciculus, I nunc& pulchritudinem stulte , inter tot foedissimas sordes, I nunc, & voluptates inter tot corruptiones require