Novum epistolarium (Ed: Ludovicus Mondellus)

231쪽

traducemiis: omni et annitemur opera:tis declarare:* malelenseris:cum amici ciam nostram non tantifeceris: stti faciunda tuit ic. alii quando deterrebuntur abis sceleribus comittendis:pro quibus se poenas aliquando daturo ec sciat. EX Mediolano. XII1. calenda Maias. Belli edictiva familiarissima. Vantis nostros affeceris incomodis:ec ministros conti meliis: agros depopulationibus:& filios ipsos interduUulneribuS: non ignoras. Nos omnia uoluimus prius eXperiri:c armi contendere: pacis potius studiosi ut regulos esse decet:*belli: ut uix sufficiunt Tyranni Te nonnun admonuimus ut desisteres ab iniuriis: non esse nos aliud: homIneS: aliquando P sertasse non toleraturosquod saepius uidimus inuit quidem sed tuam demolitionem expectantes. Eo fuisti tu semper immanior:minusu nostris cominationi bus craedidisti. Quare cum uerbis proficere nos nihil posse itelleXimus: ad arrva confugere auxiliaria costituimusti regulus non multum apparere possum armorum:non multo tamen posse te plura scimus:* non ualeamus . Quod si qui tecum sociale bellum ex nostris finitimis contrahent ut so lent aliquando inquieti uelle uiuere muli nos quo socios ex iis nobis asciscemus:quibus in te uaehemctior ac aequiors pugnandi causa:* illis in nos. Ego nemini sum Iniurius. Tu militis. De me nemo:de te iure quaeruntur multi. Sed tu curabis: ut uoles:ego rem sequar ut uidebitur . Tu tibi hac epistola bestum indictum censero: ut post tertium calendas Martias. hostem me paratum esse tibi ducas. Ex mediolano

.XII. calendas Maias.

Belli edictiva Gravis. Ellum edicere dixit Plato: non decere quo nisi reges.

At modestius Aristoteles artem esse militarem inquit: in qua non nisi iuste se quic* exercet. Non enim iniustis in Noria est expectanda: ut Homeriis ait sed interitus . Sestur enim a tergo iniustos deus: Seneca teste. Omnis igitur in bellando ratio fundata esse debet in aequitatis lege:ut nihil ini

232쪽

quii attemptetur:ut uoluit Tullius nihil fiat: od a bonis A aequis uiris probari nequeat. Nam ut negligatur iura i 6 regibus locus est. sed Lyrannis. Hi enim modo sic libeat illa sunt: in quos illud Iuuenal 1s dici potest JSic volo: sic iubeo

sit pro ratIone uoluntas. At ubi iura seruanturminii esse potest uiolabile. nihil corruptum: nihil 1mmundum: ut Grego rius inquit. Qili Martem sequunturieum sequi Marte de bct: cui sacra fieri queant: qui non iniuria sit an concilio connu merandus superum: A quo nihil inuenitur factum ut Olcter: omnia innocenter:ci illo ut Virgillus docuit precepti fine. Parcere subiectis:di debellare superbos. Imo interdum eo:de quo inquit Psalmista. Quis ascendet in montem sanctum tuum: aut quis stabit in tabernacula tua Innocens manibus ocmundo corde:qui non accepit In vano animam suam:nec Iuravit in dolo proximo suo. Homiiculi quid in hoc orbe facimus:qui sociOS iugulamus/finitimo uiolamus: neci priis quasi Pelopes filus parcimus Unde tantum crevit in nobis facinus i Non aliunde certe: c ex avariciae labe Ambitionis rota Inuidiaeq; liuore: ut in te manifest cognoscimus qui iam Phineus effectus es: aut antalus cuius di deturparint Harpiae mensas: ex nec undae potent: nec poma saturent pnimia: qua detineris: cupiditatae:qul P non fabulose: at uero: dici possis in Isionis torqueri rota: Sisipnyci assidue uenen do faxo criiciore suid enim tu non concupiscis aestuante ista tuae mentis fumosissimae fortiace Quos amicos Quis si

mulatos omnis nullos stabiles non ambis:ut maior fias:ac

piis tibi Obsccundantibus)no polliceris plurima:ut tibi morigeri sint In Omne scelus iatiotiens tu nocte Intempesta turtis eos e latrociniis exercuisti quos uidisti tibi deditos f totiens multa uicinis raptusti Macros prediorum ac sinua lapides subtraxis innipsis lectulis eos cecidisti: qui bii, Ictuam detegi posse credidist Proinde qui tecum m aliquo a It nefario crimine:curat nihil aliud Φ ut abs te propere dictu Tiat. hinc alios queris tibi fures. alio traninisos alios perticlos nec consis deras in eum esse fidem posse neminem: qii findem nulli seruat cuic credere ualeat nemo. csciuntur

233쪽

inde non multo post ola: aliae clancultim te duris comme:

nulli si nota, lod cum anas saepe tu hoc anno bis ad nos delatum cst ab iis qui ne* mentiri sunt soliti .nec alia disse hi reserartit deca:nisi quia noluerit atames icomoditalcstu: nec mencssi ex ea re scire. Na ubi quaererer:& armcta miti noctu surripi Sipdiis nocturnas factas esse depopulatrones ac uastati s innuerabiles oci agris multa deesse:quae assubtraxisset: nescirem':dctexerubii latronc:rbarut nouulgaribus argumctis:quid in nos egeris:quid agere nixus sis Scripsim ad te sepe:rogauimus 3: ne nos malles hostes sinam IcOS: Contra ingenua mea uiti di rationem esse ut molest1 cui fieremus sed coactos id demit no esse nos neglecturos. Respodisti m esse lacaedemone Athenas stilathenis lacae demonia: nec curare te uerba:cu uiri Ducis filius:n5 mulie/ris famulae fueris. Tandyhuc uentum c:ut Marte nobis haec tua iniuria pulsanda sit: qua Phoebo tueri me nequeo:Tua tamen causa in bellum nos existimes cadere:memineris quVirgilius ait sanctissime At sperare deos memores fandi at nefandi. Ad tertium calendas Martias indico tibi exitiale bellum: quod serro flammis. definiatur. Vt enim di crude lissimus es:oc saeuissimos habes clientes: atmtuorum minI stros scelerum: sic nos fore in te tuos immanissimos: eXpe ctato. Si quam re mitiores nos exhibebimus id benignitati naturae nostrae concedetur:quae interdum plus sibi seruiete tibi saeuici. Praeterea conivgr ture pudicissimae filiis. tuiissimillimis compatiemur: ut nomines sumus o Terentia no instituto: nihil humani a nobis putamus alienum. Tran

facto igitur eo die:quo edicimus tibi bellum ac epistola belli edictitia: nihil esse cibi tuisq; mecum at* cum meis commu ne ducas: praeter praeliandi cupiditatem. sic habes o quid tibi cauendum sit ecquid mihi cogitandum. Ex Hediolano xi. calendas alas.

Sinonima belli edictiva. Tali die bellum indictum esse tibi:scito. Post cii diem pax mecum tibi nulla sutura est.

234쪽

Fac ut existimes post eu diem: ppe tuas tibi mecia mimici las. Implacabile traiasacto eo die exercebitur inter noSidium. Ninil , cu dic iter nostros: tuo . exercebitur benmoletiae. Tuam ob causam talis dies initium nobis constituet belli. Proelia quae tali die sum tecu inituri cessabut cideiussi. Ea dies principita nobis erit praeli adla nussu nabitura finem. Fecere iuriae tuae: ut nuc p eu die bello costi tua abitinere. Nemo me iam distrahet. ut pacto die illo sim assidue tibi bcl

Frustra laborabis si lapso die illo censebis posse nos a prae

Iiando diuertere.

Cupimus dic tale aductare:ut de1ceps geram splena tecu Adeo me coegisti tuis iniuriis saeuire:ut eo die superato ammortales simus futuri hostes.

Pacis proclamatitia familiari S. Ostea* non mediocres nos ad bellum prouocauerunt catis aeci subest iam ultima praeliandi ratio ut in pace otio iuviIuatur: ut apud Tnucidem legitur:ec Cicero perpulchre compleXus est. Nos andudum iuste mouerunt ad communeS Inimiclcias rationes: quibus alteri alteris no cessimus Credidere tui iam sibi fines nostros communes esse pasculis suis debitos. Nos secus sensimus. Res dirimenda bello suit. Post cruoris tantum effusum Mars uiam inuenit:uerI. Stibia te sunt discordiarum uiae. In pacatissimam dotra ncivilissima uen lintISmentem. Ager noster nobis relictus est. Vos aurecessistis. Iam estia perpetua proclamanda. Sciant igitur aenostri omnes: dc exteri:licere publice priuatim mer OS Ostros. quicquid rerum agi:oci Sinertiorum omnibus transi SL. sublatasu nobis bellorum Jeges praeconisin uoce nostras nasce proclamatiuas pacis litteras declarari. EXMediolano

Pacis proclamatitia familiarissima. es Vrate o nostrarum urbium praesides: passuum P custodes: ubi I publice proclamare precones nostros postdumna bella: inter nos auristosc transacta: iam pacem andelabilem esse firmatam ut omnibus liceat quoquo mo Ies

235쪽

mas in limus imperiis agere: tum pedemontanis apud In

subres: tum insubribus in pedem ntio:tum editeris in utris ῬPrincipatibus:Omnes enim cessarunt discordiarum cauta :cude iniuriis:quas querebamus nobis illatas esse pacti simus: nec cuius uel minime rixae supersit causa. Laetandum autedi publicam laetitiam ambabus agendam partibus remur: quod tam cito benec sedat peraculis:quae utrist immine hant:pacata sint omnia. Proclametur igitur haec epistola:α publicae seruiatur letitiae. Ex so .viiii. calendas Maias. Pacis proclamatiua Gravis.

omni humanae uitae actione id precipuae quaeren dum docci Theophrast' ut medicos bonos imitemur:

qui si possunt: praeseruant valitudinem bonam: curantii prouidetes: ne quid accidat aegrotationis : Vbi uero uel naturaemat Ignitate uel uniendi corruptela im6rbum inciditur ecdiligenter:ci cito annituntur manibus pedibus* aut omnino aut magna exparte aegrotationem tollere: ac radicitus

eXtirpare. Id cum in aliis piae raso causis uideam ualere similitudinas:tum in primis in praeliando:pace armisi uiucdo: ut docet Hesiodus inquies S pace uiuere licet bellato quaerantur: Si bella temptaria imminent:*to Otyus sedada sint. Praelia sunt quibus ager sudat hominum cruore .Paic:qua In terris: ad conseruandum genus humanum:instituit dominus Vt enim bello ceduntur homines squallent urbes: sor descunt agri:sic pace nascuntur uiri:splendent ciuitates:laetIsunt suis satis uberris coloni. Iamdudum inter nos ec Tati riscos:intercedentibus quorundam discordiis finium: bcssa sunt gesta:in quibus nec eis conduxit praeliari:nec nobas quidem . Tandem huc uentum est: ut sedatis discordiarum inis i

perpetuam conuenerimus pacem'. ali concordiam. Vt enim aequitas iubet: ec admonuit olim Cato:nec nos omnia consecuti sumus:quae poscebamus .nec ipsa:maluimusvtria regredi finibus: progredi:nequid ad publicum delendum odiudeesset rationis: nec ut Marcum Carbonem Cicero factitassercfert perinique:rem non nostram quaesiuimus usurpare:scd

236쪽

etiit de iis potitis quae ducebat ad se pertinere partem di

misit: ii futurus in ea seruanda pertina semper in bello uiueret. Haec sumuS a Platone admonitruesse rerum diuturna rum fundamenta quibus in quiete ac tio ut Oronte ait:uiuendum est. Vbi autem in sentctia stare consituunt hostes: nunqbiIultur. Dissipantur urbes Corruunt principatu M. Eneruantur omnia:quibus est opus uitae nostrae. At ubi metes pie sibi suisse indulgent:an id deuem tur ingeniim omnia sileant. quae torpebant reficiatur quae calamitosa modo me rant ueluti splendeant reddantvrc felicissimi Pa igitur cnobis constituta:ci ea quidem mente:ut stabil1s inuiolabiliso permaneat: nec ullo mutari queat casu.nec ullis rer euentibus. Delegimus enim futuros arbitros:si qua un* interue nerit controuersia. uel contentio. Ad haec autem o affinitate propinquiores facti sumus ut quos fortasse diuisos sanguine .mentes acrius disiungebant: conluctio prOXImitatis nunΦ induiersas traducat sententias. Vos autem o nostraru urbium Iudices:praetores. presides. tribuni J publica praeconis uoce ubi facite proclamari pacem hanc:ut licere omnes sibi sciant: in locis pacatissimis omnia sequi: quae ante bellum indictum aut agebant:aut agi procurabant Amate autem ac honorate'quos suistis odiis olim nostes insectati sic enim nobis plurimum gratificabimini. Ex Mediolano Octauo calcdas MaiaSis Sinonima pacis proclamativa. Ser vite publicae inter no Initae pacl. Proclament praecones nostri pacem publicam.

Vt a nobis est pax perpetuo duratura firmata sic curate ut

omnibus innotescat.

Facite cuctis nota esse:qua cii Tauriscis firmauimus pacem. Plurimum cupimus pacem hanc a nobis tam diligenter institutam omnibus palam esse se Adhibete curam omnem:ut pax nobis Tauriscis comunis ad exteras uso nationes fama perseratur.

Nihil hoc tempore magis optamus: attentissime hanci

cem proclamari.

237쪽

Sit haec epistola pacis clamativa:quasi ore nostro seia. Mittite praecones nostros:qui ubici proclamen hanc pacis

firmitatem.

Post diutinas discordiarum causas pacem nobis firmata ce

Cum sublata sint offensiones:paXi inter nos stabilita uos quoq; hoc olbus declarate. Quod pacata sint inter nostia: de*deramus obstudio cuti ctis populas reserari. Sciant Oc e uete emetissimis odiis uer nos summa beniuolentiam stabilitam. Titulus. tisi. Foederis icti significativa familiaris. ii de id sceleris sit ortum admiramur ut inter fim timas nonnun* urbes odia sint natiua quaedam ut nihilo is plus amare possunt:*si assidua insurgerent laesiones assi/duae caedes. Habemus enim ante oculos Romanos cum poenis cum latinorum muliti cum quibus e fines communes forent:ci interdum consanguinitates: In quos inserebant in iurias di semper bellis instabant crudelissimis . Hoc aute curatura non patiatur: consuetudo non serat propinquitates non tolerent: ut Aurelius inquit: sola procedunt animorum Daenementia qui superbissimi atin pacis impatictissimi aut alienae faelicitatis inuidissimi: atq; multarum rerum auidissi mi semper aliquid cupiunt. Nos tamen solutas hisce cncbrarum uinclis: significamus omni nominum generi cum Tati riscis ictum nobis foedus indelabile. EX Mediolano. Yu caledas MaIaS.

Foederis significativa icti familiarissima. Vma hauriscis nobis ictum foedus omnibus significatum esse uolumus:hac epistola acti foederis significati/tia. Quid enim dirius erat . in cum mitimas nostris cum quibus communibus assidue deuinciebamur affinitatium uinculis:semper gerere bcllum Ar id ab diu uel nostra negi gentia:uel ipsorum incitIta factum est:ut nec homics nccdcos

238쪽

ueriti nostris semiuerimiis odiis:agros alternos depopulati: omne Viscordiarum genus insecuti Tandem In mentes

reditum bonas re publicii nobis c foed ictu diuuiis auspi

cibus. EX Mediolano. VI. calendas Maias.

Icti laedetis significatiua GratIIS. On fuit eius hemistodis parua diligentia qui ad fre

nandos iracundos e perturbatos animos:iacere foed instituerit. Quod uel induciarum uel perpetuae pacis genustam uoluit apud nostros Mamerco ille prudelissimus e bellandi neritissimus obseruari:* quod diligetissime posset metes instituere ad amiciciae sempiternam uiam comparanda. mid enim homines ut soli sumus aut discordes si pace non uiuimus: aut si: cum bellandi causae intercidunt non ec ullii

fidei munus:quo nobis credere possimus i At foedus a foeda orca dictum:quae in medio decertantiu posita lapidib so/1bat foedar ac caedi: uerba haec malis i obseruatestibus sciamabat:sic Leu obruatri foed hoc instiget. Foedifragi dei de cu fidi fragis coparat publicis odiis uidicti si digni o in comonorii afficiebant genet i quos possent libcresipunecv. Imoedis postis publicis praemus tendei laq'leos atm ultionis ut Alcm. QuaObre In poenOS Romani mei difficiliores: sui foederibus quidem inter Africam di Sardiniam ictis noriferuatis: visi fuerunt omni persecutione dignissimi/α quorudeniq; urbs solo aequararetur. In Pyrrhum suere milibres ac In omnis eos: quibuS foedera inuiolata permasissent. Hoc tam praestanti munere concordiae seruandae nunc conuini mus nosci TauriscL. cum quibus fuerant aliquot annos pirblica bella. Ne pluribus tandem molestiis re nostros di eorti clientes cruciaremur. pridie calendas Dece tribris iecim' apa Verellum foedus his uerbis una eadem c omnium lioceaeo firmatum. Si quis in hoc inter Insubres aic Pedemontanos

audebit un* uel recto uel indirecto quid c argum et quicoatinelare in eum di astra coniurant/ec Omnes Italiae populi: di licite illius rem ac uitam possit uel externus quilinet sibi quaerere .iure uendicare. Si Staificamus igitur singulis naec

239쪽

ci liiii an Ocii populis ut liqvado quic si huic De eris obseruantiae mutuetur in minuentem Oc Insurgant/arma capi

ant/cum deleant. Quid enim Iniquius aut pernitiolius L simulatione dissimulationein proposita:id non obseruare qui clum est foedere Utinam qui fidunt allis auspicus pura suntat. dei manibus educati:sic di deum ipsum ultorem nabct: si falluntur. AObre Agesilaus co fultus de foedifrago inde et demeritus cum captus Orci:respodisse sertur omne cruc1s Senus cia id existimaret Omnuim scelerum ipientissimu/ec ei aptius adniberi fides nequiret qui foedus uiolasset Foederis Igitur sit significati Obseruantis sincera ec mutabitis: quae apud omnis semper suit sanctissima: ut si qua fides iter eos reperitiir: qui fuerint nou es: nae sit maxia di certissima: que nomines di deos aduocat testes/S hominu pariter occleoru custodiam uocat:quam sumus nos quidem p petuam immutabilem seruaturi. EX ld. vi calendas Maias. Sinon ima icti foederis significativa. Iecimus cum Tauriscis foedus. Posita e nobis i mediuidi caesa laedere porca. Inuiolabile nobis firmatu est foedus. Nihil minus sumus un* hoc foedere uiolaturi. Sit naec epistola icti iter nos foederis significativa. Cupimus inter nos ictum foedus cuctis aperiri. Vt oes sciat ictu hoc iter nos foedus:facite. Firmavimus P petuam pace publico iter nos icto foedere. Erimus ut opinor in foedere:quod iecimus tenendo immor

In obseruando foedere quod iecimus aeternos fore nos spoin i censent nos Ocius a laedere:quod iecimus:defuturos fallenturiae nemensius.

Nihil est:quod magis appeta: bomnibus significari nobis hoc mitium fuisse foedus. In es hoc ictu intcr nos foedus facite scies signiscari. Estote insignificando hoc interno icto laedere cunctis populis diligentissimi.

Triumphi ec expositiva familiaris.

240쪽

nulla laetitia gestiendum anquit Fabius. Ita nolim gestire Brte uideri cui* in hoc nouo me triumpha esto: ne aut a ueterum institutis censear discordare aut eoru

laetari calamitate. qui sunt i praedam uersi. At ut numanissimum illud est . ita quidem inhumanum. gloriae non esse participem illum:qui longa difficultare:summis laboribus triumphauit. Vt enim quas fert patienter plurima. ita patientiam non nescit eam esse rerum durissimarum tolerantiam: cui sperat uoluptatem optatorum successuram. Itac cum expugnauerimus aurisclios mec sine nostrorum hominu caede non uulgari: tandem uictores:urbe Taurino capta:principibus urbis uinctis:populo seruato triuphantes huc redivimus Ex Mediolano.V. calendas Maias.

Triuphi expositiva familiarissima. Vm triumpho demum ewtauriscis redivimus quos noparuis laboribus:sine summac difficultate superaui mus. Sunt uim non bellaces multum:at pertinaces nimium: qui uel 1mbelles ac imperitissimi militandi cum capiebant: caedi mallent: in caedere. Superauimus eos in praelio saepe. Urbes aliquot cepim':nec a militia furore potuim uioletia cohibere: ne in praedam uerterentur. Hortati saepe sumusiit cederent. Superstites fiebant assidue serociores Deniq; uniuersis urbibus domicis:ex singulis nobisci ducimus primates aliquot secutos triumphum. EX Mediolano. iiii. calendas

Maias a

Triumphi exposciua Gravis. Qua benedi sancte instituit Ninus Asyriorum ille re sortissimus Semiramidis vir:ut post uictoriam triumpharetur. Is enim quae uera uictoria foret:eX primus Xpertu Omnium: qui finitimos expugnauit:regnandi cupiditate ductus superauit. duXitc captiuos. Sed ea certe dixit Herodot uictoriaec debere:e qua triti phari possit:tu dic milites uicti sint di ipator:aut rex bello captus, di urbes stipatae: ut captaui pos sint tritiphate seq:α ex domitis signa referat ide:Sic Scipioes legim irruphasta sic Marcellu:sic Fabiit: sic Maris. Mu