Commentariorum medicarum Ioannis Baptistae Donatii liber 4. De iudicijs. Quae in Galeni voluminibus planè desiderari videntur

2쪽

PRINCIPI,

rito aliquid diuinitus ad eos deferri censendum est, qui vulgo boni, sapientesque habentur; neque enim vulgus cc ius summam consensionem nemo sanus unquam contempsit eos sapientes bonosque arbitratur, qui fortuna duriori conflictantur, sed qui mente, & consilio pnediti secunda aura prouecti ad maximos aliquando elati lunt honorest

AE Diuinum aliquid habuisse in anumo censeo Pindarum, qui bonos. sapientesque homines mc Deo esse scriptum reliquerit; etenim cum multa in vita prudentes quoque viros saepe fallant; quod haec breui, paruoquς

negocio mutentur, neque recte, a que ordine cuncta geri videantur:mea a vi

3쪽

et enim odiosi, & molesti minime sint, quibus illa perpetuum bellum indixit, neminem certe sapientem existimabit unquam imperitorum vulgus,qui in vita eadem usus sit aduersa. Audiui sane sispe quosdam maledictis nonnullorum gloriolam ridicule nimis violare,qui bonam rectamq; Reip. gerendae ratione aliquando reliquerunt cupiditate rapte di Volucrem fortunam,quod nulla nec ratione nec exemplo iactum clamitant. Hi si scirent plura nobis agenda esse interdum, non quia velimus, scd quia res ipsa, cogere videatur. rationem tantopere in ijs non postularent, quae obscuras habent caussas,&nobis plane ignotas. non ratio semper, sed rerum euentus gestarum sepius spectatur: apud magnam partem hominum fortunae munera amplissima habentur; nec holmines tantum rebus prosperc gestis laetan

tur,sed dijs quoque immortalibus supplicationes habentur. Datur profecto fato quodam, vel potius Dei Opt. Maxi. beneficio magnis ingenijs & magna quaeque aggredientiabus optima fortuna . Herculem praetereo, quem vel cum Dijs quoque bellum gessisse poetae tradiderunt. Alexandro magno iter in mari Pamphiliae diuinitus patefactum est. Annibal iuuenis diuina specie ab Ioue dux in Italia misi est. Scipio Africanus cuncta mente monita diuinitus agebat. Iulium vero Caesarem ipsa somnia ad spem amplissumam concitauerunt. Augusti temporibus diuacile est commemorare, quot, quantaque euenerint, quibus imperium& silicitas & praesentiri & praedici facile poterat. Caeteri, qui a Deo non sunt, merito perpetua conterantur obliui ne . Quod si quis est, qui censeat homines historia erudiri, ει eam vitae nostrae rationem, & normam certissimam adhubore posse, ad quam actiones omnes perpetuo dirigendae ac formandae sint, ille negligenter, ne dicam impudenter Iabitur; ς-im si causae, ad quas respicere, animumq; semper referre debet is,qui in legendis historijs onmestum stu-

4쪽

dium posuerit , nunquam non immutantur, Iniquum est postulare, ut rationem inueniamus, cur aliquid factum sit. aut omissum, cum caussas, cur id acciderit inspicere,ac dare plane nequeamus; fortuitae enim sunt,& minime necessaris. Deinde quid est, quod optimarum artium studijs cruditi ita depressi sspe iaceant, ut posthac exurgere se posse desperente

Senes quoque cos fortunis omnibus exturbatos saepenumero videmus, quos plurimarum ac maximarum reru usus satis omnino crudire potuit. Quid 'quae inepta, absurda, a ratione auersa consilia esse sentimus, ea non ne repente diuinitus in prudentiam, sapientiam, laudemque conuersa saepe videmus ' Contempto in Fabi, Max. Senis Optimi ac sapientissimi consilio Senatus Romanus Scipioni Cons.

adolescenti obscuram fortunae spem tantummodo ostentanti nulla certa ratione omnino permisisse videtur, ut in Africam traijceret. Apud Pop. Rom. cum imperium ei.

dem illi Scipioni in Hispania esse iussit, plus omnino lavor, quam ratio ipsa valuit: utrunque tamen Deus factum com-I robauit. Praeclare igitur illud usurpatum est a Qrtissimomperatore, a Dijs modo consilium hominibus, modo fortunam non dari. Felix, qui illius fluctibus minime obrutus ueluti Gyges, ut arbitror, apud Platonem in terrae, hoc est fortunae hiatum incolumis aliquando descendit, id est in

cogitationem miseriarum, aerumnarum, turpitudinumque nostra momnium totum interdum se auertit. In ea cum multa, quae nos rationis perturbatione incitati ac fortunae tempestatibus pene absorpti sentire uix possumus, admiratur; tum vero aeneum equum agnoscit inanem ; quid enim

habet homo animo semper excepto quod suum sit prs ter

litteras, quae sonos tantum efficiunt, cum leguntur' Briti , Camilli, Torquati, Marcelli, Nerones, Varrones,Cato'nes, Cicerones, nihil sane nobis uidentur , nisi litterulae

languentes, stactae, ac mutae, quae lingua impuliae quasi

5쪽

aeneos equos inanes, nos nobis fundunt,reseruntque multiplices, ac uarios. Beatissimus vero est, qui cognitis aptiSq.: foribus annulum aureum nactus fortunae iniurijs subinde se subducere potest. annulus ille via est ac ratio nos subtrahendi inconstantiae ac temeritati fortunae, cuius fulminum

ictibus quotidie deflagramus, Dei donum atque munus, quod invita honestissime &laudatissime acta semper inu nitur;& non intermittit quotidie fortunatis, ac nobilibus afferre; & eodem ueluti dote quadam illi ipsi conciliati, comendatique omnibus esse uidentur. Bene tibi est,cuius de summa, immortalique gloria, tantum abest,ut insanaquio quam fortuna diminuerit, ut nouo & incredibili quodam, at minime alieno, & certe debito ornatu aegregias uirtutes tuas Deus ornari t &lificarit; multum enim longeque virtute praestantibus dextram tendit, ornamenta congerit, ac secretis tandem malis omnibus facit beatos. In hum,narum vero rerum conuersionibus ac perturbationibus. nunquam non summorum virorum virtutes enitent admi'rabiles. tua quidem in bello superioribus temporibus emi nebat cum scientia, tum vero dissicilium omnium rerum voluntaria perpessio cum felicitate. Testes sunt Morini,&Gallia, in illis expugnasti summa vi urbes munitissimas, resistentes in fugam hostes coniecisti, magnunt mmprche dis i numerum summorum ducum, ac praefectorum . illa sarne exterrita tuos conatus ab se uix potuisset auertere,nisi militum fortissimorum impetum sustinuisset, &suppressistet

Deus Opt. Max. credo, ne fortuna victoria tam insolenter gloriaretur. non armis ille suorum misertus, sed sapientia te contendere uoluit. ergo quae fortuna furens tuis ademit,

tute pulcherrime obtinuisti; affinitate cum summo Gali irinn Rege te ipsum deuirinisti; pace Reip. Christianae per te confirmata omnium iudicio laude, laborum fructum quam

uberrimum tulisti. Nunc cum Allobroges, & Insubria tes,

6쪽

Io custode, iubernatoreque utatur , Academiam Augistae Taurinorum incredibili tua cum laude &summo totius

Italiae commodo exornas amplissimam, plurimis & grauisse. artibus apprime instructam. Popularis es, quippe qui ea, quae multitudini grata & iucunda esse uides, nullo admonente per te optime facias a grauitate minime desciscis, quod insuperbis edomandis ac comprimendis male sanis

tristior omnino ac seuerior uideare. ab iniurijs fortunae tutum te praestas; quod quo dissicilius & laboriosus est, eo

maior debetur tibi laus, hisce praesertim temporibus,quibus in tuto Dei immortalis, benignitate pulchre te collocas; in qua re tua perpetua sane adhuc excelluit industria ac stlicitas. o fortunati, qui te rectore non modo saltibus,agrisque, quos natura eis ultro largita est optimos, diligentia, atque artificio cultis potiuntur; uerum etiam pace, concordia, ocio& tranquillitate, quae abs te habent, eorum bonitate poene condita,placate moderateque fruuntur ad tui imitationem totum esticium filium relinquis, clauum summarum omnium rerum tenentem. Nemini ergo miru uideri debet,

quid sit,quod nos terr fiiij,&in infimum locu deturbati,uos uere beatos,& gloriosos merito suspiciamus,admiremur, feramus in coelum laudibus,quibus possumus; & incendamur quotidie magis, ac magis cupiditate incredibili nostrum in uos studium aliquo ossicio declarandi. quod vero', tametsi scio multos te habere summae tuae laudis fautores & amplisficatores egregios, qui aureos equos,tuae famae &factis minnimenta praeclarissima, quotidie tibi merito perficiunt, ac condunt; hoc tamen aeneum uel potius ferreum munus, in quo absoluendo diu,multumque a me elaboratum est fid ter tibi commendo,atque trado, quippe qui minime uerear, ne tu,qui ex Deo es,hoc ossicij genus Mernere, ac respuas, qui mileros,ac tenuiores complecti semper,& augere; obseruantiae ueris, studij, uoluntatis monumenta,neque contem nere, neque negligere unquam soleas. D. Lucae i ix. Non.

8쪽

Idem ad Lectores humanassimos

IBRUM hunc quaerium de Iudicise in Galenivoluminibus adhuc desiderari robare tibi non debeo, manissime Lector, qui hoc optime pertesias. Etenim cum in illis,quos habemus, itarem ipsem Galenus persecutus sit, ut rudiores η hil omnino amplius desideraripose arbitrentur, medica vero simia in rufiii habeant etiam quoa vehementer requirant,quod tamen quale illud si plane explicare non possunt; ea re factum est, ut illi ad ignaros erudiendos magnopere apti non fuerint,in

animis veroperitorumtantum informatam quandam igus rei, qua de agunt,imaginem, ac cogitationem reliquerint. Qqr

pter pauci admodum repertisint, qui librorum illorum lenone

instructi,ac erudit de morborum euentibus antehac ex arte cera

tam coniectura acere ausi 't. Nimirum deerat, quod exquisita quadam ratione id,quo proposueras, erudire atque docere

posset. Gare fundamenta quia praeclare iaEla apparent, eris vero perfectio atq; afflutio desideratur. α dex ipsa rem-telligi nullo negotiopotest; Etenim cum in primo de iudicise libro, qua quot morborum essent tempora ostendist, designi quae iudicia erunt,oe' de conc bonis notis longum sane monem instituit quippe quae moriarum tempora maxime vigeant distinguere. In secundo quo Euprimo quoque tempore morbi nasuram csin erepo us,singula febrium gene percurrendo imculenter docuit. Egita utem smum de febribus; quoniam illa

cum vulgo homines corripere, tum vero acutis morbis haud raro

superueniresoleant. Raeliqua leuritidem excipis,qua de in priori 2 prateri' vel quod, cum de illis luculenter dixisset, de reris

si satis

9쪽

fris dictumpurarit, ,elc in quarto volumine easubtilius persequiin animo haberet. In tertis,quae bona, quae mati, qua pem

fedia, quae imperfecta, quae alutaria, quae pestifra lassiciasint,

docuit; qua ratione continuae febres, quotidiana, tertianae, qVamianae iudicia Uerant, demonstrat. Φhrenesis, Lethargus .loci noris,cienisse in malis,quem praecipue exitum haberefleant ostendit. Qui ex iudicist evadunt, cundiapertransire tempora ,

qui vero extinguuntur ad morbi imminutionis tempus nunquam' peruenire tradit. Item morbos acutos humorum emissionibus po-t fimum, longos vero ab e busfiniri praecipit. Signa rigoris , sudori vomitus, ordium ventris pro Luijsnguinis,menstruorum,ac denique ab esuum diligentissi mepersecutus est Qis es, qui non plane videat hoc loco Hippocratis historias veluti testi monia separatores quassam huiusce totius do binae confirmationes maxime desiderari ' Namq; viis si ingularibus, quasi

sensum tant, no=m psos exerceamus, maxime audior Galtanus est utiqua ante generaliter didicerimus time digno mus; neq; enim uniuersales tuae M rationes ad certam definitam, re- Elamq; alicuius rei cognitionem satis es o si unt: Generalis enim methodus sitne ulla insingularibus exercitatione Utimionartifice reddere nullo modo potes; quae res omnibus in rebus tibi clarius elucesti eas tantam haset quibusdamin rebus vim, ut uniue

sdem methotam disicere uel unius anni statio nemo non possit; at nis in ea diutius, sed quid diutius' nisitoto hoc uitae cisse diligentius exercuerit , in atriis usu mirifice seniat, necesse est: Testes Funt DialeEM Rethor es, infusicis Demonstratum uero

est cum in alijs uoluminibus, tum uero in methodo medendi duplicem esse eorum, qua quaeruntur, inueniendi uiam: titera rationead notitiam peruenit tum generalis, tum uero commlinis cu

10쪽

iuslibet singularis jecish e, itera autem asingularitus adcc-munciuniuersedech progreditur. AEq, ex his uniuersale conflatum

est. Artificis uero munus atq; opus omne in singularibus exercetur, qua ut ex arte tra Tentur, exercitatio necessaria esst ei, qui prius uniuersale inuenerit. Praeterea oe is praedictorum uniuersalim dodirinam singularia utiliasunt uni quoq; CT addi- sentium captum veluti exempla quaeda. uapropter ipsi qγoq;

Galenus in cundiis fre,quae edidit uolumnius,non uniuersalia modo, verum etiamsingularia persecutus est ex lifris Hippocritis; praecipue uero Epirimiorum historias Abgenter perpendidit; in putas cundia exposuit, quae as initio adfinem fis etrii se peruenere. in libris quoque de discultates irandi omnes percurarit, qui in Epid ijs durisu iritum ducebant: In libris de diribus, quς iudicia exercent, quicunque lalcias ierunt. Itemque in Uteris eadem ratione. Sed quis Galenus ipsi Gm non uis

luculenter cuncta, quae ad iudicia 'e lare viderentur, travidisse peliceret in eo,quod tertiumsubsequi debebat, volumine , nonne rem omnem it absoluturum polgicitus fuerat, ut quod π- ieris deesset, supplere uelle videretur, quibus nos aptiora minime appeteremus ' Docilis enim ea suis esse putabat: ignaros verὸ

multa quoque expectare σ exoptare poste fatetur: νς tametsi in unius Anaxioris historia in primo libro deiudicius cumuliis epraestitise non ignorarat: attamen post illa quartum illud volumen eo promere pollicitus est. t quid in hac re diligentius d monilranda amplius laboramus p an hoc inauditum, aut

cuiquam nouum esepotes, qui libros Galeni unquam perlegeris' uidplura' non ne hoc idem ab ipsomet Hippocrate Aligentis fime obseruatum est Z Nam cum uir ille do trinam omnem, quς Iutura Pr nunciat, librotrognosticorum Gregie complexus esset, . a quo