Codex Theodosianus T. 2

2쪽

COD EX

PERPETUIS COMMENTARIIS

CHRO NOLOGIA ACCURATIOR

OPUS POST HUMUM

RECOGNi TVM ET ORDINATUM AD UsvM

OPERA ET STUDIO

ANTONII MARVILLII

. IN UL TOMOS DIGESTA

CODICIBVS MSS. ANTIQUISSIMO WVRCEBURGENSI

3쪽

L ill R O SEXTO agitur de Notitia Dignitatum utriusque Imperii, de officiis Ρalatinis. Ligllo SEPΤ IMo agitur de Re Militari tam armata quam

LiBRO OCTA vo agitur de Oriciis seu de ossicialibuqIudicum, de Cursus publici cura, de Donationibus, de Maritorum & Parentum priuilegiis circa bona &

Successiones. '

4쪽

AN GRIAE ITEM UEST PHALIAEQ VE, L A N D G R A U I O T H V R I N G I A E, M ARCHIO NI MIS NIAE, PRINCIPI HENNEBERGICO, COMITI MARCAE ET RAVENS BERGAE, DINASTAE RAVES TE INII

DOMINO CLEMENTISSIMO

6쪽

DOMINE GRATIOSISSIME

Am singularibus gloriae TVA E argumen

tis plane abundas, Vt mihi etiam in pra senti non diu sit eXponendum, Vel CX longinquo repetendum cur Tl Bl, SE

RENISSIME PRINCEPS, Theodosianum hoc opus offerre non dubitauerim. Quoties enim cunque in summum illum ac vere principalem I VVM splendorem intuemur, toties Una CiuS- modi gratiae, & Sapientiae TUAE monumenta statim clu-Cescunt, qVae non solum cunctos tam raternos quam intidemnatos in amorem J Vl&admirationem aeternam pio quodam impetu rapiunt, sed etiam praesertim litterarum studiis eo rumque cultoribUS. Certillimum decus ac praesidium polli-CentUr. Quare omnino non mirum, eos qui Cum omnibus mulis rationem aut saltem commercium aliquod habere co- 3 gitant,

7쪽

gitant, ad TE, SERENISSIME PRINCEPS, tanquam ad

silutarem ac hospitalem uuasi statorem, eo confidenti s a

cedere & vel Nominis 'rri gloria operae suae pretium

' ProseM autem, per T UAM hanc, S E R E NIS SIM E PRINCEPS gloriam, ipsamet inlimul Majorum T RVM summa laus p omnimodo perfecta gloria ad sempiteri nam plane memortim propagata manebit. Nam quoad longissime velimus respicere spatium elapsi temporis & priorum Principum eximia in rem publicam literariam merita recordari, inde Usque repetentes, . Videm us certe S E R E

NISSIMAM DOMUM GOTHANAM omnes omnino

artes, quibus doctrinae liberales continentur, Sanctissimae SVAE Tutelae per tot iam aetates & secula inprimis commendatas habuisse, adeo Vt cum ipis Principatu perpetuum florem & incrementa cepisse Videantur. Ac tam etsi eorundem indicia luculenta hodienum fere Vbi uis occurrant, nemo tamen est, qui non praecipue magni aestimauerit

splendidissimam Bibliothecam Gothanam, a longissimis inde temporibus constitutam, Vbi praestantissimorum librorum abundans copia, magnis sane impensis undique ac diu collecta, reseruatur, ita Vt in eadem nihil defit quod silminum reddere posset splendorem, praesertim si quis M,S. Codita cum exquisitissimum prorsus apparatum spectare velit, quippe qui & ob antiquitatis suae notam &ob eximium sane commodum cunctos antiquitatum studiosos cum admiratione singulari delectat. Maximi denique ornamenti loco accedit insignis illa collectio numismatum rariorum, Cuius famae

celebritas ubique adeo percrebuit, Vt non solum ilh quibus vel 1ugitiva perlustratio concessa fuit, sibi is vidis gratulentur, sed etiam haud pauci eandem scriptis suis elaborauerint condecorare. Quae clarissima monumenta satis de studiorum incrementis in orbe Gothano testantur, ac de eiusdem Principibus idem confirmant, quod de Demetrio, Tui Ilo teste, praedicatur, eoS Vtraque re eXcelluisse, cum &doctri narum studiis, & regenda ciuitate, Vere principes extitisse

reperiantUr.

Ergo igitur felicissimam depraedicamus SERENIS SI MAM DOMUM GOTHANAM cum in TE, SERE

NISSIME PRINCEΡS, tam pium tamque perfectum acceperit 1iiccessbrem, qui felicissimo Maiores imitandi studio patritam atque auitam gloriam non solum constantissime tueri

8쪽

& exaequamquam potius longissine superato admirabilissim Virtuti conuestentissimum arestratur. Quic etenim nes ρqua religione in Summi minini honorem ductus laud is sima coepta institutaque Maiorum veteri consuetudine pro sequetis, palam indicas, cuius nutu & auxilio restipublicis TVAΜ gubernes. Et cum erga subditos T VOS eximi apthia

talis documenta edere non desistas: non certe mirandum: .

iidem illi pietate & ossicio io in referenda gratia TlBI sese.

tisfacere haud posse agnoscunt. Quin etiam omnes exteri praesertimGermanici imperii status,prioribus annis luculenteti CXperti sunt, qua pietatis aemulatione pro restituendaimperiit nostri com muni pace vigilaueris. Quemadmodum vero a SERRENISSlMO PARENTE TVo,cuius cineres adhUC perenni cultu veneramur,in publicum Imperii ac Reipublicae commodum nobis relictus es: ita etiam praesertim superstitis GEN-iTIS TVAE salutem & incrementum , omni quaUis ratione securae cordique habuisti. Id quod, praeter alia grauissima argumenta, saris confirmat arctissimum illud vinculum assinitatis,

per connubium SERENISSIMI PRlNCIPIS Walliae, trium

potentissimorum regnorum heredis cum SERENISSIMA TUA SORORE TE unico duce & auctore contractum, cUiu, coniunctionis saluberrimos fructus prouenientes & nobis de posteris eX animo precamur. Consilio hic praetermitto reliqua sapientiae TVAE in rem publicam ac ciuilem exempla, quorum licet copiosa enarratione nimis parum nihilominus;

dixisse viderer. λ' D

Interim tamen si mirificam TVAM in bonas literas propen

sonem consideramus,qua non Tuos modo ted eXteros quoque TIBI deuinctos tenes, vident ac mirantur omnino , omneS,

quanta si magnitudo virtutum TVARVM, quibus de republica literaria ornanda conseruandaque nunqUam non Optim: meruisti. Laudatissimis enim vestigiis Maiorum hac etiam ex parte insistens, non solum cunctos literarum cultores gratia

TVA singulari complecteris, sed etiam in eo semper fixam habeS CUram, ut conatus illorum ac studia modis omnibus pro-m UeantUr. Vnde nimirum euenit, Vt iuxta regiminis TUI

vigilias ad musiarum castra perpetuo re*iciens de incomparabili TVO in cunctas liberales artes fauore illustristima testimonia edere labores. Auges & exornas incredibilis studio splendidissimam Bibliothecam Goth apam, stide'que omnis generis libros praestantes, eum nultu plane sumtibus parcere velis, undique coemtos simillimo, Romani Decoris, Luculli so I GVt u

9쪽

eaee Io, inseri cura . Cuius rei, inter tot clarissima indicia, Ninuoque ipsemet mihi certissimus .a testis, quippe qui a longissimis abhinc annis ad p sens usque tὀmpus praeter alia

gratiae DUΜVS , THANAE signa & a SERENlSSIMO TUO PARENTE, di a TΕ ipso haud fui dedignatus, quin

etiam ex ossicina mea libraria accessiones quaedam prouenire Potuerint. Nequinero incomparabidem illum Bibliothecae TVAE Thesaurum TIBI soli TVOqne usui tantum cons tuaS, sed potius commune veluti Musarum hospitium exstare voluisti, hospitibus semper paratum & obuium, quo ibidem oculos & animos pascere valerent, ita ut quemadmodum in aliis rebus felicissimusaditus cunctis patet, ita etiam huius literariae sedis facillimus ustis & commercium praebeatur. Quam singularem prorsus gratiam ego pariter sat luculenter eXpertus1hbmissa veneratione praedico, cum hucusque pretiosistimum illud Codicis Theodosiani MSS. exemplum nobiscum indulseris communicari, Cuius ope quantum lucis ac splendoris operi huic nostro accesserit, omnibus doctrinae solidioris amatoribus abunde iam constat.

Quo magis aptum piumque est, ut eiusmodi munus TVVM insigne acceptum ferentes TIBI potius laboris nostri laetus ingratissimae mentis documentum offeramus, TV oque nomine nuncupatum literario orbi commendemus. Accipe igitur illud, SERENISSIME PRINCEPS, eo, quo antea erga me VsUS

es, serenissimo vultu, TVoque aspectu praesenteS meoS conatus non dedignare, meque denique ipsum gratiae TVAE commendatum esIe& manere patere. Ita Deus Optimus Maximus

ΤΕ, SERENlSSIME PRINCEPS una cum SERENISSIMA

DOMO TU A per plurimos annos saluum & incolumem Con seruet ac res spesque TVAS omnes & singula domi forisque pace belloque perpetuo prouehat, perpetuo fortunet.

DOMINE GRATIOSISSIME SERENITATI TUAE

10쪽

LECTORI BENEVOLOSA LUTEM

Uperiore anno cum m praemissa primo operis huius volumini Praefatimne antiquissimum commendarem I S. Codicem Legis Romanae, in Tabulario Ecclesiae Cathedralis in rceburgensium

extantem, folio tertio CL. ECCARDI opinione, qui rarissimum illud Codicis Theodosiani exemplar uti appellat, S.

Burchardum Roma attulisse, pronuntiauit, statui; nullum Breuiarii Wisigothici usum tum fuisse in Italia, verum secundum Edictum Theodorici Ostro-Gothorum Regis causas in foris Italiae decisas. Folio tandem vo1ro, cum paucis admodum verbis de usu Romanae Legis, dominantibus per Italias Longobardis, eriisseruissem, addidi, a Fria is demum occupato atque destructo Longobardorum regno, Iegum Corpus, quod quondam A larici iussu conseditim fuerat, importatum in Italiam. iudicibusque commendatum videri. Sed haec, quae tum in transcursu quali a me dicta fuerant, ne quis temere asserta suisse statuere pollet, animus iam est, latius paullo eXponere, sententiumque, quantum licebit in penuria Scriptorum coaeuorum, consirmare. Atque id scio, neminem ignorare, eo ipso tempore, quo Odoacer H rulus, pulso Augusto liue Augustulo, occupauit Italiam, quod factum A. D. CCCCLXXVI. testibus V AnckLL1 No R C Assio Dono in Chron. AN ONYMO Cuspiniani, remque referentibus J o R M A N D E de Rebus Gel. cap. ψε & A N O N v M o Valesiano, qui cum Marcellino editus est, pag. 7I6. edit. Gronou. secundum N eodosianum Codicem, qui iis temporibus simul cum Nouellis Principum, qui post Theodosium imperarunt, Constitutionibus, solus pro lege erat, in iudiciis pronunciatum fuisse per Italias. Nihil vero memoriae est traditum, quomodo se circa administranda iura Heruti tum gesserint. Graviter accusat apud Zenonem Orientis Augustum Odoacri m eiusque imperium Theodoricus Rex ficta oratione, qua in habes a Pud JonNA NDEM de Reb. Get. cap. 17. ibi: Hesperia plaga, quae dudum Decesserum prurisces serumue vel Dorum regimine gubernata est, ct υrbs illa caput orbis S domina, quare

nunc regis Lurct tingor ani se Lugorum I rannide fluctuat. &moX: quem non uostis, Oranniittgo Senatum vestrum, partemque reipublicae capituitatis seruitio premat. Et Romanos etiam re vera impatienter tuliste Ohioacri imperium, docet me MALCHus Rhetor Philadelphensis tu Excerpt. de Legat. p. m. O. Tom. I. Script. Rer. Detant. edit. Henet. qui refert Augustalum quem Odoacer depositum neque vita spoliauerat, neque ad ultimas truserat miserias, secllautissime adsignatis reditibus sex millium solidorum alebat, referente AN ONYMO Volesi Nupta. 711. postquam audierat, Zenonem recuperasse expulso Basilisco Orientis imperium,

Senatum urbis veteris coegisse, ut Legatos ad Zenonem mitteret, Peteretque Odoacro P trietatus dignitatem. Ita autem MAL cuus I. c. 'Om ό Lυγουςος ὁ τῶ Ορες ὐιος, ακουσας Ζηνωνα

Orestis